Από το Βελενίκο (ή Ελαία) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1920)

 

Προλεγόμενα

   Ο Βελενίκος (το 1955 μετονομάστηκε σε Ελαία) είναι μικρό χωριό στα νότια της Φωκίδας, σε υψόμετρο 340 μ. με θέα προς τον Κορινθιακό Κόλπο. Δεν το έχω επισκεφτεί.

Οικισμός Βελενίκο (ή Ελαία) Δωρίδας

  Η συγκέντρωση του υλικού για μετανάστες άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 18 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025.

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 10 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 18 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λιδωρίκι) ή άλλο χωριό της περιοχής. 

 

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Βελενίκο, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

           Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                                 φυσικός

 ---------

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Βελενίκος (Ελαία)

   Από τις 20 Απριλίου 1835, ο οικισμός Βελενίκος προσαρτήθηκε διοικητικά στον δήμο Οιάνθης (με έδρα τον οικισμό Μαραζά), του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Το ίδιο έτος ο νομός μετονομάστηκε σε Φθιώτιδος και Φωκίδος. Ακολούθησε απόσπαση από το δήμο Οιάνθης και προσάρτηση στο δήμο Τολοφώνος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Τολοφώνος και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Κίσσελης. Στις 3 Μαΐου 1919, ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Κίσσελης. Συστάθηκε Κοινότητα Βελενίκου, με τον οικισμό και ομώνυμη έδρα.

  Στις 31 Μαρτίου 1943, ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος διαιρέθηκε και η Κοινότητα Βελενίκου υπάχθηκε στο νομό Φωκίδος. Στις 10 Οκτωβρίου 1955 ο οικισμός και η κοινότητα μετονομάστηκαν σε Ελαία.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”), η Κοινότητα Ελαίας καταργήθηκε και ο οικισμός Ελαία προσαρτήθηκε στο δήμο Τολοφώνος. Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο δήμος Τολοφώνος καταργήθηκε και ο οικισμός Ελαία προσαρτήθηκε στο δήμο Δωρίδος (με πρωτεύουσα το Λιδωρίκι).

   Ο πληθυσμός του οικισμού (απογραφή 2011) ήταν 60 κάτοικοι.

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Βελενίκο στην Αμερική[1]

    Από τα 18 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι σχετικά περισσότεροι (από 5 άτομα) έφυγαν στα έτη 1911 και 1912. Συνολικά καταγράφηκαν 10 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκε και 1 μετανάστης που έκανε διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 8 % του πληθυσμού, που είναι ίσο με το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Η περιοχή κάλυπτε σχετικά τις ανάγκες της ζωής[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν άνδρες (υπήρξε και μια γυναίκα η Αγγελική Υφαντή). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή βλέπουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι και 20 ετών (με 9 άτομα). Ακολούθησαν σε αριθμό οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 5 άτομα). Η κατανομή των μεταναστών από το Βελενίκο σε ομάδες ηλικιών δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

 

     Μικρότερες ηλικίες μεταναστών είχαν οι :

(α) Κουρεμένος Κωνσταντίνος, ετών 15 (πήγε το 1911)

(β) Υφαντή Αγγελική, ετών 17 (πήγε το 1920)

 

     Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών είχαν οι :

(α)Μαλούχος Δημήτριος, ετών 42 (πήγε το 1909)

(β) Γεωργακόπουλος Γεώργιος, ετών 38  (πήγε το 1914)

(γ) Γεωργακόπουλος Ιωάννης, ετών 38 (πήγε το 1912)

(δ) Κούτρας Ταξιάρχης, ετών 38 (πήγε το 1912)

(ε) Παπαϊωάννου Παναγιώτης, ετών 38 (πήγε το 1911)

 

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 26 έτη.

   Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση, οι σχετικά περισσότεροι μετανάστες από το Βελενίκο (11 άτομα) ήταν άγαμοι (ποσοστό 61 %), οι δε υπόλοιποι 7 ήταν έγγαμοι (Πίνακας 4).

    Από τις οικογένειες του χωριού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά καταγράφηκαν 10 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 18 μετανάστες από το Βελενίκο. Όλοι οι μετανάστες έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας. (βλ. Πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

   Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση, οι περισσότεροι μετανάστες από το Βελενίκο (16 άτομα) έφυγαν με πλοία ξένης πλοιοκτησίας και με ελληνικά πλοία έφυγαν οι υπόλοιποι (2 άτομα).

   Σε ένα ταξίδι, το 1911, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 5 μετανάστες με το πλοίο “Martha Washington”.

   Έγιναν 5 ομαδικά ταξίδια και άλλα 5 από μεμονωμένα άτομα. Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο μέχρι τον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Βελενίκο φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Μασαχουσέτης, με 7 άτομα (ποσοστό 39 %), που εργάστηκαν κυρίως στην πόλη Φίτσμπουργκ. Ακολούθησαν οι πολιτείες : της Πενσυλβάνια  (στην πόλη Πίτσμπουργκ), της Αϊόβα, της Νέας Υόρκης και της πρωτεύουσας Ουάσιγκτον DC.  Υπήρξαν και 2 μεμονωμένες επιλογές τόπων.

   Πιο αναλυτικά, στον επόμενο πίνακα δίνονται και οι τόποι που επέλεξαν οι μετανάστες (σε παρένθεση δίνεται ο αριθμός μεταναστών):

 ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

                  2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Από το σύνολο των 18 μεταναστών, οι περισσότεροι, δηλ. 12 άτομα (ποσοστό 67 %) δήλωσαν εργάτης (laborer, worker, workman. Περισσότερα στοιχεία ακολουθούν:

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκε1άτομο που έκανε διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.

     Το όνομα και ο διπλός προορισμός ακολουθούν:

1.    Γεώργιος Γεωργακόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1913, σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην τοποθεσία Φωλ Ρίβερ (Fall River) της Μασαχουσέτης.

  

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Βελενίκο

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες  από το Βελενίκο, που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Βελενίκο δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως καταγράφηκαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α           Ονοματεπώνυμο                   χρον. άφιξης  ηλικία   έγγαμος      Πλοίο ταξιδιού         Λιμάνι αναχ.

1       Γεωργακόπουλος Γεώργιος      13-3-1911       30      ναι       Martha Washington      Πάτρα

2       Γεωργακόπουλος Γεώργιος      16-3-1914       38      ναι       Martha Washington      Πάτρα

3       Γεωργακόπουλος Ιωάννης       28-8-1912       38      ναι       Carpathia                   Πάτρα

4       Κακκάβας Ιωάννης                  13-3-1911       19      όχι       Martha Washington      Πάτρα

5       Κουρεμένος Κωνσταντίνος       13-3-1911       15      όχι       Martha Washington      Πάτρα

6       Κούτρας Ταξιάρχης                 28-8-1912       38      ναι       Carpathia                   Πάτρα

7       Λυκοκάπης Βασίλειος              28-3-1910       27      όχι       Athinai                       Πάτρα

8       Μαλούχος Γεώργιος                 9-4-1909         18      όχι       Alice                          Πάτρα

9       Μαλούχος Δημήτριος               9-4-1909         42      ναι       Alice                          Πάτρα

10      Νιαβής Ηλίας                          19-1-1912       28      όχι       Argentina                   Πάτρα

11      Παπαβασιλείου Αθανάσιος       24-4-1914       18      όχι       Pannonia                    Πάτρα

12      Παπαϊωάννου Θεόδωρος          24-4-1914       18      όχι       Pannonia                    Πάτρα

13      Παπαϊωάννου Παναγιώτης       13-3-1911       38      ναι       Martha Washington      Πάτρα

14      Σταματογιάννης Γεώργιος        13-3-1911       18      όχι       Martha Washington      Πάτρα

15      Σταματογιάννης Ευθύμιος        20-5-1912       19      όχι       Martha Washington      Πάτρα

16      Υφαντή Αγγελική                    2-6-1920         17      όχι       Susquehanna               Πάτρα

17      Υφαντής Αναστάσιος               20-5-1912       18      όχι       Martha Washington      Πάτρα

18      Υφαντής Ιωάννης                    2-6-1909         34      ναι       Patris                         Πάτρα

 

Χρονικό της μετανάστευσης από το Βελενίκο Φωκίδας στις ΗΠΑ

 

(i)   Η αρχή στο έτος 1909

     Στη διάρκεια τους έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (1 ομαδικό κι άλλο 1 από μεμονωμένο άτομο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν τρία άτομα από το Βελενίκο. Συγκεκριμένα:

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από δύο άτομα, τους Γεώρ. Μαλούχο και Δημ. Μαλούχο. Στις 22 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 9 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Δημήτριος Μαλούχος ήταν 42 ετών αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Βασιλική.Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου είχε φίλους του τους Αφούς Μπούρα.

·         Ο Γεώργιος Μαλούχος ήταν 18 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Βασιλική. Μαζί με τον πατέρα του Δημήτριο αναζητούσαν δουλειά (είχε και 10 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, με τους ίδιους φίλους.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Ιωάννη Υφαντή[4]. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 16 Μαΐου ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Παναγιού. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Φίτσμπουργκ (Fitchburg) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Μάνδαλος[5].

 

(ii)      Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910

     Έγινε από το Βασίλειο Λυκοκάπη. Από το λιμάνι της Πάτρας στις 9 Μαρτίου έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 28 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 27 ετών και αναλφάβητος. Το όνομα της μητέρας του ήταν Σοφία. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν το Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σερεντέλος[6].

 

Ατμόπλοιο “Athinai”(1910)

             (iii)    Μία πολυμελής ομαδική  αναχώρηση στο 1911

     Περιλάμβανε πέντε άτομα, τους : Γεώρ. Γεωργακόπουλο, Ιωάν. Κακκάβα, Κων. Κουρεμένο, Παν. Παπαϊωάννου και Γεώρ. Σταματογιάννη. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Πρόσθετα στοιχεία του αρχειακού υλικού μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Γεώργιος Γεωργακόπουλος ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Ευφροσύνη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Σιού Σίτυ (Sioux City) της Αϊόβα, κοντά στον κουνιάδο του Ιωάννη Κουρεμένο[7].

·         Ο Ιωάννης Κακκάβας ήταν 19 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα με 25 $ μαζί του, στην πόλη Φίτσμπουργκ (Fitchburg) της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Επαμ. Σκίτσα.

·         Ο Κωνσταντίνος Κουρεμένος ήταν 15 ετών. Η μητέρα του ονομαζόταν Αγγελική. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Σιού Σίτυ (Sioux City) της Αϊόβα, κοντά στον πατέρα του Ιωάννη.

·         Ο Παναγιώτης Παπαϊωάννου ήταν 38 των και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ασήμω. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ανεψιός του Ιωάννης Πάππας[8] (Pappas).

·         Ο Γεώργιος Σταματογιάννης ήταν 18 ετών. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Παρασκευή. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειάεργάτη σε φάρμα στην πόλη Φίτσμπουργκ (Fitchburg) της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Επαμεινώνδα Σκίτσα[9].

  

(iv)     Διατήρηση του μεταναστευτικού ρεύματος και στο 1912

     Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν τρία μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 5 άτομα από το Βελενίκο. Αναλυτικά :

   Η μεμονωμένη άφιξη στο 1912 έγινε από τον Ηλία Νιαβή. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Δεκεμβρίου 1911 ταξίδεψε με το πλοίο “Argentina” και στα 19 Ιανουαρίου 1912 αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 28 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Πουέμπλο (Pueblo) της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Ζάβλαρης.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Ευθ. Σταματογιάννη και Αναστ. Υφαντή. Στις 6 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 20 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Ευθύμιος Σταματογιάννης ήταν 19 ετών. Ως πλησιέστερη συγγενή του στο Βελενίκο δήλωσε την αδερφή του Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Φίσμπουργκ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ντέμη Σταματογιάννη.

·         Ο Αναστάσιος Υφαντής ήταν 18 ετών και αναλφάβητος. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Τασούλα. Προορισμός του για δουλειά (μ 25 $ μαζί του) ήταν η πρωτεύουσα Ουάσιγκτον (Washington DC), όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Υφαντής.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα. Ήταν οι : Ιωάν. Γεωργακόπουλος και Ταξ. Κούτρας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 12 Αυγούστου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Carpathia” και στις 28 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ιωάννης Γεωργακόπουλος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Στο Βελενίκο είχε τη γυναίκα του Αγγελική. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Φίτσμπουργκ (Fitchburg) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Κουτρούκης.

