Από το Παλαιοξάριο (Άνω & Κάτω) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1905-1928)

Προλεγόμενα

   Το Παλαιοξάρι (δηλ. Παλαιόκαστρο), είναι πλέον δύο χωριά, που αναφέρονται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως ένα χωριό, στην ενδοχώρα του νομού Φωκίδας, μεταξύ Λιδωρικίου και Ναυπάκτου. Το Άνω Παλαιοξάρι, σε υψόμετρο 850 μ., έχει μετονομαστεί σε Ποτιδανεία, ενώ το Κάτω διατήρησε το όνομα Παλαιοξάρι.

Κρήνη στο Παλαιοξάρι (φωτ. Μαρίας Ηλιάκη)

  Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 217 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2024.

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 72 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 217 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Δεν το έχω επισκεφθεί.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λιδωρίκι) ή άλλο χωριό της περιοχής. 

Της Μοίρας τα γραμμένα κι ο Χριστός

 ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

 του Δημήτρη Κ. Καραθεοδώρου, φιλολόγου-λογοτέχνη

 

   Στα παλιά τα χρόνια του μύθου και των παραμυθιών, ήταν στα δικά μας χώματα, σ’ ένα χωριό, ένα αντρόγυνο. Φτωχό το νοικοκυριό τους και βαριά και αβάσταχτη η ζωή τους. Μ’ ένα χωραφάκι σχεδόν μπαΐρι, που πότε-πότε κάρπιζε, ένα γαϊδουράκι, μια κατσίκα με τα κατσικάκια της κι κάμποσα ορνίθια στο κοτέτσι τους, παλεύαν να τα βγάλουν πέρα στη ζωή.

   Η γυναίκα του νοικοκύρη ήταν πολύ βασανισμένη και φαρμακωμένη. Κρυφό μαράζι είχε και μυστικό σαράκι κατέτρωγε τα σωθικά της. Δεν είχε αποκτήσει παιδί. Και νύχτα-μέρα δυνάμωνε τις προσευχές της στον Χριστό να της χαρίσει ένα παιδί. Συχνά-πυκνά πήγαινε πρόσφορα στην Εκκλησία, άναβε κεράκια και λαμπάδες, οδοιπορούσε στου χωριού το εξωκκλήσι της Παναγιάς της Βρεφοκρατούσας κι άναβε τα καντηλάκια της, σάρωνε τον άγιο χώρο της, πότιζε τα δένδρα της, φρόντιζε τα λουλούδια της και δίπλωνε τα παρακάλια της να της δώσει ο Χριστός ένα παιδί που τόσο λαχταρούσε.

   Κι ο Χριστός που τα βλέπει και τ’ ακούει όλα, είδε τη δυνατή πίστη και την καθαρή καρδιά της γυναίκας, την ελέησε και η γυναίκα κίνησε έγκυος. Σε λίγους μήνες, κοντά στα Χριστούγεννα, θα κρατούσε ένα μωρό στην αγκαλιά της.

   Εκείνα τα χρόνια του μύθου και των παραμυθιών, ο Χριστός κατέβαινε στη γη, στα χωριά, μίλαγε με τους ανθρώπους που ήταν καθαροί, πιστοί και καλόψυχοι.

   Κάθε χρόνο, Παραμονή Χριστουγέννων, την Άγια Νύχτα, ο Χριστός πήγαινε μουσαφίρης σε κάποιο σπίτι των χωριών.

Α Ι Ν Ο Σ στον ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΝΑΤΣΙΟ

 Τιμητικά

του Δημήτρη Κ. Καραθεοδώρου, φιλολόγου, λογοτέχνη

 

Βροτοίσι τιμάς ώπασας πέρα δίκης

ορθοστάδην, άυπνος, ου κάμπτων γόνυ ˑ

          ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ

 

Στη σκοτεινάγρα των καιρών

ολίγα λάμπουν φώτα ˑ

μα φάρος ζωής των ημερών

ένα το φως το ισχυρόν

του ΝΑΤΣΙΟΥ του ΔΗΜΗΤΡΗ

κράτιστου γραμματικού τεχνίτη.

Του πρωτομάστορα Γενάρχη

που ηνιοχεί και άρχει

της τοπικής μας ιστορίας

με οξεία τη γραφίδα

για σκονισμένη εφημερίδα

του κλητού μας ΝΑΤΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ

κράτιστου γραμματικού τεχνίτη.

Του χαλκέντερου με ένθεο οίστρο

που της λησμονιάς χαλάει το κλείστρο

με αείροες γραφές και λαμπρές περγαμηνές

στοίβες κώδικες, βιβλία, και αμέτρητα χαρτιά

έργον άρτιον προβάλλει, τα δικά του Χρονικά

του κλητού μας ΝΑΤΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ

κράτιστου γραμματικού τεχνίτη.

 

   Εύκολα ως εδώ δεν έφθασε κανένας. Ο δρόμος των Αρχείων και της τοπικής Ιστορίας δεν πατιέται εύκολα. Και συ – με χρόνο και κόπο – τον διάβηκες κι άνοιξες δρομάκια για χρονάκια αυτογνωσίας και χαράς δημιουργίας.

   Θέλω να σου παραβγώ εγώ / θέλω μαζί με τρέξω ˑ /

   στα πάντα μέσα βρίσκεσαι  / κι είμαι στα πάντα απέξω. /

   Δεν μου λείπουνε τα λόγια / ούτε το άξιος εστί ˑ /

   βιο-πολιτεία ΝΑΤΣΙΟΥ / θα ’ναι πάντα θαυμαστή.

 

Στυλίδα 28/11/2024