Από το Γυφτοχώρι (Κάτω Καλλιθέα) Σπερχειάδας Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1915)

 

Προλεγόμενα

Κάτω Καλλιθέα (από το youtube)

   Το Γυφτοχώρι είναι ένα ημιορεινό χωριό στα νότια της κοιλάδας του Σπερχειού, σε υψόμετρο 180 μ., κοντά στη Σπερχειάδα Φθιώτιδας. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Μακρακώμης. Το 1915 μετονομάστηκε σε Καλλιθέα Σπερχειάδας και το 1940 σε Καλλιθέα. Στην παρούσα εργασία, που αναφέρεται στη χρονική περίοδο 1906-1915, θα την αναφέρουμε με το παλιό όνομα.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Γυφτοχώρι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 24 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2024.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε αρκετός χρόνος απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 16 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 24 ονόματα μεταναστών. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Γυφτοχώρι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτό.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Σπερχειάδα, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Γυφτοχώρι, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 ---------

Αυτοδιοικητικά

Από τον οικισμό Γυφτοχώρι στην Κάτω Καλλιθέα

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Γυφτοχώρι προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Σπερχειάδος. Ιδρύθηκε κοινότητα Γυφτοχωρίου με ομώνυμη έδρα τον οικισμό. Στις 14 Μαρτίου 1915, ο οικισμός μετονομάστηκε σε Καλλιθέα Σπερχειάδος του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος. Στις 16 Οκτωβρίου 1940 έγινε νέα μετονομασία του οικισμού και της κοινότητας σε Καλλιθέα του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 31 Μαρτίου 1943, διαιρέθηκε ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος και ο οικισμός πλέον υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”), η κοινότητα Καλλιθέας Σπερχειάδος καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος.

   Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”), ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Σπερχειάδος και προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης (με έδρα τη Σπερχειάδα).

   Ο πληθυσμός της (απογραφή 2011) ήταν 157 κάτοικοι.

 

---------

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 24 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (6) έφυγαν το έτος 1911 (ποσοστό 25 %). Συνολικά έγιναν 16 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν και 3 μετανάστες που έκαναν διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε[2] ήταν 5% του πληθυσμού, που είναι μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8 %). Η περιοχή είχε δραστηριότητες και σχετικά ικανοποιητικά κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν άρρενες (και μια γυναίκα, η Σταυρούλα Μπατίντα). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι και 20 ετών (με 12 άτομα) και ακολούθησαν οι παραγωγικές ηλικίες  21-30 ετών (με 7 άτομα). Πολύ λιγότερα άτομα ανήκαν στις μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 (4 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Γυφτοχώρι, δίνεται στον παρατιθέμενο Πίν. 3.

   Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Λουκάς Λουκάς, ετών 18 (πήγε το 1906)

(β) Παπαγεωργίου Ευθύμιος, ετών 18 (πήγε το 1907)

(γ) Σκούρας Στυλιανός, ετών 18 (πήγε το 1906)

(δ) Σπανός Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το 1914)

  Μεγαλύτερες ηλικίες είχαν οι :

(α) Τουρλάκης Ιωάννης, ετών 42 (πήγε το 1914)

(β) Καλαμάρας Ιωάννης, ετών 39 (πήγε το 1907)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 25 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από το Γυφτοχώρι ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 24 μετανάστες, οι 17 ήταν άγαμοι (ή 71 %) και οι υπόλοιποι 7 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά έγιναν 16 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 24 μετανάστες από το Γυφτοχώρι. Οι περισσότεροι μετανάστες (12 άτομα) έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 50 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 8 μετανάστες. Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένο λιμάνι (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από το Γυφτοχώρι έφυγαν με ξένα πλοία (19 άτομα). Με πλοία ελληνικής ιδιοκτησίας έφυγαν 5 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι του Πειραιά, το 1907 έφυγαν 3 μετανάστες από το Γυφτοχώρι με το πλοίο “Gallia”. Το 1911, από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Oceania”. Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν πολύ περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 12 μεμονωμένα και 5 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6,  που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Γυφτοχώρι φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία του Ιλινόις με 5 άτομα (ποσοστό 25 %). Ακολούθησαν σε προτίμηση οι πολιτείες της Νέας Υόρκης, Γιούτα, Μασαχουσέτης και Αϊόβα. Μεμονωμένα άτομα  πήγαν σε άλλες 2 πολιτείες. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

 2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Οι περισσότεροι μετανάστες δηλ. 16 άτομα (67%) δήλωσαν απλός εργάτης. Δηλώθηκαν όμως και άλλα επαγγέλματα. Περισσότερα στοιχεία στον πίνακα που ακολουθεί:

 

         Ράπτης : Θεόδ. Θεοδωρόπουλος

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 3άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ήταν:

1.    Ιωάννης Τουρλάκης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-11 σε τόπο της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Μολάιν (Moline) του Ιλινόις.

2.    Αριστείδης Θεοδώρου:  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην Μονρόεβίλ (Monroeville) του Οχάιο.

3.    Νικόλαος Γαβριώτης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12, σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στην πόλη Μπρόκτον (Brockton) της Μασαχουσέτης.

 

 

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Γυφτοχώρι

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Γυφτοχώρι που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Γυφτοχώρι δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α       Ονοματεπώνυμο                      χρ. άφιξης    ηλικία    έγγαμος        Πλοίο ταξιδιού        Λιμάνι αναχώρ.

1        Γαβριώτης Νικόλαος               10-5-1915       33        ναι       Athinai                        Πάτρα

2        Έλληνας Απόστολος                13-3-1911       24        όχι       Martha Washington      Πάτρα

3        Έλληνας Ηλίας                       5-1-1911        25        όχι       Oceania                      Πάτρα

4        Θεοδωρόπουλος Θεόδωρος     5-1-1910        20        όχι       Oceania                      Πάτρα

5        Θεοδωρόπουλος Χρήστος        14-4-1910       28        ναι       San Giovanni               Νάπολη

6        Θεοδώρου Αριστείδης             16-5-1914       34        ναι       Kaiser Franz Josef I    Πάτρα

7        Καλαμάρας Αθανάσιος            14-4-1910       20        ναι       San Giovanni               Νάπολη

8        Καλαμάρας Ιωάννης               27-11-1907     39        όχι       Sicilian Prince             Πειραιάς

9        Καψαδάμης Νικόλαος             28-3-1914       28        όχι       Themistocles               Πειραιάς

10      Λουκάς Κωνσταντίνος            19-4-1907       21        όχι       Gallia                         Πειραιάς

11      Λουκάς Λουκάς                      11-12-1906     18        όχι       Gerty                          Πάτρα

12      Λουκάς Στυλιανός                  11-12-1906     19        όχι       Gerty                          Πάτρα

13      Μπατίντα Σταυρούλα              8-6-1914        20        όχι       Athinai                        Πειραιάς

14      Παπαγεωργίου Ευθύμιος         19-4-1907       18        όχι       Gallia                         Πειραιάς

15      Παπαδημητρίου Γεώργιος       5-1-1911        20        όχι       Oceania                      Πάτρα

16      Παπαδημητρίου Δημήτριος      19-4-1907       19        όχι       Gallia                         Πειραιάς

17      Παρασκευιώτης Γεώργιος       2-12-1907       20        όχι       Giulia                         Πάτρα

18      Σκούρας Στυλιανός                 21-11-1906     18        όχι       Sofia Hohenberg         Πάτρα

19      Σπανός Νικόλαος                    14-4-1914       18        όχι       Celtic                         Νάπολη

20      Τουρλάκης Αθανάσιος            24-4-1911       25        όχι       Patris                          Πειραιάς

21      Τουρλάκης Ιωάννης                31-12-1906     30        ναι       Giulia                         Πάτρα

22      Τουρλάκης Ιωάννης                14-4-1914       42        ναι       Celtic                         Νάπολη

23      Τουρλάκης Νικόλαος              28-8-1909       36        Ναι       Patris                          Πειραιάς

24      Τσούνης Κώστας                    5-1-1911        20        όχι       Oceania                      Πάτρα

 

 

4.      Χρονικό της μετανάστευσης από το ΓυφτοχώριΣπερχειάδας

 

i.     Οι πρωτοπόροι του 1906

   Την αρχή έκανε ο Στυλιανός Σκούρας, που μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε ως πρωτοπόρο μετανάστη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 3 Νοεμβρίου 1906, αναχώρησε με το πλοίο “Sofia Hohenberg” και στις 21 Νοεμβρίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Γεννήθηκε στο Γυφτοχώρι, αλλά ως τόπο διαμονής του δήλωσε τη Λαμία. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Πλατής.

   Στη συνέχεια έγινε άλλες δύο αναχωρήσεις (1 ομαδική και άλλη 1 από μεμονωμένο). Έτσι στο 1906 συνολικά έφυγαν 4 άτομα από το Γυφτοχώρι. Πιο συγκεκριμένα :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1906 έγινε από δύο άτομα, τους Λουκ. Λουκά και Στυλ. Λουκά. Στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Gerty” και στις 11 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Λουκάς Λουκάς ήταν 18 ετών. Αναζητούσε δουλειά, με 18 $ μαζί του, στο Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Καψαδάμης.

·         Ο Στυλιανός Λουκάς ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν καλλιεργητής (agriculturer). Με 15 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο νονός του (godfather) Ιωάννης Καψαδάμης.

 

Πλοίο “Gerty”

   Η άλλη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από τον Ιωάννη Τουρλάκη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 8 Δεκεμβρίου έφυγε με το πλοίο “Giulia”  και στις 31 Δεκεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη. Το περίεργο σ’ αυτή την περίπτωση ήταν ότι στην Αμερική δήλωσε ότι δεν έχει κανένα (none) συγγενή ή φίλο!

 

ii.    Μικρή αύξηση μεταναστών στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 5 άνθρωποι του χωριού. Αναλυτικά :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε τρία άτομα και περιλάμβανε τους : Κων. Λουκά, Ευθ. Παπαγεωργίου και Δημ. Παπαδημητρίου. Στις 26 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκαν στο πλοίο “Gallia” και στις 19 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υπάρχον αρχειακό υλικό μας πληροφορεί για τους μετανάστες αυτούς ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Λουκάς ήταν 21 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Προορισμός του για δουλειά (με 12 $ μαζί του) ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Καψαδάμης.

·         Ο Ευθύμιος Παπαγεωργίου ήταν 18 ετών. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του, στο Ανατολικό Κέμπριτζ (E. Cambridge) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ναούμ Αλπόχης.

·         Ο Δημήτριος Παπαδημητρίου ήταν 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Με 67 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ανδ. Δασκαλόπουλος.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Ιωάννη Καλαμάρα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 6 Νοεμβρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Sicilian Prince”  και στις 27 Νοεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 39 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Γυφτοχώρι δήλωσε τον αδερφό του Δημήτριο. Προορισμός του για δουλειά (με 14 $ μαζί του ήταν η Χάιντενβιλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Ευθύμιος Κιτσοπανίδης[4].

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Παρασκευιώτη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 12 Νοεμβρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Giulia”  και στις 2 Δεκεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Το όνομα της μητέρας του ήταν Βασιλική. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Τζασκογιάννης.

 

iii.   Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909

   Έγινε από το Νικόλαο Τουρλάκη. Στις 12 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 28 Αυγούστου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 36 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η σύζυγός του λεγόταν Αγγελική. Αναζητούσε δουλειά, με 21 $ μαζί του, στην πόλη Σκόφιλντ (Scofield) της Γιούτα, κοντά στον ανεψιό του Ηλία Σκουτέλη.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

 

iv.   Μία ομαδική αναχώρηση στο 1910

   Έγινε από δύο άτομα, τους : Χρ. Θεοδωρόπουλο και Αθαν. Καλαμάρα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 20 Μαρτίου αναχώρησαν με το πλοίο “San Giovanni”  και στις 14 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Χρήστος Θεοδωρόπουλος ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Κατερίνα. Με 22 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Σακόπουλος.

·         Ο Αθανάσιος Καλαμάρας ήταν 20 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Ζωή. Προορισμός του για δουλειά (με 23 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Χαραλάμπους.

 

 

v.    Αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρεις αναχωρήσεις με πλοία (μία ομαδική και δύο από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν έξη άτομα από το Γυφτοχώρι. Πιο συγκεκριμένα:

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε τέσσερα άτομα. Ήταν οι : Ηλ. Έλληνας, Θεόδ. Θεοδωρόπουλος, Γεώρ. Παπαδημητρίου και Κώσ. Τσούνης. Στις 18 Δεκεμβρίου 1910, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 5 Ιανουαρίου 1911 κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Ηλίας Έλληνας ήταν 25 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Βασίλειος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, κοντά στον κουνιάδο του Γ. Λιόντα.

·         Ο Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος ήταν 20 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ράπτης (tailor). Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Γαβριώτης.

·         Ο Γεώργιος Παπαδημητρίου ήταν 20 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Ντάβενπορτ (Davenport) της Αϊόβα, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Γαβριώτης.

·         Ο Κώστας Τσούνης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ελευθέριος. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στο φίλο του Κώστα Γαβριώτη.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Απόστολο Έλληνα. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Νικόλαος. Με 31 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ι. Πλατής.

 

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Αθανάσιο Τουρλάκη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 4 Απριλίου έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 24 Απριλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 25 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Αθηνά. Αναζητούσε δουλειά, με 30 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Βαθή.

 

vi.   Διατήρηση του αριθμού μεταναστών και στο 1914

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερις αναχωρήσεις με πλοία (μία ομαδική και τρεις από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν έξη άτομα από το Γυφτοχώρι. Αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Νικόλαο Καψαδάμη. Στις 9 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 28 Μαρτίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 28 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Γιαννούλα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην  πόλη Χεράιν (Herrin) του Ιλινόις, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Καλαμάρα.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Νικ. Σπανό και Ιωάν. Τουρλάκη. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, την 1η Απριλίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Celtic” και στις14 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Νικόλαος Σπανός ήταν 18 ετών. Στο Γυφτοχώρι είχε τη μητέρα του Παναγιού. Προορισμός του για δουλειά (με 250 $ μαζί του) ήταν η πόλη Μολάιν (Moline) του Ιλινόις, κοντά στον πατέρα του Θεόδωρο.

·         Ο Ιωάννης Τουρλάκης ήταν 42 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Αναστασία. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Μολάιν (Moline) του Ιλινόις, όπου ήταν ο ανεψιός του Ν. Πάχος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ιωάννης Τουρλάκης την περίοδο 1906-11 και εργάστηκε σε τόπο της Γιούτα.

 

Πλοίο “Celtic” (Photo: Alex Duncan)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Αριστείδη Θεοδώρου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 14 Μαΐου έφυγε με το πλοίο “Kaiser Franz Josef I” και στις 16 Μαΐου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 60 $ μαζί του στην πόλη Μονροεβίλ[5] (Monroeville) του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Π. Πάππας. Για τον Αριστείδη Θεοδώρου, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε στη Νέα Υόρκη.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τη Σταυρούλα Μπατίντα (Batida). Στις 19 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 8 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 20 ετών και αναλφάβητη. Επάγγελμα “οικιακά”. Γεννήθηκε στη Λαμία, αλλά ως τόπο κατοικίας δήλωσε το Γυφτοχώρι. Προορισμός της (με 25 $ μαζί της) ήταν η πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος της Αθανάσιος Σάιλος.

 

vii.  Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 – Μεταναστευτικός επίλογος

   Έγινε από το Νικόλαο Γαβριώτη. Στις 21 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Athinai” και στις 10 Μαΐου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Στο χωριό ήταν η μητέρα του Αικατερίνη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπρόκτον (Brockton) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Πετσάλας[6]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Γαβριώτης την περίοδο 1910-12 και εργάστηκε σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός.

 

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

----------------

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Γενικές απογραφές πληθυσμού στα έτη 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt από τις 7& 14 Ιουλίου 2014 (α’ & β’μέρος).

6.    amfictyon.blogspot.gr στις 23 Ιανουαρίου 2017.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :“Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)”,περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

8.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

9.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

10.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

11.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

12.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

13.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

14.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 24 μεταναστών από το Γυφτοχώρι, υπήρξαν 3 αναλφάβητοι (ποσοστό 13 %).

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Από τη Λαμία (όπως δήλωσε). Πήγε στην Αμερική τον Απρίλιο 1907, σε ηλικία 19 ετών. Αρχικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος.

[5]Ο αρχικός τόπος προορισμού ήταν N. York.

[6]Από τη Φτέρη. Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 23 ετών και εργάστηκε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης μέχρι το 1912. Το 1914 έκανε και δεύτερο ταξίδι μαζί με τη σύζυγό του Ευμορφία.