·         Ο Ταξιάρχης Κούτρας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Φίτσμπουργκ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Κουτρούκης.

 

Ατμόπλοιο“Carpathia”  (Photo: Richard Faber Collection)

              (v)      Μείωση μεταναστών στο 1914

     Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν δύο αναχωρήσεις (1 ομαδική και 1 από μεμονωμένο) με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 3 άτομα. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον  Γεώργιο Γεωργακόπουλο. Στις 2 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 16 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 38 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά[10] στην τοποθεσία Φωλ Ρίβερ (FallRiver) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος Τζέιμς Σερέντελος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Γεώργιος Γεωργακόπουλος, την περίοδο 1910-1913 και εργάστηκε σε τόπο (δεν μας είναι γνωστός) της πολιτείας Μινεσότα.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε δύο άτομα, τους : Αθαν. Παπαβασιλείου και Θεόδ. Παπαϊωάννου. Από το λιμάνι της Πάτρας, αναχώρησαν με το πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου αντίκρισαν το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία  του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Αθανάσιος Παπαβασιλείου ήταν 18 ετών. Στο χωριό είχε τον πατέρα του (δεν γράφτηκε το όνομα). Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Πίτσμπουργκ (Pittsburg) της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Παπαβασιλείου.

·         Ο Θεόδωρος Παπαϊωάννου ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Παναγιώτης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Παπαβασιλείου.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

         (vi)     Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920

     Έγινε από μια γυναίκα, την Αγγελική Υφαντή. Στις 14 Μάη, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψε με το πλοίο “Susquehanna” και στις 2 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 17 ετών και αναλφάβητη. Επάγγελμα “οικιακά”. Στο Βελενίκο, δήλωσε ότι δεν έχει κανένα συγγενή. Με 20 $ μαζί της πήγαινε στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον (Washington DC), για να συναντήσει τον πατέρα της Ιωάννη Υφαντή.

--------------------

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο www.amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Βιτρινίτσα (Τολοφώνα) Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούνιο 2019. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 24 Ιουνίου 2019.

7.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

8.    Βικιπαίδεια

 

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 18 ονομάτων μεταναστών από το Βελενίκο βρέθηκαν 5 αναλφάβητοι (ή ποσοστό 28 % των μεταναστών).

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Είχε δηλώσει να φύγει  στις 15 Μαΐου με το πλοίο “Athinai”, αλλά τελικά έφυγε με το πλοίο που γράφεται.

[5](α) Από τη Σεργούλα. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 22 ετών, με αρχικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. (β) Από τη Σεργούλα. Πήγε στην Αμερική το 1903, σε ηλικία 19 ετών και εργάστηκε σε τόπο του Ουισκόνσιν μέχρι το 1912. Το 1920 έκανε και δεύτερο ταξίδι στο Μιλγουώκι πάλι του Ουισκόνσιν.

[6]Από τη Μάκρυση Δωρίδας. Πήγε στη Αμερική το 1909 σε ηλικία 19 ετών και αναλφάβητος. Το όνομα του πατέρα του ήταν Αριστείδης. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Φίτσμπουργκ της Μασαχουσέτης.

[7]Από τα Στύλια Λιδωρικίου. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 35 ετών και παντρεμένος. Αρχικός τόπος προορισμού του για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Νέα Υόρκη.

[8]Στην Αμερική έκαναν περικοπή στα επώνυμα. Το Πάππας - πιθανότατα - προήλθε από το Παπαϊωάννου.

[9]Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία26 ετών. Ως τόπο προέλευσης δήλωσε τη Βιτρινίτσα. Προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη. Το 1908 επέστρεψε. Το 1909 έκανε δεύτερο ταξίδι, δηλώνοντας ως τόπο προέλευσης τα Τριζόνια. Ο προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Φίτσμπουργκ της Μασαχουσέτης.

[10]Από την Υπηρεσία  Μετανάστευσης φέρει σφραγίδα DEPORTED (δηλ. για απέλαση). Επίσης φέρει σφραγίδα που γράφει : IN HOSPITAL DISCHARGED (δηλ. παραπέμφτηκε στο νοσοκομείο για ιατρική εξέταση).