Από το Λειανοκλάδι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)

Προλεγόμενα

  Το Λιανοκλάδι (ορθότερα Λειανοκλάδι) είναι πολύ γνωστό πεδινό χωριό της Φθιώτιδας (υψόμετρο 75 μ.), αν και πιο γνωστός είναι ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Λιανοκλαδίου. Υπάγεται στο δήμο Λαμίας.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Λιανοκλάδι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 43 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 22 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν και πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 43 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Λιανοκλάδι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό.

Η Ιερά Μονή Δαμάστας “Το Γενέσιον της Θεοτόκου”

Φθιωτικοί θρησκευτικοί τόποι

Πρόλογος

   Στον κόσμο της Φθιώτιδας και ευρύτερα της Στερεάς Ελλάδας είναι γνωστή η Μονή Δαμάστας. Συνδέθηκε με την ελληνική επανάσταση του 1821 και ιδιαίτερα τη θυσία των ηρώων της Αλαμάνας, Αθανάσιο Διάκο και μητροπολίτη Σαλώνων Ησαΐα. Η καταστροφή της μονής από τους Τούρκους συνοδεύτηκε από την κατάργησή της (το 1833) από τους Βαυαρούς του Όθωνα.

   Η επανίδρυσή της το 1934, με πρωτοβουλία του Λαμιώτη υπουργού Ιωάννη Μακροπούλου, ήταν η αρχή της αναδημιουργίας της. Τελευταίος φωτισμένος ηγούμενος ήταν ο Ευλόγιος Μόρφης. Στη συνέχεια, ως γυναικεία πλέον μονή επέστρεψε σε χρόνους ακμής, σε υποδομή, στελέχωση και πνευματική προσφορά.

   Στην παρούσα εργασία θα δοθεί η ιστορία της Μονής, με όσο γίνεται συνοπτικό, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

 

Η  Ιερή Μονή Δαμάστας  (Η φωτογραφία ελήφθη από το youtube)

Ο ανδριάντας του Εύζωνα (“Τσολιά”) στη Λαμία

Γλυπτά μνημεία της περιοχής Λαμίας

Ο ανδριάντας

   Η Στερεά Ελλάδα και ειδικά η Φθιώτιδα με γεωγραφικό κέντρο τη Λαμία, από τα πρώτα ελεύθερα χρόνια της χώρας μας χαρακτηριζόταν από το ορεινό ανάγλυφό της με τους ευσταλείς γεροδεμένους ορεσίβιους κατοίκους της και ταυτόχρονα μέχρι το 1881 αποτελούσε τα σύνορα της Ελλάδας. Η εθνική άμυνα επέβαλε το σχηματισμό τακτικού στρατού και την εγκατάσταση ισχυρών δυνάμεων, με έδρα τη Λαμία.

   Γι’ αυτό, από νωρίς έγιναν μονάδες ευζώνων, παράλληλα με την οργάνωση τακτικού στρατού με δομή και στολές δυτικού τύπου, που επεκράτησαν τελικά. Στον 20ό αι. οι - σχετικά λίγες - μονάδες  ευζώνων (θεωρείται κορυφαίο το 5/42 Σύνταγμα της Λαμίας), με την εξαιρετική εθνική δράση τους έγιναν επίλεκτες και έφτασαν στα όρια του θρύλου.  

