Από τις Κομποτάδες Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1920)

Προλεγόμενα

   Σε απόσταση 12 χμ, στα ΝΔ της Λαμίας είναι το χωριό Κομποτάδες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι τα πέντε ιστορικά αιωνόβια πλατάνια[1], στην πλατεία, όπου στις 18 Απριλίου 1821, πριν τη μάχη της Αλαμάνας, συναντήθηκαν οι οπλαρχηγοί Αθαν. Διάκος, Παν. Πανουργιάς και Ιωάν. Δυοβουνιώτης. 

Οι ιστορικοί πλάτανοι στην πλατεία Κομποτάδων

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν απ’ τις Κομποτάδες. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 95 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2018.

Αναζήτηση και εκμετάλλευση (εμπορία) υδρογονανθράκων και υγρών καυσίμων στην Ελλάδα

Εισαγωγή

   Το πετρέλαιο ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια (από φυσικές πηγές) σε Περσία, Αραβία μέχρι την Κίνα, για ποικίλες χρήσεις. Το 19ο αι. όμως από την Αμερική άρχισε η μεγάλη παραγωγή του. Στις 27 Αυγ. 1859 ο Edwin Drake, κοντά στο Τίτουσβίλ της Πενσυλβάνια, με ατμοκίνητο γεωτρύπανο σε βάθος 21 μ. εξόρυξε πετρέλαιο, από πηγή του (κοίτασμα). Αυτό ήταν! Η συνέχεια ήταν ταχύτατη. Ο John Rockefeller αγόρασε τις εκτάσεις και άλλες πηγές ιδρύοντας την εταιρεία Standart Oil Co. Κατασκεύασε και το πρώτο διυλιστήριο. Έγιναν αγωγοί μεταφοράς του πετρελαίου μέχρι τα λιμάνια και τα διυλιστήρια.

Η πλωτή εξέδρα “Πρίνος Β” (περιοχή Θάσου)

  Η αφαίρεση του θείου (θειαφιού) από το πετρέλαιο έφερε την ανάγκη των επιστημόνων. Έγιναν εργαστήρια ώστε να βελτιωθεί το τελικό προϊόν. Η κηροζίνη έγινε το βασικό φωτιστικό καύσιμο (στον κόσμο ήταν γνωστή ως φωτιστικό πετρέλαιο).

  Την περίοδο αυτή αντίστοιχα διυλιστήρια στην Ευρώπη υπήρχαν σε Ρουμανία, Πολωνία και Ρωσία. Το 1901 ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στο Τέξας. Οι ΗΠΑ τροφοδοτούσαν με πετρέλαιο όλο τον κόσμο.

   Στον 20ό αι. με τη μεγάλη κυκλοφορία πρώτα βενζινοκίνητων αυτοκινήτων (π.χ. Ford, κ.ά.) και κατόπιν των αεροπλάνων αυξήθηκε πολύ η ζήτηση βενζίνης. Αναζητήθηκαν και ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα σε Μέση Ανατολή, Ασία, Νότια Αμερική, κ.α.

   Η κατανάλωση κορυφώθηκε με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Καταστροφή Σανατορίου και Ι. Μονής Αντίνιτσας

13 Ιουνίου 1944

   Ήταν μια αποφράδα ημέρα για τον τόπο μας σαν σήμερα, πριν 74 χρόνια. Το 1944 ήταν το χειρότερο έτος της γερμανικής Κατοχής. Τα αποσπάσματα Ες-Ες στην Ελλάδα εφάρμοζαν την χιτλερική εντολή για αντίποινα, δυστυχώς σε αθώους.

   Η αντιστασιακή δράση είχε κορυφωθεί, με διαρκή “χτυπήματα” στον κατακτητή. Στη θέση “Πηγή του Αχιλλέα”, στις αρχές Ιουνίου 1944, μια ενέδρα σε γερμανικό αυτοκίνητο είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 3 αξιωματικών. Παράλληλα οι Γερμανοί θεωρούσαν ότι το Σανατόριο, αλλά και η γειτονική Μονή ότι υπέθαλπαν τους αντάρτες της περιοχής. Με αφορμή το γεγονός που προαναφέρθηκε, ένα γερμανικό απόσπασμα Ες-Ες με ολμοβόλα και εκρηκτικά το πρωί της 13ης Ιουνίου 1944 έφτασε στην Αντίνιτσα.

Το ιστορικό Καθολικό της Μονής (φωτ. 1930)

   Πρώτα (πιθανά) χτύπησαν με ολμοβόλα το Σανατόριο, χωρίς να προειδοποιήσουν το προσωπικό και τους ασθενείς, ώστε να εγκαταλείψουν το κτίριο. Όλοι χάθηκαν αναίτια. Οι πληροφορίες αναφέρουν τον αριθμό 36 ασθενών.

   Επόμενος στόχος ήταν η Μονή Αντίνιτσας. Δεν είναι γνωστός ο τρόπος καταστροφής, που έγινε με ολμοβόλα ή με ανατίναξη, με πιθανότερο ένα συνδυασμό αυτών. Σε ελάχιστο χρόνο η διαρκής ιστορική διαδρομή ζωής και προσφοράς πέντε αιώνων έσβησε. Το σπάνιο και μοναδικό Καθολικό της στην περιοχή της κεντρικής και νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας έγινε ερείπια. Ευτυχώς στη Μονή δεν υπήρχαν παρά ο ηγούμενος και ο βοσκός της μονής εκτός αυτής. Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας διεσώθη.

Από τη Σκαλούλα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1924)

Προλεγόμενα

   Το χωριό αυτό μου ήταν παντελώς άγνωστο.  Ένας καλός μου γείτονας ο Νικόλαος Περ. Βρούβας, που έλκει την καταγωγή από το χωριό αυτό, μου το πρωτοανέφερε. Κάποιες κατά καιρούς συζητήσεις μου το θύμισαν. Η πλέον πρόσφατη ήταν με τον κ. Μιλτιάδη Βρούβα, συντ. πιλότο της πολεμικής αεροπορίας. Αυτή ήταν και η αφορμή για να ασχοληθώ ειδικά μ’ αυτήν. Μεγάλο μέρος του υλικού το είχα από αρκετό καιρό.

   Η προσπάθεια αυτή κατέγραψε 20 μεταναστευτικά ταξίδια των ανθρώπων της προς την Αμερική στις πρώτες δύο 10ετίες του 20ού αιώνα. Εντοπίστηκαν έτσι 41 μετανάστες (απ’ αυτούς οι 5 έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική).

  Πιθανά να υπάρχουν κι άλλοι μετανάστες που δεν εντοπίστηκαν και θα βρεθούν στη συνέχεια. Η όλη αναζήτηση είναι δύσκολη και χρονοβόρος, εφόσον τα στοιχεία του αμερικανικού αρχείου είναι χειρόγραφα και μερικά δεν διαβάζονται εύκολα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Σκαλούλας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

      Μετά από ένα και πλέον αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                    φυσικός

 

 

Πεντάπολη Φωκίδας