Από τις Κομποτάδες Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1920)

Προλεγόμενα

   Σε απόσταση 12 χμ, στα ΝΔ της Λαμίας είναι το χωριό Κομποτάδες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι τα πέντε ιστορικά αιωνόβια πλατάνια[1], στην πλατεία, όπου στις 18 Απριλίου 1821, πριν τη μάχη της Αλαμάνας, συναντήθηκαν οι οπλαρχηγοί Αθαν. Διάκος, Παν. Πανουργιάς και Ιωάν. Δυοβουνιώτης. 

Οι ιστορικοί πλάτανοι στην πλατεία Κομποτάδων

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ τις Κομποτάδες. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 95 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2018.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 35 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 95 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες των Κομποτάδων, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτές. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους των Κομποτάδων, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ

Οικισμός Κομποτάδες

   Από τις 20 Απρ. 1835 ο οικισμός Κομποτάδες προσαρτήθηκε στο δήμο Αλόπης (Δρυόπων) του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 20 Ιουλίου 1841, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Αλόπης και προσαρτήθηκε στο δήμο Ηρακλειωτών του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός Κομποτάδες αποσπάστηκε από το δήμο Ηρακλειωτών (που καταργήθηκε) και ορίστηκε ως έδρα της ομώνυμης κοινότητας.

   Από τις 31 Μαρτίου 1943 ο οικισμός και κοινότητα Κομποτάδων υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος (χωρίστηκε ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος).

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο Καποδίστριας) η κοινότητα Κομποτάδων καταργήθηκε και ο οικισμός Κομποτάδες προσαρτήθηκε στο δήμο Υπάτης. Είχε 718 κατοίκους (απογραφή 2001)

   Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο Καλλικράτης), ο δήμος Υπάτης καταργήθηκε και ο οικισμός Κομποτάδες προσαρτήθηκε στο δήμο Λαμιέων.

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[2]

   Από τους 95 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (27) έφυγαν το 1912 (ποσοστό 28%). Συνολικά έγιναν 35 μεταναστευτικά ταξίδια (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 11 μετανάστες που έκαναν διπλό (ή τριπλό) ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 14% του πληθυσμού, που είναι μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή είχε σχετική αυτονομία αγαθών, κυρίως με γεωργικές καλλιέργειες σε ικανή καλλιεργήσιμη έκταση γης, που βοηθούσε τη ζωή[3] των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών με 40 μετανάστες και ακολούθησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών, με 36 μετανάστες. Η κατανομή ηλικιών σε ομάδες των μεταναστών από τις Κομποτάδες δίνονται στον πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν :

(α) Κοντοδήμος Ευάγγελος, ετών 16 (πήγε το 1911)

(β) Νάκος Δημήτριος, ετών 18 (πήγε το 1906)

   Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν :

(α) Βούγιας Ιωάννης, ετών 39 (πήγε το 1912)

(β) Σάλτας Ηλίας, ετών 38  (πήγε το 1912)

(γ) Σάρας Χρήστος, ετών 38 (πήγε το 1920, γ’ ταξίδι)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 25 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες των Κομποτάδων ήταν έγγαμοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 95 μετανάστες, οι 62 ήταν έγγαμοι (65 %) και οι 32 ήταν άγαμοι (για 1 άτομο δεν είναι γνωστή η οικογενειακή του κατάσταση).

   Από τις οικογένειες των Κομποτάδων, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 35 ταξίδια, που διακίνησαν τους 95 μετανάστες των Κομποτάδων. Οι περισσότεροι μετανάστες (68 άτομα) προτίμησαν το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 72 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 24 μετανάστες. Από το λιμάνι της Νάπολης 3 άτομα (βλ. πίνακα 4). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες των Λιβανατών έφυγαν με ελληνικά πλοία.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1907 έφυγαν 8 μετανάστες με το πλοίο “Erny”. Το ίδιο έτος 1907 και από το ίδιο λιμάνι έφυγαν σε ένα ταξίδι έφυγαν 5 μετανάστες με πλοίο “Laura”. Το έτος 1910, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 7 μετανάστες από το λιμάνι της Πάτρας, με το πλοίο “Columbia”, ενώ το 1911 έφυγαν 9 μετανάστες με το πλοίο “Argentina”. Το 1912, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν σε ένα ταξίδι, με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” 7 μετανάστες.  Το χαρακτηριστικό της μετανάστευσης αυτής ήταν η προτίμηση για ομαδικά ταξίδια και όχι μεμονωμένα. Έγιναν 20 ομαδικά ταξίδια, και 15 μεμονωμένα.

   Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 5, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες των Κομποτάδων φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησε η πολιτεία της Αϊόβα, με 43 άτομα (ποσοστό 45 %)! Ειδικά η πόλη Ντάβενπορτ (Davenport), που δέχτηκε 42 μετανάστες, μπορεί να χαρακτηριστεί ως “παροικία” των Κομποτάδων στην Αμερική! Ακολούθησαν οι πολιτείες της Μασαχουσέτης, του Κάνσας, Αϊντάχο και Καλιφόρνια Η Νέα Υόρκη είχε ελάχιστη προτίμηση.  Οι μεμονωμένοι προορισμοί φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 6.

   Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Αϊόβα (Iowa)	Davenport (42), Bettendorf (1)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Haydenville (24), Havergill (3), Springfield (1), Ludlow (1)
Κάνσας (Kansas)	Wichita (5), Kansas City (3)
Αϊντάχο (Idaho)	Pocatello (3)
Καλιφόρνια (Cal.)	Oakland (3)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (2)
Γιούτα (Utah)	Bingham Canyon (1)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (1)
Οχάιο (Ohio)	Cincinnati (1)
Νιου Χαμσάιρ (N.H.)	Nashua (1)
δ. α.	3
ΣΥΝΟΛΑ	95

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών (59 %) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν : εργάτες σε φάρμα, αγρότες-κτηματίες, και μαθητής.  Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	56
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	29
αγρότης-κτηματίας (farmer)	7
μαθητής (pupil)	2
δ. α.	1
ΣΥΝΟΛΟ	95

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 11 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι (και 1 με τριπλό) στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας. Στον παρατιθέμενο πίνακα 7 δίνονται τα χρόνια που εργάστηκαν στην Αμερική στο πρώτο ταξίδι τους, μέχρι την επιστροφή. Ο μέσος όρος παραμονής και εργασίας ήταν 3,5 έτη. 

1.    Χρήστος Σάρας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-10 στην Καλιφόρνια και στην  Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1920 στο Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

2.    Θεόδωρος Παλαντάς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-09 στην Αϊόβα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

3.    Ηλίας Φωτόπουλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-10 στην Αϊόβα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

4.    Γεώργιος Γουργιώτης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-06 στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

5.    Δημήτριος Επίσκοπος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-10 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 πάλι στον ίδιο προορισμό.

6.    Νικόλαος Τριανταφύλλου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-11 στη Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

7.    Δημήτριος Νικολάου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

8.    Κωνσταντίνος Τάταρης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης.

9.    Σωτήριος Τσιντζιλώνης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

10.  Δημήτριος Λιάσκος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

11.  Δημήτριος Σκούρας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1912-13 στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών των Κομποτάδων

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες των Κομποτάδων που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[4]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών των Κομποτάδων δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α       Ονοματεπώνυμο               χρ. άφιξης   ηλικία  έγγαμος   Πλοίο που ταξίδεψε    Λιμάνι αναχ.

1        άγνωστος                         3-4-1907        -           -             Erny                      Πάτρα

2        Αναγνωστόπουλος Ευάγ.    3-9-1907        20         όχι          Laura                     Πάτρα

3        Ανδριόπουλος Ηλίας           30-3-1907       25         όχι          Napolitan Prince      Πειραιεύς

4        Αντωνόπουλος Κων/νος      14-3-1912       20         όχι          Patris                     Πειραιεύς

5        Αρχανιώτης Νικόλαος         3-12-1906       25         όχι          Cretic                    Νάπολη

6        Βαγγέλας Ηλίας                 3-4-1907        27         ναι          Erny                      Πάτρα

7        Βάρσος Κώστας                 25-3-1911       35         ναι          Argentina               Πάτρα

8        Βλαχογιάννης Ιωάννης        13-3-1911       19         όχι          Martha Washington   Πάτρα

9        Βούγιας Ιωάννης               20-4-1912       39         ναι          Macedonia              Πειραιεύς

10      Γιωτόπουλος Αθανάσιος      10-10-1907     20         όχι          Giulia                     Πάτρα

11      Γιωτόπουλος Θωμάς           17-8-1912       19         όχι          Macedonia              Πειραιεύς

12      Γκούμας Ηλίας                  18-8-1910       20         όχι          Columbia                Πάτρα

13      Γουργιώτης Γεώργιος         27-7-1912       36         ναι          Patris                     Πειραιεύς

14      Γουργιώτης Ιωάννης          29-9-1910       20         όχι          Oceania                  Πάτρα

15      Γουργιώτης Παναγιώτης     29-9-1910       25         όχι          Oceania                  Πάτρα

16      Γρηγορίου Δημήτριος         25-3-1911       20         όχι          Argentina               Πάτρα

17      Δημητρίου Αθανάσιος Γ      17-9-1912       19         όχι          Laura                     Πάτρα

18      Δημητρίου Ηλίας                3-8-1912        20         όχι          Pannonia                Πάτρα

19      Δημητρίου Ιωάννης            18-8-1910       20         όχι          Columbia                Πάτρα

20      Επίσκοπος Δημήτριος         27-7-1912       35         ναι          Patris                     Πειραιεύς

21      Καραγεώργος Κώστας        18-8-1910       32         ναι          Columbia                Πάτρα

22      Καραγιάννης Βασίλειος       17-9-1912       19         όχι          Laura                     Πάτρα

23      Κασούμης Απόστολος         3-9-1907        23         ναι          Laura                     Πάτρα

24      Κασούμης Νικόλαος           18-8-1910       20         όχι          Columbia                Πάτρα

25      Κασσούμης Νικόλαος         17-9-1912       20         όχι          Laura                     Πάτρα

26      Κατσαρός Ιωάννης             17-9-1912       19         όχι          Laura                     Πάτρα

27      Κατσαρός Νικόλαος           18-8-1910       23         όχι          Columbia                Πάτρα

28      Κιτσοπανίδης Γεώργιος       3-7-1910        20         όχι          Martha Washington   Πάτρα

29      Κλαδευτήρας Σπύρος         18-2-1911       25         όχι          Atlanta                   Πάτρα

30      Κλητοράκης Βασίλειος        14-3-1912       29         ναι          Patris                     Πειραιεύς

31      Κλητοράκης Ηλίας             18-8-1910       20         όχι          Columbia                Πάτρα

32      Κλητοράκης Ιωάννης          3-9-1907        25         όχι          Laura                     Πάτρα

33      Κοντοδήμος Ευάγγελος      25-3-1911       16         όχι          Argentina               Πάτρα

34      Κοντοδήμος Ευάγγελος      20-4-1912       19         όχι          Macedonia              Πειραιεύς

35      Κοντοδήμος Ευάγ. Αλ.        27-7-1912       19         όχι          Patris                     Πειραιεύς

36      Κοντοδήμος Κωνσταντ.       16-3-1914       30         όχι          Martha Washington   Πάτρα

37      Κωστόπουλος Σωκράτης     3-4-1907        20         όχι          Erny                      Πάτρα

38      Λάμπρου Γεώργιος            1-5-1914        36         ναι          Ioannina                 Πειραιεύς

39      Λάππας Ανδρέας                23-6-1910       24         όχι          Oceania                  Πάτρα

40      Λάππας Κωνσταντίνος         3-9-1907        23         όχι          Laura                     Πάτρα

41      Λιάσκας Ευάγγελος            13-3-1911       20         όχι          Martha Washington   Πάτρα

42      Λιάσκας Ιωάννης               18-8-1910       20         όχι          Columbia                Πάτρα

43      Λιάσκος Δημήτριος            22-3-1914       30         όχι          Carpathia                Πάτρα

44      Λιάσκος Θεόδωρος            21-12-1909     30         όχι          Martha Washington   Πάτρα

45      Μαλανδρίνος Ανδρέας        10-4-1910       24         όχι          Eugenia                  Πάτρα

46      Μαλανδρίνος Κωνσταν.       3-4-1907        23         ναι          Erny                      Πάτρα

47      Μάραθος Κώστας               25-3-1911       20         όχι          Argentina               Πάτρα

48      Μπακογιάννης Ηλίας          14-3-1912       23         όχι          Patris                     Πειραιεύς

49      Μπαλατσούρας Ηλίας         26-4-1911       35         ναι          Martha Washington   Πάτρα

50      Μωραΐτης Ταξιάρχης          27-7-1912       20         όχι          Patris                     Πειραιεύς

51      Νάκης ……….                     3-4-1907        26         ναι          Erny                      Πάτρα

52      Νάκος Δημήτριος               3-12-1906       18         όχι          Cretic                    Νάπολη

53      Νικολάου Δημήτριος          18-3-1914       29         όχι          Ioannina                 Πειραιεύς

54      Οικονόμου Αθανάσιος        3-4-1907        28         όχι          Erny                      Πάτρα

55      Οικονόμου Ηλίας               14-3-1912       19         όχι          Patris                     Πειραιεύς

56      Οικονόμου Νικόλαος          17-9-1912       19         όχι          Laura                     Πάτρα

57      Παλαντάς Θεόδωρος          12-4-1911       27         όχι          Oceania                  Πάτρα

58      Παλαντάς Σεραφείμ           25-3-1911       35         ναι          Argentina               Πάτρα

59      Παπαγεωργίου Γεώργιος    25-3-1911       20         όχι          Argentina               Πάτρα

60      Παπαγεωργίου Θεόδωρος   3-8-1912        19         όχι          Pannonia                Πάτρα

61      Παπαδόπουλος Βασίλειος    14-3-1912       20         όχι          Patris                     Πειραιεύς

62      Παπαρούνης Γεώργιος       29-9-1910       20         όχι          Oceania                  Πάτρα

63      Παπιώτης Βασίλειος           2-12-1909       24         όχι          Argentina               Πάτρα

64      Παπιώτης Ηλίας                 3-12-1906       30         ναι          Cretic                    Νάπολη

65      Ράμμος Δημήτριος             25-3-1911       36         ναι          Argentina               Πάτρα

66      Σάλτας Ευστάθιος              ;-3-1912         19         όχι          Themistocles          Πειραιεύς

67      Σάλτας Ηλίας                    ;-3-1912         38         ναι          Themistocles          Πειραιεύς

68      Σάρας Χρήστος                 25-3-1911       29         ναι          Argentina               Πάτρα

69      Σάρας Χρήστος                 25-11-1920     38         ναι          Megali Hellas           Πειραιεύς

70      Σκούρας Δημήτριος           27-9-1912       24         όχι          Macedonia              Πειραιεύς

71      Σκούρας Δημήτριος           22-3-1914       25         όχι          Carpathia                Πάτρα

72      Σκούρας Ιωάννης              13-3-1911       20         όχι          Martha Washington   Πάτρα

73      Σουγιάς Κώστας                25-3-1911       25         όχι          Argentina               Πάτρα

74      Σούφλας Θεμιστοκλής        14-11-1907     25         όχι          Sofia Hohenberg      Πάτρα

75      Σταυρόπουλος Ευστάθιος    3-4-1907        35         ναι          Erny                      Πάτρα

76      Σταυρόπουλος Ευστάθιος    3-8-1912        36         ναι          Pannonia                Πάτρα

77      Τάταρης Αθανάσιος            3-4-1907        20         όχι          Erny                      Πάτρα

78      Τάταρης Κωνσταντίνος       13-2-1910       25         όχι          Martha Washington   Πάτρα

79      Τάταρης Κωνσταντίνος       18-3-1914       27         όχι          Ioannina                 Πειραιεύς

80      Τζαβελέγκης Σωτήριος       10-11-1910     23         όχι          Laura                     Πάτρα

81      Τζιτζιλώνης Αθανάσιος        23-6-1910       20         όχι          Oceania                  Πάτρα

82      Τριανταφύλλου Δημήτρ.     30-3-1907       34         ναι          Napolitan Prince      Πειραιεύς

83      Τριανταφύλλου Νικόλαος    17-9-1912       37         ναι          Laura                     Πάτρα

84      Τρίγκας Φώτης                 12-4-1911       20         όχι          Oceania                  Πάτρα

85      Τσάκας Γεώργιος              29-9-1910       23         όχι          Oceania                  Πάτρα

86      Τσάκας Δημήτριος             3-9-1907        25         όχι          Laura                     Πάτρα

87      Τσιβάρας Κωνσταντίνος      17-8-1912       19         όχι          Macedonia              Πειραιεύς

88      Τσιντζιλώνης Σωτήριος       18-3-1914       29         όχι          Ioannina                 Πειραιεύς

89      Τσιντσιλώνης Δημήτριος     30-3-1907       32         ναι          Napolitan Prince      Πειραιεύς

90      Τσιούμας Ιωάννης              14-3-1912       30         ναι          Patris                     Πειραιεύς

91      Τσούμας Δημήτριος           29-9-1907       23         όχι          Francesca               Πάτρα

92      Φαναρίτης Απόστολος        29-9-1910       20         όχι          Oceania                  Πάτρα

93      Φαναριώτης Νικόλαος        14-3-1912       20         όχι          Patris                     Πειραιεύς

94      Φωτόπουλος Ανδρέας        24-11-1909     35         ναι          Oceania                  Πάτρα

95      Φωτόπουλος Ηλίας            26-4-1911       33         ναι          Martha Washington   Πάτρα

4.  Χρονικό της μετανάστευσης από τις Κομποτάδες

Α. Ο πρωτοπόρος του 1904 - Η συνέχεια του 1906

   Ο άνθρωπος που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Γεώργιος Γουργιώτης. Το 1904, σε ηλικία 28 ετών έφυγε με προορισμό το Ώκλαντ της Καλοφόρνια. Δούλεψε 2 χρόνια και το 1906 επέστρεψε. Το 1912 έκανε και δεύτερο ταξίδι.

   Έγινε το 1906 από τριμελή ομάδα, που συγκρότησαν οι : Νικ. Αρχανιώτης, Δημ. Νάκος και Ηλ. Παπιώτης. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο και πήγαν στην Ιταλία. Στις 25 Νοεμβρίου 1906 από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Cretic” και στις 3 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε επίσης ότι :

·         Ο Νικόλαος Αρχανιώτης ήταν 25 ετών. Ως τόπο γέννησης δήλωσε τη Λαμία, αλλά ο τόπος της προηγούμενης διαμονής ήταν οι Κομποτάδες. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Κάνσας Σίτυ, κοντά στον αδερφό του Κώστα.

·         Ο Δημήτριος Νάκος ήταν 18 ετών. Με 14 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Κάνσας Σίτυ, όπου ήταν ο θείος του Κωνσταντίνος Νικολάου.

·         Ο Ηλίας Παπιώτης ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 15 $ στην τσέπη) στο Κάνσας Σίτυ, όπου ήταν ο γνωστός του Ηλίας Τσιτσιλώνης.

   Επιπλέον αυτών, το 1906 πήγαν στην Αμερική (α’ ταξίδι) και οι μετανάστες των Κομποτάδων : Χρήστος Σάρας, Θεόδωρος Παλαντάς, Σωτήριος Τσιντζιλώνης και Δημήτριος Λιάσκος. Περισσότερα στοιχεία γι’ αυτούς θα δοθούν στο β’ ταξίδι τους, στη συνέχεια.

 

Πλοίο “Cretic” (Photo: Andreas Hernandez Collection )

Β. Μεγάλη αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους αυτού έγιναν 6 μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και άλλα 3 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 19 άτομα. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη μεμονωμένη άφιξη στο 1907 έγινε από το Θεμιστοκλή Σούφλα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Δεκεμβρίου 1906, έφυγε με το πλοίο “Sofia Hohenberg” και στις 14 Ιανουαρίου 1907 έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 25 ετών. Με 14 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νεα Υόρκη, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Γεώργιος Κιτσοπανίδης.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από τρία άτομα, τους : Ηλ. Ανδριόπουλο, Δημ. Τριανταφύλλου και Δημ. Τσιντσιλώνη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 9 Μαρτίου ανέβηκαν στο πλοίο “Napolitan Prince” και στις 30 Μαρτίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο υλικό του αρχείου μας πληροφορεί ότι :

·         Ο Ηλίας Ανδριόπουλος ήταν 25 ετών. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Γουίτσιτα (Wichita) του Κάνσας, όπου ήταν ο γνωστός του Λούης Τσιγκολώνης[5].

·         Ο Δημήτριος Τριανταφύλλου ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης και με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην Γουίτσιτα του Κάνσας, κοντά στον ανεψιό του Λούη Τσιγκολώνης.

·         Ο Δημήτριος Τσιντσιλώνης ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 42 $ μαζί του, στην Γουίτσιτα του Κάνσας, όπου ήταν ο αδερφός του Λούης Τζιτζελώνης (Gigelonis).

 

Πλοίο Napolitan Prince (Photo: World Ship Society)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε οκτώ άτομα και τη συγκρότησαν οι: Ηλ. Βαγγέλας, Σωκρ. Κωστόπουλος, Κων. Μαλανδρίνος, … Νάκης, Αθ. Οικονόμου, Ευστ. Σταυρόπουλος, Αθ. Τάταρης και άλλος ένας αγνώστου επωνύμου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 12 Μαρτίου, ταξίδεψαν με το πλοίο “Erny” και στις 3 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Από τα υπάρχοντα στοιχεία ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ηλίας Βαγγέλας ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Με 15 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος Κωνστ. Γιωτόπουλος.

·         Ο Σωκράτης Κωστόπουλος ήταν 20 ετών. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Λουκάς.

·         Ο Κωνσταντίνος Μαλανδρίνος ήταν 23 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Βάρσος.

·         Ο ……………..[6]  Νάκης ήταν 26 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης και με 15 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, κοντά στο φίλο του Κωνστ. Γουργιώτη.

·         Ο Αθανάσιος Οικονόμου ήταν 28 ετών. Με 40 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Γουίτσιτα (Wichita) του Κάνσας, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Αρχανιώτης.

·         Ο Ευστάθιος Σταυρόπουλος ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Προορισμός του (με 18 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Γιωτόπουλος.

·         Ο Αθανάσιος Τάταρης ήταν 20 ετών. Με 15 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στην Γουίτσιτα (Wichita) του Κάνσας, κοντά στο φίλο του Ηλία Τσιτσιλώνη.

·         άγνωστος (το χειρόγραφο φύλλο καταγραφής, Ship Manifest, δυστυχώς είναι σχισμένο). Λείπουν το ονοματεπώνυμο, η ηλικία και η οικογενειακή του κατάσταση. Ξέρουμε ότι γεννήθηκε και διέμενε στις Κομποτάδες και με 18 $ μαζί του πήγαινε στο  Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Κωστακούλης[7].

 

Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Ευάγ. Αναγνωστόπουλο, Απ. Κασούμη, Ιωάν. Κλητοράκη, Κων. Λάππα και Δημ. Τσάκα. Από το λιμάνι της Πάτρας η ομάδα επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laura” και στις 3 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υλικό του αρχείου αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Ευάγγελος Αναγνωστόπουλος ήταν τότε 20 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Θεόδωρος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 19 $ στην τσέπη) στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Βάρσος.

·         Ο Απόστολος Κασούμης ήταν 23 ετών. Δήλωσε τη Λαμία ως τόπο γέννησης και διαμονής. Στις Κομποτάδες είχε τον αδελφό του Ιωάννη. Προορισμός του (με 21 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στο συμπατριώτη του Νικόλαο Τριανταφύλλου.

·         Ο Ιωάννης Κλητοράκης ήταν 25 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Στις Κομποτάδες ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Με 18 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Κωνσταντίνος Τσούμας.

·         Ο Κωνσταντίνος Λάππας ήταν 23 ετών. Κι αυτός δήλωσε τη Λαμία ως τόπο γέννησης και διαμονής. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στο φίλο του Θεόδωρο Παλαντά.

·         Ο Δημήτριος Τσάκας ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Αν και δήλωσε τη Λαμία ως τόπο γέννησης και διαμονής, ο πατέρας του Νικόλαος ήταν στις Κομποτάδες. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 22 $ στην τσέπη) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Δελεζάκης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη άφιξη στο 1907 έγινε από το Δημήτριο Τσούμα. Από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Francesca” και στις 29 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 23 ετών. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

   Η τρίτη μεμονωμένη άφιξη στο 1907 έγινε από τον Αθανάσιο Γιωτόπουλο.  Στις 17 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Giulia” και στις 10 Οκτωβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Δημήτριος. Προορισμός του (με 40 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Κιτσοπανίδης.

   Επιπλέον αυτών, στο 1907 πήγαν (α’ ταξίδι) και οι : Ηλίας Φωτόπουλος, Δημήτριος Επίσκοπος και Δημήτριος Νικολάου. Περισσότερα στοιχεία γι’ αυτούς θα δοθούν στο β’ ταξίδι τους, στη συνέχεια.

Γ. Ελάχιστοι μετανάστες στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους αυτού έγιναν μόνο 3 μεμονωμένα μεταναστευτικά ταξίδια προς την Αμερική. Αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Ανδρέα Φωτόπουλο. Στις 8 Νοεμβρίου από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Oceania” και στις 24 Νοεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν η γυναίκα του Βασιλική. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, με γνωστό του στην Αμερική το Γεώργιο Κιτσοπανίδη στην Χάυντενβίλ της Μασαχουσέτης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Βασίλειο Παπιώτη. Από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Argentina” και στις 2 Δεκεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 24 ετών. Ελλείπουν άλλα στοιχεία (από πρόβλημα του αρχείου).

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Θεόδωρο Λιάσκα[8]. Στις 6 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 21 Δεκεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 30 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο συγγενής του Δ. Δίμπλας.

 

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

Δ. Μεγάλη αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους αυτού έγιναν 7 μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 4 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 18 άνθρωποι των Κομποτάδων. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Κωνσταντίνο Τάταρη. Στα τέλη Ιανουαρίου 1910, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 25 ετών. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Προορισμός του (με 30 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Τσερνάκης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ανδρέα Μαλανδρίνο. Στις 21 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Eugenia” και στις 10 Απριλίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 24 ετών και αναλφάβητος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Μαρινάκης.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από δύο άτομα, τους : Ανδρ. Λάππα και Αθαν. Τζιτζιλώνη. Στις 6 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Oceania” και στις 23 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Ανδρέας Λάππας ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Βάρσος.

·         Ο Αθανάσιος Τζιτζιλώνης (Tzitzilonis) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Ηλίας. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Σ. Κωστόπουλο.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από το Γεώργιο Κιτσοπανίδη. Στις 20 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Ιουλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Παρασκευή. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Λάντλοου (Ludlow) της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ε. Κιτσοπανίδη.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε επτά άτομα και τη συγκρότησαν οι: Ηλ. Γκούμας, Ιωάν. Δημητρίου, Κώσ. Καραγεώργος, Νικ. Κασούμης, Νικ. Κατσαρός, Ηλ. Κλητοράκης και Ιωάν. Λιάσκας. Την 1η Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Columbia” και στις 18 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Ηλίας Γκούμας ήταν 20 ετών. Στις Κομποτάδες είχε τη μητέρα του Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Γιωτόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Δημητρίου ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο συγγενής του Σ. Κωστόπουλος.

 

Ατμόπλοιο “Columbia”  (Photo: Andreas Hernandez Collection)

·         Ο Κώστας Καραγεώργος ήταν 32 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Κομποτάδες λεγόταν Κωστάντω. Προορισμός του (με 23 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Βαγγέλας.

·         Ο Νικόλαος Κασούμης ήταν 20 ετών. Στο χωριό είχε τον αδελφό του Γεώργιο. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στο συγγενή του Γ. Βαγγέλα (G. Vanghelos).

·         Ο Νικόλαος Κατσαρός ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο θείος του Δ. Τσούμας.

·         Ο Ηλίας Κλητοράκης ήταν 20 ετών. Τον πατέρα του στις Κομποτάδες έλεγαν Δημήτριο. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Γ. Μελά.

·         Ο Ιωάννης Λιάσκας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο αδερφός του Θ. Λιάσκας.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 περιλάμβανε πέντε άτομα, τους : Ιωάν. Γουργιώτη, Παν. Γουργιώτη, Γεώρ. Παπαρούνη, Γεώρ. Τσάκα και Απ. Φαναρίτη. Στις 12 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 29 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Ιωάννης Γουργιώτης ήταν 20 ετών. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου (όπως δήλωσε) ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Α. Μαλανδρίνο.

·         Ο Παναγιώτης Γουργιώτης ήταν 25 ετών. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου  (όπως δήλωσε) ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Μαλανδρίνος.

·         Ο Γεώργιος Παπαρούνης ήταν 20 ετών. Κι αυτός είχε γεννηθεί στις Κομποτάδες, αλλά ως διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου  (όπως δήλωσε) ήταν ο πατέρας του Νικόλαος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια, κοντά στον αδελφό του Κ. Παπαρούνη.

·         Ο Γεώργιος Τσάκας ήταν 23 ετών. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, όμως ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου (κατά τη δήλωσή του) ήταν ο πατέρας του Νικόλαος. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δ. Τσούμας.

·         Ο Απόστολος Φαναρίτης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Κι αυτός είχε γεννηθεί στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου (κατά τη δήλωσή του) ήταν ο αδελφός του Νικόλαος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Παπαρούνης.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από το Σωτήριο Τζεβελέγκη (Tzavelengis). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Οκτωβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Laura” και στις 10 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 23 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Ευσταθία. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γρ. Ασημακόπουλος.

Ε. Διατήρηση σταθερού του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν πάλι 5 μεταναστευτικά ταξίδια (4 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 17 άτομα των Κομποτάδων. Πιο αναλυτικά έχουμε :

   Η (μοναδική) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Σπύρο Κλαδευτήρα (Cladeutiras). Στις 30 Ιανουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Atlanta” και στις 18 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο συγγενής του Κ. Μαλανδρίνος.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από τριμελή ομάδα, που συγκρότησαν οι: Ιωάν. Βλαχογιάννης, Ευάγ. Λιάσκας και Ιωάν. Σκούρας. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι :

·         Ο Ιωάννης Βλαχογιάννης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Θωμάς. Προορισμός του (με 35 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Ν. Κατσαρό.

·         Ο Ευάγγελος Λιάσκας ήταν 20 ετών. Στις Κομποτάδες είχε τον αδελφό του Γεώργιο. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Κοντόγιαννος[9].

·         Ο Ιωάννης Σκούρας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 24 $ μαζί του) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Σ. Κωστόπουλο.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 ήταν η μεγαλύτερη αριθμητικά στην ιστορία της μετανάστευσης από τις Κομποτάδες. Περιλάμβανε εννέα άτομα, τους : Κώσ. Βάρσο. Δημ. Γρηγορίου, Ευάγ. Κοντοδήμο, Κώσ. Μάραθο, Σερ. Παλαντά, Γεώρ. Παπαγεωργίου. Δημ. Ράμμο, Χρ. Σάρα και Κώσ. Σουγιά. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 8 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Argentina” και στις 25 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου αναφέρουν επιπλέον ότι :

·         Ο Κώστας Βάρσος (Varsas) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κωνσταντίνα. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 21 $ στην τσέπη) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο αδερφός του Γ. Βάρσος.

·         Ο Δημήτριος Γρηγορίου ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γρηγόριος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η πόλη Χαϊντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χαρ. Τσεκούρας.

 

Ατμόπλοιο “Argentina”

·         Ο Ευάγγελος Κοντοδήμος ήταν μόλις 16 ετών! Πίσω στην πατρίδα, δήλωσε ότι δεν είχε κανένα συγγενή ή φίλο! Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον αδελφό του Κ. Κοντοδήμο.

·         Ο Κώστας Μάραθος ήταν 20 ετών. Στις Κομποτάδες ήταν ο πατέρας του Ευθύμιος. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγ. Ράπτης[10].

·         Ο Σεραφείμ Παλαντάς ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 30 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ανεψιό του Ιωάννη Ξανθόπουλο.

·         Ο Γεώργιος Παπαγεωργίου ήταν 20 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Πηνελόπη. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η πόλη Χαϊντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου είχε το φίλο του Αθ. Παπαδημητρίου[11].

·         Ο Δημήτριος Ράμμος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ειρήνη. Με 27 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Ακρίβος[12].

·         Ο Χρήστος Σάρας ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 21 $ μαζί του, στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθ. Παπαδημητρίου. Για το Χρήστο Σάρα, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1906-10 και εργάστηκε στην Καλιφόρνια.

·         Ο Κώστας Σουγιάς ήταν 25 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στην πόλη Χαϊντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Ακρίβος.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από διμελή ομάδα, με τους : Θεόδ. Παλαντά και Φ. Τρίγκα. Στις 27 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Oceania”  και στις 12 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Θεόδωρος Παλαντάς ήταν 27 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Γαρυφαλλιά. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $) ήταν η πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, κοντά στο φίλο του Χ. Φράγκο. Ο Θεόδωρος Παλαντάς είχε ξαναπάει στις ΗΠΑ την περίοδο 1906-09 και εργάστηκε στην Αϊόβα.

·         Ο Φώτης Τρίγκας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σπύρος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χ. Φράγκος.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους Ηλ. Μπαλατσούρα και Ηλ. Φωτόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Απριλίου ανέβηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 26 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε επίσης ότι :

·         Ο Ηλίας Μπαλατσούρας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Κωστάντω. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 26 $ μαζί του) στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, κοντά στο φίλο του Γ. Ακρίβο.

·         Ο Ηλίας Φωτόπουλος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Στις Κομποτάδες είχε τη γυναίκα του Χαρίκλεια. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) στην πόλη Χαϊντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Τσεκούρας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ηλίας Φωτόπουλος την περίοδο 1907-10 και εργάστηκε στην Αϊόβα.

Ζ. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 8 μεταναστευτικά ταξίδια (7 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 27 άνθρωποι από τις Κομποτάδες. Με περισσότερα στοιχεία έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από διμελή ομάδα, με τους : Ευστ. Σάλτα και Ηλ. Σάλτα. Στις 24 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ηλίας Σάλτας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Κομποτάδες λεγόταν Κωνσταντίνα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χρήστος Σάρας.

·         Ο Ευστάθιος Σάλτας ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Κωνσταντίνα. Μαζί με τον πατέρα του Ηλία, πήγαινε για δουλειά (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, με τον κοινό φίλο Χρήστο Σάρα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε επτά άτομα και τη συγκρότησαν οι : Κων. Αντωνόπουλος, Βασ. Κλητοράκης, Ηλ. Μπακογιάννης, Ηλ. Οικονόμου, Βασ. Παπαδόπουλος, Ιωάν. Τσιούμας και Νικ. Φαναριώτης. Στις 25  Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχείο μας πληροφορεί επιπλέον ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Γρηγορίου.

·         Ο Βασίλειος Κλητοράκης ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν η γυναίκα του Ελένη. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς[13] Τριανταφύλλου.

·         Ο Ηλίας Μπακογιάννης ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στο φίλος του Κωνστ. Μαλανδρίνο.

·         Ο Ηλίας Οικονόμου ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Κωνσταντούλα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 24 $ μαζί του) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Τριανταφύλλου.

·         Ο Βασίλειος Παπαδόπουλος ήταν 20 ετών. Στις Κομποτάδες είχε τον αδερφό του Θεόδωρο. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 25 $ στην τσέπη, στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου είχε ένα φίλο[14] του.

·         Ο Ιωάννης Τσιούμας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Η γυναίκα του στος Κομποτάδες λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 24 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου είχε το φίλο του Σωκράτη Κωστόπουλο.

·         Ο Νικόλαος Φαναριώτης ήταν 20 ετών. Γεννήθηκε στις Κομποτάδες, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν ο αδελφός του Χρήστος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Τριανταφύλλου.

 

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Βούγια και Ευάγ. Κοντοδήμο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 2 Απριλίου ανέβηκαν στο πλοίο “Macedonia” και στις 20 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ότι :

·         Ο Ιωάννης Βούγιας (Voujias) ήταν 39 των και παντρεμένος. Ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Στις Κομποτάδες είχε τη γυναίκα του  Ζωίτσα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) τσην πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χρήστος Σάρας.

·         Ο Ευάγγελος Κοντοδήμος ήταν 19 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στις Κομποτάδες ανάφερε το θείο του Γρηγόριο Αντωνίου. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Γκας Μάλλος[15].

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τετραμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Γεώρ. Γουργιώτη, Δημ. Επίσκοπο, Ευάγ. Αλ. Κοντοδήμο και Ταξ. Μωραΐτη. Στις 11 Ιουλίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν με το πλοίο “Patris” και στις 27 Ιουλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Γεώργιος Γουργιώτης ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γεωργία. Προορισμός του (με 22 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χρήστος Σάρας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Γεώργιος Γουργιώτης την περίοδο 1904-06 και εργάστηκε στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια.

·         Ο Δημήτριος Επίσκοπος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Στις Κομποτάδες είχε τη γυναίκα του Αργύρω. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Χαϊντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθαν. Σιάμος[16]. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημητρίου Επισκόπου στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-10 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Ευάγγελος Αλ. Κοντοδήμος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αλέξιος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 22 $ μαζί του) στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Γρηγορίου.

·         Ο Ταξιάρχης Μωραΐτης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Πέτρος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Σάρας.

   Η πέμπτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε τρία άτομα. Ήταν οι : Ηλ. Δημητρίου, Θεόδ. Παπαγεωργίου και Ευστ. Σταυρόπουλος. Στις 15 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Pannonia” και στις 3 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ηλίας Δημητρίου ήταν 20 ετών. Καταγράφηκε ως μαθητής (pupil). Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Κώστας. Προορισμός του (με 25 $) ήταν το Ποκατέλλο (Pocatello) του Αϊντάχο, για να συναντήσει τον αδερφό του Ιωάννη Δημητρίου.

·         Ο Θεόδωρος Παπαγεωργίου ήταν 19 ετών. Καταγράφηκε ως μαθητής (pupil). Η μητέρα του λεγόταν Καλλιόπη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε να συναντήσει τον αδερφό του Γεώργιο στο Μπίνγκαμ Κάνυον.

·         Ο Ευστάθιος Σταυρόπουλος ήταν 36 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως επάγγελμα δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Η γυναίκα του λεγόταν Καλλιόπη. Αναζητούσε δουλειά (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Σπρίνγκφιλντ[17] (Springfield) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κιτσοπανίδης.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

   Η έκτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Θωμ. Γιωτόπουλο και Κων. Τσιβάρα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 31 Ιουλίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 17 Αυγούστου έφτασαν στην Αμερική. Επιπλέον στοιχεία γι’ αυτούς μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Θωμάς Γιωτόπουλος ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Χρυσούλα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά σε φίλο[18] του.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσιβάρας (Tsivaras) ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Αντώνιος. Προορισμός του (με 23 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Αθανάσιο Σιάμο.

   Η έβδομη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από εξαμελή ομάδα, που συγκρότησαν οι: Αθαν. Δημητρίου, Βασ. Καραγιάννης, Νικ. Κασούμης, Ιωάν. Κατσαρός, Νικ. Οικονόμου και Νικ. Τριανταφύλλου. Στις 2 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Laura” και στις 17 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι :

·         Ο Αθανάσιος Δημητρίου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά αγρότη (farmer) στην πόλη Νασούα (Nashua) του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο θείος[19] του.

·         Ο Βασίλειος Καραγιάννης ήταν 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 36 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χρήστο Σακά.

·         Ο Νικόλαος Κασούμης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευάγγελος. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά αγρότη (farmer) στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, κοντά στο συγγενή του Χρ. Σάρα.

·         Ο Ιωάννης Κατσαρός ήταν 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Η μητέρα του λεγόταν Δέσπω. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο θείος του Γ. Γαβρίδης.

·         Ο Νικόλαος Οικονόμου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στις Κομποτάδες λεγόταν Κώστας. Αναζητούσε δουλειά αγρότη (farmer), με 25 $ μαζί του στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο θείος του Δ. Επίσκοπος.

·         Ο Νικόλαος Τριανταφύλλου ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Η γυναίκα του λεγόταν Αγγελική. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $ στην τσέπη) στην πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθαν. Σιάμος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Τριανταφύλλου την περίοδο 1907-11 και εργάστηκε στη Γιούτα.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από  το Δημήτριο Σκούρα. Στις 12 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το πλοίο “Macedonia” και στις 27 Σεπτεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χρήστος Σάρας.

Η. Μικρός αριθμός μεταναστών στο 1914

   Μετά τη λήξη των Α’ και Β’ Βαλκανικών Πολέμων και την αποστράτευση, οπότε είχε σταματήσει η μετανάστευση, κάποιοι έφυγαν ξανά για την Αμερική. Παράλληλα έγιναν και νέες αναχωρήσεις. Έτσι, στη διάρκεια του 1914 έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και άλλα 2 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από  τον Κωνσταντίνο Κοντοδήμο. Στις 2 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 16 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 30 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή στις Κομποτάδες δήλωσε την αδελφή του Β. Φωτοπούλου. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον αδελφό του Ευάγγελο.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τριμελή ομάδα, από τους Δημ. Νικολάου, Κων. Τάταρη και Σωτ. Τσιντζιλώνη. Στις 24 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Ioannina” και στις 18 Μαρτίου[20] αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Δημήτριος Νικολάου ήταν 29 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 20 $ μαζί του) στην πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Δημητρίου. Για το Δημήτριο Νικολάου αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε στο Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια.

·         Ο Κωνσταντίνος Τάταρης ήταν 27 ετών. Η μητέρα του στις Κομποτάδες λεγόταν Παναγιού. Προορισμός του (με 70 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χρήστος Παπαγεωργίου. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Κωνστ. Τάταρη στην Αμερική. Είχε έρθει την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στο Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια.

·         Ο Σωτήριος Τσιντζιλώνης ήταν 29 ετών. Στο χωριό είχε την αδελφή του Ευθυμία. Με 60 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Σοφούλης. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στην Αμερική ο Σωτήριος Τσιντζιλώνης την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια.

 

Ατμόπλοιο “Carpathia”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Δημ. Λιάσκο και Δημ. Σκούρα. Στις 6 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Carpathia” και στις 22 Μαρτίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επίσης ότι :

·         Ο Δημήτριος Λιάσκος ήταν 30 ετών. Στις Κομποτάδες είχε τον αδερφό του. Προορισμός του (με 50 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Ποκατέλλο του Αϊντάχο, κοντά στον αδελφό του Ευάγγελο Λιάσκο. Ο Δημήτριος Λιάσκος είχε ξαναπάει στις ΗΠΑ την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Δημήτριος Σκούρας ήταν 25 ετών. Ως επάγγελμα δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 45 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Βλάχος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημητρίου Σκούρα στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1912-13 και εργάστηκε στην πόλη Χαϊντενβίλ της Μασαχουσέτης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από  το Γεώργιο Λάμπρου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 11 Απριλίου έφυγε με το πλοίο “Ioannina” και την 1η Μαΐου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 36 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) στον τόπο Μπέτεντορφ (Bettendorf) της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Νάκης.

Θ. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1920

   Έγινε με μία μεμονωμένη αναχώρηση από το Χρήστο Σάρα. Στις 8 Νοεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 25 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Κομποτάδες λεγόταν Βασιλική. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 47 $ στην τσέπη) στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Παπαγεωργίου. Είχε κάνει κι άλλα δύο ταξίδια ο Χρήστος Σάρας στις ΗΠΑ : (α) την περίοδο 1906-10 και εργάστηκε στην Καλιφόρνια και στην Χάιντενβίλ της Μασαχουσέτης και (β) την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στο Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.    Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

2.    Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)» περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» 2012, 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Μετανάστες στην Αμερική από την Κάψη (Τυμφρηστό) Φθιώτιδος (1902-1921)”.  Ανέκδοτη εργασία του 2012. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gr από τις 31-8-2014.

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Απ’ το Γαρδίκι Ομιλαίων μετανάστες στην Αμερική (1903-1921)”.  Εκδόθηκε σε βιβλίο από το Σύλλογο Απανταχού Γαρδικιωτών Ομιλαίων Φθιώτιδος, 2013, Λαμία.

iv.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Παλαιοβράχα Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1904-1924)”. Ανέκδοτη εργασία από το Σεπτέμβριο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt στις 19-9-2016.

v.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Από τη Σπερχειάδα (ή Αγά) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1924)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 5 Μαΐου 2017.

vi.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Χαλίλη (Μεσοποταμία) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1914)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Οκτώβριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 23 Νοε. 2017.

vii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τα  Πουγκάκια Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιανουάριο 2018. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 11 Ιαν. 2018.

viii.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το χωριό Ζιώψη Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1907-1914)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούνιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 22-6-2016.

ix.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το χωριό Σκόρλια Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1907-1914)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούλιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 11-7-2016.

x.    περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

xi.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

3.    Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες

i.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.    Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρ.  διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iii.   Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

iv.   Ιστοσελίδα  web3.eetaa.gr

v.    Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Έχουν χαρακτηριστεί φυσικά μνημεία με την υπουργική απόφαση 72906/4096/1976-1113/ΤΒ/1975, του υπουργείου Γεωργίας. Η κοπή όμως, στο 2017 όλων σχεδόν των κλαδιών τους, πλην του κορμού, δεν ήταν απαραίτητη και αντάξια της οφειλόμενης προστασίας ενός φυσικού και ιστορικού μνημείου. Απλά έπρεπε να μειωθεί το μήκος των κλαδιών.

[2] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[3] Στο σύνολο των 95 μεταναστών των Κομποτάδων βρέθηκαν 13 αναλφάβητοι (ποσοστό 13 %).

[4] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[5] Καταγράφηκε ως Louis Gigolonis. Αναρωτιέμαι μήπως είναι Τσιντσιλώνης;

[6] Το  χειρόγραφο φύλλο είναι σχισμένο και λείπει. Το 1914, ο μετανάστης Γεώργιος Λάμπρου τον αναφέρει ως John Nakis. Άρα το πλήρες όνομά του πρέπει να ήταν Ιωάννης Νάκης.

[7] Βρέθηκε ένας Κωνστ. Κωστακούλης (Const. Costacoulis), που πήγε στην Αμερική το 1903, σε ηλικία 43 ετών και παντρεμένος. Ήταν ράπτης και προορισμός του ήταν το Σικάγο. Δεν είναι γνωστός ο τόπος καταγωγής του.

[8] Έχουν γραφεί ως Λιάσκος αλλά και ως Λιάσκας. Δεν ξέρω ποιο απ’ αυτά είναι το σωστό.

[9] Από τη Λαμία. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 17 ετών, με αρχικό προορισμό το Αϊντάχο. Γύρισε στην Ελλάδα το 1912, αλλά το 1916 έκανε και δεύτερο ταξίδι με προορισμό την πόλη Χουήλιν (Wheeling) της Βιρτζίνια.

[10] Από τις Μεξιάτες. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 20 ετών. Αρχικός προορισμός του ήταν τα ανθρακωρυχεία στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα.

[11] Πρέπει να είναι από την Παύλιανη. Ο Αθανάσιος Δημ. Παπαδημητρίου πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 23 ετών. Αρχικός προορισμός του ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα.

[12] Από τη Λαμία. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 38 ετών και παντρεμένος. Αρχικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[13] Πιθανότατα πρόκειται για το συμπατριώτη του Δημήτριο Τριανταφύλλου.

[14] Το ονοματεπώνυμο είναι κακογραμμένο και δεν διαβάζεται.

[15] Επειδή στην Αμερική έκαναν συγκοπή στα μεγάλα ονόματα, θεωρώ πιθανό να εννοούν τον Κωνσταντίνο Μαλανδρίνο.

[16] Από τις Μεξιάτες. Πήγε στην Αμερική για πρώτη φορά το 1907, σε ηλικία 26 ετών, με προορισμό τη Μασαχουσέτη.  Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Ξαναπήγε το 1911, σε ηλικία 30 ετών, μαζί με τη γυναίκα του Βασιλική, με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Εργάστηκε όμως στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης μέχρι το 1919, που επέστρεψε στις Μεξιάτες. Τρίτο ταξίδι (χωρίς τη γυναίκα του Βασιλική) έκανε το 1921, με προορισμό το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.

[17] Αρχικός τόπος προορισμού ήταν η Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης.

[18] Δυστυχώς είναι κακογραμμένο.

[19] Το επώνυμο δεν διαβάζεται.

[20] Το πλοίο “Ioannina” χρειάστηκε 22 μέρες για να φτάσει στην Αμερική, ενώ το πλοίο “Martha Washington” της μεγάλης εταιρείας Austro-americana έφτασε σε 14 μέρες!