Από την Καστριώτισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1914)

 

Προλεγόμενα

   Την Καστριώτισσα δεν την έχω επισκεφτεί. Ξέρω ότι είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό, σε υψόμετρο 1.160 μ. στην πλαγιά της Οίτης, από την εποχή των Δωριέων.

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 35 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2023.

Ο Ι. Ν. της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Καστριώτισσα Φωκίδας

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά βρέθηκαν οι 35καταγραφές. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από την Καστριώτισσα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Η σχεδίαση της Νέας Αγοράς Λαμίας

 

Ένα δημοτικό όνειρο

 

1.  Η παλιά Δημοτική Αγορά Λαμίας

Η κεντρική πύλη εισόδου το 2011 (οδός Όθωνος)

   Ήταν περίπου 95 χρόνια πριν,όταν είχε εκλεγεί ο οραματιστής Δήμαρχος Λαμίας Ιωάννης Μακρόπουλος για την τετραετία 1925-29. Το δημοτικό του πρόγραμμα μεταξύ άλλων περιλάμβανε την κατασκευή δημοτικής αγοράς, για τη συγκέντρωση κρεοπωλείων, ιχθυοπωλείων και λαχανοπωλείων και την εξασφάλιση υγιεινής επαγγελματικής στέγης σε πολλούς επαγγελματίες, αποτελώντας απαραίτητο έργο για την εξυγίανση της πόλεως. Τη μελέτη ανέλαβε ο μηχανικός Χρ. Σαδούκας και περιλάμβανε 47 καταστήματα. Εγκρίθηκε στις 27 Αυγούστου 1929παμψηφεί, από το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας.

Όμως το έργο υλοποιήθηκε με την κατασκευή 50 μικρών καταστημάτων, τον Ιούνιο του 1936, με δήμαρχο το Σπύρο Πετρόπουλο. Με πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Λαμίας, όλα τα Κρεοπωλεία, Ιχθυοπωλεία και Οπωρολαχανοπωλεία υποχρεώθηκαν να συγκεντρωθούν στη Δημοτική Αγορά όπου στις 19-3-1937 έγιναν τα εγκαίνια αυτής και άρχισε πλέον τη λειτουργία της.

   Η παλιά Δημοτική Αγορά Λαμίας λειτούργησε ικανοποιητικά μέχρι στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Όμως, χωρίς ανακαίνιση και βελτιώσεις στα παλιά μικρά καταστήματα, άνοιξαν νέα (κρεοπωλεία, κλπ.) εκτός της Δημοτικής Αγοράς, η δε πληθυσμιακή αύξηση της πόλης με την ανάπτυξη των συνοικιών, δημιούργησε τοπικές αγορές. Η νέα απόφαση του δήμου (δεκαετία του ’60)  για υποχρεωτική λειτουργία των κρεοπωλείων μόνο στη δημοτική αγορά δεν απέδωσε. Η πλήρης εγκατάλειψη των κτιρίων της δημοτικής αγοράς στη συνέχεια,, ενός συνόλου χαρακτηριστικού μιας εποχής, που έφερε το δικό της χρώμα στην πόλη, με ευθύνη κυρίως όσων υπηρέτησαν την τοπική αυτοδιοίκηση και πρώτιστα των δημάρχων, έφερε το τέλος.

   Η τύχη της Αγοράς είχε κριθεί, εφόσον ξεπεράστηκε στο χρόνο και δεν ήταν χρηστική πλέον. Ακολούθησε η απόφαση στο 2006 για κατεδάφιση στα μεσαία κτίρια και το 2011 τα περιφερειακά. Απέμεινε μέχρι σήμερα ως χώρος στάθμευσης και αισθητικά μια πληγή στον ιστό της πόλης.

Οι Ιδιωτικές Κλινικές της Λαμίας (4ο μέρος)

 

Πρόλογος

    Στη σειρά δημοσιευμένων εργασιών μου, με τον ανωτέρω τίτλο, οφείλω να προσθέσω και μία ακόμη, που δεν την παρουσίασα. Ανήκει στη μεταπολεμική περίοδο και ήταν η Κλινική των Πολύζου – Λάμπρου. Ευχαριστώ τον ανώνυμο αναγνώστη, που μου επισήμανε το θέμα.

 Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                 φυσικός

50 Έλληνες που χάθηκαν στη σήραγγα Κούρνοβου (1943)

 

 

Άσβεστη η μνήμη τους 80 χρόνια μετά

 

Η είσοδος της σήραγγας Κούρνοβου

   Η ιδέα για σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή ήταν η πρώτη που ερχόταν στα χρόνια της Κατοχής, ειδικά μετά από τις επιτυχίες στις γέφυρες Γοργοποτάμου και Ασωπού. Η σήραγγα Μπράλου φυλασσόταν καλά από τους Γερμανούς κι έτσι επιλέχτηκε η σήραγγα Κούρνοβου. Η αντιστασιακή ομάδα με επικεφαλής τον καπετάν Λάμπρο (Σπύρο Μπέκιο) θα χτυπούσε μια αμαξοστοιχία με Γερμανούς στρατιώτες, μέσα στη σήραγγα. Η έγκριση από τον ΕΛΑΣ ήρθε και τα εκρηκτικά βρέθηκαν. Οι πληροφορίες ότι θα κατέρχονταν δύο αμαξοστοιχίες με Γερμανούς επιβεβαίωναν την αντιστασιακή ενέργεια.

   Στις 2 Ιουνίου 1943 τοποθετήθηκαν τα εκρηκτικά και απέμενε η πυροδότηση, μόλις φανεί η κατερχόμενη αμαξοστοιχία. Όμως, από την αντίθετη κατεύθυνση ερχόταν άλλη αμαξοστοιχία που μετέφερε αδειούχους Ιταλούς στρατιώτες στη Λάρισα. Στο πρώτο βαγόνι είχε 50 Έλληνες ομήρους των Ιταλών,σε βαγόνι-κλούβα, που οι κατακτητές έβαζαν για την  ασφάλειά τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.

Ο Εθνομάρτυρας Αθανάσιος Διάκος

 

Ομιλία του Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου στο 3ήμερο εκδηλώσεων για τον Αθανάσιο Διάκο, με τίτλο “Ύμνος στην αθανασία 2023”. Εκφωνήθηκε την Παρασκευή 12 Μάη 2023, στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας

 

Αθανάσιος Διάκος

   Ο Άγγλος ιστορικός Τζωρτζ Φίνλεϋ έγραψε για  το Διάκο ότι είναι στους:

 “δώδεκα Ελληνας, τους μάλιστα αξίους ν' αναγράφωνται εις δημόσιον μνημείον. … Ο Διάκος κατέστη στρατιωτικός αρχηγός των Χριστιανών, ανήρ δικαίως φημισθείς διά την ανδρείαν και τον πατριωτισμόν του”.

   Ο Θανάσης ήταν το τελευταίο από τα 5 παιδιά μιας οικογένειας. Για τον τόπο και το έτος γέννησης του Θανάση, ακόμα και για το πατρικό του επώνυμο υπάρχουν δύο εκδοχές:

- Γεννήθηκε στην Άνω Μουσουνίτσα, το 1788 και το πατρικό επώνυμο ήταν Μασαβέτας.

- Γεννήθηκε στην Αρτοτίνα, το 1792 και το πατρικό επώνυμο ήταν Γραμματικός.

   Ως πιθανότερη εκδοχή είναι ότι ο Διάκος καταγόταν από τη Μουσουνίτσα, αλλά γεννήθηκε στην Αρτοτίνα. Επίσης, σύμφωνα με τον ιστορικό Τάκη Λάππα, το πλέον πιστευτό επώνυμο του Διάκου είναι Μασαβέτας.

στο Γιώργο Ευαγ. Στεφανή (1929-2023), τη μεγάλη μνήμη της Νέας Άμπλιανης

 

Πένθιμα

 

Γιώργος Στεφανής

   Είναι θλιβερό καθήκον, αλλά είναι και επιβαλλόμενο χρέος, να μιλήσω για τον βέρο Αμπλιανίτη αείμνηστο Γιώργο Στεφανή. Αν και ήταν πολύ μεγαλύτερος από μένα, ήθελε να τον αποκαλώ μόνον Γιώργο. Στα τρία τελευταία χρόνια της πανδημίας του κορωνοϊού, ξέρω ότι ήθελε να τον επισκέπτομαι, αλλά δεν ήθελα να τον κολλήσω και να κινδυνέψει.

   Ο Γιώργος γεννήθηκε το 1929, από γονείς αμπλιανίτες στην καταγωγή. Ο πατέρας του Ευάγγελος είχε πάει μετανάστης στην Αμερική από το 1912 και επέστρεψε το 1924.  Ήταν κτηνοτρόφος. Από το γάμο του με τη Βάγια Νιάφα γεννήθηκαν 4 αγόρια. Ο Γιώργος ήταν ο δεύτερος.

 

   Το 1935 ο Γιώργος πήγε στην Α’ τάξη του Δημοτικού Σχολείου Νέας Άμπλιανης, που μόλις τότε είχε ιδρυθεί, με δάσκαλο τον αμπλιανίτη Κωνσταντίνο Καραχάλιο. Αυτός διέγνωσε το καλό μυαλό τού Γιώργου και σύστησε στον πατέρα του να συνεχίσει το παιδί στα γράμματα. Όμως ο πατέρας του δεν τον άφησε να συνεχίσει στο Γυμνάσιο και ο Γιώργος το ’χε παράπονο. Ακολούθησε η Κατοχή και ο Εμφύλιος.

ΠΑΝΩ Σ' ΕΝΑ ΓΚΡΕΜΙΣΜΕΝΟ ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ

 

του Δημήτρη Κ. Καραθεοδώρου, φιλολόγου

 

    Όσα εικονοστάσια κι αν είδα κι αν απάντησα, σαν το εικονισματάκι τής Αγίας Αικατερίνης, της παραγκούλας των Μικρασιατών προσφύγων Στυλίδας δεν αγάπησα.

   Άγιο - θεμελιωμένο, πυργάκι ξακουστό, δυο οργιές τού ψήλου, μια οργιά πλατύ, λαμπροστολισμένο κτίσμα λαϊκό, σε αιγαιοπελαγίτικο - Ανατολής ρυθμό, ασβεστοασπρισμένο και στην κορφή σταυρό, αείφωτο καντήλι, φως αληθινό και η πορτούλα του ν’ αστράφτει μάλαμα.

Η παραγκούλα της Αγ. Αικατερίνης  (1958)

Αρχείο Δέσποινας Λαΐνα

   Αυτό το ιλαρόν φως, λαμπάδα, φανός, άστρον πεσμένον να τρεμουλιάζει εκεί στο πορτάκι τού προσκυνηταρίου, εκεί στο βάθος τής μελανωμένης εικόνας των πρώτων θρησκευτικών μου χρόνων και παραστάσεων, σημάδεψε τη ζωή μου κι ένιωθα την περιέργεια να το παρατηρήσω προσεκτικά, να το εξετάσω από κοντά - τι είναι αυτό το φως - σαν τον Μάνο τού Κορωνιού που ησθάνετο την επιθυμίαν να το κυνηγήσει, εκείνο το μελαγχολικό φως, εκείνο το μυστηριώδες φέγγος ανάμεσα εις τα δύο χλοερά νησάκια, όπως γράφει στο “Άνθος του Γιαλού” του ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

   Το 1950, αφού η οικογένειά μας για να επιβιώσει φώλιασε εδώ κι εκεί, σε πολλές και διάφορες ποντικότρυπες της Στυλίδας, λόγω μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής ταραγμένης περιόδου, ο πατέρας μου με “Συμφωνητικόν” αγόρασε από τον Αυλακιώτη Δημήτριο Ψάρρη, πέραν του δευτέρου Συνοικισμού των Μικρασιατών προσφύγων, ένα οικόπεδο με ένα μικρούτσικο σπιτάκι και το μαγειρειό αντί 3.500.000 εκατομμυρίων.