Από τη Βιτρινίτσα (Τολοφώνα) Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1903-1921)

Προλεγόμενα

   Η Βιτρινίτσα είναι πεδινό χωριό της Δωρίδας, στο νομό Φωκίδας. Το όνομα Βιτρινίτσα είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει ”ανεμοχώρι”. Το σύγχρονο όνομα προέρχεται από την αρχαία πόλη Τολοφώνα, που ερείπια αυτής (πιθανά) έχουν εντοπιστεί στην περιοχή.

Καταστράφηκε από τους Τούρκους παλιότερα και πυρπολήθηκε στην Κατοχή από τους Ιταλούς.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από τη Βιτρινίτσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 153 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 53 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά βρέθηκαν 153 καταγραφές. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής (υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα κατοίκων της). Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Βιτρινίτσας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Πρόδρομος Μποδοσάκης Αθανασιάδης

Ένας άξιος Έλληνας και μεγάλος ευεργέτης

40 χρόνια από το θάνατό του

Πρόλογος

   Υπήρξε μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Από την ηλικία των 15 χρόνων ξεκίνησε την εντυπωσιακή  σταδιοδρομία του ως αλευροβιομήχανος! Στα 27 χρόνια, με ήδη σημαντική περιουσία, πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Η γνωριμία του με τον Ελευθ. Βενιζέλο του ενίσχυσε το δημιουργικό ρόλο ως Έλληνα, αλλά “κόλλησε και το μικρόβιο” της πολιτικής. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή έχασε την περιουσία του. Από τη δεκαετία του ’30, ανέλαβε τη χρεοκοπημένη εταιρία Πυριτιδοποιείο-Καλυκοποιείο και την έκανε μεγάλη και κερδοφόρα εθνική μονάδα.

Πρόδρομος (Μποδοσάκης)

Αθανασιάδης (φωτ. ΕΛΙΑ)

  Το ίδιο ακολούθησε και στα μεταπολεμικά χρόνια, με την ίδρυση μεγάλων βιομηχανιών, αξιοποιώντας τον ορυκτό πλούτο (λιγνίτη, νικέλιο, χαλκό, κ.ά.), και παράγοντας χημικά, λιπάσματα, οινοπνεύματα, αλλά και σε άλλους τομείς (εριουργία, υαλουργία). Δίκαια ονομάστηκε “μπέης” της ελληνικής βιομηχανίας.

  Ο Αλμπέρτο Μοράβια είπε : “Για να κερδίζεις λεφτά χρειάζεται ταλέντο, αλλά για να ξοδεύεις λεφτά χρειάζεται κουλτούρα”. Με άλλα λόγια, η δημιουργία του πλούτου είναι απόδειξη της αξιοσύνης του μυαλού, αλλά η χρήση του πλούτου είναι επιβεβαίωση του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου. Το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το “τελευταίο του παιδί”, όπως το ονόμασε ο ίδιος, αποτελεί - μετά από πολλά άλλα - τη σημαντικότερη προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο, εδώ και 40 χρόνια (από το θάνατό του).

  Η γραφή τούτη επιθυμεί να θυμίσει τη δημιουργικότητα κι αξιοσύνη που συνόδευε τους Έλληνες όπου γης, να προβάλλει στη νέα γενιά ένα επιτυχημένο πρότυπο, που συμβάλλει στην εθνική ανάπτυξη, αλλά επιπλέον την ευεργεσία προς την πατρίδα του με σημαντικές δωρεές.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                φυσικός

------------------------

Η μερική ή ολική αντιγραφή (copy-paste) και ανάρτηση ή δημοσίευση σε άλλο ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο απαγορεύεται, χωρίς  τη σχετική άδεια του συγγραφέα ή του διαχειριστή το παρόντος μέσου (www. amfictyon.blogspot.gr). Θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται σύμφωνα με το νόμο.

Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας και Τράπεζα Θεσσαλίας

Παλιά πιστωτικά ιδρύματα

Πρόλογος

   Εκτός των κεντρικών τραπεζών, που είχαν έδρα την Αθήνα και υποκαταστήματα στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδος, υπήρξαν και σημαντικές προσπάθειες ίδρυσης και λειτουργίας πιστωτικών ιδρυμάτων στην περιφέρεια. Εκτός της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, που άνοιξε το 1860 υποκατάστημα στη Λαμία, ιδρύθηκε από το 1866 και ο Πιστωτικός Οίκος των Κων. Κρόκου και Αφών Μουζέλη.

   Επιπλέον, η Λαμία είχε την πρωτοπορία, να αποκτήσει από το 1900 τον Πιστωτικό Συνεταιρισμό Τεχνοεργατών, ο οποίος για έναν αιώνα περίπου είχε σημαντική προσφορά στην περιοχή.

   Στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι., στην περιοχή Θεσσαλίας, λειτούργησε η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, αλλά και στη Φθιώτιδα (Λαμία) λειτούργησε η Τράπεζα Θεσσαλίας. Για τις δύο αυτές πιστωτικές βραχύβιες προσπάθειες, θα γίνει αναφορά στην παρούσα εργασία.

Εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων στην περιοχή Λαμίας

Εργασία

Πρόλογος

Μικρασιάτες πρόσφυγες (1922)

   Η προσφυγιά συνόδευε από πολύ παλιά την ιστορία του ανθρώπου, εφόσον πάντα εμφανιζόταν ο φόβος για διωγμούς λόγω φυλής, εθνικότητας, κοινωνικής ιδιαιτερότητας ή πολιτικών απόψεων. Συνήθης περίπτωση είναι λόγω πολέμου.

   Ελληνικές οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα έγιναν πρόσφυγες, με προορισμό την ελεύθερη Ελλάδα, από τους οποίους ένας αριθμός ήρθε στη Φθιώτιδα. Από τα Βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας βρέθηκαν στοιχεία προσφύγων που επέλεξαν την πόλη, στην οποία και τελεύτηκαν. Μαζί με επιπλέον στοιχεία από άλλες πηγές θα παρουσιαστούν στην παρούσα εργασία με όσο γίνεται σύντομο, αλλά περιεκτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

               φυσικός

Κτηνοτρόφοι στην προπολεμική Λαμία

Μελέτη

Πρόλογος

   Η κτηνοτροφία ήταν - ιστορικά - η κυρίαρχη απασχόληση των Ελλήνων από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα χωριά μας αντηχούσαν από τα κυπροκούδουνα των κοπαδιών, που έβοσκαν στα βοσκοτόπια των βουνών μας και κάλυπταν τις διατροφικές ανάγκες του λαού. Έδιναν το κρέας, το γάλα και τα παράγωγα αυτού, όπως επίσης το μαλλί και το δέρμα. Οι οικογένειες είχαν τροφική αυτονομία, όπως επίσης ένδυση και υπόδηση. Στο τοπικό εμπόριο (παζάρια) πουλούσαν τα πλεονάσματα των προϊόντων που οι ίδιοι έφτιαχναν.

   Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη Λαμία και αξιοποιεί τα περιορισμένα υπάρχοντα στοιχεία, που προέρχονται (i) από καταγραφές των ξένων και Ελλήνων περιηγητών, στο 19ο αι. και (ii) από τα  Βιβλία των Ιερών Ναών της πόλης στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

   Θα παρουσιαστούν με όσο γίνεται σύντομο τρόπο.

Από την Παύλιανη Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1921)

Προλεγόμενα

   Η Παύλιανη είναι ορεινό χωριό του νομού Φθιώτιδας, σε υψόμετρο 1.040 μ., στις πλαγιές του όρους Οίτης. Βρίσκεται μέσα σε πυκνό ελατοδάσος και τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη.

Πανοραμική φωτογραφία της Παύλιανης

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από την Παύλιανη. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 145 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2019. 

Οι άνθρωποι του εκκλησιαστικού χώρου της Λαμίας (Στο πρώτο μισό περίπου του 20ού αι.)

Από τα Βιβλία των Ιερών Ναών της πόλης

Πρόλογος

   Οι παλαιότεροι ενοριακοί ναοί της Λαμίας : των Αγ. Θεοδώρων, του Αγ. Νικολάου, της Παναγίας Δέσποινας, της Ευαγγελίστριας, του Αγ. Δημητρίου και της Αγ. Παρασκευής υπηρετήθηκαν από ιερείς, διακόνους, ιερομονάχους και λοιπό λαϊκό προσωπικό (ιεροψάλτες, νεωκόρες) με τη σημαντική βοήθεια των μελών των εκκλησιαστικών συμβουλίων (επιτρόπων).

   Από τα Βιβλία αυτών των ναών, αλλά και από άλλες πηγές, προήλθαν τα στοιχεία, που θα ακολουθήσουν. Θα αποδοθούν με όσο γίνεται συνοπτικό τρόπο.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός