Μετανάστες στην Αμερική από τις Μεξιάτες Φθιώτιδος (1905-1921)

                      Προλεγόμενα

     Δυστυχώς για μένα, οφείλω να το πω, δεν είμαι από τις Μεξιάτες. Η παλιά μου όμως φιλία με την οικογένεια Νικολάου Παλαμιώτη και κυρίως των παιδιών του Γιώργου και Χρήστου, μου έδωσαν τη χαρά να θεωρώ τις Μεξιάτες σαν χωριό μου. Η ασχολία με το παραπάνω θέμα φαίνεται παράξενη, αλλά η εξήγηση είναι εύκολη.

    Μελετώντας τους μετανάστες της Φθιώτιδας, που πήγαν στην Αμερική, τυχαία συνάντησα το όνομα Γεώργιος Παλαμιώτης, από τις Μεξιάτες. Είναι όπως συναντάς ξαφνικά έναν καλό φίλο. Έτσι, αρχίζοντας από το μετανάστη  Γεώργιο Παλαμιώτη, που ήταν ο παππούς του φίλου μου, αποφάσισα να κάνω μια εργασία-μελέτη για όλους τους μετανάστες των Μεξιατών στην Αμερική.

     Βέβαια χρειάστηκαν πολλές ώρες εντατικής απασχόλησης. Αρχικά, εντόπισα 77 μεταναστευτικά ταξίδια ανθρώπων των Μεξιατών προς την Αμερική, που έγιναν την περίοδο 1905-1921 (μερικοί έκαναν πολλαπλά ταξίδια).

    Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Όσοι βρέθηκαν, είναι βέβαιο ότι έχουν γεννηθεί στις Μεξιάτες. Να ληφθεί υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα όλων όσων κατάγονται από τις Μεξιάτες και δεν ήθελα να διακινδυνεύσω κάποιο λάθος. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, να δήλωσαν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη Λαμία, που ήταν η πόλη και πρωτεύουσα του νομού. Αυτά όμως, θα πρέπει να τα συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα επώνυμα των Μεξιατών, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

    Επιπλέον η προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Κάποιο δραστήριο άτομο των Μεξιατών αν αναζητήσει στο χωριό κάποιες φωτογραφίες και βρεθούν, θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή.

    Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους του χωριού αυτού, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

    Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

               φυσικός

------------------------------------

Υ. Γ. Αναζήτησα στοιχεία για τον Ευστάθιο Κωνστ. Ξεζώνατο (Στήβεν Ζόνας), το μετανάστη-ευεργέτη των Μεξιατών, αλλά δυστυχώς στο αρχείο Ellis δεν βρήκα. Θα ήθελα να τιμηθεί η προσφορά αυτού του μεγάλου πατριώτη και με τη μικρή αυτή δική μου προσπάθεια. Ίσως βρεθεί καλύτερος τρόπος για να αποδοθεί η οφειλόμενη τιμή.

-------------------------------------

1. Η κατάσταση στην πατρίδα - Η απόφαση μετανάστευσης

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα οι Μεξιάτες ήταν ένα ανθηρό χωριό του Δήμου Υπάτης[1] (1836-1912) του νομού Φθιωτιδοφωκίδος. Στην απογραφή του 1889 είχε 755 κατοίκους (390 άρρενες, 365 θήλεις). Το 1896 είχε 753 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 είχε 907 κατοίκους (439 άρρενες, 468 θήλεις).

Στις τελευταίες 10ετίες του 20ού αι. (Καποδιστριακοί δήμοι) αποτελούσε Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Υπάτης[2] (793 κάτ.). Σήμερα (δομή Καλλικρατικών δήμων) ανήκει στο Δήμο Λαμίας.

Στα χρόνια εκείνα που αναφέρεται αυτή η εργασία, η ζωή των κατοίκων και η οικονομία της περιοχής στηριζόταν κυρίως στη γεωργία. Τη διαθέσιμη έκταση την καλλιεργούσαν κυρίως με δημητριακά. Η κτηνοτροφία ήταν σχετικά μικρή σε αριθμό αιγοπροβάτων, με ελάχιστα βοοειδή.

Μικροί κήποι με τα απαραίτητα λαχανικά, λίγα οικόσιτα ζώα και τουλάχιστον ένα μεταφορικό ζώο (όνος, μουλάρι, άλογο) εξασφάλιζαν τη σχετική αυτονομία του σπιτιού και κάλυπταν τις ανάγκες για φαγητό, μετακινήσεις και μεταφορές.

Μερικοί από τους μεγαλύτερους στην ηλικία κατοίκους ήταν αναλφάβητοι (κυρίως οι γυναίκες), όπως και κάποια από τα παιδιά τους. Οι γυναίκες είχαν το μεγάλο φορτίο τόσο του σπιτιού και των παιδιών όσο και των αγροτικών εργασιών. Τα παιδιά βοηθούσαν στις αγροτικές εργασίες Τα οικονομικά των σπιτιών ήταν κάπως περιορισμένα. Η αγορά των απαραίτητων απ’ το μπακάλη γινόταν για κάποιους με πίστωση. Η σπορά των δημητριακών απαιτούσε χρήματα που πολλές φορές ήταν δανεικά. Η τοκογλυφία αποτελούσε τη λύση ανάγκης και τα χρήματα αυτών των δανείων δίνονταν με υποθήκη κάποιου ακινήτου (συνήθως κτήματος).

Κάποιοι άκουσαν από άλλους τον ωραιοποιημένο μύθο της «γης της επαγγελίας». Ήταν το αμερικάνικο όνειρο.  Για έναν τόπο μακρινό, που έχει δουλειές, που κερδίζουν πολλά λεφτά και ζουν καλύτερα. Ελάχιστοι στην αρχή αλλά τολμηροί, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη ανάγκη της φτώχειας[3] που ζούσαν ξεπέρασε το φόβο του μακρινού, άγνωστου και επικίνδυνου ταξιδιού.

Για τα απαραίτητα ναύλα[4] (εισιτήριο και λοιπά έξοδα του ταξιδιού) πούλησαν ένα ζώο (γίδα, μοσχάρι) ή ένα μικρό χωράφι. Άλλοι δανείστηκαν χρήματα, με την υπόσχεση να επιστραφούν απ’ την οικογένεια του μετανάστη τον άλλο χρόνο.

Έτσι έφυγαν, από τους πρώτους ο Αλκιβιάδης Ηλιόπουλος και ο Γεώργιος Ηλιόπουλος το 1905. Τον επόμενο χρόνο ακολούθησε ο Γεώργιος Παντόπουλος. Μαζί τους έφυγαν και άλλοι από γειτονικά χωριά. Πήγαν στην Αμερική[5] κι έδωσαν διέξοδο στην ανέχεια, επιτρέποντας και υλοποιώντας το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσαν και το παράδειγμα για τους επόμενους.

Μερικά στατιστικά στοιχεία για τους μετανάστες των Μεξιατών :

Από τους 77 μετανάστες που συνολικά καταγράφηκαν, οι 17 έφυγαν το έτος 1907, άλλοι 20 έφυγαν το 1911 και 16 ακόμη έφυγαν το 1912. Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, το έτος 1914 έφυγαν 9 μετανάστες και μέχρι το έτος 1921 σταμάτησε πλέον η φυγή. Γενικά, υπενθυμίζουμε ότι την εικοσαετία 1900-1920 ο μεταναστευτικός πυρετός στην Ελλάδα θα κορυφωθεί και η χώρα μας θα χάσει το 8% του συνολικού της πληθυσμού. Τότε 25.000 άνθρωποι περίπου εγκατέλειπαν ετησίως την Ελλάδα.

Οι μετανάστες των Μεξιατών ήταν άνδρες (εκτός δύο γυναικών). Κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες 18 έως 30 ετών, με 61 μετανάστες. Σε πενταετίες ηλικιών, οι αντίστοιχοι αριθμοί των μεταναστών δίνονται στο διπλανό πίνακα 1. 

Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του χωριού κατά ηλικία δίνονται στον επόμενο πίνακα 2. Ο μέσος όρος των ηλικιών των 77 μεταναστών από τις Μεξιάτες ήταν 26 έτη (δηλ. σχετικά μικρός). Σε μεγαλύτερη απ’ όλους ηλικία (45 ετών) πήγε ο Ευάγ. Παπαθανασίου, ενώ μικρότερη ηλικία είχαν οι Ιωάν. Αργυροκαστρίτης και Αθαν. Σιάμος (18 ετών), όταν πήγαν για πρώτη φορά.

Οι περισσότεροι μετανάστες των Μεξιατών ήταν ανύπαντροι. Πιο συγκεκριμένα από τους 77 μετανάστες που καταγράφηκαν, οι 52 ήταν ανύπαντροι (ποσοστό 67 %), οι 24 ήταν παντρεμένοι και 1 ήταν χήρος. Με άλλα λόγια, στους 3 μετανάστες, οι 2 ήταν ανύπαντροι.

   Πολλαπλά (δηλ. περισσότερα από ένα) ταξίδια έκαναν 13 άτομα. Μας είναι γνωστά τα επόμενα άτομα :

1. Γεώργιος Ηλιόπουλος : Στο α’ ταξίδι (1905-1906) στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια και β’ ταξίδι το 1911, στη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης.

2. Δημήτριος Ηλιόπουλος : Στο α’ ταξίδι (1906-1910) στο Οχάιο και β’ ταξίδι το 1911 στο Σπρίγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

3. Ιωάννης Καλόγηρος : Στο α’ ταξίδι (1907-1910) στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα και β’ ταξίδι το 1912 στη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης.

4. Αθανάσιος Καλτσάς : Στο α’ ταξίδι το 1909, στη Νέα Υόρκη και β’ ταξίδι  το 1911 στη Νέα Υόρκη.

5. Αθανάσιος Μιχελής : Στο α’ ταξίδι (1910-1912) στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια και β’ ταξίδι  το 1914  στη Λίμα του Οχάιο.

6. Σπύρος Μιχελής : Στο α’ ταξίδι (1906-1912) στη Λίμα του Οχάιο και β’ ταξίδι το 1914 στη Λίμα του Οχάιο.

7. Δημήτριος Μπούκαλης : Στο α’ ταξίδι (1907-1909) στη Νέα Υόρκη και β’ ταξίδι το 1908 στη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης.

8. Γεώργιος Παλαμιώτης : Στο α’ ταξίδι (1907-1912) στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια, β’ ταξίδι  το 1912 στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια και γ’  ταξίδι  το 1914 στο Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα.

9. Ιωάννης Παλαμιώτης : Στο α’ ταξίδι το 1911 στη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης και β’ ταξίδι το 1912 στον ίδιο προορισμό.

10. Κων. Ταξιαρχόπουλος : Στο α’ ταξίδι (1910-1912) στη Νέα Υόρκη και β’ ταξίδι  το 1921 στο Σπρίγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

11. Αθανάσιος Σιάμος : Στο α’ ταξίδι (1907-1910) στο Σπρίγκφιλντ της Μασαχουσέτης, β’ ταξίδι  (1911-1919) στη Νέα Υόρκη και γ’ ταξίδι  το  1921 στο Μπρούκλιν της Ν. Υ.

12. Κωνσταντίνος Τρούμπουλος : Στο α’ ταξίδι την περίοδο 1911-12 στο Πόρτσμουθ του Οχάιο και στο β’ ταξίδι το 1921 στο Σπρίγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

13. Γεώργιος Ξανθόπουλος : Στο α’ ταξίδι την περίοδο 1906-12 στο Σικάγο και στο β’ ταξίδι το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

              2. Τα πλοία

Τα μεγάλα ταξίδια γίνονταν με ατμόπλοια, που ανήκαν σε ελληνικές ή σε ξένες εταιρείες. Μεγάλη ξένη εταιρεία ήταν η Austro-Americana Line[6], με μεγάλα υπερωκεάνια, όπως τα : Alice, Giulia, Oceania, Laura, Martha Washington, Gerty, Argentina, κ.ά. Οι άλλες ξένες εταιρείες ήταν μικρότερες.

Η αναχώρηση του πλοίου για την Αμερική

Ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες δημιουργήθηκαν από το έτος 1907, στη γραμμή Ελλάδα-Αμερική. Μέχρι τότε, οι Έλληνες μετανάστες έκαναν τμηματικά το ταξίδι τους από την Ελλάδα σε ιταλικό ή γαλλικό λιμάνι και από εκεί με ξένο ατμόπλοιο πήγαιναν στην Αμερική.

Οι πρώτες εταιρείες ήταν : “Μωραΐτης” (1907-1908) και “Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα” (1910-1912), που δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό και χρεοκόπησαν. Αντίθετα, η “Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος” των αδελφών Εμπειρίκου κυριάρχησε στο χώρο των υπερωκεανίων για 30 χρόνια (1908-1937), με πλοία όπως : Themistocles, Patris, Macedonia, Ioannina, Megali Hellas, King Alexander, Athinai, κ.ά. 

Διαφήμιση σε εφημερίδα της Λαμίας (Αρχές 20ού αι.)

Τα ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοια έπαιρναν επιβάτες από διάφορα ελληνικά λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Καλαμάτα, Πάτρα) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Με σχετικά μικρή συνολική χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων κόρων μετέφεραν 1.200 περίπου επιβάτες. Τα  μεγάλα ξένα ατμόπλοια της υπερατλαντικής γραμμής Μεσόγειος-Νέα Υόρκη έπαιρναν επιβάτες (κυρίως μετανάστες) από πολλά λιμάνια της Μεσογείου. Αυτά τα πλοία ήταν συνήθως μεγαλύτερα για μεταφορά πλέον των 1.500 επιβατών (τα πιο μεγάλα μετέφεραν 2.000 και πλέον επιβάτες).

Άλλη επιλογή ταξιδιού των μεταναστών ήταν να περάσουν από την Πάτρα στη Νάπολη της Ιταλίας ή στη Χάβρη της Γαλλίας. Από εκεί, έπαιρναν άλλο ατμόπλοιο (ξένης εταιρείας) κι έφταναν στην Αμερική. Τέτοια πλοία ήταν: Italia, Calabria, Saxonia, Gallia, Celtic, La Gascogne, Cedric, Caroline, κ.ά.

 

Λιμάνι της Πάτρας, αρχές του 20ού αιώνα. Μετανάστες περιμένουν να

επιβιβαστούν στο πλοίο (Φωτ. αρχείο ΕΛΙΑ)

Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία για το μετανάστη, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου. Πυκνότερη κίνηση είχαν τα ξένης ιδιοκτησίας ατμόπλοια εφόσον ήταν αριθμητικά περισσότερα, με μεγαλύτερη χωρητικότητα. Οι περισσότεροι μετανάστες των Μεξιατών (10) ταξίδεψαν από την Πάτρα με το πλοίο “Martha Washington”.

Σε ένα ταξίδι, το 1911, έφυγαν 6 μετανάστες με το πλοίο “Martha Washington” από το λιμάνι της Πάτρας. Από το ίδιο λιμάνι έφυγαν συνολικά 34 άτομα των Μεξιατών (ποσοστό 44%). Από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 22 άτομα.

Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν 14 άτομα και από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγαν 6 μετανάστες. Με τα ελληνικής ιδιοκτησίας πλοία “Patris” και “Athinai” έφυγαν 9 και 5 άτομα αντίστοιχα, κλπ.

  

3. Το ταξίδι – η άφιξη

Οι περισσότεροι μετανάστες από τις Μεξιάτες (33 άτομα) πήγαν στην Πάτρα (ενώ 20 άτομα έφυγαν απ’ τον Πειραιά) και πήραν το πλοίο για την Αμερική ή ταξίδεψαν μέσω Ιταλίας (από τη Νάπολη) ή Γαλλίας (από τη Χάβρη), απ’ όπου πήραν άλλο πλοίο για τον ίδιο τελικό προορισμό. Σε πλοία των 5-6 χιλιάδων κόρων, οι 1.000-1.300 επιβάτες της 3^ης θέσης (δηλ. οι μετανάστες) στοιβάζονταν σε πολύ στενούς χώρους, κάτω απ’ το κατάστρωμα. Σε ένα κρεβάτι-κουκέτα περνούσαν αναγκαστικά όλες  τις ώρες και μέρες του ταξιδιού, λόγω του συνωστισμού. Η πολυκοσμία, η ανύπαρκτη καθαριότητα (η ατομική και των χώρων), η ναυτία, το κρύο και η κακή ποιότητα του φαγητού ήταν, για τις 20 περίπου μέρες ταξιδιού, ένα μαρτύριο που το υπέμεναν αναγκαστικά.

Άφιξη των μεταναστών στην Αμερική

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, περνούσαν όλοι από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

Οι νεοαφιχθέντες έμεναν για λίγο στη Νέα Υόρκη[7] (η πρώτη εικόνα της Αμερικής). Ήταν όμως ακριβή πόλη[8] και αναγκαστικά έφευγαν σύντομα για τον τελικό προορισμό τους. Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν στη διαδρομή μέχρι τον τόπο του τελικού προορισμού.

Πλήθος μεταναστών στο κατάστρωμα του πλοίου, για αποβίβαση.

Οι προορισμοί (αναλυτικά στοιχεία δίνονται σε χωριστή ενότητα) ήταν:

(α) Οι βιομηχανικές περιοχές και πόλεις με εργοστάσια υφασμάτων, παπουτσιών, κ.ά. Τέτοιες ήταν : το Σινσινάτι, Λίμα και Πόρτσμουθ (του Οχάιο), Χάυντενβιλ, Σπρίνγκφιλντ και Βοστώνη, (περιοχή Μασαχουσέτης), κλπ. 

(β) Οι μεγάλες πόλεις του βορρά με αναπτυγμένη βιομηχανία όπως το Σικάγο, Νέα Υόρκη, κ.ά.

(γ) Οι αναπτυγμένες πολιτείες που διαρρέει ο ποταμός Μισσισιπής, όπως η Πενσυλβάνια (Πίτσμπουργκ, κλπ.), Μιννεσότα (Μιννεάπολη, Πόρτλαντ, κ.ά.).

(δ) Κεντρικές πολιτείες που ήταν κυρίως αγροτικές (μετά έγιναν και βιομηχανίες) ή είχαν ορυχεία, όπως το Ντάβενπορτ, Κόλφαξ (Αϊόβα), το Ποκατέλλο (Αϊντάχο), το Μπίνγκαμ Κάνυον (Γιούτα), Κάστλ Γκέιτ (Γιούτα) ή προς το νότο.

 (ε) Σχετικά λιγότεροι πήγαν δυτικά στην εύφορη Καλιφόρνια (Ώκλαντ), που όμως ήταν μακριά από την ανατολική ακτή.

4. Αλφαβητικός πίνακας μεταναστών των Μεξιατών

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες των Μεξιατών που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ, μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί. Τα βασικά στοιχεία από τους μετανάστες των Μεξιατών δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

5. Από τις Μεξιάτες στην Αμερική (Χρονικό της μεταναστευτικής φυγής)

    Από το 1905 μέχρι το 1921, δηλ. σε διάρκεια 16 ετών έγιναν 33 μεταναστευτικά ταξίδια προς την Αμερική, στην οποία έφτασαν 77 μετανάστες των Μεξιατών. Όπως φαίνεται στο διπλανό πίνακα, η πρώτη κορύφωση της μετανάστευσης έγινε το 1907 με 8 ταξίδια, στα οποία έφυγαν από τη Λαμία 17 άτομα. Ακολούθησε δεύτερη κορύφωση (η μεγαλύτερη όλων) το έτος 1911 με 6 ταξίδια από 20 μετανάστες. Η τρίτη έγινε το 1912, με 5 ταξίδια, οπότε έφυγαν 16 μετανάστες.

    Τα 17 ταξίδια τα έκαναν μεμονωμένοι μετανάστες των Μεξιατών, ενώ τα υπόλοιπα 16 έγιναν σε ομάδες. Υπήρξαν πέντε οι αριθμητικά μεγαλύτερες ομάδες που αριθμούσαν 6 και 5 άτομα και που έφτασαν στην Αμερική στις : 5-12-1911, 19-3-1907, 12-4-1911, 1-3-1912 και 3-6-1914.

   Στη συνέχεια, θα δοθεί με χρονική σειρά η μεταναστευτική διαδρομή που αποφάσισαν και υλοποίησαν οι άνθρωποι των Μεξιατών, για να δώσουν διέξοδο στην οικονομική ανέχεια που βίωναν, να βελτιώσουν τη ζωή τους και να στηρίξουν την ευρύτερη οικογένεια. Τα στοιχεία προέρχονται από τις καταγραφές της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

Αντίγραφο της μιας σελίδας καταγραφής των στοιχείων κάθε μετανάστη στο πλοίο.

 (εδώ πρόκειται για το πλοίο Ioannina, που αναχώρησε στις 24 Φεβρ. 1914 απ’ τον Πειραιά).

Η 19η καταγραφή έχει τα στοιχεία του Γεωργίου Αλεξ. Παλαμιώτη.

Α. Οι πρώτοι τολμηροί στα έτη 1905 και 1906

   Την αρχή έκανε μια ομάδα από δύο άτομα, της ίδιας οικογένειας. Ήταν οι Αλκ. Ηλιόπουλος και Γεώρ. Ηλιόπουλος. Από την Ελλάδα έφτασαν στη Νάπολη της Ιταλίας, απ’ όπου στις 23 Οκτωβρίου 1905, έφυγαν με το πλοίο Italia και στις 13 Νοεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Για τους πρωτοπόρους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ότι :

-   Ο Αλκιβιάδης Ηλιόπουλος ήταν τότε 26 ετών. Προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος και συγγενής του Κωνστ. Ηλιόπουλος[9].

-   Ο Γεώργιος Ηλιόπουλος ήταν 25 ετών. Όπως και ο προηγούμενος συμπατριώτης του πήγαινε στο Πίτσμπουργκ, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνστ. Ηλιόπουλος.

Τον επόμενο χρόνο ένας ακόμα πρωτοπόρος και τολμηρός τους ακολούθησε. Ήταν ο Γεώργιος Παντόπουλος. Από το χωριό έφυγε και ταξίδεψε με πλοίο στη γειτονική Νάπολη της Ιταλίας. Εκεί, στις 5 Δεκεμβρίου 1906 επιβιβάστηκε στο πλοίο “Italia” και στις 21 Δεκεμβρίου πάτησε το πόδι του στην Αμερική. Ο Γεώργιος Παντόπουλος ήταν τότε 28 ετών κι ανύπαντρος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Αγγελής Αγγελάκης.

Β. Η θαρρετή συνέχεια στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους αυτού έγιναν 8 μεταναστευτικά ταξίδια (τα 4 ήταν ομαδικά και τα άλλα από μεμονωμένα άτομα). Συνολικά έφυγαν 17 άνθρωποι των Μεξιατών. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομάδα του 1907 περιλάμβανε 5 άτομα, τους : Αθαν. Γκιολέ, Γεώργ. Ζώγα, Κωνστ. Θεοχαρόπουλο, Νικ. Ξανθόπουλο και Κωστ. Ψ..κούρο. Η ομάδα έφτασε με άλλο πλοίο στη Νάπολη της Ιταλίας. Από κει, στις 6 Μαρτίου έφυγε με το πλοίο “Cedric” και στις 19 Μαρτίου έφτασε στις ΗΠΑ. Για τα μέλη της ομάδας αυτής ξέρουμε ότι :

- Ο Αθανάσιος Γκιολές ήταν τότε 27 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη και πήγαινε στο Χουήλιν (Wheeling) της Δυτ. Βιρτζίνια κοντά στο θείο του Κωνσταντίνο Γκιολέ.

- Ο Γεώργιος Ζώγας ήταν 23 ετών. Ως εργάτης, είχε για προορισμό του κι αυτός το Χουήλιν της Δυτ. Βιρτζίνια κοντά στο φίλο του Κωνσταντίνο Γκιολέ.

- Ο Κωνσταντίνος Θεοχαρόπουλος ήταν 25 ετών. Δήλωσε εργάτης που πήγαινε στο Χουήλιν (Wheeling) της Δυτ. Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Λουκόπουλος.

- Ο Νικόλαος Ξανθόπουλος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν επίσης το Χουήλιν της Δυτ. Βιρτζίνια κοντά στο φίλο του Α. Καλόγερο.

- Ο Κώστας Ψ..κούρος (δυσανάγνωστο το όνομα) ήταν τότε 22 ετών. Κι αυτός πήγαινε στο Χουήλιν (Wheeling) της Δυτ. Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Α. Καλόγερος.

   Τη δεύτερη ομάδα του 1907 από τέσσερα άτομα αποτέλεσαν οι : Γεώργ. Γεωργίου, Σπύρ. Μιχελής, Αθαν. Νούλας και Ευάγ. Ράπτης. Κι αυτή η ομάδα από την Ελλάδα ταξίδεψε πρώτα μέχρι τη Νάπολη της Ιταλίας. Από το λιμάνι της Νάπολης, στις 10 Μαρτίου ανέβηκαν στο πλοίο “Celtic” και μετά από 3 βδομάδες ταξίδι, την 1η Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία που μας είναι γνωστά αναφέρουν ότι :

- Ο Γεώργιος Γεωργίου ήταν τότε 25 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Castle Gate της Γιούτα, όπου ήταν ένας ξάδερφός του.

- Ο Σπύρος Μιχελής ήταν 24 ετών. Επίσης εργάτης με τον ίδιο προορισμό (το Castle Gate της Utah), όπου είχε το θείο του Γιώργο.

- Ο Αθανάσιος Νούλας[10] ήταν 25 ετών. Δήλωσε τον ίδιο προορισμό, ως εργάτης, όπως και οι άλλοι συμπατριώτες του, και είχε εκεί έναν ξάδερφό του. 

- Ο Ευάγγελος Ράπτης ήταν 20 ετών. Πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Castle Gate της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ταξιαρχόπουλος.

Ακολούθησαν τρείς μεμονωμένες αναχωρήσεις, από τους Δημ. Χριστόπουλο, Ευστ. Παλαμιώτη και Απόστ. Ηλιόπουλο. Συγκεκριμένα :

- Ο Δημήτριος Χριστόπουλος, από το λιμάνι του Πειραιά, στις 26 Μαρτίου 1907 αναχώρησε με το πλοίο “Gallia” και στις  19 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 26 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Δήλωσε κτηματίας (farmer) και πήγαινε στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Λιάσκος[11].

- Ο Ευστάθιος Παλαμιώτης, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Francesca” και στις 29 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 27 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Αλέξανδρος. Δήλωσε εργάτης (labourer) με προορισμό το Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος.

- Ο Απόστολος Ηλιόπουλος, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Laura” και στις 18 Οκτωβρίου έφτασε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 20 ετών, ο δε πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Γεώργιος. Για δουλειά εργάτη πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, κοντά στο φίλο του Κωνσταντίνο Θεοχαρόπουλο[12].

Η τρίτη ομάδα του 1907 ήταν διμελής και την απάρτιζαν οι Ευθ. Στασινός και Γεώρ. Φράγκος. Από την Ελλάδα πέρασαν με άλλο πλοίο στην Ιταλία. Από το λιμάνι της Νάπολης, την 1η Νοεμβρίου έφυγαν με το πλοίο “Calabria” και στις 20 Νοεμβρίου πάτησαν στην Αμερική. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ότι :

- Ο Ευθύμιος Στασινός ήταν τότε 20 ετών. Στις Μεξιάτες είχε τον αδερφό του Γιάννη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το φίλο του Αλκιβιάδη Ηλιόπουλο.

- Ο Γεώργιος Φράγκος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Νικόλαος. Ως εργάτης κατευθυνόταν στο Σινσινάτι του Οχάιο για δουλειά, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Ράπτη[13].

Το ατμόπλοιο “Alice”

Ακολουθεί η μεμονωμένη αναχώρηση του Αθαν. Θεοχαροπούλου. Στις 19 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laura” και στις 6 Δεκεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ο Αθανάσιος Θεοχαρόπουλος ήταν τότε 24 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Γεώργιος. Ως εργάτης, πήγαινε για δουλειά στο Σινσινάτι του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο.

Την τέταρτη ομάδα και τελευταία του 1907 με 2 άτομα απετέλεσαν οι Αθαν. Καλτσάς και Δημ. Μπούκαλης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 3 Δεκεμβρίου αναχώρησαν με το πλοίο “Alice” και στις 21 Δεκεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ότι :

- Ο Αθανάσιος Καλτσάς ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Σταυρούλα. Δήλωσε εργάτης με προορισμό τη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευάγγελος Φράγκος[14].

- Ο Δημήτριος Μπούκαλης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Ιωάννης. Ως εργάτης πήγαινε στο Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια, επικαλούμενος το φίλο του Ευάγγελο Φράγκο που ήταν στη Νέα Υόρκη.

Γ. Δύο μοναχικές αναχωρήσεις στο 1908 και 1909

    Προς το τέλος του 1908 έχουμε μία μεμονωμένη αναχώρηση από το Γεώρ. Παλαμιώτη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Νοεμβρίου, επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laura” και στις 19 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ο Γεώργιος Παλαμιώτης ήταν τότε 23 ετών και δήλωσε τελευταία διαμονή του τη Λαμία. Ο πατέρας του λεγόταν Αλέξιος (Αλέξανδρος). Ήταν εργάτης και πήγαινε στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο αδερφός του Αθανάσιος[15].

    Η άλλη μεμονωμένη αναχώρηση έγινε το 1909, κατά τον τελευταίο μήνα. Ο Επαμεινώνδας Δίπλας στις 6 Δεκεμβρίου 1909, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 21 Δεκεμβρίου έφτασε στις ΗΠΑ. Ο Επαμ. Δίπλας ήταν τότε 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν το Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο αδερφός του Δ. Δίπλας.

Δ. Μια ομάδα φεύγει στο 1910

    Στον τελευταίο μήνα του έτους 1910 μια πενταμελής ομάδα πήρε την απόφαση να ξενιτευτεί. Αυτή περιλάμβανε τους : Θωμ. Μαντάνα, Αθαν. Ξανθόπουλο, Αναγν. Ξανθόπουλο, Ιωάν. Σταθόπουλο και Κώσ. Ταξιαρχόπουλο. Στις 12 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ανέβηκαν στο πλοίο Laura και στις 29 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία ξέρουμε γι’ αυτούς ότι :

- Ο Θωμάς Μαντάνας ήταν τότε 20 ετών. Η μητέρα του στις Μεξιάτες λεγόταν Κωνσταντίνα. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και προορισμός του ήταν το Πόρτσμουθ του Οχάιο, όπου είχε τον ξάδερφό του Χ. Τσαμπούλο.

- Αθανάσιος Ξανθόπουλος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Αναγνώστης. Προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, όπου είχε τον αδερφό του Κ (ή Χ.) Ξανθόπουλο

- Ο Αναγνώστης Ξανθόπουλος ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Θεοδώρα. Ως εργάτης σε φάρμα πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Ξανθόπουλος.

- Ο Ιωάννης Σταθόπουλος ήταν 20 ετών. Στις Μεξιάτες είχε τον αδερφό του Κώστα. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο συγγενής του Γ. Γώγος.

- Ο Κώστας Ταξιαρχόπουλος ήταν τότε 26 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Ως εργάτης σε φάρμα πήγαινε κι αυτός στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο θείος του Ευάγγελος Ράπτης.

Το ατμόπλοιο “Laura”

Ε. Κορύφωση της μετανάστευσης στο έτος 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 6 ταξίδια, από τα οποία τα 5 ήταν σε ομάδες των 2-5 ατόμων και ένα ταξίδι έγινε από μεμονωμένο άτομο. Συνολικά έφυγαν 20 άνθρωποι των Μεξιατών.

   Η πρώτη ομάδα του 1911, ήταν 2μελής και την αποτελούσαν οι Παν. Μητράκος και Νικ. Ξανθόπουλος. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 27 Φεβρουαρίου, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γι’ αυτούς ξέρουμε επιπλέον ότι:

- Ο Παναγιώτης Μητράκος ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Ευαγγελία. Ως εργάτης σε φάρμα, είχε για προορισμό του το Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Γώγος.

- Ο Νικόλαος Ξανθόπουλος ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και πήγαινε στο Σικάγο, όπου είχε τον αδερφό του Σ. Ξανθόπουλο.

   Η δεύτερη ομάδα του 1911, αριθμούσε 5 άτομα και ήταν μία από τις αριθμητικά μεγαλύτερες. Την απάρτισαν οι : Δημ. Ηλιόπουλος, Γεώργ. Καλόγηρος, Νικ. Ξανθόπουλος, Ιωάν. Παλαμιώτης και Νικόλ. Ξανθόπουλος. Στις 27 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας, αναχώρησαν με το πλοίο “Oceania” και στις 12 Απριλίου έφτασαν στις ΗΠΑ. Από τα διαθέσιμα στοιχεία για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ότι :

- Ο Δημήτριος Ηλιόπουλος ήταν τότε 27 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Αναγνώστης. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το φίλο του Ευάγγελο Ράπτη. Για τον Δημ. Ηλιόπουλο, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1906-1910 πάλι στην πολιτεία του Οχάιο.

- Ο Γεώργιος Καλόγηρος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Νικόλαος. Κι αυτός είχε ως προορισμό το Σινσινάτι του Οχάιο, ως εργάτης σε φάρμα, όπου βρισκόταν ο φίλος του Ευάγγελος Ράπτης.

- Ο Νικόλαος Ξανθόπουλος ήταν τότε 25 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Ασπασία. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Ξανθόπουλος.

- Ο Νικόλαος Ξανθόπουλος ήταν τότε 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Γαρούφω. Ως εργάτης σε φάρμα πήγαινε κι αυτός στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ανεψιό του Κ. Τσεκούρα.

- Ο Ιωάννης Παλαμιώτης ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Αλέκος. Προορισμός του ήταν η πόλη Χάυντενβιλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης για δουλειά εργάτη σε φάρμα, όπου είχε τον ξάδερφό του Κ. Τσεκούρα.

Ακολούθησε η μεμονωμένη αναχώρηση του Κων. Μιχελή. Στις 10 Απριλίου από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 26 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ο Κώστας Μιχελής ήταν τότε 20 ετών. Η μητέρα του στις Μεξιάτες λεγόταν Παρασκευή. Κι αυτός ήταν εργάτης σε φάρμα και πήγαινε στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κ. Τσεκούρας.

Η τρίτη ομάδα του 1911, αριθμούσε 4 άτομα και την απετέλεσαν οι : Βασ. Γκιολές, Κων. Γκιολές, Βασ. Δίπλας και Νικ. Κοτρωνιάς. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα με πλοίο έφτασαν στη Χάβρη της Γαλλίας. Στις 22 Απριλίου, από το λιμάνι της Χάβρης, έφυγαν με το πλοίο “Caroline” και στις 6 Μαΐου έφτασαν στις ΗΠΑ. Πιο αναλυτικά για τους μετανάστες αυτούς έχουμε τα παρακάτω στοιχεία:

- Ο Βασίλειος Γκιολές ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κωνσταντούλα. Ως εργάτης πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το φίλο του Κωστ. Θεοχαρόπουλο.

- Ο Κωνσταντίνος Γκιολές ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Κι αυτός ήταν εργάτης και είχε ως προορισμό του το Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγγελος Ράπτης.

- Ο Βασίλειος Δίπλας ήταν τότε 22 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Γεώργιος. Για δουλειά εργάτη πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το φίλο του Χρήστο Μπορμπότσο.

- Ο Νικόλαος Κοτρωνιάς ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Στο χωριό είχε τον αδερφό του Αθανάσιο. Όπως και οι προηγούμενοι συμπατριώτες του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγγελος Ράπτης.

   Η τέταρτη ομάδα του 1911 ήταν διμελής, αποτελούμενη από τους Ηλ. Κάντζα και Κωνστ. Περβελέγγιο. Από την Ελλάδα με πλοίο έφτασαν στη Χάβρη, απ’ όπου στις 14 Μαΐου, με το πλοίο “Chicago” ταξίδεψαν και στις 24 Μαΐου έφτασαν στην Αμερική. Αναλυτικότερα:

- Ο Ηλίας Κάντζας ήταν τότε 24 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Γιαννούλα. Δήλωσε ειδικευμένος εργάτης (Journeyman) με προορισμό την Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χαράλαμπος Φράγκος.

- Ο Κωνσταντίνος Περβελέγγιος (Pervelegios) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευάγγελος. Ως εργάτης πήγαινε στο Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο θείος του Ηλίας Νάκης[16].

Το ατμόπλοιο “Chicago”

   Η πέμπτη (και τελευταία) ομάδα του 1911 αριθμούσε 6 άτομα και απαρτιζόταν από τους : Γεώρ. Ηλιόπουλο, Αθαν. Καλτσά, Ευάγ. Καραγιάννη, Αθαν. Σιάμο, Βασιλ. Σιάμου και Γεώρ. Τσιγαρίδα. Η ομάδα, στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκε στο πλοίο “Martha Washington” και στις 5 Δεκεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία μας πληροφορούν ότι:

- Ο Γεώργιος Ηλιόπουλος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ξανθή. Ήταν εργάτης σε φάρμα και πήγαινε στην πόλη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, οπου ήταν ο φίλος του Κ. Τσεκούρας. Για το Γεώργιο Ηλιόπουλο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι, εφόσον είχε ξανάρθει και εργαστεί την περίοδο 1905-1906, στην περιοχή Μασαχουσέτης.

Το ατμόπλοιο “Martha Washington”

- Ο Αθανάσιος Καλτσάς ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Σταυρούλα. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα με προορισμό τη Νέα Υόρκη, κοντά στο φίλο του Ευάγ. Φράγκο. Για τον Αθαν. Καλτσά αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον είχε έρθει το 1907 και εργάστηκε μέχρι το 1909, πάλι στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

- Ο Ευάγγελος Καραγιάννης ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Ως εργάτης σε φάρμα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Π. Λιβάνης.

- Ο Αθανάσιος Σιάμος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Ιωάννης. Μαζί του ταξίδευε και η γυναίκα του Βασιλική. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα με προορισμό τη Νέα Υόρκη όπου ήταν ένας θείος του. Για τον Αθαν. Σιάμο, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον ήρθε και εργάστηκε την περίοδο 1907-1910, στην περιοχή Μασαχουσέτης.

- Η Βασιλική Σιάμου ήταν τότε 26 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη με τον Αθανάσιο Σιάμο. Είχε γεννηθεί στο Γυφτοχώρι[17]. Ο προορισμός της ήταν ίδιος με αυτόν του συζύγου της.

- Ο Γεώργιος Τσιγαρίδας ήταν τότε 25 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Σπύρος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα και πήγαινε στη Νέα Υόρκη, όπου δήλωσε το φίλο του Ευάγ. Φράγκο.

Ζ. Διατήρηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1912

   Στη διάρκεια του 1912 έγιναν 5 ταξίδια με 16 μετανάστες συνολικά. Τα 2 ταξίδια έγιναν από μεμονωμένους μετανάστες και τα άλλα 3 έγιναν από μία 5μελή και δύο 4μελείς ομάδες. Αναλυτικά:

   Η πρώτη ομάδα του 1912 ήταν 5μελής και περιλάμβανε τους : Ιωάν. Βενέτη, Ανδρ. Ηλιόπουλο, Δημ. Μπούκαλη, Ιωάν. Παλαμιώτη και Σπ. Φράγκο. Στις 31 Ιανουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγαν με το πλοίο Athinai και την 1η Μαρτίου έφτασαν στην Αμερική. Αναλυτικά:

- Ο Ιωάννης Βενέτης ήταν τότε 32 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμά του ήταν ξυλουργός (carpenter). Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Ελένη. Τελικός προορισμός του ήταν η πόλη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χαράλαμπος Φράγκος.

- Ο Ανδρέας Ηλιόπουλος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Αναγνώστης. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Πήγαινε στο Πόρτσμουθ του Οχάιο, όπου ήταν ο αδερφός του Δημήτριος.

- Ο Δημήτριος Μπούκαλης ήταν τότε 22 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Ιωάννης. Ήταν ξυλουργός και κατευθυνόταν στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Τσεκούρα. Για το Δημήτριο Μπούκαλη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1907-1909, στην περιοχή Νέας Υόρκης.

- Ο Ιωάννης Παλαμιώτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του γράφτηκε ως Αλέξιος (από Αλέξανδρος). Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα και πήγαινε[18] στην πόλη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Τσεκούρα.

Το ατμόπλοιο “Athinai”

- Ο Σπυρίδων Φράγκος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Ευστάθιος. Κι αυτός  ήταν εργάτης σε φάρμα με προορισμό την Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Χαράλαμπο Φράγκο.

Ακολούθησε η μεμονωμένη αναχώρηση του Σπυρ. Σάλτα. Στις 24 Φεβρουαρίου από το λιμάνι του Πειραιά, αναχώρησε με το πλοίο “Θεμιστοκλής” (Themistocles) και στα μέσα Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ο Σπυρίδων Σάλτας ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Μαρία. Κι αυτός ήταν εργάτης, που αναζητούσε δουλειά στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Σιάμος.

   Η δεύτερη ομάδα του 1912 ήταν πενταμελής και την απάρτιζαν οι : Νικ. Γεωργουσόπουλος, Νικ. Ζησόπουλος, Κων. Κανδάλης, Βασ. Κοντός και Αθαν. Περβιλέγγιος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 25 Φεβρουαρίου, επιβιβάστηκαν στο πλοίο Πατρίς (Patris) και στις 14 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ακόμη ότι :

- Ο Νικόλαος Γεωργουσόπουλος ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το θείο του Ευάγγελο Ράπτη.

- Ο Νικόλαος Ζησόπουλος ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Στο χωριό ήταν ο πατέρας του Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Σινσινάτι του Οχάιο, κοντά στο φίλο του Αναστάσιο Στασινό.

- Ο Κωνσταντίνος Κανδάλης ήταν 30 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Απόστολος. Ήταν εργάτης και αναζητούσε δουλειά στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου είχε το φίλο του Απόστολο Ηλιόπουλο.

- Ο Βασίλειος Κοντός ή Κόντος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν η Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Χαράλαμπος Φράγκος.

- Ο Αθανάσιος Περβιλέγγιος (ή Περβιλέγκης)ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ευάγγελος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνσταντίνος.

Το ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοιο ΠΑΤΡΙΣ (Patris)

   Η τρίτη ομάδα του 1912 αριθμούσε 4 μέλη και την αποτελούσαν οι : Κων. Δίπλας, Ευθ. Ηλιόπουλος, Ιωάν. Καλόγηρος και Δημ. Σταθόπουλος. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 18 Απριλίου έφυγαν με το πλοίο “Πατρίς”  και στις 6 Μαΐου έφτασαν στις ΗΠΑ. Τα διαθέσιμα στοιχεία για τους μετανάστες αυτούς μας πληροφορούν ότι:

- Ο Κωνσταντίνος Δίπλας ήταν τότε 18 ετών. Ως τόπο γέννησης δήλωσε τη Λαμία, αλλά ο πατέρας του Θεμιστοκλής κατοικούσε στις Μεξιάτες. Αναζητούσε δουλειά εργάτη στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Σιάμος.

- Ο Ευθύμιος Ηλιόπουλος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Αικατερίνη. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Απόστολος Ηλιόπουλος.

- Ο Ιωάννης Καλόγηρος ήταν επίσης 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Ως εργάτης κατευθυνόταν στην Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Τσεκούρας. Για τον Ιωάννη Καλόγηρο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Την πρώτη φορά ήρθε και εργάστηκε την περίοδο 1907-1910 στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα.

- Ο Δημήτριος Σταθόπουλος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του έλεγαν Μαρία. Τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Λίμα του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Θεοχαρόπουλος.

Το 1912 θα κλείσει μεταναστευτικά με τη μεμονωμένη αναχώρηση του Ευαγ. Παπαθανασίου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 23 Σεπτεμβρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Θεμιστοκλής” και στις 12 Οκτωβρίου έφτασε στην Αμερική. Ο Ευάγγελος Παπαθανασίου ήταν τότε 45 ετών και χήρος. Η κόρη του στις Μεξιάτες λεγόταν Ξανθή. Ο μετανάστης δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer) και πήγαινε στο Ώκλαντ (Oakland)) της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γεώργιος Ηλιόπουλος.

Η. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1913

   Έγινε από τον Κωνσταντίνο Ζώγα. Από την Ελλάδα, με πλοίο, πέρασε στο λιμάνι Φιούμε, στην Αδριατική Θάλασσα. Από εκεί στις 13 Φεβρουαρίου αναχώρησε με το πλοίο “Franconia” και στις 2 Μαρτίου έφτασε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 29 ετών. Δήλωσε ξενοδόχος στο επάγγελμα. Ως συγγενή του στις Μεξιάτες δήλωσε τον ξάδερφό του Ταξιάρχη Ταξιαρχόπουλο. Με 21 $ μαζί του πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Ξανθόπουλος.

Θ. Μείωση των αναχωρήσεων στο 1914

Η έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13 ανέκοψε τελείως τη μετανάστευση, αλλά και την αντέστρεψε. Αψηφώντας τον οικονομικό αγώνα που έκαναν για να βελτιωθεί η ζωή τους και επιλέγοντας το πατριωτικό καθήκον, μερικοί μετανάστες επέστρεψαν στην Ελλάδα και πήγαν στρατιώτες. Με τη λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων, το 1914 κάποιοι έφυγαν ξανά, ή πήγαν για πρώτη φορά. Έτσι στο 1914 έχουμε μόνο 4 μεταναστευτικά ταξίδια από 9 μετανάστες. Τα 2 ταξίδια ήταν ομαδικά από 5 άτομα, ενώ τα άλλα δύο ήταν από μεμονωμένα άτομα. Πιο συγκεκριμένα:

Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση έγινε από το Γεώργ. Παλαμιώτη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 24 Φεβρουαρίου, έφυγε με το πλοίο “Ioannina” και στις 18 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ο Γεώργιος Παλαμιώτης [19] ήταν τότε 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αλέξανδρος. Δήλωσε εργάτης με προορισμό το Σώλτ Λέικ Σίτι της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Αθανάσιος. Για το Γεώργ. Παλαμιώτη αυτό ήταν το τρίτο ταξίδι. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1908-1912 και πάλι στις 10-8-1912 και εργάστηκε στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912, για συμμετοχή στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση έγινε από το Γεώρ. Ξανθόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας στις 6 Απριλίου έφυγε με το πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ο Γεώργιος Ξανθόπουλος ήταν 35 ετών. Στις Μεξιάτες είχε τον πατέρα του Αναγνώστη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Αθανάσιο Ξανθόπουλο. Για το μετανάστη Γεώργιο Ξανθόπουλο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση περιλάμβανε τους Γεώργιο Ηλιόπουλο και Βασ. Μιχελή. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 29 Μαρτίου, αναχώρησαν με το πλοίο Saxonia και στις 14 Απριλίου έφτασαν στις ΗΠΑ. Πιο αναλυτικά :

- Ο Γεώργιος Ηλιόπουλος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Ξανθή. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα με προορισμό το Ώκλαντ της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο αδερφός του Ανδρέας. Για τον Γεώργιο Ηλιόπουλο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1911-1913 και εργάστηκε πάλι στο Ώκλαντ.

- Ο Βασίλειος Μιχελής ήταν τότε 27 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Απόστολος. Δήλωσε κτηματίας. Πήγαινε στο Ώκλαντ της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο αδερφός του Νικ. Μιχελής. Για το Βασ. Μιχελή αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι. Είχε έρθει για πρώτη φορά το 1912 και εργάστηκε στο Σαν Φρανσίσκο (επέστρεψε πίσω το ίδιο έτος).

Το ατμόπλοιο “Saxonia”

Η δεύτερη ομάδα του 1914 αριθμούσε 5 άτομα και την απετέλεσαν οι : Ιωάν. Αργυροκαστρίτης, Ιωάν. Γεωργακόπουλος, Κων. Ηλιόπουλος, Αθαν. Μιχελής και Σπ. Μιχελής. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 18 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο πλοίο Saxonia και στις 3 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς διαθέτουμε επιπλέον τα εξής στοιχεία :

- Ο Ιωάννης Αργυροκαστρίτης ήταν τότε 18 ετών. Στις Μεξιάτες δήλωσε ως συγγενή του το Ν. Αργυρόπουλο. Ως επάγγελμα δήλωσε καπνοπαραγωγός (tabac maker). Προορισμός του ήταν το Πόρτσμουθ του Οχάιο, όπου ήταν ένας συγγενής του.

- Ο Ιωάννης Γεωργακόπουλος ήταν 24 ετών. Στο χωριό ζούσε ο πατέρας του Κ. (ή Χ.) Γεωργακόπουλος. Το επάγγελμά του ήταν τσαγκάρης (shoemaker). Πήγαινε στην πόλη Ριντγουέη (Ridgway) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο θείος του Ν. Γεωργακόπουλος.

- Ο Κώστας Ηλιόπουλος ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Γεώργιος. Ήταν εργάτης και πήγαινε στο Σινσινάτι του Οχάιο, όπου ήταν ο αδερφός του Α. Ηλιόπουλος.

- Ο Αθανάσιος Μιχελής ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του στις Μεξιάτες λεγόταν Απόστολος. Ως εργάτης αναζητούσε δουλειά στην πόλη Λίμα του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Θεοχαρόπουλος. Για τον Αθαν. Μιχελή αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στην Αμερική. Είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1910-1912, στην πόλη Oakland της Καλιφόρνια.

- Ο Σπύρος Μιχελής ήταν τότε 30 ετών. Ο θείος του στις Μεξιάτες λεγόταν Ευάγγελος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στην πόλη Λίμα του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάν. Μιχελής. Για το Σπ. Μιχελή ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1906-1912 πάλι στην Λίμα του Οχάιο.

Θ. Μία μοναχική αναχώρηση  στο έτος 1915

   Έγινε από τη Βασ. Κατσαγάνη. Στις 14 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το πλοίο Carpathia και στις 9 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Η Βασιλική Κατσαγάνη, γεννημένη στις Μεξιάτες, ήταν τότε 24 ετών. Επάγγελμα οικιακά. Ο πατέρας της λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός της ήταν η πόλη Χάυντενβιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός της Ευάγγελος Ράπτης.

Ι. Ο μεταναστευτικός επίλογος  στο 1920 και 1921

    Στα τελευταία έτη 1920 και 1921 για τη μετανάστευση από τις Μεξιάτες, έχουμε αντίστοιχα 1 και 2 μεμονωμένες αναχωρήσεις.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Κωνσταντίνο Τρούμπουλο. Την 1η Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγε με το πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του Βάντα ήταν στο χωριό. Με 30 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σπρίγκφιλντ (Springfield) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συγγενής του Νικ. Σταθόπουλος. Για το μετανάστη Κων. Τρούμπουλο, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε έρθει την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στο Πόρτσμουθ του Οχάιο.

   Στο 1921 έχουμε 2 μεμονωμένες αναχωρήσεις από τους Κωνστ. Ταξιαρχόπουλο και Αθ. Σιάμο.

   Ο Κωνστ. Ταξιαρχόπουλος στις 16 Δεκεμβρίου 1920, από το λιμάνι του Πειραιά, αναχώρησε με το πλοίο “King Alexander” και στις 5 Ιανουαρίου 1921 αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ο Κωνσταντίνος Ταξιαρχόπουλος ήταν τότε 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στις Μεξιάτες λεγόταν Αικατερίνη. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Σπρίγκφιλντ (Springfield) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικόλαος Σταθόπουλος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του μετανάστη. Είχε έρθει και εργαστεί την περίοδο 1910-1912, στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

Το ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοιο “King Alexander”

   Ο Αθαν. Σιάμος στις 15 Μαΐου 1921, από το λιμάνι του Πειραιά, αναχώρησε με το πλοίο “Μεγάλη Ελλάς” (Megali Hellas) και στις 29 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ο Αθανάσιος Σιάμος ήταν 43 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική και ήταν πίσω στην πατρίδα (στη Λαμία). Ήταν εργάτης και προορισμός του ήταν το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, όπου είχε το συγγενή του Νικόλαο Παπαγεωργίου[20]. Ο Αθανάσιος Σιάμος είχε έρθει για πρώτη φορά στην Αμερική το 1907 και μέχρι το 1919 εργάστηκε στο Σπρίγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

---

6.  Η ζωή του μετανάστη στην Αμερική

Οι Έλληνες που μετανάστευαν στις υπερπόντιες χώρες, εκτός από τη σωματική ικανότητα, δε διέθεταν άλλο προσόν (εξαιρούνται ελάχιστοι που ήξεραν κάποια τέχνη ή είχαν ταξιδέψει και πριν). Έφταναν στην Πάτρα ή στον Πειραιά και αντίκριζαν για πρώτη φορά θάλασσα και βαπόρια. Κάποιοι ήταν αγράμματοι, μερικοί είχαν τελειώσει το Δημοτικό, ήταν “άβγαλτοι” και αθώοι, στερημένοι άνθρωποι, πού δεν είχαν συνείδηση της δύναμής τους, ούτε φυσικά των δικαιωμάτων τους. Ήταν δηλαδή το κατάλληλο υλικό για εκμετάλλευση.

Έλληνας ανθρακωρύχος στη Γιούτα
(1920)

Η ζωή στην Αμερική, ειδικά στην αρχή,  ήταν πολύ δύσκολη. Δεν ήξεραν τη γλώσσα, ήταν ανειδίκευτοι εργάτες ή αγρότες και αντιμετώπιζαν την άρνηση των ντόπιων. Αναλάμβαναν τις πιο ανθυγιεινές και σκληρές δουλειές (ορυχεία, σιδηροδρόμους, κ.ά.). Μερικοί έγιναν πλανόδιοι πωλητές (λαχανικά, φρούτα, γλυκά, λουλούδια). Αρκετοί έγιναν λούστροι (στο βορρά, οι περισσότεροι λούστροι ήταν Έλληνες).

Για να κάνουν οικονομία στα χρήματα έμεναν σε άθλια υπόγεια, σε  ένα δωμάτιο με πολλά κρεβάτια ή στο πάτωμα, χωρίς αερισμό και καθαριότητα. Να σημειωθεί ότι τότε «θέριζε» η φυματίωση.

Κάποιοι άλλαξαν[21] δουλειά και πόλη κι έγιναν εργάτες σε βιομηχανίες. Άλλοι από λαντζιέρηδες  μάζεψαν κάποια χρήματα και άνοιξαν δικό τους μαγαζί. Τελικά πλούτισαν. Το 1920 αρκετοί Έλληνες είχαν μικρές επιχειρήσεις με γλυκίσματα (ζαχαροπλαστεία), εστιατόρια, ανθοπωλεία, καπελάδικα, καθαριστήρια, τσαγκάρικα ή έκαναν (λιανικό ή χονδρικό) εμπόριο[22].

Το φθινόπωρο του 1912 άρχισε η επιστράτευση και αμέσως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Η μετανάστευση σταμάτησε και οι νέοι μας ντύθηκαν το χακί και πήγαν στον πόλεμο εναντίον Τούρκων και Βουλγάρων, με πολλά θύματα. Από την Αμερική κάποιοι γύρισαν και υπηρέτησαν τη θητεία τους ή ήταν επίστρατοι. Το 1914, μετά το τέλος του πολέμου έφυγαν ξανά. Κάποιοι άλλοι γύρισαν μετά το 1918 και στρατεύτηκαν φτάνοντας με το 2ο Σύνταγμα Πεζικού Λαμίας ή με το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων της Λαμίας μέχρι την Ουκρανία και το 1920-22 πολέμησαν στη Μικρά Ασία.

Κάποιοι δυστυχώς δεν τα κατάφεραν, με βασικότερη αιτία την υγεία. Οι συνθήκες ζωής, η κούραση και η φύση της εργασίας (εργάτες ορυχείων, στις γραμμές του σιδηροδρόμου σε όλες τις καιρικές συνθήκες, ατυχήματα, ασθένειες[23], κ.ά.) με την κακή ψυχολογία από την έλλειψη της οικογένειας δεν οδήγησαν το μετανάστη στον «παράδεισο» της επιτυχίας. Έτσι αρρώστησαν και πέθαναν στα ξένα. Στην πατρίδα έστελναν για κάποια χρόνια όσα χρήματα επέτρεπε η οικονομική τους κατάσταση, βοηθώντας τη γονική οικογένεια. Άλλοι δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στις ξένες συνθήκες ζωής ή ατύχησαν στους ανθρώπους και στον τόπο όπου βρέθηκαν.

     Αντίθετα υπάρχουν μετανάστες, που πρόκοψαν τόσο επαγγελματικά, όσο και στην προσωπική τους ζωή. Παντρεύτηκαν ελληνίδες ή ξένες γυναίκες κι απέκτησαν οικογένειες με παιδιά, που στη συνέχεια επίσης ευδοκίμησαν στην Αμερική. Δημιούργησαν επιχειρήσεις και απέκτησαν περιουσίες.

7. Προορισμοί – Τόποι εργασίας

     Μετά τον έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης στη Νέα Υόρκη, οι άνθρωποι των Μεξιατών, όπως και κάθε άλλος μετανάστης, έφευγαν για τον τόπο τελικού προορισμού, με σκοπό την εγκατάσταση και την εύρεση εργασίας. Φυσικά είχαν από πριν συνεννοηθεί με επιστολές για το “πού και πώς” θα φτάσουν στον τόπο, όπου τους περίμενε ο συγγενής, συμπατριώτης ή φίλος τους. Οι πρωτοπόροι επέλεξαν τον τόπο εργασίας τους με τον ίδιο τρόπο (μέσω κάποιου γνωστού ή συγγενή) ή πήγαν στο άγνωστο. Από το διπλανό πίνακα φαίνεται ότι οι πλέον ζητούμενοι προορισμοί ήταν το Σινσινάτι του Οχάιο και Χάυντενβιλ της Μασσαχουσέτης. Για τους κυριότερους τελικούς προορισμούς και τους ανθρώπους των Μεξιατών που έφτασαν και εργάστηκαν εκεί θα δοθεί ένα σύντομο χρονικό. Συγκεκριμένα :

       Στο Σινσινάτι (Οχάιο) :  Ήρθαν το 1907 και εγκαταστάθηκαν οι Ευστάθιος Παλαμιώτης, Απόστολος Ηλιόπουλος, Ευθύμιος Στασινός και Γεώργιος Φράγκος. Πρέπει να είχε προηγηθεί ο Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος (από το 1905) και ο Κωνστ. Θεοχαρόπουλος, ο οποίος από το Χουήλιν (Wheeling) της Δυτ. Βιρτζίνια μετακινήθηκε στο Σινσινάτι. Τους υποδέχτηκαν εκεί οι δύο προαναφερθέντες και επίσης ο Αλκιβιάδης Ηλιόπουλος (ήρθε από το Πίτσμπουργκ, όπου πρωτοπήγε το 1905) και ο Ευάγ. Ράπτης (που ήρθε το ίδιο έτος 1907, από το Castle Gate, Utah).

   Στο ίδιο έτος (1907) έφτασε μεμονωμένα ο Αθανάσιος Θεοχαρόπουλος και τον υποδέχτηκε ο αδερφός του Κωνσταντίνος.

  Το 1910, ήρθαν οι Ιωάννης Σταθόπουλος και Κώστας Ταξιαρχόπουλος. Τους περίμεναν οι συγγενείς τους Γ. Γώγος και Ευάγγελος Ράπτης.

   Τα επόμενο έτος 1911 ήρθε ο Παναγιώτης Μητράκος, κοντά στον ξάδερφό του Γ. Γώγο. Ακολούθησαν σ’ ένα μήνα οι Δημήτριος Ηλιόπουλος και Γεώργιος Καλόγηρος. Τους βοήθησε στην εγκατάσταση ο φίλος τους Ευάγ. Ράπτης.

   Το Μάιο του 1911 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οι Βασίλειος Γκιολές, Κωνσταντίνος Γκιολές, Βασίλειος Δίπλας και Νικόλαος Κοτρωνιάς. Τους υποδέχτηκαν οι φίλοι τους Κ. Θεοχαρόπουλος, Ευάγ. Ράπτης και Χρ. Μπορμπότσος.

   Το Μάρτιο του 1912 έφτασαν στο Σινσινάτι οι Νικόλαος Γεωργουσόπουλος, Νικόλαος Ζησόπουλος, Κωνσταντίνος Κανδάλης και Αθανάσιος Περβιλέγγιος. Τους βοήθησαν στην εγκατάσταση και αναζήτηση εργασίας ο συγγενής Ευάγ. Ράπτης και οι φίλοι Απ. Ηλιόπουλος, Κων. Βένος και Αναστ. Στασινός. 

Η κρήνη Tayler Davidson (1871, Σινσινάτι, Οχάιο)

  Το Μάιο του 1912 ήρθε ο Ευθύμιος Ηλιόπουλος. Τον υποδέχτηκε ο ξάδερφός του Απόστολος Ηλιόπουλος.

   Τον Ιούνιο του 1914, έφτασε στο Σινσινάτι ο Κώστας Γ. Ηλιόπουλος. Τον περίμενε και βοήθησε ο αδερφός του Α. Ηλιόπουλος.

   Συνολικά στο Σινσινάτι ήρθαν και εγκαταστάθηκαν 20 και πλέον μετανάστες (μερικοί μετακινήθηκαν από τους αρχικούς τόπους προορισμού).

   Στην Χάυντενβιλ (Μασαχουσέτη) : Τον Απρίλιο του 1911 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οι Ιωάννης Παλαμιώτης και Νικόλαος Ξανθόπουλος. Τους υποδέχτηκε και βοήθησε ο συγγενής τους Κ. Τσεκούρας. Στον ίδιο μήνα έφτασε και ο Κώστας Μιχελής, τον οποίο επίσης βοήθησε ο φίλος του Κ. Τσεκούρας.

   Το Μάιο του 1911 ήρθε και ο Ηλίας Κάντζας. Γνωστός του ήταν εκεί ο φίλος του Χαράλαμπος Φράγκος[24].

   Το Δεκέμβριο του 1911 ήρθε και εγκαταστάθηκε ο Γεώργιος Ηλιόπουλος. Κι αυτόν τον υποδέχτηκε και βοήθησε ο φίλος του Κ. Τσεκούρας.

   Το Μάρτιο του 1912 έφτασαν εδώ οι Ιωάννης Βενέτης, Δημήτριος Μπούκαλης, Ιωάννης Παλαμιώτης (στο β’ ταξίδι του) και Σπυρίδων Φράγκος. Τους υποδέχτηκαν οι συγγενείς Χαρ. Φράγκος, Δημ. Ηλιόπουλος, Κων. Τσεκούρας και ο φίλος τους Αθαν. Σιάμος.

   Τον ίδιο μήνα έφτασε μεμονωμένα ο Σπυρίδων Σάλτας. Τον βοήθησε στην αναζήτηση εργασίας ο φίλος του Αθαν. Σιάμος. Ακολούθησε ο Βασίλειος Κοντός, τον οποίο υποδέχτηκε ο φίλος του Χαράλ. Φράγκος.

   Το Μάιο του 1912 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οι Κωνσταντίνος Δίπλας και Ιωάννης Καλόγηρος. Τους δέχτηκαν οι φίλοι τους Αθαν. Σιάμος και Κων. Τσεκούρας.

   Το Μάρτιο του 1915 ήρθε η Βασιλική Νικ. Κατσαγάνη. Την περίμενε και βοήθησε ο ξάδερφός της Ευάγ. Ράπτης (που πιθανά μετακινήθηκε από το Σινσινάτι).

   Συνολικά στην Χάυντενβιλ, της Μασαχουσέτης ήρθαν και εργάστηκαν 14 άτομα από τις Μεξιάτες.

  

Περίχωρα του Haydenville (1930)

   Στη Νέα Υόρκη : Το Δεκέμβριο του 1907 ήρθε για δουλειά ο Αθανάσιος Καλτσάς. Εκεί τον περίμενε και βοήθησε ο φίλος του Ευάγγελος Φράγκος, που είχε προηγηθεί.

   Τέσσερα χρόνια μετά (το Δεκέμβριο του 1911) ήρθε μια ομάδα μεταναστών από τις Μεξιάτες στη Νέα Υόρκη. Ήταν οι : Αθανάσιος Καλτσάς, Ευάγγελος Καραγιάνης, το ζεύγος Αθανάσιος και Βασιλική Σιάμου και ο Γεώργιος Τσιγαρίδας. Τους υποδέχτηκαν και εγκατέστησαν οι φίλοι τους Ευάγ. Φράγκος, Π. Λιβάνης και Γ. Γιανόγιαννος.

   Συνολικά στη Νέα Υόρκη ήρθαν και εργάστηκαν τουλάχιστον 6 άτομα από τις Μεξιάτες.

Η πόλη Χουήλιν και ο ποταμός Οχάιο (2006)

    Στο Χουήλιν (Wheeling) Δυτ. Βιρτζίνια : Από το Μάρτιο του 1907, μια ολόκληρη 5μελής ομάδα μεταναστών έφτασε εκεί. Την αποτελούσαν οι : Αθανάσιος Γκιολές, Γεώργιος Ζώγας, Κωνσταντίνος Θεοχαρόπουλος, Νικόλαος Ξανθόπουλος και Κώστας Ψ…κούρος (δυσανάγνωστο επώνυμο). Τους υποδέχτηκαν και βοήθησαν οι συγγενείς τους Κωνσταντίνος Γκιολές, Ιωάννης Λουκόπουλος και ο φίλος τους Αν Καλόγερος.

   Δεν ακολούθησαν άλλοι μετανάστες δηλώνοντας τον τόπο αυτόν για πρώτη εγκατάσταση.

Πανοραμική φωτογραφία του Oakland, Cal.

   Στο Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια : Το Δεκέμβριο του 1907 έφτασε εκεί ο Δημήτριος Μπούκαλης. Τον υποδέχτηκε ο ξάδερφός του Ευάγγελος Φράγκος, που προφανώς είχε προηγηθεί.

   Το Νοέμβριο του 1908 έφτασε εκεί ο Γεώργιος Παλαμιώτης. Τον βοήθησε στην εγκατάσταση και εργασία ο αδερφός του Αθανάσιος Παλαμιώτης, που ήταν ήδη εκεί (δεν βρέθηκαν στοιχεία για τη διαδρομή αυτού).

   Τον Οκτώβριο του 1912 ήρθε ο Ευάγγελος Παπαθανασίου. Τον υποδέχτηκε ο κουνιάδος του Γεώργιος Ηλιόπουλος, που είχε μετακινηθεί από την πόλη Χάυντενβιλ.

   Τον Απρίλιο του 1914 έφτασαν οι Γεώργιος Ηλιόπουλος και Βασίλειος Μιχελής. Τους περίμεναν και βοήθησαν οι αδερφοί τους Ανδρέας Ηλιόπουλος και Νικόλαος Μιχελής.

   Συνολικά στο Ώκλαντ ήρθαν και εργάστηκαν περισσότεροι από 5 μετανάστες των Μεξιατών.

Ντάβενπορτ (Αϊόβα) και ποταμός Μισισιπής

   Στο Ντάβενπορτ, Αϊόβα : Επέλεξε να έρθει εδώ ένας από τους πρωτοπόρους μετανάστες, ο Γεώργιος Παντόπουλος, το Δεκέμβριο του 1906. Τον περίμενε ο φίλος του Αγγελής Αγγελάκης.

   Τον Απρίλιο του 1907 ήρθε ο Δημήτριος Χριστόπουλος. Τον υποδέχτηκε ο ξάδερφός του Δημήτριος Λιάσκος.

   Το Δεκέμβριο του 1909 έφτασε ο Επαμεινώνδας Γ. Δίπλας. Τον βοήθησε στην εγκατάσταση και στην αναζήτηση εργασίας ο αδερφός του Δ. Δίπλας, που ήταν ήδη εκεί.

   Το Μάιο του 1911 ήρθε ο Κωνσταντίνος Ευαγ. Περβελέγγιος. Τον υποδέχτηκε ο θείος του Ηλίας Νάκης.

   Συνολικά στο Ντάβενπορτ ήρθαν και εργάστηκαν τουλάχιστον 4 άτομα των Μεξιατών.

Σχηματισμός από ψαμμίτη στο Castle Gate.

   Στο Castle Gate[25], Γιούτα : Μία ολόκληρη ομάδα τεσσάρων μεταναστών, από τον Απρίλιο του 1907 ήρθε στο Κάστλ Γκέιτ της Γιούτα. Την αποτελούσαν οι : Γεώργιος Γεωργίου, Σπύρος Μιχελής, Αθανάσιος Νούλας και Ευάγγελος Ράπτης. Τους υποδέχτηκαν συγγενείς τους και ο φίλος Ιωάννης Ταξιαρχόπουλος, που είχαν προηγηθεί. Η δύσκολη δουλειά του ανθρακωρύχου ανάγκασε κάποιους απ’ αυτούς να μετακινηθούν σε άλλους τόπους.

   Δεν υπήρξαν άλλοι μετανάστες, που να δήλωσαν τον παραπάνω προορισμό.

   Στο Σικάγο, Ιλλινόις : Το Δεκέμβριο του 1910 ήρθαν για δουλειά ο Αθανάσιος Ξανθόπουλος και ο Αναγνώστης Ξανθόπουλος. Ήταν ήδη εκεί και τους περίμεναν τα αδέρφια τους Κ. και Γ. Ξανθόπουλος.

Κεντρικός Σταθμός (Union Station)
Σικάγου, 1925.

   Το Μάρτιο του 1911, ο Νικόλαος Χρ. Ξανθόπουλος έφτασε στο Σικάγο. Τον υποδέχτηκε ο αδερφός του Σ. Ξανθόπουλος.

   Ένας τρίτος με το ίδιο επώνυμο, Νικόλαος Ξανθόπουλος, τον Απρίλιο του 1911 επέλεξε την ίδια πόλη για προορισμό. Τον περίμενε και βοήθησε ο ξάδερφός του Γ. Ξανθόπουλος.

   Στις αρχές Μαρτίου 1913 ήρθε μεμονωμένα ο Κωνσταντίνος Ζώγας. Ο ξάδερφός του Αθαν. Ξανθόπουλος τον στήριξε στην αναζήτηση εργασίας.

   Τον Απρίλιο του 1914 αφίχθηκε ο Γεώργιος Ξανθόπουλος στο β’ ταξίδι του στις ΗΠΑ. Ο αδελφός του Αθαν. Ξανθόπουλος ήταν εκεί.

   Συνολικά το Σικάγο επέλεξαν για πρώτη εγκατάσταση 5 τουλάχιστον μετανάστες των Μεξιατών (οι περισσότεροι με το επώνυμο Ξανθόπουλος).

  

   Στην Λίμα, Οχάιο : Το Μάιο του 1912 αφίχθηκε ο Δημήτριος Σταθόπουλος. Το υποδέχτηκε ο φίλος του Κ. Θεοχαρόπουλος, που πρέπει να μετακινήθηκε από το Χουήλιν της Δ. Βιρτζίνια.

   Τον Ιούνιο του 1914, έφτασαν οι μετανάστες Αθανάσιος Μιχελής και Σπύρος Μιχελής. Τους περίμεναν και βοήθησαν στην εγκατάστασή τους οι ξάδερφοί τους Κ. Θεοχαρόπουλος και Ι. Μιχελής.

    Δεν υπήρξαν άλλοι μετανάστες για τον προορισμό αυτό.

   Στο Πόρτσμουθ, Οχάιο : Το Δεκέμβριο του 1910 επέλεξε να έρθει εδώ ο Θωμάς Μαντάνας, όπου είχε τον ξάδερφός του Χ. Τσαμπούλο. 

   Το Μάρτιο 1912 ήρθε ο Ανδρέας Αναγν. Ηλιόπουλος, κοντά στον αδερφό του Δημ. Ηλιόπουλο, που είχε μετακινηθεί από το Σινσινάτι.

   Τον Ιούνιο του 1914 έφτασε ο Ιωάννης Αργυροκαστρίτης. Τον υποδέχτηκε ο γνωστός του Ν. Αργυρόπουλος.

   Τον Απρίλιο του 1920 αφίχθηκε ο Κωνσταντίνος Τρούμπουλος στο β’ ταξίδι του στις ΗΠΑ. Είχε εκεί το συγγενή του Νικόλαο Σταθόπουλο.

    Δεν υπήρξαν άλλοι μετανάστες για τον προορισμό αυτό.

   Στο Πίτσμπουργκ, Πενσυλβάνια : Ήταν ο πρώτος προορισμός των πρωτοπόρων μεταναστών. Είχε προηγηθεί ο Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος. Το Νοέμβριο του 1905 ήρθαν οι συγγενείς του Αλκιβιάδης και Γεώργιος Ηλιόπουλος.

   Συνολικά το Πίτσμπουργκ επέλεξαν τουλάχιστον τρεις μετανάστες των Μεξιατών.

  Μεμονωμένες επιλογές των τόπων εργασίας ήταν :

  Το Ρίντγουέη, Πενσυλβάνια : Ήρθε τον Ιούνιο του 1914 και εγκαταστάθηκε ο Ιωάννης Γεωργακόπουλος. Τον υποδέχτηκε ο θείος του Ν. Γεωργακόπουλος

   Το Σώλτ Λέικ Σίτυ, Γιούτα : Το Μάρτιο του 1914, έφτασε ο Γεώργιος Παλαμιώτης, στο τελευταίο ταξίδι του. Ήταν ήδη εκεί ο αδερφός του Αθανάσιος Παλαμιώτης, που πρέπει να είχε μετακινηθεί από το Ώκλαντ της Καλιφόρνια.

   Το Σπρίγκφιλντ, Μασαχουσέτη : Στο τελευταίο ταξίδι, στις αρχές του 1921, έφτασε ο Κωνσταντίνος Ταξιαρχόπουλος. Τον υποδέχτηκε και βοήθησε ο ξάδερφός του Νικόλαος Σταθόπουλος.

   Το Μπρούκλυν, Νέας Υόρκης : Ήταν ο τόπος εργασίας του Αθανασίου Σιάμου, στο τρίτο ταξίδι του στην Αμερική. Ήρθε το Μάιο του 1921 και είχε γνωστό του το συγγενή Νικόλαο Παπαγεωργίου.

                       Βιβλιογραφία

1.     Αρχειακό υλικό

i.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/ 1912).

2.     Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1 & 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα.

ii.   περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

iii. Γιώργ. Δημητρίου : «Πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος- 20ός αι.)», περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2006 (27), σελ. 44, Λαμία.

3.     Βιβλία και Άρθρα

i.   «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.   Μπάμπη Μαλαφούρη, βιβλίο "Έλληνες της Αμερικής 1528-1928", Νέα Υόρκη, 1948.

iii.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από Διαδίκτυο.

iv.  Μπόραβου Βασιλική, Ταβελλάρη Σοφία, Τρώντσιου Ευαγγελία, εργασία από το 1998, με τίτλο “Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)”, στην ηλεκτρονική διεύθυνση : http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html.

v.   Ο. Βαλτινού, “Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη”, 1992, Άγρα.

vi.  εφ. “Η Καθημερινή”, περιοδικό “Επτά ημέρες” (15/12), Αφιέρωμα σ. 2-31, 1996.

4.     Μαρτυρίες

i.   αειμνήστου Νικολάου Αλεξ. Παλαμιώτη, γιου μετανάστη.

Οι Μεξιάτες και η κοιλάδα του Σπερχειού

---

[1] Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261]1912).

[2] Γιώργ. Δημητρίου : «Πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος- 20ός αι.)», περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2006 (27), σελ. 44, Λαμία.

[3] Στους παράγοντες που ώθησαν προς την υπερπόντια μετανάστευση, σημαντική θέση δίπλα στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες κατείχαν και οι πολιτικές συνθήκες. Η εμπόλεμη κατάσταση, αλλά και οι πολιτικές εκτροπές και ανωμαλίες γίνονταν πρόξενοι μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων. Η ανυποταξία στο στρατό τις δύο δεκαετίες 1890-1910 ήταν σημαντική. Για τις τότε κυβερνήσεις η μετανάστευση αποτέλεσε μια επιθυμητή εκτόνωση και διέξοδο από το μεγάλο και άλυτο πρόβλημα της ληστείας στην Ελλάδα.

[4] Κυμαίνονταν από 100 μέχρι 400 δραχ. σε αξία της εποχής εκείνης. Με τον ανταγωνισμό των εταιρειών και με το μεγάλο αριθμό μεταναστών σε κάθε ταξίδι (1.000-1.500 άτομα), το ταξίδι έφτασε να κοστίζει 60 δραχμές. Πάντως ήταν σημαντικό ποσό για τα χρόνια εκείνα.

[5] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[6] Αντιπρόσωπος (πράκτορας) για τη Φθιώτιδα ήταν ο Αθανάσιος Γιαννούκος, με γραφείο στην οδό Ρήγα Φεραίου στη Λαμία.

[7] Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου ένας στους επτά μετανάστες παρέμενε στη Νέα Υόρκη, που είχε το 1910 πάνω από 12.000 Έλληνες. Οι υπόλοιποι συνέχιζαν την πορεία τους στην τεράστια αμερικανική ενδοχώρα.

[8] «Ο βίος εν Νέα Υόρκη είναι αρκούντως πολυδάπανος. Αν ο μετανάστης μείνει ημέρας τινάς άεργος ενταύθα και δεν έχει συγγενείς ή φίλους, οι οποίοι να δαπανώσι δι΄ αυτόν, οφείλει να υπολογίζει εν τουλάχιστον δολλάριον καθ΄ ημέραν δια τροφήν και κατοικίαν, ήτοι πέντε περίπου φράγκα. Και ταύτα αν τρώγει εις τα ελληνικά μικροεστιατόρια και αποφεύγει τα ποτά και τα κεράσματα. Οιονδήποτε ποτόν στοιχίζει το ολιγότερον 5 σεντς, ήτοι 25 λεπτά. Καλόν είναι ο μετανάστης να προσπαθεί να μη μείνει μακρόν χρόνον εν Νέα Υόρκη, αλλά να διευθύνεται εις το εσωτερικόν. [Από τον «Οδηγόν του Μετανάστου», 1910].

[9] Δεν βρέθηκαν στοιχεία για τα πρώτα χρόνια του Κωνσταντίνου Ηλιόπουλου στην Αμερική. Πάντως για να τον επικαλούνται οι συμπατριώτες του Αλκιβιάδης και Γεώργιος Ηλιόπουλος και πιθανά συγγενείς του, θα πρέπει ο Κωνστ. Ηλιόπουλος να ήταν στην Αμερική από το 1905 τουλάχιστον (ίσως και νωρίτερα).

[10] Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο, ένας συγγενής του, ο στρατιώτης Βασίλειος Νούλας φονεύθηκε στις 6 Απριλίου 1897, στη θέση Χασάν-Μελούνα.

[11] Από τις Κομποτάδες. Ο Δημήτριος Λιάσκος πήγε την περίοδο 1906-1912 στο Pocatello του Αϊντάχο. Για δεύτερη φορά έφυγε το 1914, με τον ίδιο τελικό προορισμό, όπου είχε τον αδερφό του Ευάγγελο Λιάσκο.

[12] Είχε δηλώσει ως πρώτο προορισμό το Χουήλιν (Wheeling) της Δυτικής Βιρτζίνια, αλλά αμέσως μετακινήθηκε στο Σινσινάτι του Οχάιο.

[13] Κι αυτός άλλαξε γρήγορα τόπο προορισμού και αντί για το Castle Gate της Γιούτα (με ορυχεία), πήγε στο Σινσινάτι του Οχάιο.

[14] Πήγε στην Αμερική το 1907 και εργάστηκε στην περιοχή Νέας Υόρκης.

[15] Δεν βρέθηκαν στοιχεία για τον μετανάστη Αθανάσιο Αλεξ. Παλαμιώτη. Έμεινε στην Αμερική, παντρεύτηκε και απέκτησε 3 αγόρια (Αλέξανδρος, Νικόλαος, Κωνσταντίνος). Ο Αλέξανδρος έγινε πρόξενος.

[16] Από τις Κομποτάδες, έφυγε το 1907, σε ηλικία 26 ετών και πήγε στο Davenport της Αϊόβα.

[17] Η σημερινή ονομασία είναι Καλλιθέα Σπερχειάδος.

[18] Δεν δήλωσε ότι είχε στο παρελθόν έρθει στις ΗΠΑ. Όμως είχε έρθει το 1911 και για κάποιο λόγο επέστρεψε στην Ελλάδα για σύντομο χρονικό διάστημα.

[19] Συνολικά έμεινε στην Αμερική γύρω στα 16-18 χρόνια. Επέστρεψε τελικά το 1928 περίπου. Παντρεύτηκε μεγάλος σε ηλικία 42 ετών, η δε γυναίκα του ήταν 20 και πλέον χρόνια μικρότερή του (από τις Κομποτάδες). Στην Αμερική άνοιξε καθαριστήριο στο Σώλτ Λέικ Σίτι και κέρδισε πολλά χρήματα. Βοήθησε πολλούς μετανάστες που δεν είχαν χρήματα, δανείζοντάς τους μικρά ποσά. Πέθανε το 1964.

[20] Από το Λιανοκλάδι, πήγε στην Αμερική το 1907 και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη.

[21] Οι περισσότεροι μετανάστες ασχολήθηκαν μετά με το εμπόριο και τα ελεύθερα επαγγέλματα, ενώ άλλοι πολλοί σε διάφορες υπηρεσίες, έχοντας πάντα στο νου τους πώς να κερδίσουν συντομότερα και να επιστρέψουν στην πατρίδα.

[22] Βλ. περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

[23] όπως η φυματίωση, η γρίπη (ιδιαίτερα η ισπανική γρίπη του 1918) και τα αφροδίσια νοσήματα (σύφιλη). Οι απλές μολύνσεις από χτυπήματα μπορούσαν να οδηγήσουν στο θάνατο, εφόσον δεν είχαν ανακαλυφθεί τα αντιβιοτικά.

[24] Δυστυχώς δεν βρέθηκαν στοιχεία για τον μετανάστη αυτόν.

[25] Castle Gate (Utah): Περιοχή ανθρακωρυχείων, με υψηλής ποιότητας άνθρακα για τις ατμομηχανές. Άρχισε να λειτουργεί από το 1886 περίπου. Βρίσκεται 140 χλμ. νοτιοανατολικά της Σώλτ Λέικ Σίτι (Salt Lake City). Το 1914 ενσωματώθηκε με τη γειτονική πόλη. Το 1922 άνοιξε νέο ορυχείο. Το 1924 μεγάλο ατύχημα είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 172 ανθρακωρύχων. Το 1974 έπαψε η εξόρυξη, εγκαταλείφθηκε η περιοχή  και το  Castle Gate έγινε πόλη-φάντασμα.