   Την καλύτερη περιγραφή τους έκανε ο Ε. Τιρό, ανταποκριτής του γαλλικού περιοδικού “Le Tour de Monde”, που  έγραψε το 1898 :

Από τη Δεσφίνα Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1925)

Προλεγόμενα

   Η Δεσφίνα είναι ορεινή κωμόπολη του νομού Φωκίδας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 680 μ. και είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Κίρφυς. Κατοικήθηκε από την αρχαιότητα, η δε αρχαία πόλη λεγόταν Εχεδάμεια. Αναφέρεται από τον Παυσανία, αλλά καταστράφηκε και ερειπώθηκε από το βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας την περίοδο 355-346 π.Χ. Στη Δεσφίνα γεννήθηκε ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας (1780-1821), που πολέμησε και σκοτώθηκε με τον Αθανάσιο Διάκο. Επίσης η Δεσφίνα είναι η πατρίδα του Σπύρου Παπαλουκά (1892-1957), σημαντικού Έλληνα ζωγράφου.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Δεσφίνα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 172 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 44 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά βρέθηκαν 172 καταγραφές. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής (υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα κατοίκων της). Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Από τα Άγραφα Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1924)

Προλεγόμενα

  Τα Άγραφα είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 840 μέτρων, στη μέση της ομώνυμης οροσειράς. Από τους πρόποδες του χωριού πηγάζει ο ποταμός Αγραφιώτης.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τα Άγραφα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 38 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 23 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν οι 38 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΜΙΩΤΩΝ (κατά το πρώτο μισό του 20ού αι.) - Μέρος 5ο

συνέχεια από το 4ο μέρος

Πρόλογος (όλης της σειράς)

   Είναι πολλά χρόνια, που άρχισε αυτή η συλλογή και καταγραφή στοιχείων των ανθρώπων που έζησαν και τελεύτησαν στη Λαμία. Το υλικό αυτό προήλθε από τα Βιβλία Αποβιώσεων των Ιερών Ναών της Λαμίας. Η αρχή έγινε το 2006 από την ενορία των Αγίων Θεοδώρων και καλύπτει την περίοδο 1912-50 (με ανεπαρκή στοιχεία για την περίοδο 1912-25). Το 2007 συγκεντρώθηκε υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, που αναφέρεται στην περίοδο 1913-65 (με κενό όμως για την περίοδο 1922-29). Συνεχίστηκε το 2008 με υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Παναγίας Δέσποινας, για την περίοδο 1913-51 (τα προηγούμενα χρόνια 1900-12 δυστυχώς λείπουν). Ακολούθησε το 2009, η καταγραφή από την ενορία του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας, που καλύπτει την περίοδο 1923-71. Τέλος, το 2011 συμπληρώθηκε ο κατάλογος αυτός, με στοιχεία από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, που αναφέρονται στην περίοδο 1929-65.

   Τα στοιχεία αυτά, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, πήραν τη μορφή Ευρετηρίου, με αλφαβητική σειρά, ώστε η αναζήτηση να είναι εύκολη. Είναι 2.212 ονόματα και καλύπτουν περίπου το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

   Ο αριθμός των γυναικών, που δηλώθηκε ως ασχολία τους τα “οικιακά” ήταν πολύ μεγαλύτερος από τους άνδρες. Στην παρούσα φάση, δεν έγινε ανάλογη καταγραφή, αλλά είναι δυνατή - σε εύθετο χρόνο - η δημιουργία αναλόγου Ευρετηρίου για τις Λαμιώτισσες κατά την ίδια χρονική περίοδο. Στο παρόν Ευρετήριο υπάρχουν λίγα ονόματα γυναικών, για τις οποίες δηλώθηκε κάποιο άλλο επάγγελμα (όχι τα “οικιακά”).

   Είναι προφανές, ότι δεν κατάγονταν όλοι από τη Λαμία. Απλά έζησαν και απεβίωσαν στη Λαμία και με αυτή την έννοια γράφονται ως Λαμιώτες. Εξάλλου, στο Ευρετήριο υπάρχει στήλη, που γράφει “καταγωγή”, αν και δεν είναι πάντα σωστή, εφόσον έτσι δηλώθηκε και γράφτηκε στο Βιβλίο Αποβιώσεων του Ναού.

  Τα στοιχεία αυτά εμπλουτίζουν το υπάρχον αρχειακό υλικό για ερευνητές, αλλά έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για γνώση από συγγενείς (συμβολή στο γενεαλογικό τους δένδρο) και παλιούς ή νεότερους Λαμιώτες. Οι στήλες δίνουν στοιχεία για τα έτη γέννησης-θανάτου, την ηλικία, την καταγωγή και το επάγγελμά τους.

  Λόγω της μεγάλης έκτασης της εργασίας, θα αναρτηθεί στο www.amfictyon.blogspot.gr σε συνέχειες. Συγκεκριμένα με τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ, Ε-Ζ-Η-Θ-Ι, Κ, Λ. Μ, Ν-Ξ-Ο, Π-Ρ-Σ-Τ-Υ-Φ-Χ-Ψ.

                           Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                                            φυσικός

 

Παραχώρηση ιστορικού κτιρίου της Λαμίας, στην Αυστρία …

Κρίσεις - επικρίσεις

“Στο εξής ένα μέρος του ιστορικού κτηρίου της πρώην Νομαρχίας μπορεί να θεωρείται και έδαφος της Αυστριακής Δημοκρατίας …”

     Γιώργος Γκικόπουλος, πρώην περιφερειακός σύμβουλος και μέλος της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (μέλος της παράταξης “Λαϊκή Συσπείρωση”.

   Ήταν 26 Μαρτίου 2019, μετά την εθνική εορτή της Ελλάδος, που συνήλθε η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και αποφάσισε (αριθ. πρακτικού 12) :

 “… την παραχώρηση ή ενοικίαση χώρων του κτιρίου της πλατείας Ελευθερίας 1 (πρώην Νομαρχίας Φθιώτιδας), για 5 χρόνια, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως το επίσημο γραφείο του Προξενείου της Αυστρίας, με δικαιοδοσία την Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας”.

   Επιπλέον δε :

“Η απόφαση έχει την έγκριση της νομικής υπηρεσίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας”.

   Η πλειοψηφία της απόφασης ήταν μεγάλη, με μόνο μία αρνητική ψήφο, του κ. Γεωργ. Γκικοπούλου, περιφ. Συμβούλου Βοιωτίας (!) και τότε μέλους της Οικονομικής Επιτροπής. Άλλη αρνητική ψήφος δεν έγινε γνωστή (αν υπήρξε).

   Το θέμα δεν θα γινόταν γνωστό, αν ο ίδιος ο κ. Γκικόπουλος δεν κοινοποιούσε το θέμα, μέσω του τοπικού τηλεοπτικού σταθμού Star, στις 4 Σεπτεμβρίου 2019, δηλ. μετά 6 μήνες, που πλέον είχε λήξει η θητεία του προηγουμένου περιφερειακού Συμβουλίου, υπό τον κ. Κωνστ. Μπακογιάννη. Την επομένη ημέρα (4 Σεπ. 2019) το ίδιο θέμα αναπαρήγαγε ο τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός Lamia FM1. Μέχρι τώρα, δεν υπήρξε καμία αντίδραση-απάντηση.

Δημητρίου (Τάκη) Πενταγιώτη

εις μνήμην

  Ήταν κάτι ξαφνικό, μια είδηση σχεδόν απίστευτη ο θάνατος του - γνωστού στη Λαμία και στην ευρύτερη περιοχή - κατασκευαστή μεγάλων έργων και αξιόλογου μηχανικού και μελετητή Δημητρίου (Τάκη) Πενταγιώτη. Ήταν μέχρι πρόσφατα τελείως υγιής, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του την κοινωνικότητα, τη διαρκή παρουσία και την εκφρασμένη άποψη στα ζητήματα της πόλης μας. Πολύ κρίμα, που ένα ατύχημα μέσα στο σπίτι, έφερε το χαμό του.

   Ο Δημήτριος γεννήθηκε το 1933 στη Λαμία. Πατέρας του ήταν ο Ευθύμιος Πενταγιώτης (που αρχικά λεγόταν Ευθυμίου και καταγόταν από τους Πενταγιούς Δωρίδας), είχε δε μετοικήσει στο Παλαιοχώρι Γραβιάς. Μητέρα του ήταν η Βασιλική Οικονόμου, από τις Κομποτάδες. Εκτός του Δημητρίου, υπήρχαν και άλλα δύο αδέλφια (Στέφανος κα Αθανάσιος). Ο πατέρας του Ευθύμιος πήγε το 1913 μετανάστης στην Αμερική. Επέστρεψε το 1930 περίπου και άνοιξε βιβλιοπωλείο στη Λαμία. Μετά έγινε τραπεζικός υπάλληλος.

“Των Αποδήμων Ευρυτάνων Έργα …”

Παρουσίαση τόμου Πρακτικών του επιστημονικού Συνεδρίου του 2012

   Η εκδήλωση αυτή έγινε το Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2019, στο Συνεδριακό Κέντρο του δήμου Καρπενησίου, με ώρα έναρξης 5.30 μμ. Την παρουσίαση είχαν τρεις ομιλητές, οι :

·         Ευάγ. Καραμανές, Δ/ντής του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών,

·         Γιούλη Μάλαινου, Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

·         Κωνσταντίνος Μπαλωμένος, φυσικός

 Σημείωση : Το Συνέδριο είχε γίνει στο Καρπενήσι (18 και 19 Οκτωβρίου 2012) και στο Κερασοχώρι Αγράφων (20 Οκτωββρίου 2012).

---

Ομιλία Κωνσταντίνου Μπαλωμένου

   Οφείλω εξαρχής να ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Κουτσούκη για την τιμητική πρόταση να αναλάβω την παρουσίαση των πρακτικών.

  Το θέμα του Επιστημονικού Συνεδρίου τον Οκτώβριο του 2012 ήταν “Των  Αποδήμων Ευρυτάνων Έργα …”, με πολύ ενδιαφέρουσες τις επιμέρους 6 θεματικές ενότητες, οι οποίες κάλυψαν όλη τη διαδρομή της ζωής των μεταναστών από την Ευρυτανία στα ξένα. Συνολικά παρουσιάστηκαν 44 εισηγήσεις. Έγιναν και 7 παρεμβάσεις. Ήταν μια πολύ πλούσια συγκομιδή.

   Δεν είχα παρευρεθεί τότε στο Συνέδριο, όμως η μελέτη τού πολύ περιεκτικού τόμου κάλυψε πλήρως την ενημέρωσή μου. Βέβαια η παρουσίαση ενός τόμου Πρακτικών 550 σελίδων σε πολύ περιορισμένο χρόνο είναι ένας μικρός άθλος, αλλά θα επιχειρηθεί.

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΜΙΩΤΩΝ (κατά το πρώτο μισό του 20ού αι.) – Μέρος 4ο

 συνέχεια από το προηγούμενο

Πρόλογος (όλης της σειράς)

   Είναι πολλά χρόνια, που άρχισε αυτή η συλλογή και καταγραφή στοιχείων των ανθρώπων που έζησαν και τελεύτησαν στη Λαμία. Το υλικό αυτό προήλθε από τα Βιβλία Αποβιώσεων των Ιερών Ναών της Λαμίας. Η αρχή έγινε το 2006 από την ενορία των Αγίων Θεοδώρων και καλύπτει την περίοδο 1912-50 (με ανεπαρκή στοιχεία για την περίοδο 1912-25). Το 2007 συγκεντρώθηκε υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, που αναφέρεται στην περίοδο 1913-65 (με κενό όμως για την περίοδο 1922-29). Συνεχίστηκε το 2008 με υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Παναγίας Δέσποινας, για την περίοδο 1913-51 (τα προηγούμενα χρόνια 1900-12 δυστυχώς λείπουν). Ακολούθησε το 2009, η καταγραφή από την ενορία του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας, που καλύπτει την περίοδο 1923-71. Τέλος, το 2011 συμπληρώθηκε ο κατάλογος αυτός, με στοιχεία από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, που αναφέρονται στην περίοδο 1929-65.

Από τη Βράχα Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1934)

Προλεγόμενα

  Η Βράχα είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 880 μέτρων, στα βόρεια του Καρπενησίου. Χαρακτηριστικό της Βράχας είναι οι πολλές βρύσες και τα πετρόκτιστα σπίτια της. Στα βόρεια του χωριού βρίσκεται η Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (από το 1660). Κατά την επανάσταση του 1821 ήταν ορμητήριο και καταφύγιο των Ελλήνων αγωνιστών. Μετά το σεισμό του 1966 στην περιοχή, πολλοί κάτοικοι μετοίκησαν και ίδρυσαν τη Νέα Βράχα, κοντά στο χωριό Σταυρός (Μπεκή) Φθιώτιδας.

 

Το καθολικό της Ι.Μ. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στη Βράχα (από karpenissi.gr)

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΜΙΩΤΩΝ (κατά το πρώτο μισό του 20ού αι.) - Μέρος 3ο

Πρόλογος (όλης της σειράς)

   Είναι πολλά χρόνια, που άρχισε αυτή η συλλογή και καταγραφή στοιχείων των ανθρώπων που έζησαν και τελεύτησαν στη Λαμία. Το υλικό αυτό προήλθε από τα Βιβλία Αποβιώσεων των Ιερών Ναών της Λαμίας. Η αρχή έγινε το 2006 από την ενορία των Αγίων Θεοδώρων και καλύπτει την περίοδο 1912-50 (με ανεπαρκή στοιχεία για την περίοδο 1912-25). Το 2007 συγκεντρώθηκε υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου, που αναφέρεται στην περίοδο 1913-65 (με κενό όμως για την περίοδο 1922-29). Συνεχίστηκε το 2008 με υλικό από την ενορία του Ι.Ν. Παναγίας Δέσποινας, για την περίοδο 1913-51 (τα προηγούμενα χρόνια 1900-12 δυστυχώς λείπουν). Ακολούθησε το 2009, η καταγραφή από την ενορία του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας, που καλύπτει την περίοδο 1923-71. Τέλος, το 2011 συμπληρώθηκε ο κατάλογος αυτός, με στοιχεία από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, που αναφέρονται στην περίοδο 1929-65.

   Τα στοιχεία αυτά, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, πήραν τη μορφή Ευρετηρίου, με αλφαβητική σειρά, ώστε η αναζήτηση να είναι εύκολη. Είναι 2.212 ονόματα και καλύπτουν περίπου το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Από την Αραχωβίτσα (Πετράλωνα) Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1931)

   Τα Πετράλωνα (ή Πετράλωνο) είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, που βρίσκεται  σε υψόμετρο 900 μ. στις πλαγιές των Αγράφων. Το παλιό του όνομα (πριν το 1928) ήταν Αραχωβίτσα (ή Μικρή Αράχωβα). Δυστυχώς δεν το έχω επισκεφτεί.

Το χωριό Αραχωβίτσα ή Πετράλωνα (πανοραμική φωτογραφία)

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από την Αραχωβίτσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 36 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2019.

Από τον Ασβέστη Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1911-1914)

Προλεγόμενα

  Ο Ασβέστης είναι ένα μικρό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, σε απόσταση 15 χλ. περίπου βόρεια της Μακρακώμης. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης. Δεν το έχω επισκεφτεί.

 

Το χωριό Ασβέστης

(η φωτογραφία ελήφθη από το https://www.facebook.com/pg/asvesti1/posts

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τον Ασβέστη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 17 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2019.

Στεγασμένοι έμποροι της Λαμίας μέχρι τα μέσα του 20ού αι.

   Η μερική ή ολική αντιγραφή (copy-paste) και η ανάρτηση ή δημοσίευση της εργασίας σε άλλο ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο απαγορεύεται, χωρίς  τη σχετική άδεια του συγγραφέα ή του διαχειριστή του παρόντος μέσου (www. amfictyon.blogspot.gr).

   Θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται σύμφωνα με το νόμο.

1.    Προλεγόμενα

    Από τη Μυθολογία ξέρουμε ότι ο αρχαιοελληνικός θεός του εμπορίου ήταν ο Ερμής (κερδώος Ερμής), αν και διέθετε κι άλλες ιδιότητες (προστάτης των κλεφτών, των τυχερών παιγνίων, κλπ), κυρίως όμως ήταν αγγελιαφόρος των θεών και ψυχοπομπός. Η λέξη Εμπόριον είναι αρχαιοελληνική και με το ίδιο όνομα ήταν η πρώτη δυτικότερη ελληνική αποικία στις ακτές της σημερινής Καταλονίας στην Ισπανία.

   Σε συνδυασμό με τη ναυτιλία, που κυριαρχούσε στη Μεσόγειο, ήταν η πηγή του πλούτου για του παλαιότερους αιώνες στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Μεσογείου.

  Στην παρούσα εργασία αναφερόμαστε στις εμπορικές δραστηριότητες κατά τους τελευταίους 2 αιώνες του ελεύθερου ελληνικού κράτους, εστιασμένες στην πόλη και περιοχή της Λαμίας. Τα υπάρχοντα στοιχεία προέρχονται από τα Βιβλία των Ι. Ν. της πόλης, από υλικό του δήμου Λαμίας και από τον τοπικό τύπο. Η παρουσίαση θα γίνει με όσο γίνεται σύντομο αλλά περιεκτικό τρόπο.

                                Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                                                  φυσικός

Από το Αρχάνι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1912)

Προλεγόμενα

  Το Αρχάνι είναι πολύ γνωστό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, στους πρόποδες της Όθρυος και σε υψόμετρο 200 μ. Ανήκει στο δήμο Μακρακώμης.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Αρχάνι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 44 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2019. 

Αρχάνι – Η πλατεία του χωριού (φωτ. 2008, από το Διαδίκτυο)

Από τον Προυσό Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1892-1928)

Προλεγόμενα

  Ο Προυσός είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 860 μέτρων, στα νοτιοδυτικά όρια του νομού Ευρυτανίας με την Αιτωλοακαρνανία. Το χωριό είναι ιστορικά συνδεδεμένο με την ομώνυμη Ιερά Μονή της Παναγίας.

Το χωριό Προυσός (πανοραμική φωτογραφία)

(η φωτογραφία ελήφθη από το www.pemptousia.gr)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τον Προυσό. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 77 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Ιούλιο του 2019.

Από τη Βιτρινίτσα (Τολοφώνα) Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1903-1921)

Προλεγόμενα

   Η Βιτρινίτσα είναι πεδινό χωριό της Δωρίδας, στο νομό Φωκίδας. Το όνομα Βιτρινίτσα είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει ”ανεμοχώρι”. Το σύγχρονο όνομα προέρχεται από την αρχαία πόλη Τολοφώνα, που ερείπια αυτής (πιθανά) έχουν εντοπιστεί στην περιοχή.

Καταστράφηκε από τους Τούρκους παλιότερα και πυρπολήθηκε στην Κατοχή από τους Ιταλούς.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Βιτρινίτσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 153 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 53 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά βρέθηκαν 153 καταγραφές. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής (υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα κατοίκων της). Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Βιτρινίτσας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Πρόδρομος Μποδοσάκης Αθανασιάδης

Ένας άξιος Έλληνας και μεγάλος ευεργέτης

40 χρόνια από το θάνατό του

Πρόλογος

   Υπήρξε μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Από την ηλικία των 15 χρόνων ξεκίνησε την εντυπωσιακή  σταδιοδρομία του ως αλευροβιομήχανος! Στα 27 χρόνια, με ήδη σημαντική περιουσία, πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Η γνωριμία του με τον Ελευθ. Βενιζέλο του ενίσχυσε το δημιουργικό ρόλο ως Έλληνα, αλλά “κόλλησε και το μικρόβιο” της πολιτικής. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή έχασε την περιουσία του. Από τη δεκαετία του ’30, ανέλαβε τη χρεοκοπημένη εταιρία Πυριτιδοποιείο-Καλυκοποιείο και την έκανε μεγάλη και κερδοφόρα εθνική μονάδα.

Πρόδρομος (Μποδοσάκης)

Αθανασιάδης (φωτ. ΕΛΙΑ)

  Το ίδιο ακολούθησε και στα μεταπολεμικά χρόνια, με την ίδρυση μεγάλων βιομηχανιών, αξιοποιώντας τον ορυκτό πλούτο (λιγνίτη, νικέλιο, χαλκό, κ.ά.), και παράγοντας χημικά, λιπάσματα, οινοπνεύματα, αλλά και σε άλλους τομείς (εριουργία, υαλουργία). Δίκαια ονομάστηκε “μπέης” της ελληνικής βιομηχανίας.

  Ο Αλμπέρτο Μοράβια είπε : “Για να κερδίζεις λεφτά χρειάζεται ταλέντο, αλλά για να ξοδεύεις λεφτά χρειάζεται κουλτούρα”. Με άλλα λόγια, η δημιουργία του πλούτου είναι απόδειξη της αξιοσύνης του μυαλού, αλλά η χρήση του πλούτου είναι επιβεβαίωση του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου. Το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το “τελευταίο του παιδί”, όπως το ονόμασε ο ίδιος, αποτελεί - μετά από πολλά άλλα - τη σημαντικότερη προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο, εδώ και 40 χρόνια (από το θάνατό του).

  Η γραφή τούτη επιθυμεί να θυμίσει τη δημιουργικότητα κι αξιοσύνη που συνόδευε τους Έλληνες όπου γης, να προβάλλει στη νέα γενιά ένα επιτυχημένο πρότυπο, που συμβάλλει στην εθνική ανάπτυξη, αλλά επιπλέον την ευεργεσία προς την πατρίδα του με σημαντικές δωρεές.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                φυσικός

------------------------

Η μερική ή ολική αντιγραφή (copy-paste) και ανάρτηση ή δημοσίευση σε άλλο ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο απαγορεύεται, χωρίς  τη σχετική άδεια του συγγραφέα ή του διαχειριστή το παρόντος μέσου (www. amfictyon.blogspot.gr). Θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται σύμφωνα με το νόμο.

Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας και Τράπεζα Θεσσαλίας

Παλιά πιστωτικά ιδρύματα

Πρόλογος

   Εκτός των κεντρικών τραπεζών, που είχαν έδρα την Αθήνα και υποκαταστήματα στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος, υπήρξαν και σημαντικές προσπάθειες ίδρυσης και λειτουργίας πιστωτικών ιδρυμάτων στην περιφέρεια. Εκτός της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, που άνοιξε το 1860 υποκατάστημα στη Λαμία, ιδρύθηκε από το 1866 και ο Πιστωτικός Οίκος των Κων. Κρόκου και Αφών Μουζέλη.

   Επιπλέον, η Λαμία είχε την πρωτοπορία, να αποκτήσει από το 1900 τον Πιστωτικό Συνεταιρισμό Τεχνοεργατών, ο οποίος για έναν αιώνα περίπου είχε σημαντική προσφορά στην περιοχή.

   Στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι., στην περιοχή Θεσσαλίας, λειτούργησε η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, αλλά και στη Φθιώτιδα (Λαμία) λειτούργησε η Τράπεζα Θεσσαλίας. Για τις δύο αυτές πιστωτικές βραχύβιες προσπάθειες, θα γίνει αναφορά στην παρούσα εργασία.

Εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων στην περιοχή Λαμίας

Εργασία

Πρόλογος

Μικρασιάτες πρόσφυγες (1922)

   Η προσφυγιά συνόδευε από πολύ παλιά την ιστορία του ανθρώπου, εφόσον πάντα εμφανιζόταν ο φόβος για διωγμούς λόγω φυλής, εθνικότητας, κοινωνικής ιδιαιτερότητας ή πολιτικών απόψεων. Συνήθης περίπτωση είναι λόγω πολέμου.

   Ελληνικές οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα έγιναν πρόσφυγες, με προορισμό την ελεύθερη Ελλάδα, από τους οποίους ένας αριθμός ήρθε στη Φθιώτιδα. Από τα Βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας βρέθηκαν στοιχεία προσφύγων που επέλεξαν την πόλη, στην οποία και τελεύτηκαν. Μαζί με επιπλέον στοιχεία από άλλες πηγές θα παρουσιαστούν στην παρούσα εργασία με όσο γίνεται σύντομο, αλλά περιεκτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

               φυσικός

Κτηνοτρόφοι στην προπολεμική Λαμία

Μελέτη

Πρόλογος

   Η κτηνοτροφία ήταν - ιστορικά - η κυρίαρχη απασχόληση των Ελλήνων από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα χωριά μας αντηχούσαν από τα κυπροκούδουνα των κοπαδιών, που έβοσκαν στα βοσκοτόπια των βουνών μας και κάλυπταν τις διατροφικές ανάγκες του λαού. Έδιναν το κρέας, το γάλα και τα παράγωγα αυτού, όπως επίσης το μαλλί και το δέρμα. Οι οικογένειες είχαν τροφική αυτονομία, όπως επίσης ένδυση και υπόδηση. Στο τοπικό εμπόριο (παζάρια) πουλούσαν τα πλεονάσματα των προϊόντων που οι ίδιοι έφτιαχναν.

   Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη Λαμία και αξιοποιεί τα περιορισμένα υπάρχοντα στοιχεία, που προέρχονται (i) από καταγραφές των ξένων και Ελλήνων περιηγητών, στο 19ο αι. και (ii) από τα  Βιβλία των Ιερών Ναών της πόλης στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

   Θα παρουσιαστούν με όσο γίνεται σύντομο τρόπο.

Από την Παύλιανη Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1921)

Προλεγόμενα

   Η Παύλιανη είναι ορεινό χωριό του νομού Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 1.040 μ., στις πλαγιές του όρους Οίτης. Βρίσκεται μέσα σε πυκνό ελατοδάσος και τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη.

Πανοραμική φωτογραφία της Παύλιανης

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από την Παύλιανη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 145 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2019. 

Οι άνθρωποι του εκκλησιαστικού χώρου της Λαμίας (Στο πρώτο μισό περίπου του 20ού αι.)

Από τα Βιβλία των Ιερών Ναών της πόλης

Πρόλογος

   Οι παλαιότεροι ενοριακοί ναοί της Λαμίας : των Αγ. Θεοδώρων, του Αγ. Νικολάου, της Παναγίας Δέσποινας, της Ευαγγελίστριας, του Αγ. Δημητρίου και της Αγ. Παρασκευής υπηρετήθηκαν από ιερείς, διακόνους, ιερομονάχους και λοιπό λαϊκό προσωπικό (ιεροψάλτες, νεωκόρες) με τη σημαντική βοήθεια των μελών των εκκλησιαστικών συμβουλίων (επιτρόπων).

   Από τα Βιβλία αυτών των ναών, αλλά και από άλλες πηγές, προήλθαν τα στοιχεία, που θα ακολουθήσουν. Θα αποδοθούν με όσο γίνεται συνοπτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός