Από την Άμφισσα, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)

Προλεγόμενα

   Την Άμφισσα (παλιότερα Σάλωνα), την πρωτεύουσα της Φωκίδας, την ξέρω από την ιστορία της, αν και την έχω επισκεφθεί λίγες φορές. Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από την Άμφισσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από 5 και πλέον χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και το μεγαλύτερο μέρος της έγινε τον Ιανουάριο του 2017. Η εργασία ολοκληρώθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου 2017.

Τα Σάλωνα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε  78 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλό ταξίδι) και βρέθηκαν 167 μετανάστες, που δήλωσαν ότι γεννήθηκαν και διέμεναν στην Άμφισσα. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα. Επίσης μπορεί κάποιοι μετανάστες να μην προήλθαν από την Άμφισσα. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα) της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Κάποιος τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στην Άμφισσα κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της ιστορικής πόλης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Ιδιωτικές Κλινικές Λαμίας (Β’ Mέρος)

Χειρουργική Κλινική Ζάχου Ζάχου

   Ο Ζάχος Ζάχος γεννήθηκε το 1898 στο Κηφισοχώρι (Κάτω Τιθορέα Λοκρίδας). Οι γονείς του ονομάζονταν Κωνσταντίνος και Ζωή. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές του εισήλθε στην ιατρική σχολή Αθηνών. Πήρε το πτυχίο του και μετά ειδικεύτηκε στη χειρουργική.

    Από το 1922 άρχισε την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος στη Λαμία. Το 1923 γράφτηκε στον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδας. Το 1926 παντρεύτηκε την Πολυξένη Νικ. Δούκα, κόρη εμπόρου ξυλείας και δομικών υλικών στη Λαμία.

   Μετά τις σπουδές του (το 1928-29) πήγε στο εξωτερικό και ειδικεύτηκε στη χειρουργική αντιμετώπιση της φυματιώσεως. Έγινε γνώστης των τελευταίων μεθόδων, στα Πανεπιστήμια Βερολίνου, Μονάχου, Βιέννης, Παρισίων και Βρυξελλών.

  Ετοιμάζοντας την επιστροφή και εγκατάστασή του στη Λαμία, διαφημίστηκε επί 6μηνο στην εφημερίδα Η ΕΠΑΡΧΙΑ[1] το έτος 1931. Δημιούργησε Χειρουργική ή Παθολογική Κλινική, επί της οδού Ρήγα Φεραίου (αριστερά ανεβαίνοντας). Η σχετική διαφήμιση δίνεται δίπλα.

   Επιστρέφοντας στους πρώτους μήνες του 1932 στη Λαμία, άνοιξε ιατρείο,  αντί Κλινικής, και μάλιστα ιδιόκτητο παρά την πλατεία Λαού. Εκεί  ήταν και το σπίτι του[2], στη γωνία των οδών Καραϊσκάκη και Ερμού[3]. Τον ενδιέφεραν περιστατικά φυματιώσεως[4], για τα οποία είχε κάνει ειδικές σπουδές. Στην εφημερίδα Η ΕΠΑΡΧΙΑ γράφτηκε :

Οι βυρσοδέψες της Λαμίας

Στα προπολεμικά χρόνια

Εισαγωγή

   Είναι οι ειδικοί τεχνίτες που ασχολούνται με την κατεργασία των δερμάτων. Είναι από τα πιο παλιά επαγγέλματα του κόσμου και είναι φυσικό αυτό, αφού τα ζώα και όλα τα παράγωγά τους ήταν απαραίτητα για τη διαβίωση των ανθρώπων από την αρχαία εποχή. Με το δέρμα των ζώων έφτιαχναν τις πρώτες κατοικίες, τα ρούχα, τα παπούτσια, κ.ά. Το δέρμα όμως για να είναι χρήσιμο έπρεπε να υποστεί μια σειρά από κατεργασίες, που τις γνώριζε καλά ο βυρσοδέψης.

Είδη δερμάτων

   Συνήθως ο βυρσοδέψης (ή ταμπάκης[1]) χρησιμοποιούσε δέρματα από αγελάδες, βουβάλια, άλογα, χοίρους, πρόβατα και κατσίκια. Τα δέρματα από χοίρους και αγελάδες, που ήταν χοντρά, προορίζονταν  για τσαρούχια, για σόλες και πάτους παπουτσιών. Τα αιγοπρόβεια δέρματα γίνονταν γιλέκα ή φόδρες στο μέσα μέρος των παπουτσιών. Ήταν επίσης κατάλληλα και για την κατασκευή σαμαριών.

Η προμήθεια των δερμάτων

   Οι βυρσοδέψες φρόντιζαν από την περίοδο του καλοκαιριού για εξασφάλιση της πρώτης ύλης για τη δουλειά τους. Γύριζαν τα χωριά και παζάρευαν τα δέρματα πριν ακόμη σφάξουν τα ζώα. Η καλύτερη εποχή για την αγορά δέρματος ήταν ο Οκτώβριος. Αν άρχιζαν οι βροχές τα δέρματα δεν στέγνωναν. 

Ταμπάκηδες (1905)

   Υπήρχαν βέβαια και οι δερματέμποροι, που αγόραζαν δέρματα από τα σφαγεία, από εκδοροσφαγείς, κρεοπώλες ή και από απλούς πολίτες. Οι δερματέμποροι μετά συμφωνούσαν με τους βυρσοδέψες για την επεξεργασία των δερμάτων. Την περίοδο του Πάσχα, μια επιτροπή ενοριτών κάποιου Ναού, έπαιρνε τα δέρματα από τα σφάγια, που οι κάτοικοι παραχωρούσαν δωρεάν και τα πουλούσε σε δερματέμπορους για οικονομική στήριξη του ναού.

   Στη Λαμία γνωστοί δερματέμποροι ήταν ο Θανασούρας και ο Μιχαήλ Κουκουμπάνης.

Η δουλειά του βυρσοδέψη