Είδη και τιμές προϊόντων σε προπολεμικά μεγάλα Καταστήματα Αποικιακών Ειδών

στη Λαμία της δεκαετίας 1930-40

Πρόλογος

     Στη δεκαετία του ’30, υπήρχαν στη Λαμία μεγάλα μαγαζιά, όπως: Αφοί Δημ. Κονταξή[1] στην οδό Ρήγα Φεραίου, Ιωάν. Λεπίδας – Αφοί Κολοκυθά στην οδό Συγγρού (στα στενά), Δημήτριος Κατσούδας στην οδό Κολοκοτρώνη, Τσέλιος & Καλύβας στην οδό  Σατωβριάνδου, Βασιλόπουλος και Σια στην Πλατεία Πάρκου, Αφοί Ποντικόπουλοι στην οδό Ρήγα Φεραίου, Γεώργιος Ποντικόπουλος  στην αρχή της οδού Διάκου[2], κ.ά. Έχει ενδιαφέρον και ίσως είναι χρήσιμη η παράθεση μερικών προϊόντων, που πουλούσαν τότε. Ήταν ένας άλλος τρόπος που γινόταν η αγορά, με τις ποικίλες μυρωδιές από τα προϊόντα των καταστημάτων, με τις ποδιές των υπαλλήλων και τη διαφορετική διαδικασία εξυπηρέτησης των πελατών.

   Τα μεγαλομπακάλικα της προπολεμικής περιόδου, ήταν κάτι αντίστοιχο με τα σουπερμάρκετ της εποχής μας. Διέθεταν πολύ μεγάλο αριθμό προϊόντων, για όλα τα βαλάντια, που προερχόταν από την Ελλάδα (ντόπια είδη), αλλά και από ξένες χώρες (έκαναν εισαγωγές, όσοι διέθεταν ανάλογα κεφάλαια). Βέβαια υπήρχαν πολλές διαφορές με τα σημερινά πολυκαταστήματα. Αναφέρουμε μερικές :

(α) Όλα τα είδη (σχεδόν) δεν ήταν συσκευασμένα, με καθορισμένο βάρος. Ήταν χύμα και ο πελάτης δήλωνε την ποσότητα που θέλει.

(β) Έπρεπε να δοθεί η παραγγελία στον υπάλληλο του καταστήματος (π.χ. μισή οκά ζάχαρη) κι εκείνος θα την εκτελούσε. Αντίθετα σήμερα, ο πελάτης διαλέγει μόνος του το προϊόν που επιθυμεί από το ράφι.

(γ) Έπρεπε το προϊόν να ζυγιστεί – παρουσία του πελάτη – στη ζυγαριά και μετά να συσκευαστεί.

(δ) Για τα υγρά προϊόντα όπως λάδι, πετρέλαιο, κρασί, κλπ. έπρεπε ο πελάτης να φέρει κατάλληλο δοχείο (μπουκάλι, δαμιζάνα, τσίγκινο δοχείο, κλπ.) όπου ο υπάλληλος έβαζε τη ζητούμενη ποσότητα με δοσομετρικό δοχείο και χωνί.

(ε) Δεν υπήρχαν πλαστικές σακούλες ή τσάντες και έπρεπε ο πελάτης να φέρει μαζί του ένα δίχτυ ή μικρό καλάθι για να μεταφέρει όλα τα αγορασμένα είδη στο σπίτι του. Αν τα προϊόντα ήταν σχετικά λίγα, στο μαγαζί τα έκαναν ένα μεγαλύτερο πακέτο, με χαρτί εφημερίδας δεμένο με σπάγκο, ώστε να το μεταφέρει ευκολότερα.

Κατάστημα Αδελφών Δ. Κονταξή (οδός Ρήγα Φεραίου)

     Τα  περισσότερα προϊόντα  υπάρχουν και σήμερα, ενώ μερικά  άλλα έπαψαν να κυκλοφορούν (π.χ. η ασετυλίνη, τα χαρούπια, κ.ά.). Σχεδόν όλα τα προϊόντα τα πουλούσαν χύμα. Για τα στερεά προϊόντα (ζάχαρη, ρύζι, όσπρια, κ.ά.) χρησιμοποιούσαν χάρτινες σακούλες των ¼ , ½ και 1 οκάς. Κάθε σακούλα δένονταν με σπάγκο. Σε χαρτί (λευκό ή από εφημερίδες μερικές φορές) τυλίγονταν μακαρόνια, ασετυλίνη, κ.ά. Προϊόντα σε μικρές ποσότητες (συνήθως μπαχαρικά) σε σκόνη, ή σε μικρούς σπόρους, όπως π.χ. πιπέρι, κανέλα, κά., έφτιαχναν ένα χωνάκι με χαρτί, έβαζαν το προϊόν και το έκλειναν από πάνω. Σε λαδόκολλα πρώτα τυλίγονταν τα τυριά, οι χαλβάδες και οι ελιές (πρώτα οι ελιές χωρίς άλμη έμπαιναν σε χάρτινη σακούλα), τα τουρσιά, κ.ά. Μετά τυλίγονταν εξωτερικά με χαρτί. Για φτήνια, χρησιμοποιούσαν χαρτί εφημερίδων για εξωτερικό τύλιγμα και δένονταν με σπάγκο.

   Τα στοιχεία αυτά είναι προϊόν μνήμης του (αειμνήστου) πατρός μου, που εργάστηκε πολλά χρόνια ως υπάλληλος σε ένα από αυτά τα μεγαλομπακάλικα της Λαμίας (των Αφών Κονταξή) κατά την περίοδο 1934-1939. Ταυτόχρονα, δίνονται μερικά στοιχεία, όσα η θύμηση επιτρέπει, για την προέλευση, τη χοντρική συσκευασία, την τιμή μονάδος (λιανικής πώλησης) και την κατανάλωση του προϊόντος.

Ο Α’ Μακεδονικός Πόλεμος

με έμφαση στα γεγονότα της Στερεάς Ελλάδος

   Στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 3^ου π.Χ. αιώνος διεξήχθη ο Β’ Καρχηδονιακός Πόλεμος (218-201 π.Χ.), μια από τις μεγαλύτερες και αγριότερες συγκρούσεις του αρχαίου κόσμου. Οι προεκτάσεις αυτού του πολέμου αγκάλιασαν σχεδόν ολόκληρη τη Μεσόγειο και φυσικά δεν ήταν δυνατό να μην επηρεάσουν και τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Η Μακεδονία, κυρίαρχη δύναμη στον ελλαδικό χώρο αυτή την περίοδο, από χρόνια έβλεπε την Ρώμη να επεκτείνει την επιρροή της στα δυτικά της σύνορα και συγκεκριμένα στην Ήπειρο και την Ιλλυρία. Όμως οι αλλεπάλληλες σαρωτικές νίκες του Καρχηδονίου στρατηγού Αννίβα στην Ιταλία και η δεινή θέση στην οποία έφερε τους Ρωμαίους έδωσαν έναυσμα στον δυναμικό και φιλόδοξο βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Ε’ να αναλάβει και αυτός δράση εναντίον τους. Συμμαχώντας με τον Αννίβα το 215 π.Χ. και κατασκευάζοντας στόλο, ο Φίλιππος προσέβαλε τις ρωμαϊκές κτήσεις με προοπτική να περάσει κάποια στιγμή απέναντι και να αποβιβαστεί στην Ιταλία. Οι Ρωμαίοι, αντιμέτωποι με το φάσμα δύο ισχυρών εχθρικών στρατών στα εδάφη τους, έπρεπε οπωσδήποτε να τον αποτρέψουν να διαπλεύσει το Ιόνιο. Οι Αιτωλοί, παραδοσιακοί αντίπαλοι των Μακεδόνων και ορκισμένοι εχθροί του Φιλίππου, θα αποδεικνύονταν το ιδανικότερο πιόνι στα σχέδια τους. Σε μια ακόμη επιτυχή εφαρμογή του «διαίρει και βασίλευε» ξέσπασε σύντομα ο Α’ Μακεδονικός πόλεμος, πολλές επιχειρήσεις του οποίου διεξήχθησαν στα εδάφη της Στερεάς Ελλάδος.

         Κατάσταση ελλαδικού χώρου πριν τον πόλεμο

   Το 217 π.Χ. στη Ναύπακτο αποφασίστηκε η λήξη του Β’ Συμμαχικού Πολέμου[1]. Εκεί ο Αιτωλός Αγέλαος εξεφώνησε έναν μνημειώδη λόγο[2] γεμάτο διορατικότητα καλώντας τους Έλληνες να σταματήσουν να πολεμούν μεταξύ τους και να ενωθούν ενώπιον των κινδύνων που εμφανίζονταν από τη δύση. Δεν είχε καθόλου άδικο καθώς η σύγκρουση Ρώμης και Καρχηδόνος ήταν ουσιαστικά ένας αγώνας για την πρωτοκαθεδρία της Μεσογείου. Παρότι ο λόγος του επικροτήθηκε από όλες τις πλευρές, μακροπρόθεσμα δεν είχε το απαιτούμενο αντίκρισμα καθώς η ειρήνη που συνομολόγησαν οι αντιμαχόμενοι απεδείχθη προσωρινή μόνον.

Η Ιερά Μονή Αντινίτσης “Το Γενέσιον της Θεοτόκου” (Μέρος Α')

Ιστορική διαδρομή – Από την ακμή, στην καταστροφή και στην αναδημιουργία της, μέχρι σήμερα.

                                                                               Μέρος Α’

Η Ιερή Εικόνα της Παναγίας Αντίνιτσας

Προλεγόμενα

     Ήταν το 2006, όταν συλλέγοντας υλικό για το Σανατόριο Αντίνιτσας και τυχαία – όπως πάντα συμβαίνει  - ήρθα σε στενότερη επαφή με τη Μονή Αντίνιτσας. Οι δύο αυτοί γειτονικοί χώροι προσφοράς ακολούθησαν παράλληλους βίους, ο ένας στην αρρώστια (τη φυματίωση) και ο άλλος στην Παναγία μας, τη μητέρα του Θεανθρώπου και είχαν δυστυχώς κοινό τέλος, με την ταυτόχρονη καταστροφή τους στις 13 Ιουλίου 1944, από τους Γερμανούς κατακτητές. Η ολοκλήρωση και έκδοση της εργασίας για το “Ορεινό Αντιφυματικό Αναρρωτήριο Αντίνιτσας” το έτος 2007, μου έδωσε την ευκαιρία να συγκεντρώσω υλικό για τη Μονή Αντίνιτσας. Σημαντικό επίσης ρόλο έπαιξε και η άριστη φιλική σχέση μου με το ζεύγος καλλιτεχνών Ένζας και Θεοδώρου Μώρη, χαρισματικών αγιογράφων και πολυτάλαντων ψηφιδωτοποιών, που είχαν ήδη κοσμήσει με έργα τους, από τα πρώτα χρόνια της 10ετίας του ’90, τους χώρους της Μονής και συνεχίζουν μέχρι σήμερα.

   Όμως οι γραπτές πηγές από τις οποίες θα αντλούσα ασφαλείς πληροφορίες, ήταν δυστυχώς περιορισμένες. Από την ίδια τη Μονή, λόγω της καταστροφής της, δεν είχε μείνει τίποτα.. Στο αρχείο της Ι.Μ. Φθιώτιδας δεν διατηρείτο αρχείο (με έγγραφα και αλληλογραφία), ούτε σχετικά βιβλία (όπως το Μοναχολόγιο[1], κ.ά.). Αποτάθηκα στην Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ευτυχώς, ο τοπικός τύπος της εποχής μου έδωσε αρκετό υλικό, που συμπληρώθηκε από στοιχεία σε παλιά συμβόλαια. Όμως παρέμεναν κάποιες ενδιάμεσες περίοδοι με κενά στοιχείων, ειδικά κατά τη διάρκεια του πολύπαθου 20ού αι. Η δυσκολία αποτυπώθηκε από τον πρότερο ερευνητή κ. Θεόκτιστο Αθ. Λαϊνά[2], που αναφέρει : “ … έναν κατάλογο των ηγουμένων και μοναχών της Μονής Αντινίτσας, παρ’ όλες τις προσπάθειές μας, δεν μπορέσαμε να καταρτίσουμε.”

Mετανάστες στην Αμερική από την Ιμίρμπεη (Ανθήλη) Φθιώτιδας (1906-1921)

                   Προλεγόμενα

   Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού για μετανάστες της Ιμίρμπεης, το είχα από πολύ καιρό, εφόσον κάνω μια γενικότερη καταγραφή των μεταναστών της Φθιώτιδας, αλλά το είχα αφήσει αναξιοποίητο. Πρόσφατα, στα πλαίσια μιας άλλης εργασίας για τις οικογένειες και το τσιφλίκι Τσάλλη, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τους κ.κ. Λάκη Μπονιάκο και Κώστα Ζησόπουλο, είχα την τύχη να λάβω δύο βιβλία του τελευταίου (για τα οποία τον ευχαριστώ και από τη θέση αυτή). Στο βιβλίο του “Ταξίδι στο χτες της Φθιώτιδας και της Ανθήλης” βρήκα την ενότητα «Ανθηλιώτες στην Αμερική» (σελ. 116-124), με ονόματα μεταναστών. Αυτή ήταν η αφορμή για να ασχοληθώ με το θέμα.

   Εμπλουτίζοντας την προσπάθεια με επιπλέον ονόματα από το βιβλίο που προαναφέρθηκε, αλλά και από άλλα που βρήκα τυχαία στο αμερικάνικο αρχείο EllisIsland εντόπισα 111 μεταναστευτικά ταξίδια ανθρώπων της Ιμίρμπεης στην Αμερική. Μετά από επεξεργασία των στοιχείων αυτών, προτίμησα να ανασυνθέσω το παρελθόν. Έτσι έγραψα το Μεταναστευτικό Χρονικό των ανθρώπων αυτών, δηλ. με τη χρονική σειρά που έφυγαν και όλες τις γνωστές λεπτομέρειες. Στα στοιχεία  έκανα στατιστική επεξεργασία και σε χωριστή ενότητα έδωσα τους προορισμούς των μεταναστών πάλι με τη σωστή χρονική σειρά που έφτασαν.

   Η εργασία αυτή ήταν μεγάλη σε διάρκεια, αλλά νομίζω ότι απέδωσε το μεγάλο όγκο των μεταναστών της Ιμίρμπεης (προτιμώ το όνομα αυτό, που δήλωσαν και οι μετανάστες φτάνοντας στην Αμερική), αν και κάποιοι μετανάστες δεν εντοπίστηκαν - παρά την επίμονη προσπάθεια που έκανα.