Από τις Κορυσχάδες Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1903-1923)

 

Προλεγόμενα

 

  Οι Κορυσχάδες είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 940 μέτρων, στα ΝΔ του Καρπενησίου. Το χωριό συνδέθηκε ιστορικά με την Εθνική Αντίσταση, επειδή εκεί, το Μάρτιο 1944, συνήλθε κατά τη διάρκεια της Κατοχής το Εθνικό Συμβούλιο, μετά από πανελλήνιες μυστικές εκλογές, από την ΠΕΕΑ (Κυβέρνηση των βουνών), με πρωτοβουλία του ΕΑΜ.

Το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Κορυσχάδων και τώρα Μουσείο Εθνικής Αντίστασης (από Βικιπαίδεια)

 

    Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τις Κορυσχάδες. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 12 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2020.

Τα Γύφτικα Λαμίας ή Σλα μαχαλάς

Η ιδιαίτερη συνοικία της πόλης

 

Πρόλογος

 

Ο Σλα μαχαλάς στη δεξιά πλαγιά του λόφου (1910)

  Είναι η πλέον χαρακτηριστική συνοικία της Λαμίας. Το όνομα που της δόθηκε από τους γηγενείς είχε προφανώς ρατσιστικό χαρακτήρα, εφόσον τόνιζε τη διαφορετικότητα του χρώματος των ανθρώπων αυτής. Ήταν πιο μελαμψοί, ή λίγο μαυρούληδες. Δεν έχουν καμία σχέση με τους τσιγγάνους που μετακινούνται συνεχώς. Είναι από αιώνες μόνιμα εγκατεστημένοι στη νότιο-ανατολική πλευρά του λόφου του Κάστρου και έζησαν αρμονικά με τους άλλους Λαμιώτες.

   Στην παρούσα εργασία, έχει συγκεντρωθεί το υπάρχον και περιορισμένο υλικό, ώστε να αποδοθεί σε ενιαία μορφή. Η προσπάθεια αυτή όπως σε άλλες εργασίες του γράφοντος θα παρουσιαστεί με όσο γίνεται συνοπτικό και περιεκτικό τρόπο.

 

Οικογένειες και Καταστήματα Ριζοκώστα

Παλιά χαρακτηριστικά μαγαζιά της Λαμίας που έκλεισαν

 

Χρήστος Ριζοκώστας

     Ο γενάρχης της οικογένειας λεγόταν Κωνσταντίνος Αργυρόπουλος και καταγόταν απ’ το Μοσχοχώρι. Το αρχικό επώνυμο Αργυρόπουλος κατέληξε σε Ριζοκώστας[1]. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη Βάρσου και είχε γεννηθεί στη Ροδίτσα. Παντρεύτηκαν το 1892 στο Μοσχοχώρι. Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Κωνσταντίνος Ριζοκώστας αγόρασε ένα οικόπεδο στη βόρεια γωνία των οδών Αμφίσσης (σήμερα Λεωνίδου) και Παλαιολόγου, όπου έχτισε Χάνι.

    Απέκτησε τρία παιδιά, το Δημήτριο (1894-1944), το Χρήστο (1895-1979) και μια κόρη (Πολυξένη). Ο Δημήτριος εργάστηκε στο Χάνι, ενώ ο Χρήστος πήγε στην Αθήνα, όπου έμαθε μηχανικός αυτοκινήτων και απέκτησε ιδιόκτητο λεωφορείο στη γραμμή Αθήνα-Πειραιά.

    Το Χάνι είχε πελατεία[2] από την περιοχή της βόρειας Λοκρίδας (Μώλο, Άντερρα, Καινούργιο, Άγιο Κωνσταντίνο και Άγιο Σεραφείμ). Επίσης έμεναν και μαθητές από αυτά τα χωριά που πήγαιναν στο Γυμνάσιο Λαμίας. Όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα αυτοκίνητα, μερικοί (από συνήθεια) τα άφηναν στα Χάνια, όπως ο κτηματίας Πέτρος Βασιλείου από τον Άγιο Κωνσταντίνο, που είχε ένα από τα πρώτα τότε Ford, το άφηνε στο Χάνι Ριζοκώστα.

Κατάστημα Κωνσταντίνου Δ. Καραπατάκη στη Λαμία

Παλιά χαρακτηριστικά μαγαζιά που έκλεισαν

 

Κωνσταντίνος Δ. Καραπατάκης

    Η καταγωγή της πατρικής οικογένειας του Δημητρίου Καραπατάκη δεν είναι γνωστή. Θεωρείται πιθανή η προέλευση από τη Βόρειο Ήπειρο, χωρίς δυνατότητα επιβεβαίωσης. Το χωριό της οικογένειας ήταν η Δίβρη Φθιώτιδας, όπου βρισκόταν και το πατρικό σπίτι[1] τους. Τα αγόρια της οικογένειας ήταν τρία. Ο Επαμεινώνδας, ο Κωνσταντίνος και ο Αθανάσιος.

    Ο Επαμεινώνδας ασχολήθηκε με το εμπόριο και από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα είχε μεγάλο εμπορικό κατάστημα  με ανδρικά είδη, στην πλατεία Ελευθερίας (στη βόρεια γωνία, που δίπλα έχει σκαλάκια προς τα δημοτικά ουρητήρια). Το κατάστημα είχε τη φίρμα “Γεώργιος Αμπλιανίτης[2] & Επαμεινώνδας Καραπατάκης[3]”.

     Ο Κωνσταντίνος Καραπατάκης γεννήθηκε το 1895, όχι όμως στη Δίβρη, αλλά στη Δαμάστα, όπου η οικογένεια είχε μετοικήσει προσωρινά (προληπτικά) λόγω των ελληνοτουρκικών γεγονότων[4] εκείνης της περιόδου.

Από τα Καρούτια (Πύργο) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1903-1937)

 

Προλεγόμενα

 

  Τα Καρούτια είναι ορεινό χωριό της Δωρίδας, του νομού Φωκίδας, σε υψόμετρο 510 μ., σε απόσταση 19 χμ. από το Ευπάλιο, στην πλαγιά της οροσειράς Τρίκορφο. Το 1959 μετονομάστηκε σε Πύργο. Δεν το ήξερα καν και δεν το έχω επισκεφτεί.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τα Καρούτια. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 39 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2020.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 14 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων  και τελικά ανευρέθηκαν 39 μετανάστες. Με δυσκόλεψε αρκετά να ξεχωρίσω τους μετανάστες από τα Καρούτια και από τις Καρούτες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Λιδωρίκι, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Ένστολοι, που τελεύτησαν στην προπολεμική Λαμία

 

Από στοιχεία των Ιερών Ναών της πόλης

 

Πρόλογος

 

   Μετά την απελευθέρωση της Λαμίας από τους Τούρκους, στις 28 Μαρτίου 1933 (με το παλαιό ημερολόγιο, δηλ. στις 9 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο) ημέρα Μεγάλη Τρίτη το Ζητούνι (Λαμία) ελευθερώθηκε. Μέχρι το 1881 η Λαμία ήταν μεθοριακή πόλη και αναγκαστικά είχε σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις και Χωροφυλακής. Στον 20ού αι. (την προπολεμική περίοδο) ήταν έδρα των δύο μεγάλων συνταγμάτων πεζικού  (5/42 και 2ο), που στελέχωναν άτομα προερχόμενα από την περιοχή αυτή. Μετά την αποστράτευσή τους αρκετοί έζησαν στη Λαμία, όπου και απεβίωσαν.

   Στην παρούσα εργασία, θα παρουσιαστούν στοιχεία ένστολων (στρατού, χωροφυλακής, αγροφυλακής), που τελεύτησαν στη Λαμία, με όσο γίνεται σύντομο και περιεκτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                 φυσικός

Οι ταχυδρομικές υπηρεσίες στον ελληνικό χώρο – Αναφορά στη Λαμία

 

Ιστορική αναδρομή

 

  Πρόλογος

 

   Με τη συγκρότηση των πρώτων κοινωνιών και τη γεωγραφική τους εξάπλωση έγινε πλέον απαραίτητη η επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους. Ο πιο εύκολος τρόπος ήταν η προφορική μεταφορά μηνυμάτων μέσω ενός τρίτου ανθρώπου (χαιρετίσματα ή παραγγελίες). Μετά την ανακάλυψη της γραφής και τα ιστορικά χρόνια, επινοήθηκε το ταχυδρομείο για επικοινωνία των αρχόντων με τις κρατικές υπηρεσίες αρχικά. Έτσι οι ταχυδρόμοι έγιναν ο Ερμής ή ο άγγελος των ειδήσεων για όλους μας. Στην παρούσα εργασία θα παρουσιαστεί η ιστορία των ταχυδρομικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, με όσο γίνεται συνοπτικό, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

 Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                   φυσικός

Από τους Δελφούς, μετανάστες στην Αμερική (1907-1930)

 Προλεγόμενα

 

   Οι Δελφοί είναι γνωστοί σ’ όλο τον κόσμο. Από την UNESCO έχουν χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, όπου ήταν το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα, με ιέρεια την Πυθία.

   Ο σύγχρονος οικισμός των Δελφών χτίστηκε δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο, σε υψόμετρο 570μ., με  θέα στον ελαιώνα της Άμφισσας και στον κόλπο της Ιτέας. Έχει γνωρίσει πολύ μεγάλη τουριστική ανάπτυξη.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τους Δελφούς. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 27 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020.

   Το αρχειακό υλικό προήλθε από το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 16 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 27 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τους Δελφούς, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτούς.

Η λήξη της γερμανικής Κατοχής στη Λαμία

 

Μικρό χρονικό

 

Εισαγωγή

   Από τις 18 Απριλίου 1941, που βομβαρδίστηκε η Λαμία και μετά εισήλθαν τα στρατεύματα Κατοχής πέρασαν τρεισήμισι χρόνια μέχρι τον Οκτώβριο του 1944. Η ρωσική προέλαση ανάγκασε τις γερμανικές δυνάμεις σε αποχώρηση από την Ελλάδα. Ήδη από τις 12 Οκτωβρίου 1944 η Αθήνα ήταν ελεύθερη.

   Στην παρούσα εργασία θα δοθεί ένα μικρό χρονικό των δύο τελευταίων ημερών 17 και 18 Οκτωβρίου 1944, που άφησαν τη Λαμία πάλι ελεύθερη. Αναγκαστικά θα δοθεί με όσο γίνεται σύντομο τρόπο.

 

 

 1.    Παραμονή της αποχώρησης των Γερμανών από τη Λαμία (17 Οκτ. 1944)

W. Sitzenstock

    Από τις αρχές Οκτωβρίου 1944 ο Γερμανός Διοικητής και Φρούραρχος στη Λαμία συνταγματάρχης Ζιτσενστόκ (W. Sitzenstock) - βλ. φωτογραφία -  κάλεσε όλους τους αξιωματικούς στο γραφείο του. Εντελώς ωμά, χωρίς προλόγους και περιστροφές τους είπε, ότι πρέπει να προετοιμαστούν για «σύμπτυξη» και τους έδωσε οδηγίες.

   Στον ταγματάρχη Πρελ ανέθεσε την ευθύνη - σε συνεργασία με το γερμανικό μηχανικό - να προβούν στην καταστροφή των πολεμοφοδίων και του εν γένει στρατιωτικού υλικού, των στρατιωτικών εγκαταστάσεων, οδικών γεφυρών, σιδηροδρομικών σταθμών, αποθηκών, κλπ. και μετά να εγκαταλείψουν την πόλη με τα τελευταία υποχωρούντα Γερμανικά τμήματα.

Το Ρουμελιώτικο γλωσσικό ιδίωμα - Λεξιλόγιο (μέρος β’)

 του Σεραφείμ  Κακούρα, φιλολόγου

 

Σύντομη εισαγωγή στο λεξιλόγιο (εμπλουτισμένο)

 

   Το λεξιλόγιο που ακολουθεί αποτελείται από μια συλλογή λέξεων, όπως τις μιλούσαν αρκετοί μέχρι και τη δεκαετία του ’60, κι όπως - ίσως - τις μιλάνε κάποιοι μεγαλύτεροι ακόμα και σήμερα στα χωριά κυρίως της ορεινής Ρούμελης. Από τις λέξεις πολλές είναι εκείνες που έχουν αρχαιοελληνικές ρίζες, άλλες έχουν μεσαιωνικές ελληνικές, μερικές είναι παραφθορά λέξεων της κοινής νέας ελληνικής. Τέλος αρκετές είναι κι εκείνες που έχουν  ξενική προέλευση (τουρκική, σλαβική, αλβανική, κ.ά). Για αρκετές από τις ξενικής προέλευσης λέξεις σημειώνω την καταγωγή τους. Οι αναφερόμενες ως αραβικές ή περσικές έφτασαν στην ελληνική μέσω της τουρκικής γλώσσας. (Εδώ θα άξιζε ίσως να αναφερθεί ότι η τουρκική γλώσσα ήταν πολύ φτωχή σε λέξεις και για το λόγο αυτό αναγκάστηκε να δανειστεί μια πληθώρα λέξεων από άλλους λαούς και κυρίως ομοδόξους των Τούρκων, όπως π.χ. είναι οι Άραβες και οι Πέρσες). 

  Κάποιες απ’ τις λέξεις του λεξιλογίου απαντώνται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, άλλες με όμοιο ακριβώς τρόπο μ’ αυτές της Ρούμελης και κάποιες άλλες λίγο ως πολύ παραλλαγμένες. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα στο ρουμελιώτικο ιδίωμα αποτελεί ασφαλώς η αποβολή πολλών φωνηέντων ή και η αντικατάστασή τους από άλλα.

  Κατά την καταγραφή των λέξεων προτιμήθηκε, όσο ήταν δυνατόν, η παρουσίασή τους με τον τρόπο που αυτές προφέρονταν και για το λόγο αυτό επέλεξα κατά την αναγραφή τους την ορθογραφία σύμφωνα με την προφορά τους.

Το Μοσκοχώρι της νοσταλγίας

Βιβλιοπαρουσίαση 

του Αθαν. Βελέντζα, φιλολόγου

 

Αν δεν ξέρεις την ιστορία σου, δεν ξέρεις τίποτα. Είσαι σαν ένα φύλλο, που δεν ξέρει ότι είναι μέρος ενός δένδρου.

Michael Crichton

     Η αγάπη για τον τόπο του δεν κρύβεται. Είναι το χωριό της κοιλάδας του Σπερχειού με το πλέον εύοσμο όνομα Μοσχο-χώρι,  ή στην καθομιλούμενη των νεότερων χρόνων όλων μας το Μοσκοχώρι, που αποδίδει το ίδιο.

   Ο συγγραφέας χωρίζει το έργο του σε τρεις μεγάλες ενότητες (κύκλους): τον κύκλο του τόπου, τον κύκλο της ζωής και τον κύκλο του χρόνου.

   Το βιβλίο αρχίζει με τα άμεσα αντιληπτά σε όποιον ερχόταν από τα παλιότερα χρόνια στο Μοσκοχώρι, φυσικά χαρακτηριστικά του χωριού : τα σκιερά δέντρα (τα καβάκια) και το ποτάμι Μαυρονέρι[1] που είναι το “σήμα κατατεθέν” του χωριού.

Από τη Σπαρτιά Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1912-1914)

 

Προλεγόμενα

 

  Η Σπαρτιά είναι ένα μικρό χωριό της ανατολικής Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 238 μ. στις πλαγιές της Όθρυος. Διοικητικά ανήκει στο δήμο Στυλίδας.

 

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Σπαρτιά. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 7 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2020.

Ρουμελιώτικο Γλωσσικό Ιδίωμα (μέρος α')

του Σεραφείμ Ν. Κακούρα, φιλολόγου

Σύντομη εισαγωγή στο λεξιλόγιο

   Το λεξιλόγιο που θα ακολουθήσει αποτελείται από μια συλλογή λέξεων, όπως τις μιλούσαν αρκετοί μέχρι και τη δεκαετία του ’60, κι όπως - ίσως - τις μιλάνε κάποιοι μεγαλύτεροι ακόμα και σήμερα στα χωριά κυρίως της ορεινής Ρούμελης. Από τις λέξεις πολλές είναι εκείνες που έχουν αρχαιοελληνικές ρίζες, άλλες έχουν μεσαιωνικές ελληνικές, μερικές είναι παραφθορά λέξεων της κοινής νέας ελληνικής. Τέλος αρκετές είναι κι εκείνες που έχουν  ξενική προέλευση (τουρκική, σλαβική, αλβανική, κ.ά). Για αρκετές από τις ξενικής προέλευσης λέξεις σημειώνω την καταγωγή τους. Οι αναφερόμενες ως αραβικές ή περσικές έφτασαν στην ελληνική μέσω της τουρκικής γλώσσας. (Εδώ θα άξιζε ίσως να αναφερθεί ότι η τουρκική γλώσσα ήταν πολύ φτωχή σε λέξεις και για το λόγο αυτό αναγκάστηκε να δανειστεί μια πληθώρα λέξεων από άλλους λαούς και κυρίως ομοδόξους των Τούρκων, όπως π.χ. είναι οι Άραβες και οι Πέρσες). 

Από τους Μύλους Πελασγίας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1914)

Προλεγόμενα

  Οι Μύλοι Πελασγίας είναι ένα ορεινό χωριό της ανατολικής Φθιώτιδας, που παλιότερα υπαγόταν στο δήμο Πελασγίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 510 μ. στην πλαγιά της Όθρυος. Χαρακτηρίζεται ως το μπαλκόνι της Όθρυος. Πολύ κοντά είναι η Ιερή Μονή του Αγίου Γεωργίου.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τους Μύλους. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 24 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2020.

   Το αρχειακό υλικό προήλθε από το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 24 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τους Μύλους, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτούς. Υπήρξε δυσκολία, επειδή υπάρχει και το χωριό Μύλοι Άργους.

Στον ποιητή Κώστα Π. Δημητριάδη της Στυλίδας (1888-1910)

   Ήταν 20 Αυγούστου 1910, που έγινε η απονενοημένη πράξη. Ο νεαρός ποιητής 22 ετών Κώστας Π. Δημητριάδης, με καταγωγή[1] (πιθανά) από τη Στυλίδα, αυτοχειριάστηκε στη Λαμία. Την επόμενη ημέρα, μετέφεραν το σώμα του στη Στυλίδα, όπου και ετάφη με πάνδημη συμμετοχή. Μετά την εξόδιο ακολουθία “για τον προσφιλή ποιητή και αγαπημένο Κώστα” μίλησε πρώτος ο ιερέας Συκάς και ακολούθησε ο φοιτητής της ιατρικής (με πρόχειρο λόγο) Χαρίλαος Γ. Μουσάτος (1888-1974) εξαίροντας το ποιητικό του ταλέντο.

Πανοραμική άποψη της Στυλίδας (1913)

   Ακολούθησε ο διευθυντής της εφ. “Ο Αγών” της Λαμίας, που ήταν και στενός φίλος του Κώστα Δημητριάδη, ο οποίος απήγγειλε το επόμενο ποίημα :

Ο αγωνιστής παπα-Κώστας Τζαμάλας

Ρουμελιώτες επαναστάτες

   Γεννήθηκε στη Δρέμισσα[1] Παρνασσίδος το 1790 (ή το 1793). Ήταν συγχωριανός με τον οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα (1791-1826). Από τη Δρέμισσα ήταν επίσης και ο σημαντικός οπλαρχηγός Πανουργιάς (1767-1834).

Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας

   Ο Κώστας Τζαμάλας εισήλθε στον ιερατικό κλάδο και μέχρι την έναρξη της ελληνικής επανάστασης ήταν ιερέας. Έτσι προήλθε το παπα-Κώστας. Σε ηλικία 31 ετών περίπου αποφασίζει να αφήσει τα ράσα και τα άμφια και παίρνει τα άρματα. Ανέβηκε στο βουνό και εντάχθηκε στα κλέφτικα σώματα. Σε πολλές μάχες εναντίον των Τούρκων συνεργάστηκε κυρίως με τους Κοντογιανναίους.

   Στις 8 Μαΐου 1821, μέσα στο Χάνι της Γραβιάς, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας συμμετέχει στον αγώνα του Οδυσσέα Ανδρούτσου και των άλλων αγωνιστών, εναντίον 8.000 τουρκαλβανών. Στις 25 και 26 Αυγούστου 1821 πολέμησε στα Βασιλικά Λοκρίδας μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς και αγωνιστές, με τελικό αποτέλεσμα την περίτρανη νίκη των Ελλήνων.

   Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας έλαβε μέρος σε πολλές μάχες όπως στον Προφήτη Ηλία Άμφισσας, στον Αετό Υπάτης, στο Δίστομο, στην Αράχωβα, στη Σκάρμιτσα[2], στο Δομοκό, Νεβρόπολη, Βελεστίνο, Πέτρα, Πλάτανο, Αλμυρό, κ.α.

Από το Δερμάτι Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1910-1924)

Προλεγόμενα

  Το Δερμάτι είναι ένα πολύ ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, στην απότομη πλαγιά του όρους Χελιδόνα. Σ’ ένα πλάτωμα της πλαγιάς, είναι η “Ράχη”, όπου είναι το κέντρο του χωριού, με τον Ι. Ν. της Αγίας Παρασκευής με το μοναδικό καμπαναριό και το έρημο Δημοτικό Σχολείο. Το χωριό χωρίζεται στον “Πέρα Μαχαλά” και στον “Δώθε Μαχαλά”. 

Το χωριό Δερμάτι (Η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Δερμάτι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 16 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2020.

Το Λυχνό Υπάτης, μέσα από την ιστορία του

   Το όνομα Λυχνό (με ύψιλον, αλλά γράφεται και με γιώτα) προήλθε από τη λέξη Λύχνος. Ένα θαυμάσιο όνομα τόπου, εφόσον ο λύχνος (το λυχνάρι) παρέπεμπε στο φως. Στη θέση όπου ήταν ο πρώτος οικισμός, το φως του λύχνου ήταν καθημερινά ορατό από τα γύρω μέρη.

 

Ο Ι. Ν. Αγίων Πέτρου & Παύλου Λυχνού (φωτ. Κ.Α.Μ., 21-6-2020)

   Η προφορική παράδοση κατέγραψε 4 εξηγήσεις για την προέλευση του ονόματος:

1.    Παλιότερα στη θέση το χωριού ήταν το Παλιομονάστηρο (που προηγήθηκε της μονής Αγάθωνος), στο οποίο κατά τη νύχτα άναβε πάντα κάποιος λύχνος. Αυτό φαινόταν πάντα από τα γύρω μέρη κι έτσι έμεινε η ονομασία Λύχνος.

2.    Τον πρώτο οικισμό από καλύβες είχαν φτιάξει 15 οικογένειες. Στη μέση αυτού άναβαν το βράδυ ένα λύχνο για να βλέπουν. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, που τον έβλεπαν αναμμένο, έλεγαν : “Άναψε ο Λύχνος”.

Κατασκευή γέφυρας Αλαμάνας και Χανιού στο Σπερχειό

Στα πλαίσια της επετείου 200 ετών

Επίσημη ανοιχτή πρόταση

Πρόλογος

Προτομή Αθαν. Διάκου

(Αλαμάνα)

   Απομένουν πέντε περίπου μήνες, από το νέο επετειακό έτος 2021, στο οποίο θα εορταστούν τα 200 χρόνια από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης. Είναι πλέον πολύ περιορισμένος ο χρόνος για να προετοιμαστεί και υλοποιηθεί ένα σοβαρό πρόγραμμα τιμητικών εκδηλώσεων, από φορείς που είναι αρμόδιοι, όπως ο Δήμος Λαμιέων και η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Η επίσκεψη της προέδρου της Επιτροπής “Ελλάδα 2021” στη Λαμία, δεν μας έκανε γνωστή την πρόταση του δήμου Λαμίας. Στο τέλος Ιουλίου 2020 λήγει η προθεσμία υποβολής προτάσεων.

   Είναι φανερό ότι η διοργάνωση ημερίδων ή ιστορικών συνεδρίων για το Εικοσιένα, δεν επαρκούν για να αποδώσουν το μεγαλείο και τη θυσία του αγώνα των ηρώων της περιόδου 1821-28. Το ζητούμενο πρέπει να είναι η μνημειακή τιμή, ώστε παράλληλα το μνημείο να παραμείνει και στο μέλλον.

   Σε αυτό ακριβώς το σκεπτικό, δομήθηκε η ιδέα και τελικά η πρόταση, που ακολουθεί. Θα αποδοθεί με όσο γίνεται συνοπτικό αλλά και περιεκτικό τρόπο.

Από τις Καρούτες Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1917)

Προλεγόμενα

   Οι Καρούτες είναι ορεινό χωριό του νομού Φωκίδας, σε υψόμετρο 1.040 μέτρων, στις πλαγιές της Γκιώνας.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τις Καρούτες. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 83 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2020.

Στους δρόμους του χωριού Καρούτες (ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 28 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 83 μετανάστες. 

Η σιδηροδρομική γέφυρα της Αγίας Μαρίνας Στυλίδας

Ένα νεότερο βιομηχανικό μνημείο

 Πρόλογος

   Η σιδηροδρομική γέφυρα (ή προβλήτα) της Αγίας Μαρίνας, αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του παραθαλάσσιου χωριού και ταυτόχρονα είναι ένα πολύ σημαντικό νεότερο βιομηχανικό μνημείο, ηλικίας 130 ετών. Θα αναφερθώ με όσο γίνεται σύντομο τρόπο στην ιστορία της, που είναι δεμένη με την κατασκευή του σιδηροδρόμου στην Ελλάδα.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                 φυσικός

Η προβλήτα της Αγίας Μαρίνας (παλιά φωτογραφία)

Από το Παπαρρούσι Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1921)

Προλεγόμενα

  Το Παπαρρούσι είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 700 μέτρων, στις πλαγιές του Τυμφρηστού και στα δυτικά του Καρπενησίου. Το όνομα προήλθε από τις κόκκινες μουριές (παπα-ρούσος) για εκτροφή μεταξοσκώληκα. Ήταν ένα από τα Πολιτοχώρια κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πολύ γνωστό είναι το αλκοολούχο ποτό που παράγεται από το μούρο (καρπός από μαύρες μουριές).

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Παπαρρούσι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 47 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Ιούλιο του 2020. 

Το Παπαρρούσι  (πανοραμική φωτογραφία)

(Φωτογραφία Κ. Καλαμίδα από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 22 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 47 μετανάστες. 

Η Λαμία την περίοδο του ελληνο-ιταλικού πολέμου (Μέρος Β’)

Μελέτη

συνέχεια από το Α’ μέρος

1.    Οι Ιταλοί στην Αλβανία – Πολεμικές προειδοποιήσεις

Ο τορπιλισμός της “Έλλης” (15-8-1940)

   Σε σύντομη στρατιωτική εκστρατεία, διάρκειας 5 ημερών, από τις 7 έως τις 12 Απριλίου 1939, ισχυρές ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν τα λιμάνια και σύντομα την πρωτεύουσα Τίρανα, μετά από ελάχιστη αντίσταση. Ο βασιλιάς[1] της Αλβανίας Αχμέτ Ζόγου αυτοεξορίστηκε περνώντας στην Ελλάδα. Από τις 12 Απριλίου 1939 η Αλβανία αποτελούσε ιταλικό έδαφος.

   Από το θέρος του 1940 οι προκλήσεις και απειλές κατά της Ελλάδος διαδέχονταν η μία την άλλη. Οι Ιταλοί δημιούργησαν πολλά συνοριακά επεισόδια. Ο αλβανικός Τύπος, με έμπνευση και ενθάρρυνση των Ιταλών, δημοσίευε ανυπόστατες κατηγορίες κατά της ελληνικής κυβέρνησης και του ελληνικού λαού. Έθεταν ευθέως ζητήματα ανύπαρκτης μειονότητας Τσάμηδων – Τσαμουριάς, ενώ Αλβανοί Λεγεωνάριοι είχαν πλαισιώσει τις φασιστικές δυνάμεις στην Αλβανία.

   Η κορύφωση των προκλήσεων έγινε στις 15 Αυγούστου 1940. Στη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στο λιμάνι της Τήνου, στις 8.25’ πμ περίπου, πριν  γίνει η λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας, το ιταλικό υποβρύχιο[2] “Delfino” σε κατάδυση, τορπίλισε το καταδρομικό[3] “Έλλη” χτυπώντας το στο μηχανοστάσιο. Η φωτιά στις δεξαμενές καυσίμου και ο κίνδυνος έκρηξης επέβαλαν την εγκατάλειψη του πλοίου[4], που βυθίστηκε. Υπήρξαν 9 νεκροί και 24 τραυματίες. Άλλες 2 τορπίλες (που προορίζονταν για 2 επιβατηγά πλοία) αστόχησαν και χτύπησαν στο κρηπίδωμα του λιμανιού. Η ελληνική κυβέρνηση κράτησε μυστική την εθνικότητα του υποβρυχίου, μέχρι την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου.

Η Λαμία την περίοδο του ελληνο-ιταλικού πολέμου (Μέρος Α’)

Μελέτη

Πρόλογος

   Η δεκαετία του ’30 ήταν για τη Λαμία μια δραστήρια και δημιουργική περίοδος στους τομείς της βιοτεχνίας – βιομηχανίας, του εμπορίου, κοινωφελών έργων, πρόνοιας, εκπαίδευσης , πολιτισμού, κ.ά. Από το 1936-37 το καθεστώς Μεταξά επέβαλε τα δικά του χαρακτηριστικά, όπως και τους ανθρώπους στη διοίκηση. Ο διορισμένος δήμαρχος Νικ. Δουδουμόπουλος ήταν πολύ άξιος και απέδωσε σημαντικό έργο. Τα σύννεφα του πολέμου ήταν πλέον ορατά και το 42 Σύνταγμα Ευζώνων της Λαμίας ήταν έτοιμο.

  Η παρούσα εργασία θα παρουσιάσει πρώτα μια εικόνα της Λαμίας κατά το Μεσοπόλεμο και στη συνέχεια κατά την περίοδο του ελληνο-ιταλικού πολέμου από τον Οκτώβριο 1940 μέχρι τον Απρίλιο του 1941, με την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων. Όπως πάντα η παρουσίαση θα γίνει με συνοπτικό, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος  Αθ. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Από το Λυχνό Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1909-1914)

Προλεγόμενα

  Το Λυχνό είναι ένα μικρό χωριό της Φθιώτιδας, που παλιότερα υπαγόταν στο δήμο Υπάτης. Βρίσκεται μέσα στα έλατα και άλλα κωνοφόρα δέντρα, με θαυμάσιο κλίμα, αποτελώντας ένα όμορφο παραθεριστικό θέρετρο. Μαζί του είναι ο συνοικισμός Αλώνια και πολύ κοντά είναι η Ιερή Μονή του Αγάθωνα.

 

Ο Ι. Ν. Αγίων Αποστόλων Λυχνού

(η φωτογραφία ελήφθη από το http://www.lamia.gr

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Λυχνό. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 12 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2020.