Μελέτη
του Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, φυσικού
Πρόλογος - Εισαγωγή
Στην Ελλάδα, μετά τη χρεοκοπία του 1893 και τον αποτυχημένο πόλεμο του 1897,από τις αρχές του 20ού αι., έχουμε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (από το 1898). Η φτώχεια ήταν μια μόνιμη κατάσταση για τους Έλληνες, Το αμερικανικό όνειρο, που αναφερόταν σε μια πλούσια χώρα (τις ΗΠΑ), όπου υπάρχουν δουλειές και πληρώνονται καλά, ήταν πολύ ελκυστικό. Αρνητικοί παράγοντες ήταν ο φόβος του αγνώστου για τους Έλληνες της ενδοχώρας, που δεν είχαν ταξιδέψει ποτέ, ούτε είχαν δει θάλασσα και καράβια. Επίσης αρκετοί ήταν αναλφάβητοι και κανένας δεν ήξερε ξένη γλώσσα. Για το ταξίδι έλλειπαν ακόμα και τα χρήματα του εισιτηρίου και επιπλέον τα αναγκαία χρήματα που έπρεπε να έχουν μαζί τους για τα πρώτα έξοδα στην Αμερική.
Το ορεινό του εδάφους της Φωκίδας επέτρεπε για απασχόληση κυρίως την κτηνοτροφία και σε περιορισμένο βαθμό τη γεωργία. Η μετανάστευση ήταν πάντα η λύση για τις οικογένειες, με πιο τολμηρά τα νεότερα άτομα.
Το πλησιέστερο λιμάνι για το μεγάλο ταξίδι ήταν η Πάτρα, από την οποία έφυγαν οι περισσότεροι. Συνήθως ταξίδευαν σε ομάδες (2 ή περισσότεροι μετανάστες) για να νοιώθουν ασφαλείς και πήγαιναν σε τόπους, όπου είχαν άλλους μετανάστες συγγενείς ή φίλους. Μετά το α’ ταξίδι επέστρεφαν στην πατρίδα, για να νυμφευτούν (ή για να υπηρετήσουν στο στρατό την περίοδο 1912-13). Μετά αρκετοί έκαναν και δεύτερο ταξίδι, προτιμώντας συνήθως τον ίδιο τόπο προορισμού, που ήξεραν. Πολλοί λιγότεροι καλούσαν και πήγαινε στην Αμερική και η οικογένειά τους. Αυτό ήταν μια έμμεση απόδειξη ότι είχαν εξασφαλίσει την κατοικία και την επιβίωση της οικογένειας.
Το μεγαλύτερο ποσοστό 76 % δήλωσε απλός εργάτης, ενώ ποσοστό 8 % δήλωσε εργάτης σε φάρμα και ποσοστό 2 % δήλωσε κτηματίας-αγρότης και λιγότεροι ως “καλλιεργητής”. Απέμεινε μόνο 14 % για όλα τα άλλα επαγγέλματα. Σχετικός αναλυτικός πίνακας θα δοθεί στη συνέχεια.
1. Τόποι που μελετήθηκαν - Αριθμητικά στοιχεία
Σε διάρκεια 16 ετών (2008-2024) έγιναν από τον υπογράφοντα 34 εργασίες για ισάριθμους τόπους-οικισμούς της Φωκίδας. Το σύνολο αυτών των μεταναστών ήταν περισσότερα από 3.000 ονόματα. Οι τόποι ήταν (σε αλφαβητική σειρά) οι εξής (σε παρένθεση είναι ο αριθμός ονομάτων των μεταναστών που βρέθηκαν):
Αγ. Ευθυμία (231), Αγόριανη (Επτάλοφος) (72), Άμφισσα (167), Αρτοτίνα (176), Βάργιανη (22), Βιτρινίτσα (Τολοφών) (153), Γαλαξίδι (318), Γραβιά (69),Δελφοί (27), Δεσφίνα (172), Ερατεινή (9), Ευπάλιο (96), Ζωριάνος (116), Κάνιανη (Αποστολιά) (45), Καρούτες (83), Καρούτια (Πύργος) (39), Καστέλλια (36), Καστριώτισσα (35), Κλήμα (162), Κουκουβίστα (Καλοσκοπή) (84), Κουπάκι (89), Λιδωρίκι (356), Λούτσοβο (Κόκκινο) (53), Μαλανδρίνο (75), Μαριολάτα (52), Μαυρολιθάρι (203), Μουσουνίτσα (Αθ. Διάκος) (27), Ντρέμισα (Πανουργιάς) (61), Πενταγιοί (125), Σεργούλα (30), Σκαλούλα (41), Σκλήθρο (28) και Στρώμη (120).
2. Σχετικά κριτήρια επιλογής του βαθμού επιτυχίας του μετανάστη
Είναι μια δύσκολη διαδικασία, εφόσον πολλοί παράγοντες καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειας ενός οικονομικού μετανάστη. Όμως, πρέπει να ορίσουμε τα σχετικά κριτήρια :
1. α. Ο χρόνος (έτη) που εργάστηκαν στην Αμερική, στο πρώτο (ή στα προηγούμενα) ταξίδι τους.
2. β. Το αντικείμενο εργασίας τους (ειδικότητα).
3. γ. Η ύπαρξη ιδιοκτήτου καταστήματος στην Αμερική.
4. δ. Έμμεση πληροφορία από άλλο μετανάστη, ότι έχει μόνιμη εργασία στις ΗΠΑ
5. ε. Η μετανάστευση της υπόλοιπης οικογένειας στην Αμερική.
Η διάρκεια παραμονής και εργασίας στο α’ ταξίδι κάποιου μετανάστη ήταν ένα γνωστό στοιχείο και σχετικά ασφαλές κριτήριο, αλλά αυτό δεν ήταν γνωστό για όσους έκαναν μόνον ένα ταξίδι. Φυσικά υπήρξαν και εργάτες ή αγρότες, που εργάστηκαν πολλά χρόνια και γυρίζοντας έφεραν πολλά χρήματα, αλλά αυτό - δυστυχώς - δεν μπορούμε να το ξέρουμε.
Στον παρατιθέμενο πίνακα 1, δίνονται οι αριθμοί μεταναστών από κάθε τόπο της Φωκίδας, που μελετήθηκαν. Το Γαλαξίδι κατέγραψε 349 ονόματα, που είναι μια ακόμη απόδειξη της παρακμής του μεγάλου λιμανιού της Ελλάδας, μετά την κυριαρχία του Πειραιά και της Πάτρας.
Ακολουθεί η αναλυτική παρουσίαση των στοιχείων. Θα γίνει όπως πάντα με συνοπτικό όσο γίνεται, αλλά και περιεκτικό τρόπο.
3. Ονόματα κατά τόπο
Θα αναφερθούμε με αλφαβητική σειρά στους τόπους που επέλεξαν οι μετανάστες, με τα επαγγέλματα και τη χρονική διάρκεια εργασίας αυτών.
(i) Από την Αγία Ευθυμία :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
Δημ. Ζαγκούτας, ο οποίος στα 3 προηγούμενα ταξίδια του παρέμεινε 4, 2 και 8 χρόνια, δηλ. συνολικά 14 χρόνια! Επίσης οι : Νικ. Αλιζώτης (7 χρόνια), Ιωάν. Μαρούτσος (7 χρόνια) και Νικ. Τυλιγάδας (7 χρόνια).
Διαφορετικά επαγγέλματα (από τους εργάτες γης και αγρότες) δήλωσαν οι: Ιωάν. Αποστολόπουλος (καπνοπώλης), : Αναστ. Καρανάσος (καφετζής), Δημ. Ζαγκούτας (μάγειρος) και Σπύρος Ζαχαριάς (μάγειρος). Περισσότερα στοιχεία ακολουθούν :
Ο Δημήτριος Ζαγκούτας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-1912 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920-1922 στην πόλη Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϋ. Το γ’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1922-1930 στο Σαν Μπερναντίνο της Καλιφόρνιας. Το δ’ ταξίδι έγινε το 1930 στην πόλη Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϋ.
Ο Ιωάννης Αποστολόπουλος 18 ετών, δήλωσε καπνοπώλης (tobacconist). Προορισμός του ήταν το Ώκλαντ της Καλιφόρνιας.
Ο Δημήτριος Ζαγκούτας(1930) ήταν μάγειρος (cook) και πήγε στο Νιου Τζέρσεϋ. Στο προηγούμενο ταξίδι, την περίοδο 1922-1930, εργάστηκε στο Σαν Μπερναντίνο στην Καλιφόρνια.
Ο Σπύρος Ζαχαριάς (1914) δήλωσε μάγειρος (cook) και πήγε στην πόλη Μπρίτζπορτ (Bridgeport) του Κονέκτικατ. Στο προηγούμενο ταξίδιτην περίοδο 1904-1912 εργάστηκε στο Σαιν Λούις της Μοντάνα.
Ο Αναστάσιος Καρανάσος (1920)δήλωσε καφετζής (coffee maker). Προορισμός του η πόλη Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϋ.
(ii) Από την Αγόριανη (Επτάλοφο) :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
Κομν. Πανάγος (11 χρόνια), Δημ. Καρατζάς (6 χρόνια) και Γεώρ. Σταμάτης (5 χρόνια).
Διαφορετικό επάγγελμα (από εργάτες γης και αγρότες) δήλωσε ο :
Ο Ιωάννης Γκούμας, 37 ετών πήγε στην Αμερική το 1911. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν πυροσβέστης (fireman). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
(iii) Από την Άμφισσα :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
Αθαν. Μίχος (7 χρόνια), Γεώρ. Αργύρης, Αναστ. Λαΐνης, Γεώρ. Παπαρίδης και Λουκ. Σαΐτης (6 χρόνια), Ευστ. Κάππας και Νικ. Μοσχαχλαϊδής (5 χρόνια).
Διαφορετικά επαγγέλματα δήλωσαν οι :
Ζαχαροπλάστες (Ηλ. Σιδερόπουλος, Κώσ. Τσάρας), έμποροι (Κων. Γάτος, Νικ. Μοσχαχλαϊδής, Δημ. Κατραμάδος), υποδηματοποιός (Δημ. Ι. Κάππος), κομμωτής (Αθαν. Βούλγαρος), βυρσοδέψης (Σταύρ. Ηλ. Γερεντής), καφετζής (Αγγ. Αρ. Καπράλος), χασάπης (Αθαν. Αρ. Καπράλος), Κώσ. Μιλ. Παΐδας (υπηρέτης), εστιάτορας (Αναστ. Ευθ. Λαΐνης), λογιστής (Αναστ. Αναστασόπουλος), δασκάλα (Ευαγ. Β. Βασιλείου), καθαρίστρια (Δροσ. Αποστολοπούλου) και καπνοπώλης (Γεώρ. Παπαρίδης).
Ο Ηλίας Σιδερόπουλος, το 1898 ήταν 28 ετών, δήλωσε ζαχαροπλάστης (pastry cook). Προορισμός του ηΝέα Υόρκη. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1894-97και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.
Ο Κώστας Τσάρας, το 1898ήταν 28 ετών και δήλωσε ζαχαροπλάστης, με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Πρωτοήρθε την περίοδο 1894-97 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.
Ο Κωνσταντίνος Γάτος, 24 ετών, το 1907 πήγε στην Αμερική. Δήλωσε έμπορος (merchant) με προορισμό τη Νέα Υόρκη.
Ο Νικόλαος Μοσχαχλαϊδής, 29 ετών, το 1912. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν έμπορος. Πήγαινε στη Νέα Υόρκη.
Ο Δημήτριος Κατραμάδος, 28 ετών, πήγε στην Αμερική το 1920.Δήλωσε έμπορος και πήγαινε στη Νέα Υόρκη.
Ο Δημήτριος Ι. Κάππος, 21 ετών, το 1907 πήγε στην Αμερική. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν υποδηματοποιός (shoemaker).Προορισμός του η Νέα Υόρκη.
Ο Αθανάσιος Βούλγαρος, 35 ετών, πήγε το 1910. Δήλωσε κομμωτής (hair dresser). Πήγαινε στη Νέα Υόρκη.
Ο Σταύρος Ηλ. Γερεντής, 25 ετών, το 1911 πήγε στην Αμερική. Ως επάγγελμα δήλωσε βυρσοδέψης (tanner). Πήγαινε για δουλειά την πόλη Χολυόκε (Holyoke) της Μασαχουσέτης.
Ο Αγγελής Αρ. Καπράλος, 23 ετών, πήγε το 1912. Δήλωσε καφετζής (coffeshop). Προορισμός του ήταν η Φιλαδέλφεια της Πενσουλβάνια.
Ο Αθανάσιος Αρ. Καπράλος, 37 ετών, το 1912 πήγε στην Αμερική. Για επάγγελμα δήλωσε χασάπης (butcher). Προορισμός του (όπως και ο αδερφός του Αγγελής) ήταν η Φιλαδέλφεια της Πενσουλβάνια.
Ο Αναστάσιος Αναστασόπουλος, 25 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Δήλωσε λογιστής (account) και πήγαινε στην πόλη Γουάκο (Waco) του Τέξας.
Ο Αναστάσιος Ευθ. Λαΐνης, το 1914,ήταν 28 ετών και δήλωσε εστιάτορας (Restaurant). Προορισμός του ηΝέα Υόρκη. Είχε ξαναπάειτην περίοδο 1906-12 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.
Ο Γεώργιος Παπαρίδης(1921) ήταν 36 ετών και δήλωσε καπνοπώλης[1] (tobacconist). Πήγε στη Βιρτζίνια. Πρωτοήρθε την περίοδο την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε στη Νέα Υόρκη.
Σημείωση : Ο Γεώργιος Παπαρίδης,στη δεκαετία του ’20 περίπου, μετά την επιστροφή του από την Αμερική, είχε δημιουργήσει μια μικρή καπνοβιομηχανία και κατασκεύαζε τα τσιγάρα “ΦΛΩΡΑ” στην Άμφισσα.
(iv) Από την Αρτοτίνα :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
1. Κωνσταντίνος Ματσίκας[2] (1900-10) στο Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1913, μαζί με τις κόρες του πάλι στον ίδιο προορισμό.
2. Κωνσταντίνος Ακρίδας(1904-15) στο Ελ Πάσο του Τέξας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.
Το γ’ ταξίδι έγινε το 1927 στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια.
3. Βασίλειος Μαμαλούγκας(1916-27) στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1927 πάλι στον ίδιο προορισμό, όπου ήταν και η οικογένειά του.
Διαφορετικά επαγγέλματα δήλωσαν :
Ξυλουργοί (Δημ. Παπέλης, Ιωάν. Παπέλης), εστιάτωρ-ξενοδόχος (Κων. Ακρίδας), ράπτης (Μιλτ. Σάκος).
4. Κωνσταντίνος Ακρίδας (1915)δήλωσε ξενοδόχος (hotelkeeper). Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.
(v) Από τη Βιτρινίτσα (ή Τολοφώνα) :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
Στέφ. Παπαδρόσου (9 χρόνια), Παναγ. Κόνιδας και Νικ. Κορομπίλης (7 χρόνια), Παντ. Καράλης και Ιωάν. Κασιδάκης (6 χρόνια), Γεώρ. Πάνου, Γεώρ. Σακαρέλος και Ιωάν. Σακαρέλος (5 χρόνια).
Σημείωση : Ο Ιωάννης Κασιδάκης έκανε τρία ταξίδια : την περίοδο 1905-07 , το 1910 με άγνωστη διάρκεια και το 1920.
(vi) Από το Γαλαξίδι :
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι τα ναυτικά επαγγέλματα που αναζητούσαν οι μετανάστες του Γαλαξιδιού.
Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 88 άτομα που έκαναν πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν οι :
Παναγ. Αγγελολουκάς (1898-1919), για 21 χρόνια, Ανδρ. Γκάμαλης (1886-1904), για 18 χρόνια,Παναγ. Τσαμαλής, 1891-1903, για 12χρόνια, Δημ. Κωστέλλος (1900-1912) και Γεώρ. Σταμπουλής (1906-1918), για 12χρόνια,Παναγ. Ζίζος (1908-1915) και Γεώργ. Περδικούλης (1908-1919) για 11 χρόνια, Ηλ. Καραλίβανος (1900-1910) και Ιωάν. Καλέσης (1901-1911), για 10 χρόνια.
Εκτός των ναυτικών ή θαλάσσιων επαγγελμάτων (και των εργατών γης) δηλώθηκαν πολλά και ποικίλα διαφορετικά επαγγέλματα (βλ. Πίν. 3)
Ο Ανδρέας Γκάμαλης ήτανο πρωτοπόρος μετανάστης από την περιοχή του Γαλαξιδιού. Έφυγε 22 ετών το 1886, εργάστηκε 18 χρόνια και το 1904 επέστρεψε.
Ο Γεώργιος Λάγιος 28 ετών, πήγε το 1889. Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής και εργασίας. Το 1905 ξαναπήγε.
Ο Παναγιώτης Τσαμαλής 29 ετών πήγε το 1891, μέχρι το 1903, που επέστρεψε. Το ίδιο έτος όμως (1903) έκανε και δεύτερο ταξίδι.Δήλωσε μάγειρος (cook).
Ο Χρήστος Λάιος 28 ετών, ακολούθησε το έτος 1895, μέχρι το 1899. Το 1900 έκανε δεύτερο ταξίδι.
Ο Ευστάθιος Αναζητός 24 ετών, πήγε το 1897 κι έμεινε μέχρι το 1904/ Το 1905 ξαναπήγε.
Ο Παναγιώτης Αγγελολουκάς 20 ετών έφυγε το 1898, όπου εργάστηκε 21 χρόνια, μέχρι το 1919! Επέστρεψε, αλλά το 1920 έκανε και δεύτερο ταξίδι. Δήλωσε υποδηματοποιός (shoemaker).
Να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από τους παραπάνω τολμηρούς και πρωτοπόρους μετανάστες του Γαλαξιδιού ήταν αναλφάβητοι!
Ο Χρήστος Λάγιος, 38 ετών, πήγε το 1903 και δήλωσε ζαχαροπλάστης (confectioner).
Ο Ηλίας Καραλίβανος[3], 33 ετών, πήγε το 1907 και δήλωσε σερβιτόρος (waiter shop). Είχε ξαναπάει την περίοδο 1901-06.
Ο Ευστάθιος Λάγιος, 38 ετών, πήγε το 1907 και δήλωσε σερβιτόρος (waiter shop). Είχε ξαναπάει την περίοδο 1900-06.
Ο Ιωάννης Μεντής (Mentes), 33 ετών, πήγε το 1907 και δήλωσε σερβιτόρος. Στο α’ ταξίδι του πήγε την περίοδο 1900-06.
Ο Γεώργιος Μητρόπουλος, 32 ετών, πήγε το 1910 και δήλωσε πανδοχέας (Innkeeper). Προορισμός του ήταν το Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου ήταν το σπίτι του! Είχε ξαναπάει την περίοδο 1904-09.
Η Διονυσία Γαλάνη[4], 27 ετών, χήρα, πήγε και δήλωσε επάγγελμα “οικιακά”, το 1910, με το μεγάλο ποσό των 8.000 $ μαζί της, πήγε στην πόλη Σαβάνα (Savannah) της Τζώρτζια, όπου ήταν το κατάστημά της (her shop)! Είχε ξανάρθει την περίοδο 1902-10.Είχε μαζί της τα 2 παιδιά της (Γεώργιο, Νικόλαο) που είχαν γεννηθεί στην Αμερική.
Ο Μιχαήλ Μίχος (Michas), 42 ετών, το 1911 πήγε και δήλωσε μπακάλης (grocer). Είχε ξαναπάει στις ΗΠΑ την περίοδο 1908-11.
Ο Γεώργιος Περδικούλης[5], 30 ετών, πήγε το 1912 και δήλωσε έμπορος. Στο α’ ταξίδι πήγε την περίοδο 1903-11.
Ο ΗλίαςΣτέφος, 48 ετών, πήγε το 1913. Δήλωσε έμπορος (merchant). Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12.
Ο Αθανάσιος Βαβανάτσος[6], 30 ετών, πήγε το 1913 και δήλωσε έμπορος (merchant). Προορισμός του ήταν η πόλη Σαβάνα (Savannah) της Τζώρτζια, όπου ήταν η δουλειά του, όπως γράφτηκε “his business”! Στο α’ ταξίδι πήγε την περίοδο 1907-11 στον ίδιο προορισμό.
Ο Ιωάννης Καλέσης, 37 ετών, πήγε το 1913. Δήλωσε μπακάλης (grocer). Προορισμός του η πόλη Μπρανσβάικ (Brunswick) της Τζώρτζια, όπου ήταν η δουλειά του, όπως γράφτηκε “his business”! Στο α’ ταξίδι είχε πάει την περίοδο 1901-11.
Ο Ηλίας Στ. Μητρόπουλος[7], 28 ετών, πήγε το 1914. Επάγγελμα που δήλωσε ήταν σερβιτόρος (waiter). Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12.
Ο Κωνσταντίνος Κατσούλης, 66 ετών, πήγε το 1914 και ως επάγγελμα δήλωσε ξενοδόχος (hotelkeeper). Είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1910-13.
Ο Νικόλαος Μάμας (Mamas), 31 ετών, πήγε στις ΗΠΑ το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν πανδοχέας (Innkeeper). Στο α’ ταξίδι του πήγε την περίοδο 1906-12.
Ο Νικόλαος Βαρλάμης (Varlamos), 54 ετών, πήγε το 1919. Δήλωσε ζαχαροπλάστης (confectioner). Είχε ξαναπάει στις ΗΠΑτην περίοδο 1910-15.
Ο Νικόλαος Κουτρούλιας, 41 ετών, πήγε το 1919. Ως επάγγελμα δήλωσε ζαχαροπλάστης (pastry). Στο προηγούμενο ταξίδι στην Αμερική είχε πάει την περίοδο 1914-16.
Ο Ευστάθιος Γαλάνης, 53 ετών, πήγε στις ΗΠΑ το 1919. Δήλωσε εστιάτορας (restaurantkeeper). Στο α’ ταξίδι του είχε πάει την περίοδο 1907-16.
Ο Γεώργιος Κουτσοπέταλος, 40 ετών, πήγε το 1920. Η εργασία του ήταν σε ξενοδοχείο (host). Την πρώτη φορά πήγε την περίοδο 1908-15.
(vii) Από τη Γραβιά :
Τρία ονόματα πρέπει να ήταν οι πετυχημένοι μετανάστες. Αυτοί ήταν :
1. Ο Αθανάσιος Γιαννάκη Λαλάς (1897- ;) που πήγε το 1914 στην Αμερική. Επέστρεψε στη Γραβιά και παντρεύτηκε την Αστέρω Κων. Τραμπάκλου. Ξαναπήγαν στην Αμερική όπου απέκτησαν τρία παιδιά (Γεώργιο, Ιωάννη και Άννα).Πήγαν στο Σηάτλ (Seattle, Wash.) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου δούλεψαν και πρόκοψαν. Με χρηματική δωρεά τους ανακαινίστηκε εσωτερικά ο παλαιός Ι. Ν. του Αγίου Αθανασίου Γραβιάς. Τη δεκαετία του ’30, μετά από ταξίδι στη Γραβιά, επέστρεφαν στην Αμερική. Κατά τη διαδρομή με τραίνο σε αμερικανικό έδαφος, τη στιγμή που περνούσε από γέφυρα ποταμού, το τραίνο έπεσε στο ποτάμι. Ο Αθανάσιος Λαλάς και η γυναίκα του πνίγηκαν. Τα παιδιά τους ανέλαβε και ανέθρεψε ο θείος τους Κωνσταντίνος Τραμπάκλος.
2. Ο Ιωάννης Αθανασίου Μελισσάρης (1882 - ; ) : Πήγε από τους πρώτους (το 1907) στην Αμερική. Επέστρεψε με πολλά χρήματα. Αγόρασε μεγάλη έκταση (400-500 στρέμματα) στην κοιλάδα του Αξιού ποταμού στη Μακεδονία. Έφτιαξε στον κάμπο της Γραβιάς αμπέλι με κέρινα σταφύλια, έκτασης 10-12 στρεμμάτων. Είναι ο πλέον επιτυχημένος οικονομικά μετανάστης, από τα χρόνια της Αμερικής. Στη Γραβιά έγινε κτηματίας, αμπελουργός και εισοδηματίας. Μετά την επιστροφή του, παντρεύτηκε τη Βαρσάμω Σταματέλου από τα Καστέλια. Απέκτησαν τρία παιδιά (Χρήστος, Θεμιστοκλής, Μαίρη). Σπούδασε τα παιδιά[8] του. Τα δύο αγόρια του ίδρυσαν πριν 50 χρόνια (το 1970 περίπου), τη χοιροτροφική και βιοτεχνική μονάδα ΚΟΝΜΕΛ στη Γραβιά, που λειτούργησε πολλά χρόνια, με επιτυχία.
3. Ο Κωνσταντίνος Αθανασίου Τραμπάκλος (1894 -;) : Το 1956 ήρθε από την Αμερική στη Γραβιά. Παντρεύτηκε τη Μαρία Χριστοδούλου (1912-;) κόρη της Ανθούλας, χήρας Βασιλείου Χριστοδούλου κι έφυγαν πάλι πίσω στην Αμερική. Ο Κωνσταντίνος Αθ. Τραμπάκλος είχε εστιατόριο στο Μπέλλινχαμ. Απέκτησαν 2 αγόρια (Αθανάσιος, Βασίλειος) και μια κόρη (Τούλα).
(viii) Από τους Δελφούς :
Εκτιμούμε ότι τρεις μετανάστες με το ίδιο επώνυμο, έχουν τα κριτήρια της επιτυχίας. Ήταν:
1. Ο Αλκιβιάδης Κουρούμαλης : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1923-30 στη Νέα Υόρκη. Στο β’ ταξίδι του, το 1930, ήταν 35 ετών. Μιλούσε άλλες δύο γλώσσες (αγγλικά, ιταλικά). Δήλωσε ως επάγγελμα υπάλληλος (clerk). Όπως γράφηκε στο αρχείο ElliIsland “επέστρεφε στο σπίτι του” στο Μπάφαλο (Buffalo) της Νέας Υόρκης. Είχε αποκτήσει την αμερικανική υπηκοότητα.
2. Ο Ιωάννης Νικ. Κουρούμαλης έκανε το α’ ταξίδι έγινε το 1910 με άγνωστη τη διάρκεια, στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1929 με προορισμό το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.
3. Ο Νικόλαος Κουρούμαλης το 1916, σε ηλικία 48 ετών πήγε στην Αμερική. Δήλωσε έμπορος (merchant). Στους Δελφούς δήλωσε ότι δεν είχε κανένα συγγενή του. Ήταν ο πατέρας του Ιωάννη.
(ix) Από τη Δεσφίνα :
Διαφορετικά επαγγέλματα που δηλώθηκαν ήταν :
έμπορος (Χρ. Παπαστάθης), μηχανικός (Λουκ. Ανδρέου) και Γεωρ. Μαργαρίτης (υποδηματοποιός).
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους εργάστηκαν οι :
Γεώρ. Μαργαρίτης (11 χρόνια), Αθ. Σουλτάνης (11 χρόνια), Λουκ. Ανδρέου (9 χρόνια), Ευστ. Ανδρέου (5 χρόνια)και Αθ. Κάτσος (5 χρόνια).
Ο Γεώργιος Λεων. Μαργαρίτης, 23 ετών, πήγε στην Αμερική την περίοδο 1911-22. Επάγγελμα υποδηματοποιός (shoemaker). Ξαναπήγε το 1923, πάλι στον ίδιο προορισμό (Lynn, Mass.).
O Αθανάσιος Σουλτάνης, 17 ετών, πήγε το 1901, όπου έμεινε 11 χρόνια (πρωτοπόρος μετανάστης από τη Δεσφίνα). Εργάτης. Επέστρεψε το 1912στην Ελλάδα, αλλά το 1914 έκανε και δεύτερο ταξίδι.
Ο Λουκάς Ανδρέου, 27 ετών, πήγε το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μηχανικός (engineer). Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1903-12, πάλι στον ίδιο προορισμό (Lynn, Mass.). Μαζί του το 1914 ήρθε και η γυναίκα του Βασιλική.
Ο Ευστάθιος Ανδρέου, 55 ετών, πήγε το 1913. Ήταν εργάτης. Μαζί του πήγαν στις ΗΠΑ η γυναίκα του Φανή (52 ετών) και ο γιος τους Λουκάς (17 ετών). Ο Ευστάθιος είχε ξανάρθει την περίοδο 1906-1911.
Ο Χρήστος Παπαστάθης, 48 ετών, πήγε το 1921. Δήλωσε έμπορος (merchant). Είχε 1.000 $ μαζί του. Μαζί του ταξίδεψε και η κόρη του Σοφία (24 ετών), που δήλωσε υπηρέτρια (maid). Πήγαινε για να συναντήσει το μέλλοντα σύζυγό της Σταύρο Αργυρίου.
Ο Αθανάσιος Κάτσος, 33 ετών, πήγε το 1914. Ήταν εργάτης. Στο α’ ταξίδι του είχε πάει την περίοδο 1907-12.
Τέλος, να αναφερθεί και ο Δήμος Διαβάτης. Είχε κάνει ένα προηγούμενο ταξίδι στις ΗΠΑ, το 1907, όπου και εργάστηκε κάποια χρόνια. Το 1925, σε ηλικία 36 ετών έκανε κι άλλο ταξίδι. Ήταν και αμερικανός πολίτης.
(x) Από το Ευπάλιο :
Διαφορετικά επαγγέλματα που δηλώθηκαν ήταν : ράπτης (Αριστ. Νίκου), μηχανικός (Γ. Λακομέντας) και σερβιτόρος (Χρ. Γκανιάτσος).
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Αθαν. Σκέντζος (11 χρόνια), Δημ. Αλεξανδρής (10 χρόνια),Παν. Πέτσας (9 χρόνια), Αλέξ. Ταραβίρας (9 χρόνια), Χρ. Γκανιάτσος (7 χρόνια), Κων. Μίχος (7 χρόνια), Ιωάν. Μεϊντάσης (6 χρόνια), Νικ. Παπαναγιώτου (5 χρόνια) και Κων. Ηλιόπουλος (5 χρόνια).
Ο Αθανάσιος Σκέντζος, 36 ετών, πήγε το 1921. Είχε ξανάρθει στην Αμερική την περίοδο 1905-16.
Ο Δημήτριος Αλεξανδρής, 33 ετών, πήγε το 1914. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1901-11.
Ο Παναγιώτης Πέτσας, ετών 28, πήγε το 1920. Στο πρώτο του ταξίδι είχε πάει την περίοδο 1909-1918.
Ο Αλέξανδρος Ταραβίρας, ετών 35, πήγε το 1921. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1910-19.
Ο Χρήστος Γκανιάτσος, ετών 27, πήγε το 1915 στην Αμερική. Ως επάγγελμα δήλωσε σερβιτόρος (waiter). Είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1906-13.
Ο Κωνσταντίνος Μίχος, ετών 34, πήγε στην Αμερική το 1921. Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι πριν την περίοδο 1912-19.
Ο Ιωάννης Μεϊντάσης, ετών 31, πήγε το 1915. Στο πρώτο του ταξίδι στις ΗΠΑ πήγε την περίοδο 1906-12.
Ο Νικόλαος Παπαναγιώτου, ετών 32, πήγε το 1914. Είχε πρωτοέρθει στις ΗΠΑ την περίοδο 1907-12.
Ο Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος, ετών 24, πήγε στην Αμερική το 1917. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1907-12.
Ο Νικόλαος Χαρ. Σμπαρούνης[9] (Sbarounis), 17 ετών, πήγε στην Αμερική το 1909. Επιστρέφοντας έκανε οικογένεια. Ο γιος του Χαράλαμπος Νικ. Σμπαρούνης (1929-1997) έγινε χειρουργός γιατρός, διδάκτωρ και τακτικός καθηγητής Χειρουργικής του ΑΠΘ.
Ο Γεώργιος Λακομέντας, ετών 37, πήγε το 1914. Για επάγγελμα δήλωσε μηχανικός (mechanic).Είχε ξανάρθει στην Αμερική και εργάστηκε, την περίοδο 1910-12.
(xi) Από το Ζωριάνο :
Διαφορετικά επαγγέλματα που δηλώθηκαν ήταν :
Πανδοχέας(Αθ. Ηλιόπουλος), μπακάλης (Αριστ. Αγγελόπουλος), έμποροι (Δημ. Χριστόπουλος, Νικ. Καμπούρης), μάγειρας (Ιωάν. Καμπούρης) και υποδηματοποιός (Νικ. Ρήγας).
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Γεώρ. Ηλιόπουλος (11 χρόνια), Νικ. Καμπούρης (11 χρόνια), Γεώρ. Καμπούρης (10 χρόνια), Γεώργ. Π. Αγγελόπουλος (9 χρόνια), Γεώργ. Αγγελόπουλος (7 χρόνια), Αθαν. Ρήγας (7 χρόνια), Αθ. Ηλιόπουλος (6 χρόνια), Αθαν. Ρήγας (6 χρόνια), Ανδ. Ρήγας (6 χρόνια), Βασ. Ρήγας (6 χρόνια), Αριστ. Αγγελόπουλος (5 χρόνια),Λεων. Γεωργακόπουλος (5 χρόνια) και Κων. Μπαμπάκος (5 χρόνια).
Ο Αθανάσιος Κων. Ηλιόπουλος, ετών 27, πήγε το έτος 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν πανδοχέας (innkeeper). Είχε ξαναπάει στην Αμερική, την περίοδο 1906-12.
Ο Αριστείδης Παν. Αγγελόπουλος, ετών 25, πήγε στην Αμερική το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μπακάλης (grocer). Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1907-12.
Ο Δημήτριος Γ. Χριστόπουλος, ετών 18, πήγε το 1913.Δήλωσε έμπορος (merchant). Είχε ξαναπάει[10] την περίοδο 1907-12.
Ο Νικόλαος Λων. Καμπούρης, ετών 27, πήγε το έτος 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν έμπορος (merchant).Είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1909-20.
Ο Ιωάννης Καμπούρης, ετών 33, πήγε το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μάγειρος (cook). Στο πρώτο του ταξίδι στις ΗΠΑ πήγε την περίοδο 1906-08.
Ο Νικόλαος Ρήγας, ετών 32, πήγε το 1917. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν υποδηματοποιός (shoemaker).
Ο Λεωνίδας Κων. Γεωργακόπουλος, ετών 26, πήγε το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Το προηγούμενο ταξίδι του έγινε την περίοδο 1907-12.
Ο Γεώργιος Καμπούρης , ετών 38, πήγε στην Αμερική το 1916. Μαζί του ήρθε και η γυναίκα του Βασιλική. Ο Γεώργιος Καμπούρης πρωτοήρθε και εργάστηκε την περίοδο 1903-13.
Ο Γεώργιος Παν. Αγγελόπουλος, ετών 28, πήγε το 1914. Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1903-12.
Ο Γεώργιος Αγγελόπουλος, ετών 28, πήγε το έτος 1920. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1908-15.
Ο Αθανάσιος Ρήγας, ετών 32, πήγε το έτος 1917. Είχε ξανάρθει το 1907 και εργάστηκε για 6 χρόνια.
Ο Ανδρέας Ρήγας, ετών 47, πήγε το 1916. Το πρώτο ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-14.
Ο Κωνσταντίνος Μπαμπάκος, ετών 52. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1909-14.
(xii) Από τις Καρούτες :
Διαφορετικά επαγγέλματα (από εργάτες γης) που δηλώθηκαν ήταν :αρτοποιός (Γεώργιος Καρανάσος) και ξενοδόχος (Θεοχάρης Τυλιγάδας).
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Γεώρ. Κάζος (5 χρόνια), Θεοχ. Τυλιγάδας (5 χρόνια)
Ο Γεώργιος Καρανάσος, ετών 25, πήγε το έτος 1907. Το επάγγελμά του ήταν αρτοποιός (baker).
Ο Θεοχάρης Γ. Τυλιγάδας, ετών 30, πήγε στην Αμερική το 1914. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξενοδόχος (hotelkeeper). Την προηγούμενη φορά πήγε και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Γεώργιος Κάζος (Cassos), 32 ετών, πήγε το 1917. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12.
(xiii) Από τα Καρούτια :
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκε μόνον ο Αριστείδης Πλιάνος, ως φωτογράφος. Πιο συγκεκριμένα :
Ο Αριστείδης Πλιάνος, ετών 18, πήγε στην Αμερική. Το επάγγελμά του ήταν φωτογράφος. Πρωτοπήγε στην Αμερική το 1911 και έμεινε 25 χρόνια στην Καλιφόρνια μέχρι το 1936, που επέστρεψε στην Ελλάδα. Έμαθε και μιλούσε πολύ καλά αγγλικά. Το 1937, σε ηλικία 43 ετών, έκανε δεύτερο ταξίδι πάλι στην Καλιφόρνια. Δεν είναι γνωστή η πορεία του στα επόμενα χρόνια.
(xiv) Από τα Καστέλλια :
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκαν οι: Αθαν. Αθανασούλας και Ιωάν. Προβιάς. Πιο αναλυτικά:
Ο Αθανάσιος Αθανασούλας, 23 ετών, πήγε το 1907 στην Αμερική. Δήλωσε μάγειρας (cook) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη.
Ο Ιωάννης Γεωρ. Προβιάς ήταν 30 ετών, το 1914, που πήγε στην Αμερική. Ως επάγγελμα δήλωσε ράπτης (tailor). Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1906-12.
(xv) Από το Κλήμα Δωρίδας :
Διαφορετικά επαγγέλματα (εκτός από εργάτες γης) που δηλώθηκαν, ήταν ένας ζαχαροπλάστης (Ιωάν. Σκόνδρας).
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Νικ. Θέμελης (13 χρόνια), Κων. Μπαράκος (7 χρόνια),Δημ. Σκαλτσάς (7 χρόνια), Ιωάν. Καραχάλιος (6 χρόνια), Ιωάν. Παπαδημητρίου (6 χρόνια), Γεώργ. Βλάχος (5 χρόνια), Ανδ. Κόκκινος (5 χρόνια), Κων. Κωσταράς (5 χρόνια), Κώσ. Λάγιος (5 χρόνια) και Αθαν. Παπαδημητρίου (5 χρόνια).
Ο Ιωάννης Σκόνδρας το 1904 άνοιξε το δρόμο προς την Αμερική (πρωτοπόρος) από το Κλήμα Δωρίδας. Από εργάτης, έμαθε μετά την τέχνη του ζαχαροπλάστη. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912. Το 1914 έφυγε πάλι σε δεύτερο ταξίδι. Ήταν τότε 28 ετών. Δήλωσε ζαχαροπλάστης (confectioner).
Ο Νικόλαος Θέμελης, ετών 33, πήγε το 1920. Ξαναπήγε και εργάστηκε την περίοδο 1906-19.
Ο Κωνσταντίνος Μπαράκος, 30 ετών, πήγε το έτος 1915. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-14.
Ο Δημήτριος Σκαλτσάς, 39 ετών, πήγε το 1928. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1920-27.
Ο Ιωάννης Παπαδημητρίου, 29 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Στο πρώτο του ταξίδι είχε πάει την περίοδο 1906-12.
Ο Γεώργιος Βλάχος, 34 ετών, πήγε το έτος 1914. Είχε ξαναπάει και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Ανδρέας Κόκκινος, 38 ετών, πήγε στις ΗΠΑ το 1915. Στο πρώτο του ταξίδι είχε πάει την περίοδο 1907-12.
Ο Κωνσταντίνος Καραχάλιος, 35 ετών, πήγε το έτος 1914. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο1906-12.
Ο Κωνσταντίνος Κωσταράς, 36 ετών, πήγε το 1914. Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Κώστας Λάγιος, 33 ετών, πήγε το 1920 στην Αμερική. Είχε ξαναπάει και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Αθανάσιος Παπαδημητρίου, 27 ετών, πήγε το έτος 1914. Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1907-12.
(xvi) Από το Λιδωρίκι :
Διαφορετικά επαγγέλματα (εκτός από εργάτες γης και κτηματίες) που δηλώθηκαν ήταν : μάγειρας (Αθ. Γριβάκης, Δημ. Στεργιόπουλος), υποδηματοποιός (Χρ. Γριβάκης), ξυλουργός (Παν. Σκόντας, Νικ. Λάιος), αρτοποιός (Χρ. Χολέβας) και έμπορος (Ιωάν. Μίχος).
Ο Αθανάσιος Γριβάκης, 23 ετών, πήγε στην Αμερική το 1906. Ως επάγγελμα δήλωσε μάγειρας (cooker). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
Ο Δημήτριος Στεργιόπουλος, 20 ετών, πήγε το 1904 στην Αμερική. Ως επάγγελμα δήλωσε μάγειρος (cook). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
Ο Χρήστος Γριβάκης, 18 ετών, πήγε το 1906 στην Αμερική. Ως επάγγελμα δήλωσε υποδηματοποιός (shoemaker). Άγνωστη η διάρκεια παραμονής του.
Ο Παναγιώτης Σκόντας, 20 ετών, πήγε το 1906. Ήταν ξυλουργός (carpenter).
Ο Νικόλαος Λάιος, 34 ετών, πήγε στην Αμερική το 1911. Ήταν ξυλουργός (carpenter).
Ο Δημήτριος Λιάπης, 29 ετών, πήγε το έτος 1914. Ως επάγγελμα δήλωσε ξυλουργός (carpenter). Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι,την περίοδο 1908-13.
Ο Δημήτριος Χολέβας, ετών 26, πήγε στην Αμερική το 1914. Ως επάγγελμα δήλωσε αρτοποιός (baker).
Ο Ιωάννης Μίχος, 29 ετών, πήγε το έτος 1914. Ως επάγγελμα δήλωσε έμπορος (merchant). Είχε ξανάρθει στην Αμερική την περίοδο 1907-12.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Κων. Πέτρου (8 χρόνια), Νικ. Κούστας (6 χρόνια), Νικ. Μποβιάτσης (6 χρόνια), Θεόδ. Ντούμας (6 χρόνια), Ιωάν. Κάππος (5 χρόνια), Ηλ. Κώνστας (5 χρόνια), Θεόδ. Μαστρογιάννης (5 χρόνια), Ιωάν. Μίχος (5 χρόνια), Γεώρ. Πέτρου (5 χρόνια) και Γεώρ. Σίδερης (5 χρόνια).
Ο Κωνσταντίνος Πέτρου, 26 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Αυτό ήταν το γ’ ταξίδι του. Είχε ξανάρθει και εργάστηκε τις περιόδους 1901-1903 και 1906-1912.
Ο Νικόλαος Κούστας (ή Κώνστας), 35 ετών, πήγε το έτος 1914. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1906-13.
Ο Νικόλαος Μποβιάτσης, 22 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1907-13.
Ο Θεόδωρος Ντούμας, 25 ετών, πήγε το έτος 1914. Στο πρώτο του ταξίδι πήγε την περίοδο 1906-12.
Ο Ιωάννης Κάππος, 47 ετών, πήγε στην Αμερική το 1916. Είχε ξαναπάει και εργάστηκε την περίοδο 1906-11.
Ο Ηλίας Κώνστας, 26 ετών, πήγε το έτος 1916 (β’ ταξίδι). Στο πρώτο του ταξίδι πήγε την περίοδο 1907-12.
Ο Θεόδωρος Μαστρογιάννης, 26 ετών, πήγε το έτος 1914. Σε προηγούμενο ταξίδι του πήγε και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Γεώργιος Πέτρου, 37 ετών, πήγε στην Αμερική το 1920. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12.
Ο Γεώργιος Σίδερης, 33 ετών, πήγε το 1916. Είχε κάνει προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1907-12.
(xvii) Από το Μαλανδρίνο :
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκε μόνον ένας. Ήταν :
Ο Ανδρέας Τσιμέκας, 28 ετών πήγε στην Αμερική το 1920. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξενοδόχος (hotelkeeper). Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι και εργάστηκε την περίοδο 1910-14.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν :
Κων. Τσιμέκας (8 χρόνια), Αθ. Κορμούκης (5 χρόνια), Στ. Κατραπάς (5 χρόνια) και Δήμ. Τσιμέκας (5 χρόνια).
Ο Κωνσταντίνος Τσιμέκας, ετών 32, πήγε στην Αμερική το 1920. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1906-14
Ο Αθανάσιος Κορμούκης, ετών 40, πήγε το 1920. Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1907-12.
Ο Σταύρος Κατραπάς, ετών 34, πήγε στην Αμερική το 1920. Στο α’ ταξίδι του πήγε και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
Ο Δήμος Τσιμέκας, ετών 43, πήγε το 1916. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-12.
(xviii) Από το Μαυρολιθάρι :
Διαφορετικά επαγγέλματα (εκτός από εργάτες γης) που δηλώθηκαν, ήταν :ένας ξυλουργός (Νικ. Παπανικολάου) κι ένας ράπτης (Δημ. Τζιβάρας).
Ο Νικόλαος Παπανικολάου, ετών 27, πήγε στην Αμερική το 1903.Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξυλουργός (carpenter). Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη. Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής.
Ο Δημήτριος Τζιβάρας, 40 ετών, πήγε το 1907. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ράπτης (tailor). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια εργασίας του στην Αμερική.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν οι μετανάστες:
Παν. Μιχόπουλος (9 χρόνια), Γεώρ. Παπαγεωργίου (7 χρόνια), Γεώρ. Χριστόπουλος (7 χρόνια), Δημ. Σιλέος (7 χρόνια), Χρ. Δρίβας (6 χρόνια), Χαρ. Κουλούρης (6 χρόνια), Ιωάν. Αναγνωστόπουλος (5 χρόνια), Ιωάν. Σκουβαλάς (5 χρόνια) και Κων. Τζούφλας (5 χρόνια).
Ο Παναγιώτης Μιχόπουλος, ετών 37, πήγε στην Αμερική το 1921. Στο προηγούμενο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1903-1912.
Ο Γεώργιος Παπαγεωργίου, ετών 31, πήγε το 1915. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-1914.
Ο Γεώργιος Χριστόπουλος, ετών 32, πήγε στην Αμερική το 1920. Στο πρώτο ταξίδι του πήγε και εργάστηκε στην περίοδο 1905-1912.
Ο Δημήτριος Σιλέος, ετών 27, πήγε το 1914. Ξαναπήγε στην Αμερική την περίοδο 1907-1914.
Ο Χρήστος Δρίβας, ετών 40, πήγε στην Αμερική το 1913. Πρωτοπήγε και εργάστηκε στην περίοδο 1903-1909.
Ο Χαράλαμπος Κουλούρης 45ετών, πήγε το 1913. Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι την περίοδο 1906-1912. Μαζί του, το 1913, πήγαν στην Αμερική η σύζυγός του Αγγελική, 43 ετών και η μικρή κόρη τους Καλλιόπη 6 ½ ετών.
Ο Ιωάννης Αναγνωστόπουλος, ετών 35, πήγε στην Αμερική το 1912. Είχε ξαναπάει την περίοδο 1905-1910.
Ο Ιωάννης Σκουβαλάς ή Σκοβόλας, ετών 34, πήγε το 1921. Στο πρώτο ταξίδι του πήγε την περίοδο 1907-1912.
Ο Κωνσταντίνος Τζούφλας, ετών 38, πήγε στην Αμερική το 1920. Πρωτοπήγε την περίοδο 1906-1911.
Ο Ανδρέας Τζαβάρας, 48 ετών, έκανε τρία ταξίδια. Το τελευταίο (γ’ ταξίδι) έγινε το έτος 1920. Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-1908. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1914.
Η Παρασκευή Φλωροπούλου, 24 ετών, πήγε το 1907. Γράφτηκε ως χωρική (peasant). Πήγαινε στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, για να συναντήσει το σύζυγό της Χαράλαμπο Φλωρόπουλο. Μαζί της είχε και την κόρη της Ελένη, μωρό ενός έτους.
Η Γιαννούλα Παππά, 22 ετών, πήγε στην Αμερική το 1911. Επάγγελμα “οικιακά”. Προορισμός της ήταν η πόλη Πράις (Price) της Γιούτα, όπου ήταν το κατάστημα[11] του συζύγου της (magazine of her husband). Σημείωση : Δεν βρέθηκε το όνομα του συζύγου της (πιθανά Κώστας) και ο φάκελός του.
Ο ΓεώργιοςΚορόζος (Carosos), 43 ετών, πήγε το 1913 στην Αμερική. Για το μετανάστη Γεώργιο Κορόζο, Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1902-1906.
(xix) Από το Μουσουνίτσα:
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκε μόνον ένας. Ήταν :
Ο Νικόλαος Καρακώστας, 19 ετών, που πήγε στην Αμερική το 1911. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν πανδοχέας (Innkeeper). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια της παραμονής του.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι έμεινε :
Ο Θεμιστοκλής Αναστ. Κόλιας, 26 ετών, που πήγε στην Αμερική το 1914. Είχε κάνει κι προηγούμενο ταξίδι και εργάστηκε την περίοδο 1907-12.
(xx) Από το Ντρέμισα:
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι έμεινε :
Ο Παναγιώτης Σιότροπος, 19 ετών, που πήγε το έτος 1916. Στο πρώτο ταξίδι στις ΗΠΑ πήγε την περίοδο 1909-15.
(xxi) Από τους Πενταγιούς:
Διαφορετικά επαγγέλματα (εκτός από εργάτες γης) που δηλώθηκαν, ήταν : ράπτης, μηχανικός ατμομηχανών, σιδεράς, ξενοδόχος, υποδηματοποιός, γιατρός, μάγειρος και υπάλληλος.
Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου, 28 ετών, πήγε στην Αμερική το 1915. Το επάγγελμά που δήλωσε ήταν ράπτης. Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι πριν, την περίοδο 1907-1912.
Ο Αθανάσιος Γ. Καράς, 26 ετών, πήγε το 1915. Το επάγγελμά του ήταν μηχανικός ατμομηχανών (Locomotive Engineer). Στο πρώτο του ταξίδι στις ΗΠΑ, είχε έρθει την περίοδο 1905-1912.
Ο Δημήτριος Καράς, 19 ετών, πήγε στην Αμερική το 1911. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν σιδεράς (iron molder). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
Ο Γεώργιος Μωραΐτης, 30 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Ως επάγγελμα δήλωσε ξενοδόχος (hotelkeeper).Είχε ξανάρθει και εργάστηκε την περίοδο 1906-12.
Ο Γεώργιος Παπαγεωργίου[12], 38 ετών, πήγε το 1921. Το επάγγελμά του ήταν ξενοδόχος (hotelkeeper).Είχε ξανάρθει στην Αμερική την περίοδο 1907-1909.
Ο Γεώργιος Ζήση Μωραΐτης[13], 37 ετών, πήγε το 1921. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν γιατρός (doctor)! Προορισμός του ήταν το Μόντρεαλ του Καναδά. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι, την περίοδο 1906-1912, με τον ίδιο προορισμό.
Ο Γεώργιος Γριβάκης[14] (Grivanis), 18 ετών πήγε στην Αμερική το 1907. Ως επάγγελμα δήλωσε υποδηματοποιός (shoemaker). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
Ο Επαμεινώνδας Τσώρης, 50 ετών, πήγε το 1929.Το επάγγελμά του ήταν μάγειρας (cook).Αυτό ήταν το τρίτο ταξίδι του στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει και την περίοδο 1921-1928.
Ο Πέτρος Κορνέζος, 18 ετών, πήγε στην Αμερική το 1912. Ως επάγγελμα δήλωσε υπάλληλος (clerk). Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους στις ΗΠΑ έμειναν :
 |
| Θωμάς Χόνδρος (1928) |
Ο μετανάστης Άθως Πατσούρης (Athos Patsouris) έκανε 3 ταξίδια στην Αμερική. Για το πρώτο ταξίδι δεν βρέθηκαν στοιχεία. Πάντως από το έτος 1918 ήταν αμερικανός πολίτης (US Citizen). Το β’ ταξίδι του έγινε το 1922 (σε ηλικία 35 ετών). Στο γ’ ταξίδι του (περιπετειώδες, μέσω Βραζιλίας) έφτασε στη Νέα Υόρκη το 1941 (σε ηλικία 55 ετών). Ελλείπουν άλλα στοιχεία.
Να αναφέρουμε και τη Μαρία Τσώρη. Τον Ιανουάριο 1925 έφτασε στην Αμερική, σε ηλικία 22 ετών, συνοδευόμενη από το σύζυγό της, που ήταν αμερικανός πολίτης και πήγαιναν στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Δεν μας είναι γνωστό το μικρό όνομα του συζύγου της (ερευνάται).
(xxii) Από τη Σεγδίτσα (Προσήλιο) :
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκε μόνον ένας. Ήταν :
Ο Θεμιστοκλής Σεγδίτσας, 34 ετών, πήγε το 1922 στην Αμερική. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μηχανικός (engineer), με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Δεν είναι γνωστή η διάρκεια παραμονής του.
(xxiii) Από τη Σεργούλα :
Με διαφορετικό επάγγελμα δηλώθηκαν δύο άτομα :
Σερβιτόρος (Χρ. Γκανιάτσος) και υπάλληλος (Αθαν. Σκούρας)
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι του στις ΗΠΑ έμεινε :
Ο Χρήστος Γκανιάτσος, 27 ετών, πήγε στην Αμερική το 1915. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1906-13.
(xxiv) Από τη Σκαλούλα :
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι έμεινε :
Ο Κωνσταντίνος Σταματόπουλος,33 ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1906-1912.
(xxv) Από τη Στρώμη:
Με διαφορετικό επάγγελμα (εκτός από τους εργάτες γης και τους αγρότες) δηλώθηκαν ένας χασάπης (Δημ. Κοτσάνος) κι ένας κουρέας (Κων. Δ. Μαστροκωστόπουλος). Πιο αναλυτικά :
Ο Δημήτριος Κοτσάνος, 35 ετών, πήγε στην Αμερική το 1911. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν χασάπης (butcher).Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι, την περίοδο 1907-1910.
Ο Κωνσταντίνος Μαστροκωστόπουλος, 27 ετών, πήγε το έτος 1914. Το επάγγελμά του ήταν κουρέας.Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1908-1912.
Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι έμειναν οι μετανάστες :
Παν. Ζαγκανάς (6 χρόνια), Γεώργ. Μαστροκωστόπουλος (6 χρόνια), Γεώργ. Πιστόλης (5 χρόνια), Δημ. Πιστόλης (5 χρόνια), Παν. Πιστόλης (5 χρόνια) και Παν. Ρίζος (5 χρόνια).
Ο Παναγιώτης Ζαγκανάς, 26ετών, πήγε στην Αμερική το 1914. Το προηγούμενο ταξίδι του έγινε την περίοδο 1906-1912.
Ο Γεώργιος Μαστροκωστόπουλος, 25ετών, πήγε το 1914. Είχε ξαναπάει και εργάστηκε την περίοδο 1907-1912.
Ο Παναγιώτης Ρίζος, 47 ετών, πήγε στην Αμερική το 1920. Στο πρώτο του ταξίδι πήγε την περίοδο 1909-1914.
Ο Δημήτριος Πιστόλης, 39 ετών, πήγε το έτος 1920. Πρωτοπήγε και εργάστηκε την περίοδο 1905-1910.
Ο Παναγιώτης Πιστόλης, 33 ετών, πήγε στην Αμερική το 1920. Είχε κάνει κι άλλο προηγούμενο ταξίδι την περίοδο 1908-1913.
Να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι εργάστηκαν σε ανθρακωρυχεία στη Γιούτα (Μπίγκαμ Κάνυον).
Επίσης να αναφερθούμε στους αδελφούς Χαϊμάνη, που πήγαν μετανάστες στην Αμερική. Επιστρέφοντας, την περίοδο του Μεσοπολέμου (δεκαετία του ’30) εργάστηκαν στη Λαμία. Στην πλατεία Πάρκου της Λαμίας, στην ανατολική γωνία της οδού Βενιζέλου, άνοιξαν καφενείο (όπου πριν ήταν το Χάνι των Αφών Σιλέου). Συγκεκριμένα :
Ο Δημήτριος Χαϊμάνης ήταν 28 ετών, το 1907. Πήγε και εργάστηκε στο Καστλ Γκέιτ (CastleGate) της Γιούτα.
Ο Γεώργιος Χαϊμάνης ήταν 25 ετών, το 1909. Πήγε για δουλειά στη Νέα Υόρκη.
4. Συμπεράσματα
Για τα δύσκολα χρόνια που χαρακτήριζαν την Ελλάδα και ιδιαίτερα την ορεινή Φωκίδα, στις πρώτες 10ετίες του 20ού αι., η μετανάστευση στην Αμερική ήταν αναγκαία. Ο τόπος μας στερήθηκε κυρίως νέα άτομα, με όρεξη για δουλειά, που όμως βρέθηκαν πολύ μακριά από τους δικούς τους ανθρώπους, σε ξένη γη, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και τα χαρακτηριστικά του λαού αυτού.
Τα χρόνια της μετανάστευσης ήταν δύσκολα. Με κινδύνους τις λοιμώδεις ασθένειες (π.χ. γρίπη) και τις καιρικές ή εργασιακές συνθήκες (όπως π.χ. στα ανθρακωρυχεία), οι δραστήριοι, φιλότιμοι, κοινωνικοί ρουμελιώτες της Φωκίδας, έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους στις εργασίες που ανέλαβαν.
Τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν δίνουν μια ποσοτική εικόνα του βαθμού επιτυχίας, που είναι σχετικός. Τα διπλά (ή πολλαπλά) ταξίδια δείχνουν την αυξημένη ανάγκη για εργασία του μετανάστη, αλλά και την προοπτική μεγαλύτερης οικονομικής ωφέλειας. Με εξαίρεση τη Γραβιά, όπου αναζήτησα και βρήκα στοιχεία για την τύχη των μεταναστών της, για τους άλλους τόπους ελάχιστα βρέθηκαν.
 |
|
Επιστροφή Ελλήνων μεταναστών για στράτευση (1912) |
Πετυχημένοι ήταν όσοι έμειναν στην Αμερική, όπου έφεραν και την οικογένειά τους ή αποκαταστάθηκαν εκεί. Δεν υπάρχουν στοιχεία γι’ αυτούς.
Η προσπάθεια ανέδειξε πολλά ονόματα, που μπορούν να θεωρηθούν ως πλέον επιτυχημένοι. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθεί ένας μεγάλος αριθμός εργατών, αγροτών και κτηματιών, για τους οποίους δεν υπήρχαν αριθμητικά στοιχεία. Οι 3.487 μετανάστες, που μελέτησε η παρούσα εργασία, είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός και δεν πρέπει να διακινδυνεύσουμε κανέναν αριθμό, ως εκτίμηση επιτυχίας.
Πάντως η οικονομική βοήθεια της μεγάλης πλειοψηφίας αυτών των μεταναστών ήταν πολύ σημαντική, για τη φτώχεια της περιόδου που αναφερόμαστε. Επιπλέον, οι μετανάστες κέρδισαν σε εικόνες από το μεγάλο ταξίδι και το διαφορετικό τρόπο ζωής στην Αμερική.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Από προφορική μαρτυρία του Ιωάν. Παπαρίδη. [Βλ. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου “Καπνοβιομηχανίες στη Στερεά Ελλάδα”, στο amfictyon.blogspot.gr.]
[2]Δεν είναι γνωστό το αντικείμενο εργασίας του, αλλά στην πόλη Λάντλοου υπήρχαν τα ανθρακωρυχεία, όπου όλοι ήταν εργάτες.
[3]Φέρει σφραγίδα που γράφει : NONIMMIGRANTALIEN. Είχε αποκτήσει την αμερικανική υπηκοότητα.
[4]Φέρει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT ALIEN.
[5]Είχε αποκτήσει την ιδιότητα του αμερικανού πολίτη (American citizen), όπως και η γυναίκα του Αικατερίνη Περδικούλη, λόγω του γάμου.
[6]Φέρει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT ALIEN.
[7]Έχει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT.
[8]Ο Χρήστος έγινε κτηνίατρος, ο Θεμιστοκλής έγινε ναυπηγός-μηχανικός. Η Μαίρη παντρεύτηκε γιατρό.
[9]Ήταν και συγγραφέας σημαντικών βιβλίων της ιατρικής και άλλων. Να αναφέρουμε τα βιβλία «Μνήμη Νικολάου Σμπαρούνη - Τρίκορφου», «Ο δικός μας άνθρωπος» και «Το χρέος και το μήνυμα».
[10]Αφού δήλωσε ότι πρωτοπήγε το 1907, θα ήταν τότε 13 ετών. Δεν δείχνει σωστό. Ίσως κάτι να μην δηλώθηκε σωστά, πιθανά η ηλικία των 18 ετών, ή το έτος 1907 της πρώτης αποδημίας.
[11]στην πόλη Πράις (Price) της Γιούτα, ο Κώστας Παππάς (Gust Pappos) είχε εστιατόριο (μαρτυρία του συγγενή του Αριστείδη Κόκκορη).
[12]Είχε σφραγίδαTRANSIT. Ήταν δηλ. διερχόμενος από τις ΗΠΑ για 2 ημέρες.
[13]Είχε σφραγίδα TRANSIT.Ήταν δηλ. διερχόμενος από τις ΗΠΑ για 1 ημέρα.
[14]Από λάθος στην καταγραφή που έγινε τότε, το επώνυμο γράφτηκε Grivanis αντί του σωστού Grivakis.
[15]Ο Θωμάς Ζαχαρία Χόνδρος πέθανε στις 31 Δεκ. 1929 στους Πενταγιούς (από τη ληξιαρχική πράξη θανάτου).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου