Γεωργοί στην προπολεμική Λαμία

Πρόλογος

   Η Λαμία, από τα παλιότερα χρόνια στηρίχθηκε στη μεταποίηση και στον τριτογενή τομέα, με κυρίαρχο το εμπόριο. Η γεωργία προϋποθέτει κτήματα, που πριν ανήκαν σε Τούρκους και μετά πέρασαν σε Έλληνες μεγαλοκτηματίες. Η μικρή τότε πόλη της Λαμίας κάλυπτε τις ανάγκες διατροφής με γεωργικά προϊόντα, που έρχονταν από τα χωριά της περιοχής. Έτσι, οι πραγματικά Λαμιώτες γεωργοί αναμένουμε ότι θα ήταν λίγοι αριθμητικά και πιθανά θα κατάγονταν από άλλα μέρη.

   Από τα Βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας, βρέθηκε ένας αριθμός 132 γεωργών, που καταγράφηκε στο μισό περίπου του 20ού αι. στην πόλη, όπου τελεύτησε. Την ίδια χρονική περίοδο, ο αριθμός όσων δηλώθηκαν ως κτηματίες ήταν 127. Η σύγκριση των δύο αριθμών βεβαιώνει ότι το γεωργικό επάγγελμα δεν χαρακτήριζε τη Λαμία.

   Τα σχετικά στοιχεία θα δοθούν με όσο γίνεται σύντομο αλλά περιεκτικό τρόπο.

Από το Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Λοκρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1914)

Προλεγόμενα

   Από το όνομα του ποταμού Κηφισού, στην κοιλάδα της δυτικής Λοκρίδας, πήρε το όνομα Κηφισοχώρι, αν και παλιότερα ήταν γνωστή ως Καλύβια Βελίτσης. Είναι πολύ γνωστή με το όνομα Κάτω Τιθορέα, από η θέση της επάνω στον σιδηροδρομικό άξονα Αθηνών-Θεσσαλονίκης. Μετά το 2010 είναι πρωτεύουσα καλλικρατικού δήμου.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από το Κηφισοχώρι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και η εργασία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 37 μετανάστες, σε 14 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια). Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Αμφίκλεια, Λαμία) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

Δρόσος Μανσόλας

Διοικητικές-πολιτικές προσωπικότητες του 19ου αι.

   Καταγόταν από τη Θεσσαλία, αλλά δεν είναι γνωστός ο τόπος. Γεννήθηκε το 1779 ή το 1789. Ο Δρόσος Μανσόλας προσαρμοζόταν[1] στις αλλαγές της πολυποίκιλης ζωής του. Από την όμορφη κοιλάδα των Τεμπών, όπου είχε γεννηθεί, πήγε στα Πανεπιστήμια της Γερμανίας (Ιένα) και σπούδασε ιατρική. Επέστρεψε από εκεί στις Σέρρες, όπου έκανε πρακτική εξάσκηση. Ήταν ήδη μυημένος στη Φιλική Εταιρεία.

   Με την έναρξη της Επανάστασης ήλθε στη νότια  Ελλάδα και, παρά το ότι δεν διέθετε ούτε τη διπλωματική ιδιοφυΐα του Μαυροκορδάτου ούτε τις τέλειες πολιτικές ικανότητες του Κωλέττη, η μόρφωση και ο πατριωτισμός του τον κατέστησαν σημαντική προσωπικότητα μεταξύ των Ελλήνων. Συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα. Το Νοέμβριο 1821, στην Άμφισσα, πήρε μέρος στο προσωρινό όργανο διοίκησης της Στερεάς Ελλάδας, που έφερε το όνομα “Άρειος Πάγος της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος”. Συμμετείχε στο 12μελές σχήμα του Αρείου Πάγου, ως πληρεξούσιος της Θεσσαλίας (όπως και ο Άνθιμος Γαζής). Με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο συνδέθηκε στενά και προσέφερε τις υπηρεσίες του σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης, σε πολιτικό και νομοθετικό επίπεδο.

Δημοτικό σχολείο Ανθήλης

Μικρή ιστορία

   Πριν το 1920, από τους απογόνους των μεγαλοϊδιοκτητών Τσάλλη (που οι πρόγονοί τους είχαν αγοράσει το τσιφλίκι Ιμίρμπεη από τους Τούρκους) παραχωρήθηκε  στην τότε Κοινότητα Ανθήλης, μια έκταση 4,5 στρεμμάτων περίπου για την ανέγερση σχολείου.

   Η ανέγερση του κτιρίου άρχισε το 1928 και το 1930 περατώθηκε η κατασκευή τριών (3) αιθουσών του διδακτηρίου. Το κτίριο είναι ισόγειο, πετρόκτιστο, υπερυψωμένο κατά 80 εκατοστά από το έδαφος, με κεραμοσκεπή. Για το έτος έναρξης-λειτουργίας του δημοτικού σχολείου Ανθήλης δεν υπάρχουν στοιχεία, που μάλλον ήταν τριτάξιο, αλλά θεωρούμε ως πολύ πιθανό να είναι το έτος 1930, που το κτίριο ήταν έτοιμο.

Από το Κρίκελλο Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1926)

Προλεγόμενα

  Το Κρίκελλο είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 1.120 μέτρων, στην ανατολική πλευρά του όρους Καλλιακούδα και κοντά στις πηγές του Κρικελλοπόταμου (ή Κρικελλιώτη).  

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Κρίκελλο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 63 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 34 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 63 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Κρίκελλο, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα.

Ιωάννης Γρηγ. Μακρόπουλος

Ένας Δήμαρχος “πρότυπο”, ένας οραματιστής πολιτικός

Πρόλογος

Ιωάν. Μακρόπουλος

   Ήταν ένας άνθρωπος αφοσιωμένος στο όραμά του για προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Πολέμησε και τραυματίστηκε, έγινε δήμαρχος Λαμίας με όραμα για την πόλη, και σε μια 4ετία έλυσε μακρόχρονα προβλήματα (ύδρευση, ασθένειες, κ.ά).

   Από άλλη θέση, του βουλευτή και κυρίως του υπουργού Προνοίας ολοκλήρωσε το κοινωνικό του έργο (Ορφανοτροφείο Αρρένων, Σανατόριο Αντίνιτσας). Έφτασε στο ύπατο αξίωμα του προέδρου της ελληνικής Βουλής. Δεν έκανε οικογένεια, αλλά φέρθηκε σαν πατέρας στο κοινωνικό σύνολο.

   Σε πορεία προς τις αυτοδιοικητικές εκλογές στο 2019, η παρουσίαση του έργου του αποτελεί άριστο οδηγό για τους υποψηφίους, αλλά και συγκριτικό κριτήριο για τους ψηφοφόρους. Επιθυμία μου είναι αυτή η γραφή να αποτελεί ένα πολιτικό μνημόσυνο και να βρει μιμητές.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

               φυσικός

---

Από τη Δρέμισα (ή Ντρέμισα) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)

Προλεγόμενα

   Για τους ρουμελιώτες και για όσους γνωρίζουν ονόματα οπλαρχηγών της ελληνικής επανάστασης του ’21, το χωριό Δρέμισα (ή Ντρέμισα) είναι γνωστό, εφόσον είναι η πατρίδα των αγωνιστών Παν. Πανουργιά, Νάκου Πανουργιά, Γιάννη Γκούρα, Γιάν. Μαμούρη και παπα-Κώστα Τζαμάλα.

   Είναι ένα πολύ ορεινό κι όμορφο χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 1.060 μέτρων στις πλαγιές της Γκιώνας.

Η Δρέμισα Παρνασσίδας

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τη Δρέμισα (ή Ντρέμισα). Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 61 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 27 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 61 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τη Ντρέμισα, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτή. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία, Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.