Βιομηχανικές μονάδες (και βιοτεχνίες) στη Φθιώτιδα (μέρος Α’)

Εισαγωγή

   Στη Φθιώτιδα, τα μεταπολεμικά χρόνια, έχουμε προσπάθειες ίδρυσης μονάδων του δευτερογενή τομέα, για αξιοποίηση και επεξεργασία υλών του πρωτογενή τομέα. Ως πρώτο παράδειγμα να αναφέρουμε το νέο προϊόν στην περιοχή Ανθήλης, το ρύζι. Έτσι το 1950 έχουμε το πρώτο εργοστάσιο αποφλοίωσης και επεξεργασίας ρυζιού στη Λαμία από ομάδα τριών κεφαλαιούχων της πόλης. Ακολούθησαν κι άλλα.

   Περιοχές του νομού Φθιώτιδας που προτιμήθηκαν για εγκατάσταση ήταν η Λαμία, η Στυλίδα και η Αταλάντη. Εκτός από τις αναγκαίες εκτάσεις που διέθεταν, σημαντικά πλεονεκτήματα έδιναν ο νέος οδικός άξονας Αθηνών-Θεσσαλονίκης και η δυνατότητα θαλάσσιων συγκοινωνιών, κυρίως από το λιμάνι της Στυλίδας. Στις περιοχές Δομοκού, Αμφίκλειας, Μακρακώμης-Σπερχειάδας υπήρξαν δυνατότητες για γεωργικές βιομηχανίες.

   Προηγήθηκε η δημιουργία της μεταλλευτικής μεγάλης μονάδας ΛΑΡΚΟ, στη δεκαετία 1960-70 από το μεγάλο επιχειρηματία Πρόδρομο Μποδοσάκη Αθανασιάδη στη Λάρυμνα, στην προϋπάρχουσα μεταλλευτική δραστηριότητα (νικελιούχα σιδηρομεταλλεύματα).

   Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 (περίοδος δικτατορίας) δόθηκαν κίνητρα, με αποτέλεσμα την ίδρυση σημαντικών βιομηχανικών μονάδων (ΑΚΜΗ, ΒΟΜΒΥΞ-ΒΟΜΒΥΚΡΥΛ, Hellafarm, ΠΑΚΟ, κ.ά.). Από την αρχή της μεταπολίτευσης 1975-76 προστέθηκαν κι άλλες μονάδες (SOULIS, Manulli Hellas, Χαρτοποιία Φθιώτιδας, κ.ά.). Η ίδρυση το 1979 της ΒΙ.ΠΕ. Λαμίας (στην περιοχή Μαυρομαντήλα-Αυλάκι), με έκταση 1.500 στρέμματα ενθάρρυνε την εγκατάσταση νέων μονάδων. Παράλληλα στη Λοκρίδα (περιοχή Αταλάντης κυρίως) άρχισε η εγκατάσταση μονάδων (στη δεκαετία του ’80), όπως Ζυθοποιίας, Henkel Hellas, Λαντζής, Γουανό, κ.ά.

Θεοδοσίου Κλήμη, αρχιμανδρίτη, στον Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου Γραβιάς

εις μνήμην

   Ήρθε από μακριά (την Κέρκυρα) και - τύχη αγαθή - τον όρισε να υπηρετήσει το χριστιανικό ποίμνιο της Γραβιάς. Αγάπησε τον τόπο και τον κόσμο, έγινε ο πνευματικός τους πατέρας και βοήθησε όπου και όπως έπρεπε. Ήταν χαρακτηριστική μορφή και άμεσα αναγνωρίσιμη, ψηλός κι ευθυτενής, λιτός στην καθημερινότητά του, με ήρεμο λόγο και γλυκό τρόπο.

Μοναχοί στη Μονή Βαρνάκοβας (1952-56).

Δεξιά, ο Θεοδόσιος Κλήμης

   Ο Θεοδόσιος Κλήμης γεννήθηκε στο 1927 στο χωριό Χωροεπίσκοποι της Κέρκυρας (στο βόρειο μέρος του νησιού). Το λαϊκό του όνομα ήταν Θεμιστοκλής. Ο πατέρας του λεγόταν Σπυρίδων. Η οικογένεια είχε 8 παιδιά και ο Θεμιστοκλής ήταν το τελευταίο στην οικογένεια.

   Από νεαρή ηλικία ο Θεμιστοκλής είχε έντονη επιθυμία να ακολουθήσει το μοναχισμό. Αφού εργάστηκε κάποιο μικρό χρονικό διάστημα ως ελαιοχρωματιστής, βρέθηκε στη Φωκίδα όπου γνώρισε έναν συμπατριώτη του ιεροδιάκονο, που υπηρετούσε στην Ι. Μονή Βαρνάκοβας. Σε ηλικία 25 ετών, αντί να πάει στο Άγιον Όρος, επέλεξε να πάει εκεί. Το έτος 1952 εισήλθε στη μονή και έλαβε το εκκλησιαστικό όνομα Θεοδόσιος. Ο ηγούμενος τότε λεγόταν Αέτιος.

Εργοστάσιο Λαμίας “SOULIS” – Θερμαντικά σώματα

   Τη δεκαετία του ’70, ο Αν. Σούλης, που ήταν και πρόεδρος της ομώνυμης εταιρείας  “ΣΟΥΛΗΣ” Α.Ε., αποφάσισε την κατασκευή εργοστασίου στην περιοχή Λαμίας.  Η εταιρεία του, με έδρα την Αθήνα ασχολείτο με την κεντρική θέρμανση. Τη δραστηριότητά της ήταν η παραγωγή προφίλ αλουμινίου. Το εργοστάσιο αυτό θα κατασκεύαζε θερμαντικά σώματα τύπου ΑΚΑΝS (φέτες καλοριφέρ).

Η θέση του εργοστασίου Soulis στον κόμβο

της ΝΕΟ Αθηνών-Λαμίας

Από το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1900-1939)

Προλεγόμενα

   Σ’ ένα τοπίο όπου κυριαρχούν τα έλατα, φτάνοντας μέχρι τα τελευταία σπίτια του χωριού και πολλές φορές ανάμεσα σε κήπους και σε αυλές, βρίσκεται το Μικρό χωριό. Είναι στους πρόποδες της Χελιδόνας και σε υψόμετρο 950 μ., πάνω από τον Καρπενησιώτη ποταμό.  Απέχει 12 χλ από το Καρπενήσι, την πρωτεύουσα του νομού και  του ομώνυμου δήμου Καρπενησίου στον οποίο ανήκει. Αποτελείται από δυο οικισμούς, το Νέο και το Παλιό Μικρό Χωριό (μεταξύ τους απέχουν 2 χλ περίπου). Η βλάστηση είναι πυκνή και ποικίλη. Εκτός από έλατα, τις πλαγιές καταλαμβάνουν καστανιές, καρυδιές, βελανιδιές, βατομουριές, κρανιές κι άλλα δέντρα.

   Το χωριό έχει 105 μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται κυρίως με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες και τον τουρισμό.

 

To Μικρό Χωριό χιονισμένο

(η φωτογραφία ελήφθη από www.mikrohorio.gr)

Υδροκίνηση στη Φθιώτιδα – Άλλες χρήσεις (Γ’ μέρος)

Συνέχεια από το Β’ μέρος

---

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γ’ μέρους

15.  Οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου

16.  Ηλεκτρική ενέργεια από υδροκίνηση

17.  Άλλες χρήσεις της υδροκίνησης (λανάρισμα, τριέρισμα, ταμπακόμυλοι, σουσαμόμυλοι)

18.  Καταστροφή υδρομύλων και νεροτριβών

19.  Παλιός υδρόμυλος Αγίας Παρασκευής Μεγάλης Βρύσης

Επίλογος

Βιβλιογραφία

15. Οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου

   Μετά τη Δημητσάνα, είναι η 2η περιοχή, που ιστορικά παρήγαγε πυρίτιδα (μπαρούτι) στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο από το 1700 περίπου μέχρι το 1910, οπότε ουσιαστικά έπαψε. Από τα δύσκολα  χρόνια της τουρκοκρατίας οι μπαρουτόμυλοι λειτούργησαν στο Μαυρίλο της Δυτικής Φθιώτιδας, με υδροκίνηση από τα πολλά νερά της Γκούρας. Η κατασκευή τους δεν διέφερε από τους άλλους υδρομύλους για την κίνηση της φτερωτής από τη δύναμη του νερού. Ο μηχανισμός τους άλλαζε μετά (βλ. παρατιθέμενο σκίτσο).

[προήλθε από το βιβλίο “Το εργαστήρι της φωτιάς” του Χαρ. Μηχιώτη]

Υδροκίνηση στη Φθιώτιδα (μαντάνια-ντριστέλες) – Μέρος Β’

Συνέχεια από το Α’ Μέρος

                                                                            του Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου 

                                                                                                      φυσικού

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Β’ μέρους

12.  Μαντάνια, ντριστήλες στη Φθιώτιδα

13.  Νεροπρίονα – Κατασκευή και λειτουργία, καταγραφή νεροπρίονων στη Φθιώτιδα

14.  Ελαιοτριβεία με υδροκίνηση στη Φθιώτιδα

12.   Νεροτριβές (ντριστέλες, μαντάνια)

   Είναι κατασκευές, που χρησιμοποιούσαν την υδραυλική ενέργεια για τον καθαρισμό των ρούχων. Στον Ελλαδικό χώρο πρωτοεμφανίστηκαν από τα μέσα του 19ου αιώνα και πλέον. Διακρίνονται σε δριστέλες (ή ντριστέλες) και σε μαντάνια.

Διπλή δριστίλα σε λειτουργία

   Οι ντριστέλες[1] ή δριστέλες στηρίζονται στην ταχύτητα πτώσης του νερού, από κατερχόμενο σωλήνα, σε ημικυκλική στέρνα, όπου το νερό δημιουργεί στροβίλους που συμπαρασύρουν τα ρούχα από κάτω προς τα πάνω και η τριβή που δημιουργούν με το νερό δίνει στα υφαντά  και χοντρά ρούχα άλλη υφή και όψη. Τα κενά της ύφανσης κλείνουν. Η δράση του νερού τα κάνει να «αναμαλλιάζουν», να χνουδιάζουν και να γίνονται αφράτα.

   Η αποτελεσματικότητα της νεροτριβής στηρίζεται στην ορμή του νερού, ενώ για πρακτικούς λόγους απαγορεύεται το απορρυπαντικό. Ο όγκος και η ταχύτητα ροής του νερού προφανώς καθιστούν αδύνατη τη δράση του απορρυπαντικού στα ρούχα.

Υδροκίνηση στη Φθιώτιδα (μέχρι το τέλος του 20ού αι.) – Μέρος Α’

Πρόλογος

   Η εργασία θα παρουσιαστεί σε 3 μέρη, λόγω μεγέθους. Η κάλυψη ενός μεγάλου νομού, όπως η Φθιώτιδα στο μεγάλο θέμα της υδροκίνησης επιτεύχθηκε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, με τη βοήθεια των ΟΤΑ, της περιόδου 1996-98, με τη χρήση μεγάλου ερωτηματολογίου. Αυτό έγινε από τους Κωνστ. Μπαλωμένο, φυσικό και Κωνστ. Στασινό, βιολόγο. Εστάλη από την τότε Νομαρχία Φθιώτιδας. Από τις τότε Κοινότητες και Δήμους λάβαμε απαντήσεις σε ποσοστό 70 %. Αυτό δεν μειώνει το αποτέλεσμα της προσπάθειας. Αν κάποιοι τόποι της Φθιώτιδας δεν αναφέρονται, αυτό δεν οφείλεται σε παράλειψη, αλλά σε απουσία στοιχείων.

  Η εργασία θα αποδοθεί με όσο γίνεται σύντομο, αλλά και περιεκτικό τρόπο.

                                                                     Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
                                                                                     φυσικός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ (Α’ μέρους)

1.    Γενικά - Εισαγωγή

2.    Είδη μύλων (ιστορικά στοιχεία, τεχνικά στοιχεία)

3.    Οι υδρόμυλοι - κατασκευή και δομή (θέση, κτίσμα, υδρομάστευση, κλπ)

4.    Περιγραφή – Μέρη του υδρομύλου

5.    Οι μυλωθροί (το έργο του, ο ρόλος του)

6.    Στοιχεία υδρομύλων της Φθιώτιδας

7.    Βακούφικοι υδρόμυλοι της Φθιώτιδας

8.    Η παραγωγή των υδρομύλων

9.    Εγκατεστημένη ισχύς και ισοδύναμη ενέργεια από υδρομύλους

10.  Χωριά χωρίς υδρομύλους

11.  Στατιστικά υδρομύλων της Φθιώτιδας