Από τη Ζημιανή (Δίκαστρο) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)

Προλεγόμενα

   Το όνομα του χωριού αυτού μου είναι ακουστό από παλιά. Δεν το έχω επισκεφτεί δυστυχώς. Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τη Ζημιανή (σημερινό όνομα Δίκαστρο). Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 67 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2018. 

Ο Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας) Ζημιανής (από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 18 μεταναστευτικά ταξίδια (17 μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 67 μετανάστες. Πιθανά διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη κωμόπολη ή πόλη (π.χ. Βαρυμπόπη, Λαμία) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Επιβατηγά ατμόπλοια, που μετέφεραν Έλληνες μετανάστες στην Αμερική (1863-1940)

Πρόλογος

   Στην ιστορική εξέλιξη του πλοίου, ο 19ος αι. ήταν καταλυτικός. Έδωσε τον τρόπο να κινηθούν τα μεγάλα πλοία, χωρίς την ανάγκη του ανέμου. Αυτό έγινε χάρη στη δύναμη του ατμού (με ατμομηχανή ή ατμοστρόβιλο). Η παραγωγή ατμού όμως επέβαλε την καύση κάρβουνου (δηλ. φωτιάς), κάτι απαγορευτικό για τα ξύλινα σκάφη. Έτσι έγινε το αναγκαίο πέρασμα από τα ξύλινα στα σιδερένια πλοία, με πλήρη εγκατάλειψη των ιστιοφόρων.

   Η ανάπτυξη της επιβατικής ατμοπλοΐας επιταχύνθηκε την ίδια χρονική περίοδο, με το ισχυρό ρεύμα της μετανάστευσης προς την Αμερική. Στην αλλαγή του αιώνα από το 19ο στον 20ό, κατασκευάστηκαν τα περισσότερα μεγάλα ατμόπλοια για να διαπλέουν τον Ατλαντικό Ωκεανό, δηλ. υπερωκεάνια.

   Η παρούσα εργασία καλύπτει χρονική περίοδο 75 ετών, από το 1863 μέχρι το 1938 και κατέγραψε 152 ατμόπλοια. Η πολυετής ενασχόλησή μου με τους μετανάστες από τη Στερεά Ελλάδα προς την Αμερική, στο πρώτο τέταρτο του 20ού αι., μου αποκόμισε πολλά στοιχεία για το θέμα που αναφέρεται εδώ. Η εργασία θα αποδοθεί, με όσο γίνεται περιεκτικό, ακριβή, αλλά και σύντομο τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

    φυσικός

Από το Γαλαξίδι, μετανάστες στην Αμερική (1886-1927), Μέρος Β’

συνέχεια από το α’ μέρος

vii. Λιγότεροι μετανάστες στο 1908

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν μόνο 3 ταξίδια (2 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 10 άτομα του Γαλαξιδιού. Πιο αναλυτικά :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1908 αριθμούσε τέσσερα άτομα, τους : Ευστ. Γονιό, Βασ. Λαγό, Μιχ. Μιχόπουλο και Πέτ. Σκούρτη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Moraitis” και στις 27 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Ευστάθιος Γονιός ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 10 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Μπράνσβικ (Brunswick) της Τζώρτζια, όπου ήταν ο θείος του Γεώργιος Λάιος.

·         Ο Βασίλειος Λαγός ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Γαλαξίδι λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 10 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ρόμπαπας.

·         Ο Μιχαήλ Μιχόπουλος ήταν 42 ετών και παντρεμένος. Η σύζυγός του στην πατρίδα λεγόταν Βηθλεέμ. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην πόλη Μπράνσβικ της Τζώρτζια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Γεώργιος Λάιος.

·         Ο Πέτρος Σκούρκης[1] (Scourkis) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασήμω. Προορισμός του (με 10 $) για δουλειά εργάτη, ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ρόμπαπας.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1908 έγινε από τον Ηλία Μακρή. Στις 28 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Oceania” και στις 16 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στο Γαλαξίδι λεγόταν Ζαχαρίας[2]. Με 10 $ για τα αναγκαία έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Πόρτσμουθ της Βιρτζίνια, όπου είχε ένα φίλο[3].

Από το Γαλαξίδι, μετανάστες στην Αμερική (1886-1927)

Προλεγόμενα

   Το Γαλαξίδι (ή Γαλαξείδι) είναι ευρύτερα πολύ γνωστό για τη σημαντική ναυτιλία που ανέπτυξε στο 19ο αιώνα καθώς και για τη γραφικότητά του. Είναι μια παραθαλάσσια κωμόπολη, με αρκετά σημαντική ιστορία.

Το Γαλαξίδι (φωτογραφία από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ αυτό. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 349 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2018.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 113 μεταναστευτικά ταξίδια (αρκετοί μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 349 μετανάστες. Δεν κατάγομαι από το Γαλαξίδι, αλλά το έχω επισκεφθεί. Επειδή δεν ξέρω επώνυμα όσων είναι όντως Γαλαξιδιώτες, κατέγραψα ως μετανάστες από το Γαλαξίδι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό.

Τα Λουτρά Υπάτης

Ιαματικές πηγές Φθιώτιδας

Εισαγωγή

   Οι θερμοπηγές είναι αποτέλεσμα γεωλογικών μεταβολών στη φύση. Συνοδεύονται από άλλα γεωλογικά φαινόμενα, όπως ρήγματα, σεισμούς και ορογενέσεις. Η θερμοπηγή στην περιοχή Υπάτης έγινε σε προϊστορικά χρόνια. Δεν είναι βέβαιο, ότι για πρώτη φορά τα νερά ανέβλυσαν το έτος 427 π.Χ., ως αποτέλεσμα του μεγάλου[1] και καταστροφικού σεισμού (με επίκεντρο τη Σκάρφεια Λοκρίδας.

Υδροθεραπευτήριο Υπάτης

  Οι αρχαίοι κάτοικοι είχαν από πολύ νωρίς επισημάνει τις θεραπευτικές ιδιότητες αυτών των θερμοπηγών και τις ονόμασαν ιαματικές. Γύρω από την πηγή της Υπάτης, υπήρχε κυκλικό κτίσμα που διαβρώθηκε και πέτρες σε μορφή κλίμακας (σκάλας) ως είσοδος για τους λουόμενους. Βρέθηκε αρχαία επιγραφή “ΑΦΡΟΔΙΤΗ”, του 4ου αι., που είναι απόδειξη αφιέρωσης στη θεά. Επίσης, αρχαία μαρμάρινη επιγραφή που γράφει : "ΛΗΘΗΝ Τ' ΟΠΙΣΘΕΝ ΟΣ ΙΘΙ ΕΛΕΥΣΕΤΑΙ", δηλ. "όποιος έρθει εδώ, ξεχνάει".

   Στη θέση Βαρκά (κοντά στο σημερινό οικισμό) βρέθηκε παλαιοχριστιανική βασιλική με κατακόμβες, αλλά και λουτρώνας με σπουδαία ψηφιδωτά του 5ου-6ου αιώνα.

   Μεγαλύτερη χρήση των πηγών αυτών έγινε από τα ρωμαϊκά χρόνια (2ο αιώνα π.Χ.) μέχρι και το 19ο αι., αλλά με εμπειρικό τρόπο. Την περίοδο του Μεσαίωνα, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη λουτροπηγή Υπάτης. Πάντως, σε αφήγηση γεγονότων του έτους 1304, αυτή μνημονεύεται από το Φράγκο χρονογράφο του Βιβλίου της Κουγκέστας.

   Στην παρούσα εργασία, θα παρουσιαστεί το ιστορικό της Λουτροπηγής Υπάτης, με όσο γίνεται σύντομο, αλλά περιεκτικό τρόπο.

Οι φυλακές της Λαμίας

Ιστορική αναδρομή

Πρόλογος

Οι Φυλακές Λαμίας (από την οδό Παπακυριαζή)

  Είναι ένα δυσάρεστο θέμα, αλλά απαραίτητο στην κοινωνία, για τα παραβατικά άτομα των νόμων, για τα οποία - μετά την κρίση της Δικαιοσύνης - επιβάλλεται να υποστούν την ανάνηψη μέσω του σωφρονιστικού συστήματος.

   Παρά τα περιορισμένα σχετικά στοιχεία, θα αποδοθεί το θέμα με όσο γίνεται σύντομο αλλά περιεκτικό τρόπο.

Στη μνήμη του πατέρα μου

  Ομιλία στις 27 Οκτωβρίου 2018 της Αιμιλίας-Αλεξάνδρας Κ. Κρητικού, μετά το ετήσιο μνημόσυνο του πρώην δημάρχου Μακρακώμης Κώστα Κρητικού, στην τιμητική εκδήλωση του Δήμου Μακρακώμης, για μετονομασία μιας οδού.

---

  Θα ήθελα να ευχαριστήσω ειλικρινά τη δημοτική αρχή για την τιμή που επιφυλάξατε στον πατέρα μου να χαρίσετε το όνομά του στον δρόμο που περπατούσε κάθε μέρα για να φτάσει στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, στην πλατεία της Μακρακώμης. Σε αυτή την πλατεία για την οποία σκέφτομαι ότι δεν συμβολίζει μόνο το κέντρο της ζωής αυτού του τόπου, αλλά με έναν τρόπο που θα ήθελα να περιγράψω, το κέντρο αναφοράς της ζωής του πατέρα μου. Και να πώς.

Ημέρες αποχώρησης των Γερμανών από τη Λαμία (17 και 18 Οκτωβρίου 1944)

Μικρό χρονικό

 

του Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου

                  φυσικού

Πρόλογος

Γιώργος Γεωργουλόπουλος

(φωτ. 2014, Κ.Α.Μ.)

   Ήταν 28 Ιουνίου 2014, στην καφετέρια “Εντελβάις” στα Γαλανέικα. Συναντήθηκα με τον αείμνηστο Γιώργο Γεωργουλόπουλο (1923-2016) και κάναμε για ευχάριστη συζήτηση κυρίως για την παλιότερη Λαμία. Τότε, ζήτησα από το Γιώργο (συνοπτικά Γ. Γ.) να μου αφηγηθεί τι ακριβώς έκανε την παραμονή και την ημέρα της αποχώρησης των Γερμανών από τη Λαμία (στις 17 & 18 Οκτωβρίου 1944). Την απάντησή του κατέγραψα με όση ακρίβεια γινόταν. Αποτελεί μια σημαντική μαρτυρία και δημοσιεύεται με την ευκαιρία της επετείου. Ο Γιώργος, το 1944, ήταν 19 ετών και δούλευε στην Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας ως βοηθός ηλεκτρολόγος, όπου επίσης εργαζόταν και ο αδελφός του Κώστας, ως μηχανικός.

    Στην παρούσα συνέντευξη “μιλάει” ο ίδιος ο Γ.Γ. Η αφήγηση ακολουθεί αμέσως :

Βιβλίο “Η ΝΕΑ ΑΜΠΛΙΑΝΗ ΛΑΜΙΑΣ”

Ομιλία στις 14 Οκτωβρίου 2018, στην εκδήλωση

κατά την παρουσίαση του ομώνυμου βιβλίου

   Από τα προεπαναστατικά χρόνια της Ελλάδος και σε όλη τη διάρκεια του 19ου αι., η πόλη της Λαμίας οριζόταν με κατοικίες στις πλαγιές των λόφων Κάστρου και Αγ. Λουκά και στον ενδιάμεσο χώρο. Στα νότια της περιοχής αυτής ήταν μόνο κτήματα, χωρίς κατοικίες. Νοτιότερα, τα στάσιμα νερά, κυρίως από την υπερχείλιση του Σπερχειού, παρέμεναν πηγή ελονοσίας.

Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένος

   Προερχόμενοι από το χωριό Άμπλιανη Ευρυτανίας,  όπου είχαν πετρόκτιστα σπίτια, σε μια περιοχή με σημαντικά βοσκοτόπια στις πλαγιές της Σαράνταινας, αλλά με βαρείς χειμώνες, οι νομάδες κτηνοτρόφοι αναζήτησαν τόπους για χειμαδιά. Ένα τμήμα αυτών επέλεξε την κοιλάδα του Σπερχειού, ενώ άλλοι προτίμησαν την περιοχή Μεσολογγίου. Από τα τέλη Οκτωβρίου οι οικογένειες έστηναν τις καλύβες τους, στα νότια της Λαμίας, σε σημεία που τους εξυπηρετούσαν, ώστε τα κοπάδια τους να είναι σχετικά κοντά σε βοσκοτόπια.

   Οι άνδρες είχαν τον έλεγχο του κοπαδιού, έκαναν συμφωνίες με τους “αφεντάδες” (δηλ. ιδιοκτήτες) για τα βοσκοτόπια, με κρεοπώλες για τα σφάγια και τους τυροκόμους για το γάλα. Οι γυναίκες είχαν όλα τα άλλα. Φρόντιζαν το νοικοκυριό, τα παιδιά, το φαγητό, κλπ., αλλά παράλληλα βοηθούσαν στο καθάρισμα  του χώρου των ζώων και στο άρμεγμα. Πριν ξημερώσει, παρέες γυναικών με τα μουλάρια πήγαιναν στα ριζά του Καλλιδρόμου για ξύλα και επιστρέφοντας τα πουλούσαν στην πόλη. Μαζί έφερναν αγριολάχανα και πιτολάχανα, που επίσης πουλούσαν στα σπίτια. Με τον τρόπο αυτό έφερναν και χρήματα στην οικογένεια. Με τις χαρακτηριστικές άσπρες μαντίλες τους, είχαν πάντα στα χέρια τις ρόκες και παράλληλα έγνεθαν ασταμάτητα σε όλη τη διαδρομή. Στο χωριό Άμπλιανη είχαν αργαλειούς και εκεί το καλοκαίρι έφτιαχναν τα μάλλινα υφάσματα και μετά τα ρούχα όλης της οικογένειας. Η υπόλοιπη παραγωγή σε μάλλινα, μπορούσε να πουληθεί. Η μεγάλη εργατικότητα των γυναικών της Άμπλιανης είναι ταυτόσημη με τη λέξη “Αμπλιανίτισσα”.

Το Χάνι της Αλαμάνας

Στο 19ο αιώνα

Πρόλογος

   Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν χάνια. Στις πόλεις συνήθως βρίσκονταν πάνω στους δρόμους εισόδου-εξόδου, αλλά υπήρχαν και σε πιο κεντρικά και αγοραία σημεία, κυρίως εκεί όπου είχαν αφετηρία οι άμαξες (όπου ήταν οι σταθμοί ή τα πρακτορεία, θα λέγαμε σήμερα).

   Εκτός πόλεων ήταν σε περάσματα των δρόμων, κοντά σε γέφυρες και υπήνεμα ορεινά σημεία. Ο περιηγητής Αργύρης Φιλιππίδης, που πέρασε το 1815 από το Ζητούνι (όπως λεγόταν η Λαμία τότε) έγραψε ότι

“… αυτή η πολιτεία έχει και χάνια αρκετά, όπου κονεύουν οι πραματευταί και διαβάται”.

   Το Χάνι της Αλαμάνας, στον ποταμό Σπερχειό είναι το θέμα της εργασίας αυτής, που θα δοθεί - παρά τα περιορισμένα στοιχεία - με όσο γίνεται σύντομο τρόπο.

Η γέφυρα του Σπερχειού (S. Pomardi, 1805)

Ο Χαλήλ μπέης της Λαμίας και το σαράι του

Πριν και μετά την ελληνική επανάσταση

 

1.    Η Λαμία στα προεπαναστατικά χρόνια

   Με την είσοδο του 19ου αι., το Ζητούνι, όπως λεγόταν είχε 3.000 περίπου κατοίκους, οι περισσότεροι των οποίων ήταν Έλληνες. Την επόμενη δεκαετία ο πληθυσμός της περίπου διπλασιάστηκε. Οι περιηγητές έγραψαν :

“ … Είναι κτισμένο στην πλαγιά ενός κωνικού βουνού. Στεφανώνεται από έναν ερειπωμένο πύργο, δίνει όψη γραφική με τα εξακόσια σπίτια, διάσπαρτα σε επίπεδα, ανάμεσα σε τζαμιά και κυπαρίσσια.” (Φραγκίσκος Πουκεβίλ, 1810)

“ … Το Ζητούνι μπορεί να περιγραφεί ως μια μικρογραφία των Αθηνών. Η πόλη κινδύνευσε σοβαρά από μία πυρκαγιά, τρεις μήνες πριν”. (Έντουαρντ Ντάνιελ Κλαρκ,1801)

“ …Το Ζητούνι είναι σήμερα μία από τις πιο σημαντικές πόλεις της Θεσσαλίας, που διαδέχτηκε την αρχαία Λαμία, από την οποία δεν έμεινε τίποτε. Στο Ζητούνι υπάρχουν πολλές ελληνικές εκκλησίες και 4 μιναρέδες των Τούρκων περιτριγυρισμένοι από κυπαρίσσια και πολλούς κήπους με δένδρα που δημιουργούν μια λαμπρή θέα. Αυτή είναι η πρωτεύουσα της περιοχής και κατοικείται από 3.000 κατοίκους από τους οποίους μόνο το 1/10 είναι Τούρκοι και πολλοί Αλβανοί…” (Σιμόνε Πομάρντι, 1805)

Η Λαμία από το βορρά (Ντυπρέ, 1819)

   Οι κάτοικοι υπέφεραν κυρίως από την ελονοσία, που δημιουργούσαν τα στάσιμα νερά της κοιλάδας. Η έλλειψη ποιοτικού νερού και σε επαρκείς ποσότητες ήταν επίσης ένα σημαντικό πρόβλημα.

  Στους πρόποδες του λόφου του Κάστρου (η ελληνική συνοικία) και ιδιαίτερα στην απέναντι δυτική πλαγιά (ο τουρκομαχαλάς), ήταν “διασκορπισμένη” η πόλη, χτισμένη άναρχα με τον ανατολίτικο τρόπο. Οι ασχολίες των κατοίκων ήταν ποικίλες (εμπόριο, κτηνοτροφία σημαντική στην ευρύτερη περιοχή με σημαντικές ποσότητες προϊόντων της (τυρί, μαλλιά, βούτυρο, δέρματα), γεωργία (καπνά, αμπέλια, δημητριακά, κλπ.), σηροτροφία, εργάτες, κ.ά. Επίσης είχε αλυκή, παράγοντας αλάτι.

Προϊόντα της περιοχής Ζητουνίου (Λαμίας) και λοιπής Στερεάς

(από κείμενα ξένων και Ελλήνων περιηγητών)

Στο 18ο και στο 19ο αιώνα

Προλεγόμενα

  Στη Στερεά Ελλάδα και ειδικότερα στην επαρχία Ζητουνίου[1], την προαναφερόμενη περίοδο, η κυρίαρχη παραγωγή ήταν η κτηνοτροφία. Τα τσιφλίκια στα πεδινά που ανήκαν σε Τούρκους, δεν επέτρεπαν τη γεωργική ιδιοκτησία και παραγωγή. Οι Έλληνες αυτών των περιοχών ήταν κολλήγοι (ακτήμονες αγρότες). Τα προϊόντα της κτηνοτροφίας (γάλα, τυρί, μαλλιά, κρέας, δέρματα) των ημιορεινών και ορεινών περιοχών κάλυπταν τις ανάγκες των οικογενειών (αυτοτέλεια) και επέτρεπαν κάποιο μικρό εμπόριο.

Έλληνες χωρικοί την Τουρκοκρατία (λιθογραφία)

    Στα πεδινά παράγονταν δημητριακά, στις δε πλαγιές τα αμπέλια έδιναν ποιοτικό κρασί.  Ο καπνός ήταν σημαντικό προϊόν. Άλλα είδη που παράγονταν ήταν βαμβάκι, ρύζι, μετάξι και αλάτι. Επίσης στη Στερεά Ελλάδα σημαντικά ήταν τα φυτικά προϊόντα βαφής από ριζάρι και κρεμέζι.

   Πιο αναλυτικά στοιχεία, που προέρχονται από καταγραφές των ξένων και Ελλήνων περιηγητών, την αναφερόμενη περίοδο, ακολουθούν με όσο γίνεται σύντομο τρόπο.

Δημιουργία υδατοδρομίου στη Φθιώτιδα

Μια πρόταση από το 1931

   Η πρόσφατη είδηση (δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα  “Λαμιακός Τύπος[i]”) αναφέρει για νομοσχέδιο στη Βουλή, που μεταξύ άλλων επιτρέπει την ίδρυση υδατοδρομίου σε δημόσιους φορείς, σε ΟΤΑ, αλλά και σε ιδιώτες της Ε.Ε. Ο δήμος Μώλου-Αγ. Κωνσταντίνου Λοκρίδας ενδιαφέρεται άμεσα για την απόκτηση της άδειας λειτουργίας, ώστε να είναι έτοιμη από τη νέα τουριστική περίοδο, με την εταιρεία Hellenic Seaplanes S.A.

   Κι όμως, το 1931, με κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, από το 1929 δημιουργήθηκε το υπουργείο Αεροπορίας, με υπουργό τον ίδιο. Από τις 19 Νοε. 1930 το υπουργείο Αεροπορίας ανέλαβε ο Αλέξ. Ζάννας. Το έτος 1931 η κυβέρνηση αυτή μελετούσε την ίδρυση δύο κεντρικών αεροδρομίων (ένα για αεροπλάνα και ένα για υδροπλάνα)!

   Αναζητούσε τους κατάλληλους χώρους για την εγκατάστασή τους. Για το αεροδρόμιο αεροπλάνων η επικρατούσα πρόταση ήταν να γίνει στη Θήβα. Για το αεροδρόμιο υδροπλάνων δεν είχαν καταλήξει, αλλά μελετούσαν τις προτάσεις για το Βόλο ή τη Χαλκίδα.

Από τη Σαρμουσακλή (Ροδίτσα) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1925)

Προλεγόμενα

   Σε απόσταση 3 χμ, στα ανατολικά της Λαμίας είναι το χωριό Ροδίτσα, γνωστό στους παλαιότερους με το όνομα Σαρμουσακλή. Στη ντοπιολαλιά, το προφέρουν “Σαραμσακλή”.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ το χωριό αυτό. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 45 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2018.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 26 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 45 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες της Σαρμουσακλής, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτήν. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Από τη Φραγκίστα Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1900-1936)

Προλεγόμενα

   Η Φραγκίστα, διπλό ορεινό χωριό στα δυτικά του νομού Ευρυτανίας, σε απόσταση 39 χμ. από το Καρπενήσι. Αναφέρεται από το 14ο αι. και η ιστορία του είναι συνδεδεμένη με τη μετανάστευση, πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και μετά προς την Αμερική. Συνέβαλε στον αγώνα του 1821, με οπλαρχηγούς όπως ο Ιωάννης Φραγκίστας (1764-1861), που ήταν συμπολεμιστής και βιογράφος του Κατσαντώνη και ο Δημήτριος Πανουργιάς (συμπολεμιστής του Μάρκου Μπότσαρη). Απόγονοι αυτών των οικογενειών (πιθανότατα) είναι οι μετανάστες στην Αμερική Δημήτριος και Σπυρίδων Πανουργιάς. Συγγενής του μετανάστη Κωνστ. Παπαδοπούλου πιθανά είναι και ο συγγραφέας Δημήτριος Παπαδόπουλος[1] (1870-1930), με το ψευδώνυμο “Τυμφρηστός”. Σημαντικός αριθμός μεταναστών της Φραγκίστας στην Αμερική πρόκοψε, ιδιαίτερα στο χώρο της εστίασης (ξενοδόχοι, εστιάτορες, μάγειροι, κλπ.), και αρκετοί εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

Ανατολική Φραγκίστα (φωτογραφία Βαγ. Καρράς)

υπενθύμιση σ' έναν κυβερνητικό βουλευτή

Για Πανεπιστήμιο στη Στερεά Ελλάδα

«… Ήλθεν, είδεν και … αφού εξευτέλισε τους αυτοδιοικητικούς που μέχρι πρότινος αντιστεκόντουσαν, απήλθε από τον τόπο του εγκλήματος ο υπουργός Παιδείας …»

« … Ήλθε, υποτίθεται για να ολοκληρώσει “το διάλογο“ για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, … αφού οι αποφάσεις ήταν ήδη ειλημμένες, ένα καλογραμμένο σενάριο που παίχτηκε για το λαό της Στερεάς Ελλάδας.»

Απόστ. Γκλέτσος, δήμαρχος Στυλίδας [εφ. Λαμιακός Τύπος, 22 Αυγ. 2018]

 

του Κυρ

Η Ελλάδα στα χρόνια του Εμφυλίου

Αφήγηση του αμερικανού Walter Packard και της συζύγου του

Μικρό βιογραφικό

   Γεννήθηκε το 1884 στο Oak Park  του Ιλινόις. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος.  Μετά το γυμνάσιο, το 1903 πήγε στο Κολλέγιο Ames. Αποφοίτησε το 1907. Αρχικά εργάστηκε στο αγρόκτημα του Κολλεγίου. Συμμετείχε σε ένα ερευνητικό πλήρωμα στο Αϊντάχο, το Καλοκαίρι του 1906.  Αποφάσισε να γίνει γεωπόνος. Την  περίοδο 1908-1909 έκανε στο Μπέρκλεϊ μεταπτυχιακή εργασία με θέμα το έδαφος και την άρδευση. Πρώτη δουλειά του μετά το κολέγιο ήταν στο γραφείο της Έρευνας άρδευσης του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, το 1909-10. Την περίοδο 1919-1920 πήγε στη Βοστώνη για οικονομικές σπουδές, στο  MIT και Χάρβαρντ.  Έγινε Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Αγροτικών Θεσμών.

Ουώλτερ Πάκαρντ (1948)

  Το 1909 παντρεύτηκε την Emma Lou Leonard. Από το γάμο τους απέκτησαν δύο κόρες.

   Προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Ινδία (Νέο Δελχί και Durham) την περίοδο 1920-24 για υποστήριξη στο Πρόγραμμα Διακανονισμού γαιών.  Τη διετία 1924-26 παρέμεινε στο Λος Άντζελες και στην τριετία 1926 -29 πήγε στο Μεξικό, για έρευνες εδάφους, προγράμματα και άλλα έργα. Μέχρι τον Β’ Π. Π. εργάστηκε στις ΗΠΑ.  Το 1945-47 πήγε στο Πουέρτο Ρίκο και το 1948 στη Βενεζουέλα. Από το 1948 ήρθε στην Ελλάδα ως ειδικός άρδευσης με την Αμερικανική Αποστολή (AMAG), στα πλαίσια του σχεδίου Μάρσαλ. Αποχώρησε το 1954 προσφέροντας πολύ σημαντικό έργο στη χώρα.

   Ο Ουώλτερ Πάκαρντ πέθανε το 1966, σε ηλικία 82 ετών.

Ο ιστορικός τόπος των Θερμοπυλών

Από εργασία του 1933

Θεοδοσίου Π. Λάσκαρι, καθηγητή του Γυμνασίου Λαμίας

Πρόλογος

Λεωνίδας Α’

   Το 1933, ο Σύλλογος “Ένωσις των εν Αττική Λακεδαιμονίων” με έγγραφό του προς το δήμαρχο Λαμιέων, εξέφραζε την επιθυμία και απόφαση των απογόνων των Σπαρτιατών να ιδρύσουν στις Θερμοπύλες μνημείο προς τιμήν του Λεωνίδα και των συμπολεμιστών του. Ταυτόχρονα ζητούσε σχετικές πληροφορίας.

   Ο Δήμαρχος υπέδειξε στο Σύλλογο τον καθηγητή του Γυμνασίου Λαμίας Θεοδόσιο Λάσκαρι, ως τον πλέον κατάλληλο να την συντρέξει στην ευγενή προσπάθειά της, εφόσον είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα αυτό (αν και δεν ήταν ούτε ιστορικός, ούτε αρχαιολόγος), στη διάρκεια τριάντα ετών που υπηρετούσε στην εκπαίδευση. Παράλληλα, η τοπική εφ. “Η ΕΠΑΡΧΙΑ” ζήτησε να δημοσιεύσει σχετικό άρθρο (σε συνέχειες) του καθηγητή, για ενημέρωση των αναγνωστών της.

   Με συντόμευση κάποιων μερών του κειμένου, αλλαγή της σειράς κάποιων τμημάτων και μεταφορά σε δημοτική γλώσσα (από απλή καθαρεύουσα), είναι το κείμενο που ακολουθεί.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                                                                                                       φυσικός

Από το Γαρδίκι Κρεμαστής Λαρίσης (Πελασγία), μετανάστες στην Αμερική (1900-1920)

Προλεγόμενα

   Η Πελασγία (Πελασγικόν Άργος ή Λάρισα Κρεμαστή, ή Πελασγίς Λάρισα, κατά την αρχαιότητα) είναι η τελευταία κωμόπολη στην Ανατολική Φθιώτιδα. Η ιστορία της Πελασγίας, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Μέχρι το 1926 είχε το όνομα Γαρδίκι (σλάβικη λέξη που σήμαινε πέρασμα, κατάλληλο σημείο για Τελωνείο προς είσπραξη φόρων). Από τον Ιούλιο 1470 κυριεύτηκε από τους Τούρκους και το 1832 ελευθερώθηκε.

   Από τις πλαγιές της Όθρυος μέχρι τη θάλασσα η περιοχή καλύπτεται από εκτεταμένο ελαιώνα, με 200.000 ελαιόδεντρα. Παράγονται το χρόνο 1.300 τόνοι βρώσιμες ελιές και πλέον των 1.000 τόνων ελαιόλαδο.

Φωτογραφία της Πελασγίας (2015, πρωτοβουλία Νέων Πελασγίας)

(Από το Διαδίκτυο, http://e-parembasis.blogspot.com)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ το Γαρδίκι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 130 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2018.

Από το “Πάνειο” Θέατρο στη Θερινή Δημοτική Σκηνή Λαμίας

Ομιλία του Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, φυσικού

   Η απόκτηση θεατρικής υποδομής (κρατικής ή δημοτικής) στη Λαμία καθυστέρησε πολλές δεκαετίες και έμελλε να γίνει μεταπολεμικά, με πρώτο το Χειμερινό Δημοτικό Θέατρο και αργότερα τη Θερινή Δημοτική Σκηνή που βρισκόμαστε τώρα.

  Όπως έχω αναφέρει το Φεβρουάριο 2016, σε ανάλογη εκδήλωση για το Χειμερινό Δημοτικό Θέατρο, το κίνητρο για να αποκτήσει Θέατρο η Λαμία, δόθηκε στο τέλος του 19^ου αιώνα, με την  ευεργεσία του συμβολαιογράφου και δικηγόρου Οδυσσέα Πάνου Κουτσοχέρα (καταγόταν από τη Στυλίδα). Αποδίδοντας ύψιστη σημασία στο θέατρο, διέθεσε το σημαντικό τότε ποσό των 30.000 δραχμών για την ανέγερση θεάτρου. Ο δήμος Λαμιέων δέχθηκε τότε να χορηγήσει το οικόπεδο, που βρισκόμαστε τώρα.

Από τις Κομποτάδες Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1920)

Προλεγόμενα

   Σε απόσταση 12 χμ, στα ΝΔ της Λαμίας είναι το χωριό Κομποτάδες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι τα πέντε ιστορικά αιωνόβια πλατάνια[1], στην πλατεία, όπου στις 18 Απριλίου 1821, πριν τη μάχη της Αλαμάνας, συναντήθηκαν οι οπλαρχηγοί Αθαν. Διάκος, Παν. Πανουργιάς και Ιωάν. Δυοβουνιώτης. 

Οι ιστορικοί πλάτανοι στην πλατεία Κομποτάδων

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ τις Κομποτάδες. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 95 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2018.

Αναζήτηση και εκμετάλλευση (εμπορία) υδρογονανθράκων και υγρών καυσίμων στην Ελλάδα

Εισαγωγή

   Το πετρέλαιο ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια (από φυσικές πηγές) σε Περσία, Αραβία μέχρι την Κίνα, για ποικίλες χρήσεις. Το 19ο αι. όμως από την Αμερική άρχισε η μεγάλη παραγωγή του. Στις 27 Αυγ. 1859 ο Edwin Drake, κοντά στο Τίτουσβίλ της Πενσυλβάνια, με ατμοκίνητο γεωτρύπανο σε βάθος 21 μ. εξόρυξε πετρέλαιο, από πηγή του (κοίτασμα). Αυτό ήταν! Η συνέχεια ήταν ταχύτατη. Ο John Rockefeller αγόρασε τις εκτάσεις και άλλες πηγές ιδρύοντας την εταιρεία Standart Oil Co. Κατασκεύασε και το πρώτο διυλιστήριο. Έγιναν αγωγοί μεταφοράς του πετρελαίου μέχρι τα λιμάνια και τα διυλιστήρια.

Η πλωτή εξέδρα “Πρίνος Β” (περιοχή Θάσου)

  Η αφαίρεση του θείου (θειαφιού) από το πετρέλαιο έφερε την ανάγκη των επιστημόνων. Έγιναν εργαστήρια ώστε να βελτιωθεί το τελικό προϊόν. Η κηροζίνη έγινε το βασικό φωτιστικό καύσιμο (στον κόσμο ήταν γνωστή ως φωτιστικό πετρέλαιο).

  Την περίοδο αυτή αντίστοιχα διυλιστήρια στην Ευρώπη υπήρχαν σε Ρουμανία, Πολωνία και Ρωσία. Το 1901 ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στο Τέξας. Οι ΗΠΑ τροφοδοτούσαν με πετρέλαιο όλο τον κόσμο.

   Στον 20ό αι. με τη μεγάλη κυκλοφορία πρώτα βενζινοκίνητων αυτοκινήτων (π.χ. Ford, κ.ά.) και κατόπιν των αεροπλάνων αυξήθηκε πολύ η ζήτηση βενζίνης. Αναζητήθηκαν και ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα σε Μέση Ανατολή, Ασία, Νότια Αμερική, κ.α.

   Η κατανάλωση κορυφώθηκε με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.