Με σαρακατσάνικη καταγωγή από τη μητέρα της, με μεγάλο σόι (όπως έγραψε η ίδια) και από πατέρα γεννημένο σε χωριό στα “ριζά” της Οίτης, επίσης με μεγάλο σόι, η Μαρία γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου 1932, στο Λουπάκι[1] της Οίτης, στα σαρακατσάνικα κονάκια. Ήταν το έβδομο και τελευταίο παιδί της οικογένειας.
Ο πατέρας της Σωτήριος Τζιβελέκης ήταν σιδηρουργός, με σιδηρουργείο στην οδό Γκουαλέν 4 (μετονομάστηκε σε Βενιζέλου) της Λαμίας. Το όνομα της μητέρας της ήταν Αικατερίνη. Η Μαρία έζησε στη Λαμία και – όπως η ίδια έγραψε - ήταν τυχερή στη ζωή της που οι γονείς της δεν την ξέκοψαν από τις ρίζες, με την αγάπη για τη φύση, τη γλώσσα, τα ήθη και τις παραδόσεις. Απέκτησε προσωπικά βιώματα απ’ τη ζωή και τη γλώσσα, στο χωριό και στη στάνη.
Στα ώριμα χρόνια της απέκτησε οικογένεια, αλλά πάντα συμμετείχε στα κοινωνικά δρώμενα, διατηρώντας έντονη την εθελοντική της πολιτιστική διάθεση για προσφορά στον τόπο μας. Η βοήθειά της ήταν σημαντική στη δημιουργία του Λαογραφικού Μουσείου Φθιώτιδας. Το 1990 εκδόθηκε το βιβλίο “Λαογραφικά της Φθιώτιδας”, μια άμεση καταγραφή που έλειπε από την τοπική λαογραφία. Εκδόθηκε από το Λαογραφικό Μουσείο (Β’ Βραβείο του Μουσείου).
Η πατρική οικογένεια διέμενε στο κτίριο Σαϊπά, στην πλατεία Διάκου (συνοικία Τρουμπέ). Οι μνήμες της στα χρόνια εκείνα, από την περιοχή αυτή διατυπώθηκαν στο πρώτο βιβλίο της το 1994, με ίδιο τίτλο “Τα Σαϊπαίικα – Συνοικία Τρουμπέ Λαμίας ”.
Η συνεργασία τριών κυριών Μαρίας Π. Πολυμεροπούλου-Τούλας Γ. Πολυκανδριώτου-Ειρήνης Κ. Οικονόμου απέδωσε το 1994 το βιβλίο “Παραδοσιακές συνταγές Ρούμελης”. Ήταν το αποτέλεσμα συλλογικής έρευνας, διάρκειας 4 ετών. Της δόθηκε το Α' Βραβείο Λαογραφικού Μουσείου Φθιώτιδας.
Με συνεντεύξεις σε χωριά της επαρχίας Φθιώτιδας, η ίδια τριμελής ομάδα, πλαισιωμένη με το φωτογράφο Δημήτρη Κακάβα κατέγραψε και απέδωσε την εργασία “Φυσικές Πηγές Ενέργειας (υδροκίνηση στην Επαρχία Φθιώτιδας)”. Δίνονται στοιχεία για νερόμυλους, μαντάνια, νεροτριβές και νεροπρίονα, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Εκδόθηκε σε βιβλίο από τη Νομαρχία Φθιώτιδας το έτος 1998.
Άλλο ένα βιβλίο λαογραφικού υλικού, που εξιστορεί τον ποιμενικό βίο των Σαρακατσαναίων είναι με τον τίτλο “Με τους ‘δικούς’ μας στα βουνά και στα χειμαδιά (Σαρακατσαναίοι)”, όπου σε κάποια σημεία αυτοβιογραφείται και η Μαρία Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου. Δίνονται οι ιστορίες επώνυμων Σαρακατσαναίων, που άκουσε και έζησε η συγγραφέας. Εκδόθηκε το 1999.
Ειδικά για την περιοχή της Ανατολικής Συνοικίας της Λαμίας (γνωστή σαν Γύφτικα) και οι άνθρωποι αυτής είναι το περιεχόμενο του βιβλίου της Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου, με τίτλο “Αγαπητοί μου συμπολίτες …” Γράφει για τη γκαμήλα, λατέρνες και ταβέρνες, μαζί με μικρές ιστορίες των ανθρώπων της. Εκδόθηκε το 2003.
Μία πρωτότυπη μελέτη παρουσιάστηκε στο 2ο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας το Σεπτέμβριο 2005. Είχε τίτλο “Χάνια και χανζήδες της Λαμίας 19ος – 20ός αι.)”. Δίνει στοιχεία των ιδιοκτητών, των θέσεων και υπηρεσιών των πανδοχείων, σε ανθρώπους και μεταφορικά ζώα. Ήταν μια μορφή που πλέον εξέλιπε.
Η λαογράφος-συγγραφέας Μαρία Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου ήταν ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Γυναικών Λαμίας και Πρόεδρός του για πολλά χρόνια. Επίσης ήταν μέλος του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων όπως και του Συνδέσμου Σαρακατσαναίων Φθιώτιδας.
Το έργο της είναι ιστορικό και λαογραφικό. Προήλθε από τα βιώματά της, αλλά και την παρατήρηση, είναι πλούσιο, και αποδόθηκε με τρόπο απλό και κατανοητό. Όπως είπε η ίδια : “γράφτηκε χωρίς ιδιαίτερη πείρα, από καρδιάς”.
Έφυγε για το μεγάλο ταξίδι στις 11 Νοεμβρίου 2025, σε ηλικία 93 ετών.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Ορεινή τοποθεσία σε υψόμετρο 1.450 μ. με λιβάδια, όπου είχαν τις καλύβες και τις στάνες οι Σαρακατσαναίοι για να περάσουν το καλοκαίρι. Στην απογραφή του 1896 είχε 116 κατοίκους!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου