Από την Κουκουβίστα (Καλοσκοπή) Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)

Προλεγόμενα

   Το χωριό είναι γνωστό σαν “το μπαλκόνι της Γκιώνας. Το επισκέφτηκα 1-2 φορές με τον καλό φίλο Θεόδωρο Γεωργ. Μώρη, καλλιτέχνη ψηφιδωτοποιό-αγιογράφο, από τον οποίο έμαθα και λίγα πράγματα για τον τόπο και τους ανθρώπους του.

   Το πρώτο όνομα του χωριού Κουκουβίστα είναι σλαβικό ή σερβικό, που σημαίνει «φωλιά του Κούκου». Από τα μέσα του 18ου αι. κατοικήθηκε μόνιμα με πλινθόκτιστες καλύβες και αργότερα με σπίτια. Οι κάτοικοι έλαβαν μέρος στον αγώνα του 1821, με πλέον γνωστή μορφή, αυτή του παπαντρέα Μώρη (πολέμησε στην Αλαμάνα, στο Χάνι της Γραβιάς, κ.α.). Το 1810 η Κουκουβίστα είχες 75 οικογένειες.

Παπαντρέας Μώρης

  Στις αρχές του 20ού αι., κάποιοι ακολούθησαν το μεταναστευτικό ρεύμα και πήγαν στην Αμερική. Έτσι μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από την Κουκουβίστα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2017.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 28 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια) και ανευρέθηκαν 84 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Γραβιά, Άμφισσα ή Λαμία) της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα. Θυμίζω ότι από το 1842 μέχρι το 1912, η Κουκουβίστα ανήκε στο Δήμο Δωριέων, με έδρα τη Γραβιά.

Το Κοιμητήριο της Γραβιάς

Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου

                    φυσικού

   Στα ΒΔ του οικισμού της Γραβιάς, σε επαρκή απόσταση από τις κατοικίες - όπως προβλεπόταν από το πρώτο Β. Δ. του Όθωνα - με ανατολικό προσανατολισμό και μικρή κλίση του εδάφους, λειτούργησε από τα μέσα περίπου του 19ου αι., το πρώτο Νεκροταφείο της Γραβιάς.

Το παλιό Νεκροταφείο

   Είχε ψηλό λιθόκτιστο μαντρότοιχο περιμετρικά και η είσοδος έκλεινε με σιδερένια πύλη. Τα χαρακτηριστικά κυπαρίσσια, έχουν γίνει τεράστια στην αιωνόβια διαδρομή τους. Καλύπτουν το χώρο μεταξύ των μνημείων και ελάττωσαν τον ήδη περιορισμένο χώρο του νεκροταφείου. Αργότερα κτίστηκε στο εσωτερικό του και μικρό Οστεοφυλάκιο.

  Από τα μεταπολεμικά χρόνια του 20ού αι. καλύφθηκε η έκταση του Νεκροταφείου, από τα ταφικά μνημεία, που μετά την εκταφή παρέμεναν ως κενοτάφια. Έτσι η ανάγκη νέου χώρου για κοιμητήριο καλύφθηκε εύκολα, σε γειτονική και επαρκή έκταση, με οργανωμένο τρόπο, σε σειρές ταφικών μνημείων, με επαρκείς διαδρόμους μεταξύ τους για να διέρχονται ακόμη και οχήματα, με φωτισμό του χώρου.

Κλινικές στη Φθιώτιδα (εκτός της Λαμίας)

Α. Γενικά

   Από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’30, στην περιοχή της Λοκρίδας, έχουμε την ίδρυση ιδιωτικών Κλινικών, με σκοπό την καλύτερη ιατρική κάλυψη των κατοίκων της περιοχής. Έτσι :

Ιατρικός Σύλλογος Λοκρίδος

(εξώφυλλο του Βιβλίου Μητρώου Μελών)

   Στην πρωτεύουσα της ανατολικής Λοκρίδας, την Αταλάντη καταγράφουμε :

1. Την Παθολογική-Μαιευτική Κλινική του γιατρού Λεων. Βελλόπουλου (από το 1931) και

2. Την Παθολογική Κλινική του γιατρού Σπυρ. Θωμαΐδη (από το 1932)

   Στο Καλαπόδι, από το 1932, ο γιατρός Βασ. Τραγόπουλος αποφάσισε την ίδρυση Γενικής Κλινικής.

   Τα μετακατοχικά χρόνια που οδήγησαν στον Εμφύλιο, στοίχισαν τη ζωή και στο ιατρικό δυναμικό, με επιπτώσεις στις προσπάθειες που έγιναν για λειτουργία ιατρικών μονάδων (Κλινικών) στην περιοχή αυτή. Στα μεταπολεμικά χρόνια, κατά τις δεκαετίες ’50 και ’60, υπήρξαν νέες πρωτοβουλίες. Στην Αταλάντη σημειώνουμε τότε την ίδρυση :

1. Χειρουργικής Κλινικής, από το γιατρό Κων. Κωτούζα (από το 1957).

2. Χειρουργικής Κλινικής, από το γιατρό Γεώρ. Γεροθανάση (από το 1960)

3. Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής, από το γιατρό Δημ. Καλαβρέζο (από το 1961) και

4. Παθολογικής Κλινικής, από το γιατρό Σερ. Τσούκα (από το 1961)

   Περισσότερα στοιχεία για τους γιατρούς που προαναφέρθηκαν και τις Κλινικές τους θα ακολουθήσουν αμέσως.

ΜΝΗΜΗ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΛΛΑΣ - ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΗΣ

Από τον καλό φίλο, φιλόλογο και λογοτέχνη κ. Δημήτρη Καραθεοδώρου ελήφθη το ποίημα που ακολουθεί, με τίτλο “Ημερολόγιο 2017/Στυλίδα και Μαρία Κάλλας”, του καταξιωμένου ζακυνθινού ποιητή Διονύση Σέρρα, που γράφτηκε και εστάλη ως αντίδωρο του ποιητή προς το Δημήτρη, ο οποίος του είχε στείλει το ομότιτλο Ημερολόγιο 2017, του Μουσικού Ομίλου Στυλίδας, που ήταν αφιέρωμα στη μεγάλη αοιδό Μαρία Κάλλας από τη γενέτειρα πόλη της τη Στυλίδα. Με την άδεια του Δημήτρη Καραθεοδώρου, το δημοσιεύουμε από τη θέση αυτή, ευχαριστώντας τον για την τιμή.

                                                                              Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
                                                                                    φυσικός

------------------------------------------------

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2017

Στυλίδα και Μαρία Κάλλας[*]

Σε όλους τους μνήμονες κι αξιέπαινους

συντελεστές, για μια ωραία και τιμητική

«συνάντηση»

Ι

Κ’ εδώ

βαθιά

το φως της όψης σου κοιτά-

ζοντας σε θύμησης Ημερολόγιο

μ’ εσώφυλλα της χαρμονής

ή σήματα πορείας στη Στυλίδα

μετρώ αλάθητα στου χρόνου τη γραμμή

της μνήμης και της λήθης τα σημεία

(όπως της διάβασης τα βήματα

και τα οιδήματα της διαδρομής)

με οίστρου νότες ή μαγείας μουσική

- σε μοναξιάς και περηφάνιας μονωδία -

τον μύθο σου να συνοδεύουνε

από τη γη τη δωρική

ως τις ακτές της ουτοπίας

παντού

στου κόσμου και στης φήμης τη σκηνή

(με της φυγής ή του ονείρου νοσταλγία)

όλοι της πλάσης και της λάμψης οι πιστοί

της Ντίβας την αλήθεια να θρυλίζουν

και με τις άριες της πλησμονής

πληγές σιωπής να λησμονούν

ή ρίζες τόπου μητρικού

σπορές κορφής να αιωνίζουν.

ΙΙ

Με χρυσόφεγγο το τάμα των αγίων

Ιουλίττης και Κηρύκου

πριν την ύστερη γραφή

νιώθεις το δώρο της Τιμής

σαν έκπληξη της ιστορίας

και για πνοής άλλη μετάληψη

στο θαύμα φτάνεις της Φωνής

μετά το δέντρο της γενιάς

της φλόγας τη Σκιά να συναντάς

σε φίλων συνωδών την πολιτεία.

Διονύσης Σέρρας

Ζάκυνθος, Απρίλης 2017

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

---

[*] Έκδοση του Μουσικού Ομίλου Στυλίδας - Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και Π.Ε. Φθιώτιδας. Το Ημερολόγιο εστάλη στον γράφοντα ως δώρο φιλικό από τον Φιλόλογο κ. Δημήτρη Καραθεοδώρου, ευχαριστώντας τον για την ευχάριστη προσφορά του και για τη συμβολή του στη σύνταξη των αξιανάγνωστων κειμένων της συλλεκτικής αυτής έκδοσης, για τα 40χρονα της πρόωρης «φυγής» της διεθνούς - και αιώνιας - φήμης Ελληνίδας.

                  Δ. Σ.

Από τη Σπερχειάδα (Αγά) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1924)

Προλεγόμενα

   Μέχρι το 1904 την έλεγαν Αγά. Από το όνομα του ποταμού μετονομάστηκε σε Σπερχειάδα. Χτισμένη στους πρόποδες του όρους Γουλινά (είναι παραβούνι της Οίτης) η Σπερχειάδα είναι κέντρο της Ν-Δ ορεινής Φθιώτιδας, με σημαντική ιστορία.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τον Αγά ή τη Σπερχειάδα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2017.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 40 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια). Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη κωμόπολη ή πόλη (π.χ. Σπερχειάδα ή Λαμία) της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της ιστορικής κωμόπολης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Η Σπερχειάδα (πανοραμική φωτογραφία).

Ελήφθη από braininfo.wordpress.com (26-6-2008)