Σύνδεση των πόλεων, χωριών και οικισμών της Φθιώτιδας με το ηλεκτρικό δίκτυο της ΔΕΗ

Περιμένοντας το ηλεκτρικό ρεύμα

Εισαγωγή

Λάμπα πετρελαίου

   Το αγαθό του ηλεκτρικού ρεύματος ήρθε στη Λαμία το 1911, μετά την ίδρυση και λειτουργία του Εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας Λαμίας. Η Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας ήταν μια ιδιωτική εταιρεία, που είχε σύμβαση[1] με το Δήμο Λαμίας, διάρκειας 45 χρόνων, να παράγει και παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στην πόλη (κατοικίες, εργαστήρια, βιοτεχνίες, βιομηχανίες) και για δημοτικό φωτισμό. Αρχικά με ατμομηχανές και στη διάρκεια του Μεσοπολέμου με πετρελαιομηχανές, που κινούσαν τις ηλεκτρικές γεννήτριες, η παραγωγή[2] έφτασε (στη δεκαετία του ’30) τη συνολική ισχύ 950 ίππων, από την οποία οι 600 ίπποι δίνονταν[3] στην πόλη.

   Ακολούθησαν σε αρκετή χρονική καθυστέρηση οι κωμοπόλεις της Φθιώτιδος με μικρές ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες συνήθως σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, όπως στη Στυλίδα, Υπάτη, Αμφίκλεια, Μακρακώμη, Σπερχειάδα, κλπ., καθώς επίσης στο Καρπενήσι, μέχρι και το Μικρό Χωριό στην Ευρυτανία. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ήταν μικρή και προοριζόταν κυρίως για φωτισμό.

  

1.       Η ίδρυση της ΔΕΗ

   Από τα χρόνια της Κατοχής, αλλά ιδίως μετά απ’ αυτήν, από διάφορους φορείς όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και η U.N.R.R.A.[4] , εκπονήθηκαν μελέτες για αξιοποίηση των φυσικών πηγών (πλουτοπαραγωγικών) της Ελλάδος. Πριν ακόμη λήξει ο Εμφύλιος, το 1948, η αμερικανική εταιρεία EBASCO Services υπέβαλε έκθεση για το ενεργειακό πρόγραμμα της Ελλάδος που προέβλεπε την κατασκευή υδροηλεκτρικών και θερμοηλεκτρικών εργοστασίων, την ενοποίηση του ηλεκτρικού δικτύου και τον καθορισμό ενιαίας τιμής κατανάλωσης.

   Να σημειωθεί ότι την περίοδο αυτή, υπήρχαν στην Ελλάδα 385 ηλεκτρικές εταιρείες. Απ’  αυτές οι 263 εταιρείες ήταν ιδιωτικές και είχαν απλή άδεια λειτουργίας, ενώ άλλες 54 είχαν προνομιακή άδεια. Οι υπόλοιπες 58 ηλεκτρικές εταιρείες ήταν δημοτικές ή κοινοτικές. Τέλος υπήρχαν και άλλες 10 ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες χωρίς άδεια!

   Στις 20 Ιουλίου 1950 υπογράφτηκε σύμβαση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της αμερικανικής εταιρείας Ebasco, με την οποία η τελευταία αναλάμβανε την ανάπτυξη και λειτουργία εθνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.

Στούρε Λιννέρ (Sture Linnér)

Άγνωστοι ευεργέτες του τόπου

Μεγάλος άνθρωπος είναι μονάχα κείνος
που κάτι πιο μεγάλο του αγαπάει.

                   Πέτρος Βλαστός (1879-1941)

   Είναι ιστορικός κανόνας, οι άδολοι και τελικά οι πραγματικοί ευεργέτες ενός τόπου να παραμένουν αφανείς και άγνωστοι. Είναι μια προσφορά χωρίς αντάλλαγμα, εφόσον είναι το πλεόνασμα της αγάπης για κάποιες αξίες, με κορυφαία τον άνθρωπο. Απ’ όλες τις ηπείρους της Γης, υπήρξαν παραδείγματα ευαίσθητων ανθρώπων (συνήθως με πνευματική καλλιέργεια) που ανταποκρίθηκαν - και μερικοί θυσιάστηκαν - σε σκληρές περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Στα κατοχικά χρόνια 1942-44, την επισιτιστική βοήθεια στην Ελλάδα, μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, ανέλαβε ομάδα Σουηδών. Στη Λαμία και την ευρύτερη περιοχή της, την ευθύνη είχε ο ελληνιστής και διπλωμάτης Στούρε Λιννέρ.

   Γεννήθηκε το 1917 στη Στοκχόλμη. Γοητεύτηκε από την αρχαία ελληνική ιστορία και πολιτισμό, ώστε να σπουδάσει Αρχαία Ελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Τότε ήρθε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Σουηδία ήταν ουδέτερη χώρα και δεν είχε εμπλοκή σ’ αυτόν. Ο ελληνικός αγώνας κατά των Ιταλών θαυμάστηκε απ’ όλο τον κόσμο.

   Ήρθε όμως η Κατοχή, από τον Απρίλιο του 1941. Οι Γερμανοί κατακτητές, χωρίς την απαραίτητη επιμελητεία και παραβιάζοντας τις διεθνείς συμβάσεις του 1926 και 1929, κατέσχεσαν όλες τις αποθήκες τροφίμων. Επέβαλαν παρακράτηση στα αγροτικά προϊόντα (κυρίως δημητριακά), στερώντας τα από τον ελληνικό λαό. Έτσι, κυρίως από τις αγορές των πόλεων, έλειψαν τα βασικά τρόφιμα και σύντομα ήρθε ο λιμός. Σε συνδυασμό με το βαρύ χειμώνα του 1942-43 και την έλλειψη καυσίμων, ο θάνατος τριγύριζε στις γειτονιές των πόλεων (κυρίως στην Αθήνα), ο δε “άνθρωπος κατάντησε πραμάτεια”, όπως έγραψε ο Γ. Σεφέρης.

Τηλέγραφος και τηλέφωνα στην Ελλάδα – Η εφαρμογή στη Φθιώτιδα

Η διάδοση και χρήση των τηλεπικοινωνιών

Γενικά

   Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, οι τηλεπικοινωνίες στηρίχθηκαν : (α) στην αποστολή σημάτων με φωτιές, καπνό, καθρέφτες, περιστέρια (β) στην αποστολή σημάτων με μηχανικούς τρόπους (σημαφόροι), (γ) στον ηλεκτρομαγνητισμό ενσύρματα (ηλεκτρικά σήματα Mors, τηλέφωνο, τηλέτυπο, φαξ, κ.ά.) και (δ) στα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (ασύρματη μορφή δηλ. τηλέφωνα, τηλεόραση, υπολογιστές).

Α. Στα χρόνια του τηλεγράφου

 

   Ήταν τα χρόνια του βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα, το 1844, όταν στην Αμερική ο Σάμουελ Μορς έδειξε σε πρώτη λειτουργία την εφεύρεσή του. Ήταν ο τηλέγραφος, με τον οποίο έστειλε το πρώτο ενσύρματο μήνυμα μεταξύ Ουάσιγκτον και Βαλτιμόρης. Από το επόμενο έτος (1845) άρχισε η εγκατάσταση τηλεγράφων στην Ευρώπη (Γαλλία, Αγγλία και Ολλανδία).

Ο τηλέγραφος του Morse (1837)

  Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο μεγαλύτερο[1] εμπορικό λιμάνι της, τη Σύρο, εγκαινιάστηκαν οι ελληνικές τηλεπικοινωνίες, εφόσον το 1856 έφτασε το πρώτο τηλεγράφημα από τη Χίο (άλλο σημαντικό λιμάνι του Αιγαίου, που ήταν τότε υπό τουρκική κατοχή). Η χρησιμότητα του νέου μέσου ανάγκασε το ελληνικό κράτος να το αναπτύξει. Έτσι, το 1859, Βαυαροί μηχανικοί ένωσαν τα ταχυδρομεία της Αθήνας και του Πειραιά μέσω εναέριας τηλεγραφικής γραμμής. Στη Ελλάδα η πρώτη τηλεγραφική επικοινωνία εγκαινιάστηκε το Φεβρουάριο του 1859 με τρεις γραμμές, η πρώτη Πειραιάς - Σύρος - Χίος, η δεύτερη Αθήνα - Πειραιάς και η τρίτη Αθήνα - Πάτρα.

   Οι ανάγκες επικοινωνιών της χώρας με το εξωτερικό επέβαλαν τη δημιουργία τηλεγραφικής γραμμής. Τα χερσαία σύνορα της Ελλάδος τότε ήταν στην κορυφογραμμή της Όθρυος[2] και η Λαμία ήταν ακριτική πόλη της. Κατασκευάστηκε λοιπόν την περίοδο αυτή εναέρια τηλεγραφική γραμμή Λαμίας-Τουρκίας, που επέτρεπε τη σύνδεση της Ελλάδας με την Οθωμανική Τουρκία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στις 12 Φεβρουαρίου 1859, από τον τηλεγραφικό σταθμό Αθηνών διαβιβάζεται το πρώτο διεθνές τηλεγράφημα στον τηλεγραφικό σταθμό Κωνσταντινουπόλεως.

Παλιοί κρεοπώλες και Δημοτική Αγορά Λαμίας

   Η ευρύτερη περιφέρεια της Λαμίας, που βρίσκεται στην καρδιά της Ρούμελης, με τα πολλά χωριά στο ορεινό της μέρος, έβριθε τα παλιότερα χρόνια απ’ την κτηνοτροφία. Ήταν η κυρίαρχη απασχόληση, που κάλυπτε τις ανάγκες της οικογένειάς τους, αλλά αποτελούσε και κερδοφόρο επάγγελμα γι’ αυτούς. Υπήρχαν οι μεγάλοι κτηνοτρόφοι (τσέλιγκες) με εκατοντάδες ζώα (γίδια ή πρόβατα) και οι μικροί. Η βοοτροφία ήταν περιορισμένη, από έλλειψη μεγάλων βοσκότοπων.

Γεώργιος Γάκης (1934)

   Οι κτηνοτρόφοι (συνήθως ήταν και ζωέμποροι) πουλούσαν τα ζώα τους, αλλά η έλλειψη οργανωμένων σφαγείων τους ανάγκαζε να χρησιμοποιούν εκδοροσφαγείς ή ενίοτε αναλάμβανε ο ίδιος ο κτηνοτρόφος να τα σφάζει. Τα σφάγια κατέληγαν συνήθως σε μαγαζί (στεγασμένο ή και υπαίθριο) το γνωστό κρεοπωλείο[1]. Μετά ο κρεοπώλης τεμάχιζε κατάλληλα το κρέας, που επέλεγε ο πελάτης, το ζύγιζε και πληρωνόταν ανάλογα. Τα παλιότερα χρόνια συνυπήρχαν τα επαγγέλματα του εκδοροσφαγέα, χασάπη[2] και κρεοπώλη. Στους τελευταίους αιώνες διαχωρίστηκαν και οι περισσότεροι επέλεξαν το επάγγελμα του κρεοπώλη.

   Ως παράδειγμα αναφέρουμε την ονομαστή και μεγάλη οικογένεια κρεοπωλών και ζωεμπόρων Γάκη. Γενάρχης[3] της οικογένειας ήταν ο Γεώργιος Αναστασίου ή Γάκης, που καταγόταν από την Κορυτσά της Βορ. Ηπείρου και ήταν εκδοροσφαγέας και κρεοπώλης. Το επώνυμο Γάκης προήλθε από το Γιωρ-γάκης κι έμεινε το Γάκης ως επώνυμο πλέον. Παιδιά του ήταν ο Απόστολος Γάκης (1858-1938), ο Βασίλειος Αναστασίου (που όμως κράτησε το αρχικό επώνυμο της οικογένειας), κ.ά. Στα 13 παιδιά του Απόστολου Γάκη περιλαμβάνονταν ο Δημήτριος (1858-1923), κρεοπώλης και ο Γεώργιος Γάκης[4] (1888-1953), επίσης κρεοπώλης. Ήταν άνθρωποι ψηλοί, σωματώδεις και γεροί, “πρώτοι στο σφάξιμο, φούσκωμα, γδάρσιμο, ξεκοίλιασμα και τελικά κρέμασμα στο τσιγκέλι”.

Περιμένοντας την ελληνική … χρεοκοπία (ημέρες 2004-2011)

Πολιτική ανικανότητα κι αδράνεια

-  Στις προτάσεις του ΥΠΕΘΟ Γ. Αλογοσκούφη για την αντιμετώπιση της κρίσης η απάντηση του τότε πρωθυπουργού Κων. Καραμανλή ήταν «άσ’ το γι’  αργότερα».

                                                                      [Καλοκαίρι του 2008]

-  «Από το Φεβρουάριο του 2009, οκτώ μήνες πριν από τις εκλογές, γνωρίζαμε ότι η Ελλάδα είναι τεχνικά πτωχευμένη... Η χρεοκοπία ήταν θέμα χρόνου». …«Ο Γιώργος Παπανδρέου γνώριζε τα πάντα».

[Κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος ομολογεί στο «Βήμα της Κυριακής»]

-  «Το λάθος µας είναι ότι δεν προετοιμάσαμε το λαό, ούτε το κόμμα».

[Δήλωση στελέχους του ΠΑΣΟΚ]

1. Προλεγόμενα

   Είναι ένα θέμα ιδιαίτερα επώδυνο. Αποτελεί πλέον τη σκληρή καθημερινότητα του ελληνικού λαού, που μετά την εικονική πραγματικότητα ευημερίας τριών δεκαετιών από τη μεταπολίτευση ξύπνησε βίαια σαν από  εφιάλτη, και δεν μπορεί να συνέλθει απ’ αυτό. Η καταγραφή αυτή επιθυμεί να αποδώσει ένα σύντομο χρονικό μιας επταετίας, από εναλλαγή δύο κυβερνήσεων των γνωστών πολιτικών κομμάτων της ΝΔ (περίοδος 2004-2009) και ΠΑΣΟΚ (περίοδος 2009-2011), που θα εστιαστεί σε χειρισμούς ή αδράνειες στην πορεία της επερχόμενης κρίσης χρέους (ή ορθότερα χρεοκοπίας). Βέβαια οι ρίζες του κακού (υψηλός εξωτερικός δανεισμός, πελατειακό σύστημα, αναξιοκρατία, υπέρογκο δημόσιο, κ.ά.) βρίσκονται σε προηγούμενες 10ετίες, αν και οι ιστορικοί τις ανάγουν στα χρόνια της επανάστασης του ’21 και της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους. Ο περιορισμός του θέματος είναι δύσκολος, αλλά αναγκαίος για να αποδοθεί (στο βαθμό που αυτό μπορεί να γίνει) η εκδήλωση της νέας (αδήλωτης) πτώχευσης[1] της Ελλάδας.

2. Η περίοδος των κυβερνήσεων Κωνστ. Α. Καραμανλή (2004-2009)

   Μετά τις εκλογές του 2004, από τις 10 Μαρτίου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανέλαβε ως πρωθυπουργός της Ελλάδος (1η θητεία) μέχρι το Σεπτέμβρη του 2007. Όπως ήταν η συνήθης δικαιολογία (που είχε όμως ένα βαθμό αλήθειας) για κάθε νέα κυβέρνηση δηλώθηκε ότι «Τα ταμεία είναι άδεια, υπάρχουν κρυφά χρέη».