Ισχυροί σεισμοί στην ανατολική Στερεά Ελλάδα

  Η ανατολική Στερεά Ελλάδα δέχτηκε μεγάλους και καταστροφικούς σεισμούς από τα αρχαία χρόνια. Υπάρχουν αναφορές από αρχαίους συγγραφείς όπως οι : Θουκυδίδης, Ιουστίνος, Αππιανός, Διόδωρος Σικελιώτης και Παυσανίας. Νεότερη εκτίμηση δίνει αριθμητικό μέγεθος στους σεισμούς αυτούς από τους σεισμολόγους Βασίλειο και Κατερίνα Παπαζάχου. Παραθέτουμε τα  στοιχεία :

Σκάρφεια : Έγινε το καλοκαίρι του 426 π.Χ, όπως αναφέρουν ο Διόδωρος Σικελιώτης και ο Θουκυδίδης (βιβλίο Γ’, § 87, 89, 106).

   Από τους καταστρεπτικότερους[1] σεισμούς στην Αρχαία Ελλάδα. Προκάλεσε εδαφικές μεταβολές και θαλάσσιο κύμα στο Καλλίαρο πεδίο (πεδιάδα της Αταλάντης). Έφερε καταρρεύσεις οικοδομών και πολλούς θανάτους.

   Η Σκάρφεια καταστράφηκε εκ θεμελίων, θάβοντας στα ερείπια περισσότερους από 1.700 ανθρώπους. Στο Θρόνιο επίσης σκοτώθηκαν πολλοί (περίπου χίλιοι). Μεγάλο μέρος του Εχίνου, των Φαλάρων και της Ηράκλειας Τραχιναίας κατέπεσε. Τα Φάλαρα καταστράφηκαν μέχρι θεμελίων. Παρόμοια συνέβησαν στη Λαμία και στην Κρεμαστή Λάρισα (Πελασγία). Στους Ωρεούς κατέπεσε το προς τη θάλασσα τείχος και 700 σπίτια. Μεγάλο μέρος από τα νησιά Λιχάδες και Κύνου καταδύθηκαν (βυθίστηκαν). Για 3 μέρες στέρεψαν οι θερμές πηγές Θερμοπυλών και Αιδηψού, αλλά επανήλθαν αναβλύζοντας και από άλλες θέσεις. Η θάλασσα στις Οροβίες (Ροβιές) της Εύβοιας αποσύρθηκε[2] από τις ακτές και επανήλθε ως μεγάλο κύμα, κατακλύζοντας μέρος της πόλης. Χάθηκαν άνθρωποι που δεν πρόλαβαν να καταφύγουν σε ψηλότερα μέρη. Παρόμοια κύματα σημειώθηκαν στο Αταλαντονήσι (έξω απ’ τις ακτές των Οπουντίων Λοκρών) καταστρέφοντας μέρος του φρουρίου των Αθηναίων. Τριπλό θαλάσσιο κύμα κινήθηκε νότια (προς Τάρφη και Θρόνιο), δυτικά (προς τις Θερμοπύλες) και νοτιοανατολικά (προς το Δαφνούντα της Φωκίδας). Οι πηγές των ποταμών στέρεψαν για κάποιες μέρες. Ο ποταμός Σπερχειός άλλαξε κοίτη, πλημμυρίζοντας τους δρόμους. Ο ποταμός Βοάγριος άλλαξε φαράγγι ροής. Έγιναν σοβαρές καταστροφές στην Αλόπη, τον Κύνο και τον Οπούντα (καταστρέφοντας τελείως το κάστρο του, το Οίον). Κατέρρευσε μέρος από τα τείχη της Ελάτειας. Λέγεται ότι στο εσωτερικό της Αταλάντης χωρίστηκε στα δύο και πλημμύρισε με νερό, ώστε χωρούσαν να περάσουν πλοία. Πιθανά έγινε από ισχυρό σεισμό (ίσως με άλλο επίκεντρο) προς το τέλος Οκτωβρίου, που γιόρταζαν τα Θεσμοφόρια (για τη θεά Δήμητρα). Τότε στη Λοκρίδα, μια λωρίδα γης (χερσόνησος) αποκόπηκε και σχηματίστηκε το νησί της Αταλάντης. Επίσης στην Άλπωνο (κοντά στις Θερμοπύλες) 25 κορίτσια σε ψηλό πύργο έπεσαν στη θάλασσα μαζί με τον πύργο. Αναφέρεται ο συνολικός αριθμός των 3.000 τουλάχιστο νεκρών.

Γιατροί Φαλάρων-Στυλίδας, και τοπική αυτοδιοίκηση (μέχρι το 1990)

    Οι γιατροί της Στυλίδας, ως κεντρικά πρόσωπα της κοινωνίας, συμμετείχαν ενεργά στα κοινά και με πολλαπλές θητείες, προσέφεραν σημαντικό έργο. Με την πανεπιστημιακή γνώση, όσο και την οικονομική και κοινωνική τους θέση, αναβάθμισαν το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ανέδειξαν τον τόπο τους. Θα δοθούν, με συνοπτικό τρόπο στοιχεία κυρίως των δημάρχων, εφόσον δεν είναι γνωστά τα ονόματα και η ιδιότητα των δημοτικών συμβούλων, που πλαισίωσαν τους δημάρχους.

Γιατροί και δήμαρχοι

    Ο γιατρός Ματθαίος Μαρκίδης, κρητικός στην καταγωγή, διετέλεσε δήμαρχος Στυλίδας την περίοδο 1871-1874. Το 1879 στη Στυλίδα την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είχαν αναλάβει : ο φαρμακοποιός Θεοχάρης Νικ. Οικονομίδης (1835- ;) και τρεις γιατροί, ο Ιωάννης Αναγν. Θεοδώρου, ο Δημάκης Ταλιαδούρος και ο Ματθαίος Μαρκίδης.

Ιωάννης Αν. Θεοδώρου

     Το 1881 ως δήμαρχος Φαλάρων ανέλαβε ο γιατρός Ιωάννης Αναγν. Θεοδώρου. Με την ιδιότητα αυτή υποδέχτηκε και προσφώνησε[1] τον τότε βασιλιά Γεώργιο Α΄, που επισκέφθηκε τη Στυλίδα. Στη συνέχεια εναλλάχτηκαν στη θέση του δημάρχου οι γιατροί Ματθ. Μαρκίδης και Ιωάν. Θεοδώρου μέχρι το 1895.

     Το 1903, αλλά για μικρή χρονική διάρκεια τη θέση του δημάρχου κατείχε ο γιατρός Κωνσταντίνος Δημ. Πετρίδης. Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, τον τομέα της ιδιωτικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης[2] κάλυπταν οι γιατροί Δημ. Γ. Ταλιαδούρος (που μετοίκησε στη Λαμία), Παναγ. Αντ. Ανδρέου, Κων. Δημ. Πετρίδης και Ιωάν.  Αναγν. Θεοδώρου, οι φαρμακοποιοί Δημ. Θ. Οικονομίδης και Παναγ. Γ. Φραγκάκης[3]. Ο Γεώρ. Σπ. Πιπιλίγκας είχε ανοίξει φαρμακείο στη Λαμία.

Από την Αταλάντη, μετανάστες στην Αμερική (1907-1924)

Προλεγόμενα

   Δυστυχώς για μένα, έχω λίγες φορές επισκεφθεί την Αταλάντη, την πρωτεύουσα της Λοκρίδας, με τη μεγάλη ιστορική διαδρομή. Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από την Αταλάντη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από 5 και πλέον χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και το μεγαλύτερο μέρος της έγινε το φθινόπωρο του 2016. Η εργασία ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτώβρη. 2016.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε  76 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια). Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Αταλάντη, Λαμία) της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.
   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της ιστορικής κωμόπολης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Γιώργος Γεωργουλόπουλος (1923-2016)

                                               εις μνήμην

Μεγάλος άνθρωπος είναι μονάχα κείνος

που κάτι πιο μεγάλο του αγαπάει.

     Πέτρος Βλαστός (1879-1941)

   Ήθελε πάντα να συμμετέχει σε συλλογικές προσπάθειες, που αναδείκνυαν τον τόπο που έζησε και δοκίμαζε τον εαυτό του στα δύσκολα. Όσο αγαπούσε τη φύση, άλλο τόσο και τους ανθρώπους γύρω του. Συγκέντρωνε όλα τα χαρακτηριστικά ενός ενεργού πολίτη και φανατικού Λαμιώτη, με μεγάλη διάθεση προσφοράς. ‘Έθετε πάντα ψηλότερα τον προσωπικό του πήχη, δοκιμάζοντας τον εαυτό του στα δύσκολα Αυτός ήταν ο Γιώργος Γεωργουλόπουλος. Ένας διαρκής νέος.

  Γεννήθηκε στη Λαμία το 1923 (όπως μου είπε ο ίδιος) και ήταν το 7ο παιδί της οικογένειας (με 9 παιδιά). Εργάστηκε από μικρή ηλικία. Από το 1944 εργαζόταν στην Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας. Στις 17 Οκτωβρίου 1944 (παραμονή της αναχώρησης των Γερμανών από τη Λαμία) έπεισε τον Σουηδό Στούρε Λιννέρ, υπεύθυνο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, να παρέμβει στο Γερμανό Διοικητή να μην ανατιναχτεί το Εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας. Η παρέμβαση έγινε και το Εργοστάσιο σώθηκε. Για την προσφορά του αυτή η πόλη της Λαμίας - δυστυχώς - δεν τον τίμησε!

Γιώργος Γεωργουλόπουλος

(φωτ. 6-12-2014, Κ.Α.Μ.)

   Μετά τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, επέστρεψε στην Ηλεκτρική Εταιρεία Λαμίας. Παράλληλα σπούδασε στη Σχολή Μηχανικών Παναγιωτόπουλου και στη Σχολή Εργοδηγών Μηχανολόγων. Μετά την εξαγορά της Εταιρείας από τη ΔΕΗ, ο Γιώργος Γεωργουλόπουλος από το 1957 ήταν υπομηχανικός-ηλεκτρολόγος στο τεχνικό προσωπικό της ΔΕΗ στη Λαμία.

   Δραστήριο άτομο, με ποικίλα ενδιαφέροντα, έγινε μέλος της Χορωδίας Λαμίας, με μαέστρους τους Μαργέτη, Αινιάν, Ψυχούλη και Ριζοκώστα. Δημιούργησαν και μια ομάδα που έψαλλε εκκλησιαστική μουσική σε ναούς ή σε τελετές (γάμους, κλπ.). Με τη Χορωδία Λαμίας το 1960 τραγούδησε σε διαγωνισμό στο Αρέτζο της Ιταλίας. Η Χορωδία απέσπασε το 2ο βραβείο με το τραγούδι «Μαρία Πενταγιώτισσα».

   Ήταν μέλος πολλών σωματείων αθλητικών, κοινωνικών, φυσιολατρικών και οικολογικών. Είχε αθλητικές επιδόσεις μεγάλων αποστάσεων ως βετεράνος αθλητής, χειμερινής κολύμβησης, ορειβασίας, χιονοδρόμος μέχρι την ηλικία των 80 ετών και πλέον. Μέχρι τα 78 χρόνια του έτρεχε σε αγώνες αντοχής. Οργάνωνε και συμμετείχε σε δραστηριότητες ποιότητας ζωής για την πόλη της Λαμίας (δενδροφύτευση, καθαριότητα και βελτίωση χώρων, κ.ά.). Σε κοινωνικές δράσεις ήταν πάντα παρών και κάθε φορά εκδήλωνε την αγάπη του για τη Λαμία.