Πανελλήνια Έκθεση Λαμίας Π.Ε.Λ. (1966-σήμερα)

Ιστορική αναδρομή

 

Πρόλογος

   Από τη δεκαετία του ’60, η Λαμία αναζήτησε το όνειρο της Θεσσαλονίκης, για τη λειτουργία μιας Πανελλήνιας Έκθεσης, που θα πρόβαλε την επιχειρηματικότητα και τα προϊόντα της Φθιώτιδας και ευρύτερα της Στερεάς Ελλάδας. Η αρχή έγινε το 1966. Στα χρόνια της δικτατορίας, τη συνέχεια ανέλαβε το τοπικό Επιμελητήριο, κάτω από δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Πέτυχε την ίδρυση της Π.Ε.Λ. το 1975, με σχετικό νόμο.  Ακολούθησε η δημιουργία της σχετικής υποδομής. Η συνέχεια από το Δ.Σ. της ΠΕΛ εστιάστηκε μόνο στην εβδομάδα λειτουργίας της κυρίως ετήσιας Έκθεσης. Ο τόπος ζητούσε πολύ περισσότερα, που δεν ήρθαν. Για 50 χρόνια επαναλαμβανόταν το ίδιο έργο, σαν η ΠΕΛ να ήθελε να δείξει μόνο ότι υπάρχει.  Η απογοήτευση έδειξε το τέλος της διαδρομής αυτής.

   Οι τελευταίες 2-3 σημαντικές διοργανώσεις (με τη βοήθεια της ΔΕΘ) επανέφεραν το όνειρο της σωστής ΠΕΛ. Οι αλλαγές που αποφασίστηκαν στο σύνολο της πρώην ΠΕΛ δείχνουν εντυπωσιακές.

   Η παρούσα γραφή ακολούθησε τα βήματα της διαδρομής της Έκθεσης Λαμίας από την αρχή του 1966, μέχρι τώρα, με σκοπό να θυμίσει τι έγινε στα 50 χρόνια αυτά. Θυμίζω τη γνωστή ρήση για ανθρώπους, αλλά ισχύει και για τους τόπους όπου ζουν :

”Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει”.

 

           Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος, φυσικός

 

Από τη Βραΐλα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)

 

Προλεγόμενα

Βραΐλα (ελήφθη από το facebook)

   Η Βραΐλα, είναι ορεινό χωριό στα νότια Βαρδούσια, σε υψόμετρο 550 μ. στην περιοχή Δωρίδας του νομού Φωκίδας.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 42 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2024.

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 17 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 42 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Δεν το έχω επισκεφθεί.

Από τα Αργύρια Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1912)

 

Προλεγόμενα

   Τα Αργύρια είναι ένα ορεινό χωριό της Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 750 μ. στις πλαγιές των Βαρδουσίων. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τα Αργύρια. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 11 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2024. 

 

“Ο Μπράλος στην Κατοχή και τον Εμφύλιο”, οι θηρευτές, τα θύματα και οι μαυραγορίτες (του Νίκου Κ. Τσίτσα)

 Βιβλιοκριτική

Κωνσταντίνου Αθ Μπαλωμένου, φυσικού

 

    Είναι ένα βιβλίο βιωματικό και όνειρο της ζωής του, που ξεχειλίζει από πικρά συναισθήματα, μιας σκληρής ιστορικής περιόδου, η οποία συνέπεσε με τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα, έχοντας διακαή την επιθυμία να αποδοθεί η αλήθεια, για πρόσωπα και γεγονότα στην περιοχή του Μπράλου, με όσο το δυνατό περισσότερες αποδείξεις.

   Από τα Προλεγόμενα του βιβλίου στην αρχή, γράφτηκε η αφορμή που τον οδήγησε στην παρούσα εργασία του. Προήλθε από μια κάρτα επισκεπτηρίου με το όνομα Αριστοτέλης Κοπελιάς, του έτους 1938, συγγενή του συγγραφέα, την οποία βρήκε σε παλιά χαρτιά. Ήταν δικηγόρος, είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς στην Κατοχή και εστάλη σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, απ’ όπου δεν επέστρεψε ποτέ.

   Στη συνέχεια των Προλεγόμενων του βιβλίου, ο συγγραφέας κάνει ένα φαντασιακό διάλογο με την Ιστορία, η οποία του ζήτησε να ερευνήσει, να μάθει και να γράψει για τους αδικοχαμένους Μπραλιώτες κατά την Κατοχή και τον Εμφύλιο, για τους οποίους λίγα πράγματα ήταν γνωστά μέχρι τώρα. Παράλληλα του επισήμανε κινδύνους, αν αποκαθηλώσει - με στοιχεία βέβαια - κάποια πιο γνωστά ονόματα του τόπου. Ως απάντηση, ο συγγραφέας - με προφανή την απογοήτευσή του από τη στάση ατόμων του Μπράλου στη δωρεά της συλλογής του - δήλωσε ότι θα υλοποιήσει το δικαίωμα της αδέσμευτης έκφρασης, στηριγμένης πάντα σε ντοκουμέντα και με βάση την αλήθεια.

Από το Κλαυσίον (Κλαψί) Ευρυτανίας,μετανάστες στην Αμερική (1904-1933)

 

Προλεγόμενα

  Το Κλαυσί ή Κλαψί είναι ένα ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, κοντά στον Καρπενησιώτη ποταμό και με θέα προς την κοιλάδα της Ποταμιάς και το βουνό της Χελιδόνας.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Κλαυσί. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 39 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2024.

 

Το χωριό Κλαυσί (Η φωτογραφία ελήφθη από το travel.gr)

    Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 21 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν στοιχεία για τα 39 άτομα. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Κλαυσί, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία, Αθήνα). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

80 χρόνια μετά την καταστροφή του Σανατορίου και της Ιερής Μονής Αντίνιτσας (13 Ιουνίου 1944)

Μνήμες γερμανικής Κατοχής

Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου, φυσικού

 

Το ιστορικό Καθολικό της Μονής (φωτ. 1930)

    Ήταν μια ακόμη αποφράδα ημέρα για τον τόπο μας. Το 1944 ήταν το τελευταίο και χειρότερο έτος της γερμανικής Κατοχής, με την αντιστασιακή δράση σε κορύφωση και με διαρκή “χτυπήματα” στον κατακτητή.  Τα αποσπάσματα Ες-Ες στην Ελλάδα εφάρμοζαν την χιτλερική εντολή για αντίποινα, δυστυχώς σε αθώους. Στις αρχές Ιουνίου του 1944, στη θέση “Πηγή του Αχιλλέα” (στο Ντερβένι, ή τον αυχένα της Όθρυος), είχε προηγηθεί μια ενέδρα των ανταρτών, σε γερμανικό στρατιωτικό αυτοκίνητο, με 3 αξιωματικούς νεκρούς. Αυτό ίσως ήταν η αφορμή.

   Τα πλησιέστερα στη θέση αυτή ήταν : στα ανατολικά της η Μονή Αντίνιτσας και δίπλα το Σανατόριο Αντίνιτσας. Από τη δυτική πλευρά ήταν το χωριό Δερβέν Φούρκα (ή Καλαμάκι).

   Οι Γερμανοί θεωρούσαν ότι τόσο το Σανατόριο, όσο και η γειτονική Μονή Αντίνιτσας ότι υπέθαλπαν τους αντάρτες της περιοχής Όθρυος. Με αφορμή το γεγονός που προαναφέρθηκε, ένα γερμανικό απόσπασμα Ες-Ες με αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, ολμοβόλα και εκρηκτικά το πρωί της 13ης Ιουνίου 1944 έφτασε στην Αντίνιτσα.

Ο Κωνσταντίνος Δ. Ισχόμαχος (1841-1888) και η Θεσσαλική Επανάσταση (1878)

Αλκιβιάδη Ν. Λεμπέση, ερευνητή

 

Πρόλογος

    Το παρόν κείμενο προήλθε από ομιλία του Αλκιβιάδη Ν. Λεμπέση, ιστορικού ερευνητή με καταγωγή από τη Σίφνο, σε εκδήλωση με τίτλο :  

“Ο Μυστηρήρωας Ισχόμαχος - Ο Γενικός Αρχηγός της Θεσσ. Επανάστασης του 1878”.

    Η ομιλία έγινε την Κυριακή 12 Μαΐου 2024, στην Κοινότητα Λουτρού του Δήμου Σοφάδων Καρδίτσας, σε εκδήλωση τιμής και μνήμης για το Λοχαγό Κωνσταντίνο Ισχόμαχο.

   Μπορεί κάποιος να διαβάσει την ομιλία από την ιστοσελίδα του ομιλητή Αλκιβιάδη Ν. Λεμπέση, στη διεύθυνση :  http://alkislembessis.me/o-mystiriroas-ischomachos/

   Στις 21 Μαΐου 2024 η ομιλία δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Δήμου Σοφάδων (sofades.gr). Η ομιλία υπάρχει σε βίντεο από τη ζωντανή μετάδοσή της στη διεύθυνση :

https://www.youtube.com/watch?v=jWpxsCiUPEw

   Τη διασκευή αυτή έκανε ο Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος, μετά από άδεια του συγγραφέα.

 

Από τα Πεντεόρια Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1921)

 

Προλεγόμενα

   Τα Πεντεόρια, είναι χωριό στους πρόποδες της Γκιώνας, σε υψόμετρο 480 μ. στην περιοχή Λιδωρικίου   του νομού Φωκίδας.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 49 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2024.

Χωριό Πεντεόρια (ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 27 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 49 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Δεν το έχω επισκεφθεί.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής.

Πίνακας αναρτημένων εργασιών στον Αμφικτύωνα (2014-2024)

 

 Εισαγωγή

  Με τη συμπλήρωση 10 ετών από τη δημιουργία του www.amfictyon.blogspot.gr έκρινα χρήσιμο να δοθούν οι τίτλοι των εργασιών που δημοσιεύτηκαν αυτά τα χρόνια. Προήλθαν από το Γεώργιο Κων. Μπαλωμένο και τον υποφαινόμενο. Επίσης αναρτήθηκαν κείμενα του Δημ. Καραθεοδώρου, φιλολόγου.

   Από τις 9 Ιουνίου 2014 που αναρτήθηκε η πρώτη εργασία, έφτασε τώρα τον αριθμό 445 συνολικά. Ελπίζω η συμβολή μας να βοήθησε στη διεύρυνση της γνώσης της τοπικής μας ιστορίας.

   Για τα σχόλια που ελήφθησαν και για τα καλά λόγια αρκετών αναγνωστών, τους ευχαριστώ.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

 

Από το Αμούρι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1900-1916)

Προλεγόμενα

  Το Αμούρι είναι ένα πεδινό χωριό (αγροτικός οικισμός) στον κάμπο της Λαμίας (βόρεια του Σπερχειού ποταμού). Ανήκει διοικητικά στο δήμο Λαμιέων.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Αμούρι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 27 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2024.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 15 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 27 ονόματα μεταναστών. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Αμούρι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό.

Ο Επιτάφιος του Αγίου Αθανασίου Στυλίδας

 Ένα ιστορικό και εκκλησιαστικό κειμήλιο

 του Δημήτρη Κ. Καραθεοδώρου, φιλολόγου

 

Ο Επιτάφιος στολισμένος το έτος 2020

   Ήταν στην Οδησσό της (τότε) Ρωσίας, μια εκκλησία, ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, και μια μεγάλη Παρασκευή, μετά την επανάσταση του ’17, την ώρα που γινόταν η περιφορά του Επιταφίου, φτάσαν μπολσεβίκοι στρατιώτες κι αρχίσαν να φοβερίζουν τους Χριστιανούς και τους Έλληνες, να τους χτυπάνε και να φωνάζουν πως, άμα δε γυρίσουν πίσω τον Επιτάφιο, θα τους σκοτώσουν όλους και θα κάψουν την εκκλησία.

   Ξαφνικά, ο Επιτάφιος πέταξε μια μεγάλη φλόγα, που έφτασε ψηλά στον ουρανό, κι όλοι τρομοκρατημένοι πέσανε κάτω στο χώμα, μαζί κι οι στρατιώτες. Η φλόγα κράτησε κάνα δυο τρία λεπτά και οι στρατιώτες, άμα είδανε τέτοιο σημάδι παράξενο, ξεχάσαν τις τιμωρίες και τις φοβέρες και φύγανε. Ο Επιτάφιος – δόξα τω Θεώ – δεν έπαθε τίποτα. Ο κόσμος τον πήρε μέσα στην εκκλησία και όλοι γονατισμένοι συνέχισαν τη θεία ακολουθία.

   Εκείνη την εποχή, έτυχε να είναι στην Οδησσό ένα καΐκι ελληνικό που ξεφόρτωνε διάφορα εφόδια από την Ελλάδα. Ένας παπάς από την Οδησσό, ο παπα-Ζαχαρίας, που ήταν παρών στα επεισόδια με τους επαναστάτες, επειδή έμαθε ότι οι μπολσεβίκοι θα κάψουν την εκκλησία και όλα τα ιερά της κειμήλια, μπήκε το βράδυ μέσα στην εκκλησία και πήρε τον Επιτάφιο και τ’ άλλα χρυσοκέντητα υφάσματα και τα ’κρυψε όλα βαθιά μες στ’ αμπάρι του καϊκιού.

Από το Νόστιμο Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1908-1931)

 

Προλεγόμενα

  Το Νόστιμο είναι ένα πολύ ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, στην πλαγιά του όρους Χελιδόνα, μέσα στα έλατα, σε υψόμετρο 940 μ. Δεν το έχω επισκεφθεί.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Νόστιμο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 7 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2024.

 

Το χωριό Νόστιμο (Η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε πολύς χρόνος εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 4 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν στοιχεία για τα 7 άτομα. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Νόστιμο, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία, Αθήνα). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Από τον Άβορο Λιδωρικίου Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1929)

 

Προλεγόμενα

   Ο Άβορος Λιδωρικίου, είναι ορεινό χωριό κοντά στην τεχνητή λίμνη Μόρνου, σε υψόμετρο 670 μ. στην περιοχή Δωρίδας του νομού Φωκίδας.

Άβορος ( η φωτογραφία ελήφθη από τη θέση Αλώνια), Βικιπαίδεια

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 102 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2024.

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 28 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 102 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Δεν το έχω επισκεφθεί.

Η επιβραδυντική άμυνα των Βρετανών στις Θερμοπύλες και στη διάβαση Μπράλου (Απρίλιος 1941)

 Κατά τη γερμανική εισβολή

Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου, φυσικού

 

Πρόλογος

Μπέρναρντ Φρέυμπεργκ

   Από τις αρχές του 1941, ήταν γνωστή η επιθυμία των Βρετανών για δημιουργία νέου συμμαχικού μετώπου απέναντι στους Γερμανούς. Τις εξελίξεις στο αλβανικό μέτωπο και τις επιτυχίες των Ελλήνων παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον και οι Γερμανοί. Όμως, το Μάρτιο 1941 διαψεύστηκαν οι ελπίδες για τη σύμπτυξη βαλκανικού μετώπου με Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία και Τουρκία, συνεπικουρούμενες από το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα. Το τελευταίο περιλάμβανε κυρίως μονάδες Αυστραλών και Νεοζηλανδών (γνωστές με το όνομα ANZAC[1], που είναι το ακρωνύμιο των λέξεων Australian and New Zealand Army Corps). Επικεφαλής ήταν ο υποστράτηγος Φρέυμπεργκ (19η Αυστραλιανή Ταξιαρχία) και ο αντιστράτηγος Μακέη (6η  Νεοζηλανδική ταξιαρχία).

   Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς, για το σκοπό αυτό, είχε ζητήσει 10 βρετανικές μεραρχίες, οι δε Άγγλοι πρότειναν 2-3 μόνον και μετά από 2 μήνες. Μετά τον αιφνίδιο και περίεργο θάνατο του Ι. Μεταξά (στις 21 Ιανουαρίου 1941), η ίδια διάσταση απόψεων παρέμενε. Η οργάνωση άμυνας στη γραμμή του ποταμού Αλιάκμονα ήταν πολύ δύσκολη, με τον όγκο του ελληνικού στρατού κυρίως στην Αλβανία και  τον υπόλοιπο στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο.

Από την Ερατεινή Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)

 

Προλεγόμενα

   Η Ερατεινή ανήκει στο νομό Φωκίδας. Είναι παραθαλάσσια περιοχή με αναπτυγμένο τουρισμό και ξενοδοχεία. Έχει αναπτυγμένη κτηνοτροφία, αλιεία και ελαιοκαλλιέργεια. Δεν την έχω επισκεφτεί.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από την Ερατεινή. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Η έκπληξη είναι ότι βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία μόνο για 9 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2022. 

Δέκα Έλληνες – Τραγούδημα για το Εικοσιένα

 του Δημήτρη Κ. Καραθεοδώρου

 

 

 

Τετρακόσια χρόνια τώρα

μέσα στης σκλαβιάς την μπόρα

έμαθα να ξαγρυπνώ.

Κι ήρθε η ώρα η μεγάλη

κράτος να γενώ και πάλι

κι απ’ τη νύχτα μου ξυπνώ.

 

Δέκα Έλληνες όλη η μαγιά σου

δύο σακούλια βόλια τ’ άρματά σου

Πολεμάρχοι του Σουλίου

Αγιομάρτυρες της Χίου.

Από το Γυφτοχώρι (Κάτω Καλλιθέα) Σπερχειάδας Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1915)

 

Προλεγόμενα

Κάτω Καλλιθέα (από το youtube)

   Το Γυφτοχώρι είναι ένα ημιορεινό χωριό στα νότια της κοιλάδας του Σπερχειού, σε υψόμετρο 180 μ., κοντά στη Σπερχειάδα Φθιώτιδας. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης. Το 1915 μετονομάστηκε σε Καλλιθέα Σπερχειάδας και το 1940 σε Καλλιθέα. Στην παρούσα εργασία, που αναφέρεται στη χρονική περίοδο 1906-1915, θα την αναφέρουμε με το παλιό όνομα.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Γυφτοχώρι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 24 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2024.

Οικογένεια και καφε-ουζερί Ζέρβα στη Λαμία

 Ονομαστά μαγαζιά που έκλεισαν

 

Πρόλογος

   Η σκέψη ήταν από χρόνια στο μυαλό μου. Στο χώρο της εστίασης και ειδικά για τα Ουζερί της Λαμίας, τρία ήταν τα περιώνυμα μαγαζιά: Μισιρλής, Ζέρβας και Μεργιάς. Η γνωριμία μου, διαδικτυακά, με τον Θωμά Χρ. Ζέρβα, φαρμακευτικό αντιπρόσωπο, ήταν η ευκαιρία να του ζητήσω στοιχεία για την οικογένεια και φυσικά για το Ουζερί. Αυτός αποτάθηκε στο συγγενή του Χρήστο Ιωάν. Ζέρβα, δικηγόρο, από το Ευπάλιο Δωρίδας, του οποίου η βοήθεια ήταν πολύ σημαντική. Έτσι έλαβα ένα μικρό ιστορικό της οικογένειας, αναγκαίο για την παρουσίαση αυτή. Τους ευχαριστώ ιδιαίτερα.

   Η εργασία θέλει να προβάλει τη διαδρομή της οικογένειας και τη συμβολή μερικών μελών αυτής στη δημιουργία και πολύχρονη λειτουργία του ομώνυμου Ουζερί στη Λαμία.

 

Άδικα καταδικασμένος αμπλιανίτης, αποκτά χάρη από το βασιλιά Όθωνα (1836-37)

 Από υλικό αρχείου των ΓΑΚ

 

Πρόλογος

    Είναι ένα περιστατικό, που βρέθηκε στα αρχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Ο καλός φίλος και ερευνητής Γιώργος Δημητρίου, μου έδωσε το χειρόγραφο υλικό και τον ευχαριστώ. Το καταγράφω για την ιστορία της Άμπλιανης.

Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου

 

1.    Γενικά

Όθων

   Είμαστε στα πρώτα - ελεύθερα από τους Τούρκους - χρόνια του ελληνικού κράτους. Η μεγάλη προσπάθεια του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια (1776-1831) για στοιχειώδη οργάνωση, οδήγησε στη δολοφονία του. Ως βασιλεύς της Ελλάδος ορίστηκε από τις 6 Φεβ. 1832 ο ανήλικος Όθων, αλλά ανέλαβε την 1η Ιουνίου 1835. Τα οικονομικά προβλήματα της χώρας (από μεγάλα δάνεια) και η πολιτική που ασκήθηκε, σ’ έναν λαό, που αντιμετώπιζε φτώχεια, οδήγησαν σε αντίδραση. Η ασφάλεια, ειδικά στην ορεινή περιφέρεια της χώρας, ήταν μεγάλο πρόβλημα. Υπήρχαν στρατιωτικά αποσπάσματα, για να αντιμετωπίσουν περιστατικά απείθειας ή ανταρσίας, οι δε ποινές ήταν σκληρές.

 

                      2.    Ιστορικό

   Οι κάτοικοι της Άμπλιανης Ευρυτανίας ήταν νομάδες κτηνοτρόφοι και τη χειμερινή περίοδο η οικογένεια και τα ποίμνια μετακινούνταν στα πεδινά, της περιοχής Μεσολογγίου ή Λαμίας (ή Λοκρίδας). Είχαν αυτονομία αγαθών σε διατροφή και ενδυμασίες (ρούχα), ενώ άλλα αναγκαία είδη τα πλήρωναν σε είδος.

  Το 1836 συνέβη ένα περιστατικό. Μία ομάδα, που τα μέλη της χαρακτηρίστηκαν ως αποστάτες, στην οποία περιλαμβανόταν κάποιος ονόματι Καινούργιος, έκλεψε κάποια ζώα (πιθανά για να φάνε), αλλά απήγαγε και κάποιους αμπλιανίτες, με πιθανό λόγο τα λύτρα ή για ως ομήρους για προστασία τους. Οι περισσότεροι ήταν νέοι στην ηλικία, αλλά σ’ αυτούς περιλαμβανόταν κι ένας ηλικιωμένος 65 περίπου ετών, που ονομαζόταν Γεώργιος Φλώρος Καλαρρίτης.

 

Από την Τατάρνα Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)

Προλεγόμενα

Πινακίδα

   Η Τατάρνα είναι ένα ορεινό χωριό της δυτικής Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 650 μ., σε απόσταση 61χμ από το Καρπενήσι. Από το 1928 μετονομάστηκε σε Τριπόταμο. Δεν το έχω επισκεφθεί. Είναι πολύ γνωστό από το ομώνυμο βυζαντινό παλαιό μοναστήρι, με σημαντική προσφορά στον εθνικό αγώνα του 1821.

Η συγκέντρωση του υλικού αυτής της εργασίας άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 35 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2024.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 20 μεταναστευτικά ταξίδια (5 μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 35 μετανάστες. Πιθανά υπάρχουν και ίσως διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Δεν γνωρίζω επώνυμα των ανθρώπων.

Ευρυτάνες συμπολεμιστές του Μάρκου Μπότσαρη, στη μάχη του Κεφαλόβρυσου

 του Γιώργου Δημητρίου, δημοσιογράφου-ερευνητή

 

Εισαγωγή

    Δεν θα υμνήσω τον Μάρκο Μπότσαρη, γιατί όπως γράφει στον τίτλο του βιβλίου του ο Κώστας Παπαδόπουλος, «τον ύμνησαν περίτρανα σ’ ανατολή και δύση».

Μάρκος Μπότσασης

   Θα σταθώ στους άγνωστους, στους λησμονημένους, σ’ αυτούς που συνόδεψαν τον Μάρκο Μπότσαρη στη μάχη του Κεφαλόβρυσου και πιο συγκεκριμένα στους Ευρυτάνες που πολέμησαν δίπλα του.

   Κι αυτό πιστεύω, είναι πιο σημαντικό για την Ευρυτανία, για την Τοπική Ιστορία της Ευρυτανίας.

   Μετά την απελευθέρωση και την εγκατάσταση της Αντιβασιλείας στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια να ελεγχθούν «τα παλληκάρια», η πολιτεία, καθιέρωσε τα «Αριστεία», ως τιμή προς τους αγωνιστές της επανάστασης.

 

Ευθυμίου (Θύμιου) Παπαβασιλείου

 εις μνήμην

 

   Ήταν μια απρόσμενη έκπληξη η φυγή του. Του τηλεφώνησα στη γιορτή του (20 Ιανουαρίου 2024) και ο λόγος του ήταν χαρακτηριστικός κι άμεσα αναγνωρίσιμος, όπως πάντα. Μάλιστα υποσχεθήκαμε μια συνάντηση για συζήτηση σε κοινά ενδιαφέροντα.

  Στη δεκαετία του ’80, βρεθήκαμε με το Θύμιο μαζί ως καθηγητές στο 3ο Γυμνάσιο (Μουστάκειο) Λαμίας. Ο Θύμιος με το χαμόγελο και τον ιδιαίτερο τρόπο του κέρδιζε τους μαθητές, στο δύσκολο γνωστικό αντικείμενο που είχε, τα μαθηματικά. Δημιουργούσε φιλικές σχέσεις, με σεβασμό στον άνθρωπο. Μόνος του επέλεξε την προσφώνηση “Πετσάλας”. Μερικοί μαθητές έρχονταν στο γραφείο και ζητούσαν τον κύριο Πετσάλα! Είχε ιδιαίτερο χιούμορ και με πνευματώδη τρόπο σχολίαζε τόσο τα πολιτικά δρώμενα, όσο και την καθημερινότητα.

Επιτυχημένοι μετανάστες από τη Φωκίδα στις ΗΠΑ (1900-1930)

 Μελέτη

                                                                          του Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, φυσικού

Πρόλογος - Εισαγωγή

   Στην Ελλάδα, μετά τη χρεοκοπία του 1893 και τον αποτυχημένο πόλεμο του 1897,από τις αρχές του 20ού αι., έχουμε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (από το 1898). Η φτώχεια ήταν μια μόνιμη κατάσταση για τους Έλληνες, Το αμερικανικό όνειρο, που αναφερόταν σε μια πλούσια χώρα (τις ΗΠΑ), όπου υπάρχουν δουλειές και πληρώνονται καλά, ήταν πολύ ελκυστικό. Αρνητικοί παράγοντες ήταν ο φόβος του αγνώστου για τους Έλληνες της ενδοχώρας, που δεν είχαν ταξιδέψει ποτέ, ούτε είχαν δει θάλασσα και καράβια. Επίσης αρκετοί ήταν αναλφάβητοι και κανένας δεν ήξερε ξένη γλώσσα. Για το ταξίδι έλλειπαν ακόμα και τα χρήματα του εισιτηρίου και επιπλέον τα αναγκαία χρήματα που έπρεπε να έχουν μαζί τους για τα πρώτα έξοδα στην Αμερική.

Από το Λούτσοβο (Κόκκινο) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1905-1917)

 

Προλεγόμενα

Το Λούτσοβο (Κόκκινο) Φωκίδας, 1965 (ελήφθη από το Διαδίκτυο)

    Το Λούτσοβο, που μετονομάστηκε σε Κόκκινο (από τον παραπόταμο του Μόρνου) είναι χωριό στα δυτικά της τεχνητής λίμνης Μόρνου, σε υψόμετρο 680 μ. στην περιοχή Δωρίδας του νομού Φωκίδας.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 53 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2024.

   Την ολοκλήρωση αυτής της εργασίας επηρέασε η επικοινωνία με τον κ. Κωνστ. Μπερτσιά, που κατάγεται από το Λούτσοβο και είναι εγγονός μετανάστη. Το βιβλίο του, που είχε την καλοσύνη και μου έστειλε με τίτλο “Θαμμένα όνειρα – ζωντανές αναμνήσεις”, με βοήθησε στην επιβεβαίωση ονομάτων.

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 26 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 53 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

Ευαγγελίας (Λιάνας) Στεφανή, Διευθύντριας Αρχαιολ. Μουσείου Θεσσαλονίκης

 εις μνήμην

 

Ευαγγελία Στεφανή

   Ήταν μια άξια γυναίκα, που η πολυετής επιτυχημένη διαδρομή της στο χώρο της αρχαιολογίας, την ανέδειξε στη θέση της Διευθύντριας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

   Γεννήθηκε στη Λαμία. Γονείς της ήταν ο Δημήτριος και η Ιωάννα Στεφανή από τη Νέα Άμπλιανη Λαμίας. Αποφοίτησε από το 14ο Λύκειο Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στο ίδιο πανεπιστήμιο ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές της με ειδίκευση στην Προϊστορική Αρχαιολογία το 1992.

   Από το 1991 εισήλθε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία κατόπιν εξετάσεων και υπηρέτησε κάποια χρόνια στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βέροιας, όπου πραγματοποίησε ανασκαφές τόσο στην πόλη της Βέροιας όσο και σε ολόκληρο το νομό Ημαθίας αλλά και στο νομό Πέλλας.

   Το έτος 2000 αναγορεύθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Το θέμα της διδακτορικής της διατριβής ήταν : «”Η γυναικεία ενδυμασία στην Ανακτορική Κρήτη. Πρόταση ανάγνωσης ενός κώδικα επικοινωνίας”.

Από το Κεφαλόβρυσο Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1903-1926)

Προλεγόμενα

Μνημείο Μάρκου Μπότσαρη (από Διαδίκτυο)

   Το Κεφαλόβρυσο είναι ορεινό χωριό στα ευρυτανικά Άγραφα, σε υψόμετρο 890 μ. στις νότιες πλαγιές της κορυφής Φούρκα του νομού Ευρυτανίας.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 107 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2024.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 55 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 107 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Κεφαλόβρυσο, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

                     Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                                         φυσικός