“ΓΙΑΝΝΙΤΣΟΥ, Πατρίδα μου”, του Θωμά Ζέρβα, συνταξιούχου

 Βιβλιοπαρουσίαση

 Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος, φυσικός

 

   Ήταν ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος για να υλοποιήσει το επαναλαμβανόμενο ερώτημα των συμπατριωτών του : “Κάποιος πρέπει να γράψει την  Ιστορία του χωριού μας”. Η αυτογνωσία και η σεμνότητα του ευγενικού αυτού ανθρώπου, μαζί με την απόφαση να αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο, έφερε τη δήλωσή του ότι “η έρευνά μου ξέρω ότι δεν θα είναι ολοκληρωμένη αλλά είναι μια αρχή, που θα συνεχίσουν οι επόμενες γενιές”.

   Στην περιοχή αυτή υπήρξαν οι μικροί προεπαναστατικοί οικισμοί Λυτά, Θέρμα, Λαβανίτσα, Τοπόλου, Καστριά και Κούνιες. Από την Παλαιά Γιαννιτσού, στο “φρύδι της Όθρυος”, με υψόμετρο 950 μ., σε σημείο που δεσπόζει στο Θεσσαλικό και Φθιωτικό κάμπο και προς τα Άγραφα, από το 1833 προήλθε η Νέα Γιαννιτσού (πριν λεγόταν Γιαννιτσιώτικα Καλύβια). Η χάραξη της οροθετικής γραμμής από το 1829 μέχρι το 1832 ήταν ο λόγος της μετακίνησης των κατοίκων από την Παλαιά Γιαννιτσού στη Νέα. Μέχρι το 1881 ήταν τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας. Από το 1971 το όνομα είναι Γιαννιτσού. Από το 1912 είχε συσταθεί η Κοινότητα Γιαννιτσούς, μέχρι το 1997 που καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης. Έχει 413 κατοίκους (απογραφή 2021).

Από το Νικολίτσι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1908-1937)

 

Προλεγόμενα

   Το Νικολίτσι είναι χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, 25 χμ. από τη Σπερχειάδα, σε υψόμετρο 660 μ. στις πλαγιές του όρους Γουλινάς. Από τη μελέτη των μεταναστών αυτού του χωριού βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 29 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2025. Δεν το έχω επισκεφθεί.

Εκκλησία στο Νικολίτσι (από το Διαδίκτυο)

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 29 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία, Σπερχειάδα, Γαρδίκι Ομιλαίων) ή άλλο χωριό της περιοχής.

“Το Νικολίτσι, τόπος μου αγαπημένος”, του Κωνσταντίνου Δ. Ζησίμου

Βιβλιοπαρουσίαση 

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Μπαλωμένο 

 

   Η μεγάλη αγάπη του συγγραφέα για τον πατρογονικό τόπο του ήταν το κίνητρο της γραφής αυτού του βιβλίου. Φιλόλογος και εκπαιδευτικός, με ισχυρές μνήμες από τα νεανικά του χρόνια στο χωριό, ήταν το ιδανικό άτομο για να καταγράψει τόσο προσωπικά βιώματα, όσο και μαρτυρίες συγχωριανών του, σε ένα βιβλίο, που συνοδεύτηκε με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και το υπάρχον αρχειακό υλικό της Κοινότητας και του Σχολείου.

Το εξώφυλλο του βιβλίου

   Είναι ένας χείμαρρος τοπικού ιστορικού και αναλυτικού λαογραφικού υλικού, που εμπλουτίζει τη φθιωτική βιβλιογραφία.

   Το Νικολίτσι είναι ορεινό χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 700 μ., με λίγη καλλιεργήσιμη γη και πολλές βελανιδιές. Παλιότερα είχε 35 πετρόκτιστα σπίτια και τρία καφεμπακάλικα. Τώρα λίγα απ’ αυτά έμειναν. Τοπόσημα χαρακτηριστικά του χωριού είναι η Εκκλησία, το Σχολείο, οι πετρόκτιστες κρήνες, οι δυο πλατείες και η εκκλησία του νεκροταφείου. Στο βιβλίο ακολουθεί αναλυτική καταγραφή τοπωνυμίων του χωριού, με επεξηγήσεις.

  Η πρώτη ενότητα του βιβλίου αναφέρεται στη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού στα ιστορικά γεγονότα της χώρας (στην Επανάσταση 1821-29, στο 1897, στους Βαλκανικούς Πολέμους, στον Α’ Π. Π., στην εκστρατεία στην Ουκρανία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία) με ανάλογα θύματα. Είναι συγκινητική και άξια ιδιαίτερης μνείας η συμμετοχή του πρώην μετανάστη στην Αμερική, Σπυρ. Ριρή, σε όλους αυτούς τους αγώνες, αλλά και στη συνέχεια. Το χωριό πέρασε δύσκολα στην Κατοχή, είχε συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση, με κορύφωση των παθών στα χρόνια του Εμφυλίου, όπου θρήνησε 18 άτομα και έγινε στόχος παρακρατικών συμμοριών. Πολλά σπίτια πυρπολήθηκαν. Οι διώξεις ήταν μια διαρκής πληγή στις επόμενες δεκαετίες.  

Από το Βούτυρο Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1936)

 

Προλεγόμενα

   Το χωριό με το παράξενο όνομα Βούτυρο είναι ένα ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 840 μέτρων, στις πλαγιές του όρους Χελιδόνα. Χαρακτηριστικός είναι ο πετρόκτιστος Ναός της Αγίας Παρασκευής (του 1926) που είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος στην Ευρυτανία.

Το Βούτυρο Ευρυτανίας  (φωτογραφία από www.visitkarpenissi.gr)

    Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Βούτυρο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 51 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2021.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 27 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 51 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Βούτυρο, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Από τη Γόλιανη (ή Στεφάνι) Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1931)

 

Προλεγόμενα

    Η Γόλιανη (το 1928 μετονομάστηκε σε Στεφάνι) είναι ένα ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 900 μ. Δεν το έχω επισκεφθεί,

Γόλιανη ή Στεφάνι Ευρυτανίας (εικόνα από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Γόλιανη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 31 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2025.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 11 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (5 μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν στοιχεία για 31 άτομα. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τη Γόλιανη, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτήν. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής.