Ο αγωνιστής παπα-Κώστας Τζαμάλας

Ρουμελιώτες επαναστάτες

   Γεννήθηκε στη Δρέμισσα[1] Παρνασσίδος το 1790 (ή το 1793). Ήταν συγχωριανός με τον οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα (1791-1826). Από τη Δρέμισσα ήταν επίσης και ο σημαντικός οπλαρχηγός Πανουργιάς (1767-1834).

Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας

   Ο Κώστας Τζαμάλας εισήλθε στον ιερατικό κλάδο και μέχρι την έναρξη της ελληνικής επανάστασης ήταν ιερέας. Έτσι προήλθε το παπα-Κώστας. Σε ηλικία 31 ετών περίπου αποφασίζει να αφήσει τα ράσα και τα άμφια και παίρνει τα άρματα. Ανέβηκε στο βουνό και εντάχθηκε στα κλέφτικα σώματα. Σε πολλές μάχες εναντίον των Τούρκων συνεργάστηκε κυρίως με τους Κοντογιανναίους.

   Στις 8 Μαΐου 1821, μέσα στο Χάνι της Γραβιάς, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας συμμετέχει στον αγώνα του Οδυσσέα Ανδρούτσου και των άλλων αγωνιστών, εναντίον 8.000 τουρκαλβανών. Στις 25 και 26 Αυγούστου 1821 πολέμησε στα Βασιλικά Λοκρίδας μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς και αγωνιστές, με τελικό αποτέλεσμα την περίτρανη νίκη των Ελλήνων.

   Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας έλαβε μέρος σε πολλές μάχες όπως στον Προφήτη Ηλία Άμφισσας, στον Αετό Υπάτης, στο Δίστομο, στην Αράχωβα, στη Σκάρμιτσα[2], στο Δομοκό, Νεβρόπολη, Βελεστίνο, Πέτρα, Πλάτανο, Αλμυρό, κ.α.

Από το Δερμάτι Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1910-1924)

Προλεγόμενα

  Το Δερμάτι είναι ένα πολύ ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, στην απότομη πλαγιά του όρους Χελιδόνα. Σ’ ένα πλάτωμα της πλαγιάς, είναι η “Ράχη”, όπου είναι το κέντρο του χωριού, με τον Ι. Ν. της Αγίας Παρασκευής με το μοναδικό καμπαναριό και το έρημο Δημοτικό Σχολείο. Το χωριό χωρίζεται στον “Πέρα Μαχαλά” και στον “Δώθε Μαχαλά”. 

Το χωριό Δερμάτι (Η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Δερμάτι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 16 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2020.

Το Λυχνό Υπάτης, μέσα από την ιστορία του

   Το όνομα Λυχνό (με ύψιλον, αλλά γράφεται και με γιώτα) προήλθε από τη λέξη Λύχνος. Ένα θαυμάσιο όνομα τόπου, εφόσον ο λύχνος (το λυχνάρι) παρέπεμπε στο φως. Στη θέση όπου ήταν ο πρώτος οικισμός, το φως του λύχνου ήταν καθημερινά ορατό από τα γύρω μέρη.

 

Ο Ι. Ν. Αγίων Πέτρου & Παύλου Λυχνού (φωτ. Κ.Α.Μ., 21-6-2020)

   Η προφορική παράδοση κατέγραψε 4 εξηγήσεις για την προέλευση του ονόματος:

1.    Παλιότερα στη θέση το χωριού ήταν το Παλιομονάστηρο (που προηγήθηκε της μονής Αγάθωνος), στο οποίο κατά τη νύχτα άναβε πάντα κάποιος λύχνος. Αυτό φαινόταν πάντα από τα γύρω μέρη κι έτσι έμεινε η ονομασία Λύχνος.

2.    Τον πρώτο οικισμό από καλύβες είχαν φτιάξει 15 οικογένειες. Στη μέση αυτού άναβαν το βράδυ ένα λύχνο για να βλέπουν. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, που τον έβλεπαν αναμμένο, έλεγαν : “Άναψε ο Λύχνος”.