"Τη μάνα μου τη Ρούμελη ν' αγνάντευα το λαχταρώ
Ψηλά που με νανούριζες καημένo Καρπενήσι!
Τρανά πλατάνια ξεδιψούν στις βρύσες με το κρύο νερό
Σαρακατσάνα ροβολάει και πάει για να γεμίσει.

Με κρουσταλλένια σφυριχτά, σε λόγγους φεύγουν σκοτεινούς
κοτσύφια και βοσκόπουλα με τα λαμπρά τα μάτια,
νερά βροντούνε στο γκρεμό και πάνε προς τους ουρανούς
ίσια κι ορθά, σαν την ψυχή της Ρούμελης, τα ελάτια..."

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Κυλιόμενο

26/9/20

Το Μοσκοχώρι της νοσταλγίας

Βιβλιοπαρουσίαση 

του Αθαν. Βελέντζα, φιλολόγου

 

Αν δεν ξέρεις την ιστορία σου, δεν ξέρεις τίποτα. Είσαι σαν ένα φύλλο, που δεν ξέρει ότι είναι μέρος ενός δένδρου.

Michael Crichton

     Η αγάπη για τον τόπο του δεν κρύβεται. Είναι το χωριό της κοιλάδας του Σπερχειού με το πλέον εύοσμο όνομα Μοσχο-χώρι,  ή στην καθομιλούμενη των νεότερων χρόνων όλων μας το Μοσκοχώρι, που αποδίδει το ίδιο.

   Ο συγγραφέας χωρίζει το έργο του σε τρεις μεγάλες ενότητες (κύκλους): τον κύκλο του τόπου, τον κύκλο της ζωής και τον κύκλο του χρόνου.

   Το βιβλίο αρχίζει με τα άμεσα αντιληπτά σε όποιον ερχόταν από τα παλιότερα χρόνια στο Μοσκοχώρι, φυσικά χαρακτηριστικά του χωριού : τα σκιερά δέντρα (τα καβάκια) και το ποτάμι Μαυρονέρι[1] που είναι το “σήμα κατατεθέν” του χωριού.

18/9/20

Από τη Σπαρτιά Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1912-1914)

 

Προλεγόμενα

 

  Η Σπαρτιά είναι ένα μικρό χωριό της ανατολικής Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 238 μ. στις πλαγιές της Όθρυος. Διοικητικά ανήκει στο δήμο Στυλίδας.

 


   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Σπαρτιά. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 7 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2020.

15/9/20

Ρουμελιώτικο Γλωσσικό Ιδίωμα (μέρος α')


του Σεραφείμ Ν. Κακούρα, φιλολόγου



Σύντομη εισαγωγή στο λεξιλόγιο

   Το λεξιλόγιο που θα ακολουθήσει αποτελείται από μια συλλογή λέξεων, όπως τις μιλούσαν αρκετοί μέχρι και τη δεκαετία του ’60, κι όπως - ίσως - τις μιλάνε κάποιοι μεγαλύτεροι ακόμα και σήμερα στα χωριά κυρίως της ορεινής Ρούμελης. Από τις λέξεις πολλές είναι εκείνες που έχουν αρχαιοελληνικές ρίζες, άλλες έχουν μεσαιωνικές ελληνικές, μερικές είναι παραφθορά λέξεων της κοινής νέας ελληνικής. Τέλος αρκετές είναι κι εκείνες που έχουν  ξενική προέλευση (τουρκική, σλαβική, αλβανική, κ.ά). Για αρκετές από τις ξενικής προέλευσης λέξεις σημειώνω την καταγωγή τους. Οι αναφερόμενες ως αραβικές ή περσικές έφτασαν στην ελληνική μέσω της τουρκικής γλώσσας. (Εδώ θα άξιζε ίσως να αναφερθεί ότι η τουρκική γλώσσα ήταν πολύ φτωχή σε λέξεις και για το λόγο αυτό αναγκάστηκε να δανειστεί μια πληθώρα λέξεων από άλλους λαούς και κυρίως ομοδόξους των Τούρκων, όπως π.χ. είναι οι Άραβες και οι Πέρσες). 

7/9/20

Από τους Μύλους Πελασγίας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1914)



Προλεγόμενα

  Οι Μύλοι Πελασγίας είναι ένα ορεινό χωριό της ανατολικής Φθιώτιδας, που παλιότερα υπαγόταν στο δήμο Πελασγίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 510 μ. στην πλαγιά της Όθρυος. Χαρακτηρίζεται ως το μπαλκόνι της Όθρυος. Πολύ κοντά είναι η Ιερή Μονή του Αγίου Γεωργίου.
   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τους Μύλους. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 24 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2020.
   Το αρχειακό υλικό προήλθε από το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 24 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τους Μύλους, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτούς. Υπήρξε δυσκολία, επειδή υπάρχει και το χωριό Μύλοι Άργους.

2/9/20

Στον ποιητή Κώστα Π. Δημητριάδη της Στυλίδας (1888-1910)



   Ήταν 20 Αυγούστου 1910, που έγινε η απονενοημένη πράξη. Ο νεαρός ποιητής 22 ετών Κώστας Π. Δημητριάδης, με καταγωγή[1] (πιθανά) από τη Στυλίδα, αυτοχειριάστηκε στη Λαμία. Την επόμενη ημέρα, μετέφεραν το σώμα του στη Στυλίδα, όπου και ετάφη με πάνδημη συμμετοχή. Μετά την εξόδιο ακολουθία “για τον προσφιλή ποιητή και αγαπημένο Κώστα” μίλησε πρώτος ο ιερέας Συκάς και ακολούθησε ο φοιτητής της ιατρικής (με πρόχειρο λόγο) Χαρίλαος Γ. Μουσάτος (1888-1974) εξαίροντας το ποιητικό του ταλέντο.

Πανοραμική άποψη της Στυλίδας (1913)
   Ακολούθησε ο διευθυντής της εφ. “Ο Αγών” της Λαμίας, που ήταν και στενός φίλος του Κώστα Δημητριάδη, ο οποίος απήγγειλε το επόμενο ποίημα :