Από υλικό αρχείου των ΓΑΚ
Πρόλογος
Είναι ένα περιστατικό, που βρέθηκε στα αρχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Ο καλός φίλος και ερευνητής Γιώργος Δημητρίου, μου έδωσε το χειρόγραφο υλικό και τον ευχαριστώ. Το καταγράφω για την ιστορία της Άμπλιανης.
Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου
1. Γενικά
 |
| Όθων |
2. Ιστορικό
Οι κάτοικοι της Άμπλιανης Ευρυτανίας ήταν νομάδες κτηνοτρόφοι και τη χειμερινή περίοδο η οικογένεια και τα ποίμνια μετακινούνταν στα πεδινά, της περιοχής Μεσολογγίου ή Λαμίας (ή Λοκρίδας). Είχαν αυτονομία αγαθών σε διατροφή και ενδυμασίες (ρούχα), ενώ άλλα αναγκαία είδη τα πλήρωναν σε είδος.
Το 1836 συνέβη ένα περιστατικό. Μία ομάδα, που τα μέλη της χαρακτηρίστηκαν ως αποστάτες, στην οποία περιλαμβανόταν κάποιος ονόματι Καινούργιος, έκλεψε κάποια ζώα (πιθανά για να φάνε), αλλά απήγαγε και κάποιους αμπλιανίτες, με πιθανό λόγο τα λύτρα ή για ως ομήρους για προστασία τους. Οι περισσότεροι ήταν νέοι στην ηλικία, αλλά σ’ αυτούς περιλαμβανόταν κι ένας ηλικιωμένος 65 περίπου ετών, που ονομαζόταν Γεώργιος Φλώρος Καλαρρίτης.
Τέτοιο επώνυμο στην Άμπλιανη, στα χρόνια του 20ού αι. που γνωρίζουμε, ίσως δεν υπάρχει. Ο χαρακτηρισμός “Καλαρρίτης”, παραπέμπει στον ορεινό οικισμό των Τζουμέρκων, των Ιωαννίνων, που πιθανά δείχνει την προέλευση των Γεωργίου Φλώρου. Είναι το χωριό Καλαρρύτες.
Κάποια στιγμή, οι νεότεροι στην ηλικία όμηροι βρήκαν την ευκαιρία και διέφυγαν τρέχοντας στο ορεινό της περιοχής. Ο ηλικιωμένος όμως Γ. Φλώρος έμεινε στα χέρια των απαγωγέων. Στο μεταξύ είχε καταφθάσει στρατιωτική δύναμη (απόσπασμα) και συνέλαβε όλους. Τους παρέπεμψαν με την κατηγορία του στασιαστή στο Δικαστήριο του Μεσολογγίου. Εκεί όλοι καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ακολούθησε βασιλική χάρη, τουλάχιστον για τον Γεώργιο Φλώρο και η ποινή μετατράπηκε από θανατική σε ισόβια δεσμά.
3. Η κοινωνική αντίδραση και συμβολή
Μικρή ομάδα αμπλιανιτών, βλέποντας την αδικία και το σοβαρό οικογενειακό του πρόβλημα, να ζήσει η φτωχή οικογένειά του, αποτάθηκε στους δημογέροντες της επαρχίας Καλλιδρόμης, όπως ονομαζόταν τότε η περιοχή Καρπενησίου. Στο χειρόγραφο αναφέρονται τα επώνυμα (που δύσκολα διαβάζονται) : Κρίντας, Μπαλάφας, Χολέβας, Αναγνωστόπουλος, Φιλόπουλος, Υφαντής, Σαρρής και Γιαννακογιώργος. Αυτοί αποτάθηκαν στο Γιαννάκη[1]Αμπλιανίτη, δημογέροντα της Άμπλιανης, μια ηγετική μορφή, με πλούτο και πολύ σημαντικές γνωριμίες από τα τέλη του 18ου αι..
Όλοι πήγαν στο συμβολαιογράφο Γεώργιο Δημητριάδη, στο Κρίκελλο, όπου στις 6 Ιουνίου 1836, γράφτηκε μια Αίτηση Χάριτος προς το βασιλιά Όθωνα. Τη μεταφέρουμε αυτούσια (με την ορθογραφία της εποχής) :
Προς την Α. Β. Μεγαλειότητα τον Βασιλέα της Ελλάδος
Μεγαλειότατε !
Οι υποφαινόμενοι κάτοικοι Άμπλιανης της επαρχίας Καλλιδρόμης πιστοί της υ. Μ. υπήκοοι τολμώμεν να παρουσιασθώμεν δια της ταπεινής ημών ταύτης αναφοράς ενώπιον του υψηλού Β. Θρόνου και να εκθέσωμεν ευσεβάστως τα εφεξής:
Όλοι οι κάτοικοι του χωρίου μας καθώς και ημείς οι ίδιοι άλλην βιομηχανίαν δεν έχωμεν, ειμή την κτηνοτροφίαν κατά μεν λοιπόν το θέρος διαμένομεν εις την επαρχίαν μας, κατά δε τον χειμώνα μεταβαίνομεν πανέστιοι εις τας έξωθεν του Μεσολογγίου και τας πλησιοχώρους πεδιάδας, και εκεί παραχειμάζομεν τα ποίμνιά μας. Όταν κατά τον παρελθόντα χειμώνα ο αποκηρυγμένος Καινούριος εκινήθη μετά των λοιπών συναδέλφων του εις ανταρσίαν, και επέπεσον εις τας μάνδρας μας, δεν τους εξήρκεσεν ότι κατέφθαρον τα ποίμνιά μας αλλά δια της βίας και των απειλών απήγαγον τινάς εξ ημών εν οις ήν και κάποιος γέρων συνχώριός μας Γ. Φλώρος λεγόμενος αλλ’ οι μεν νέοι ευκαιρίαν λαβόντες υπεξέφυγον τας χείρας των ο δ’ ειρημένος γέρων μη δυνηθείς να φύγει έμεινεν ο δυστυχής και ούτως εν ώ έφθασαν τα Β. Στρατεύματα, και εκινήθησαν κατά των στασιαστών, συλληφθείς κατηγορήθη και αυτός ο τοιούτος και ήδη ευρίσκεται εν τω Δικαστηρίω του Ναυπλίου η δε αξιοθρήνητος πολυάριθμος και πενεστάτη οικογένειά του μένη ενταύθα εις τον έσχατον της δυστυχίας βαθμόν.
Μεγαλειότατε Βασιλεύ !
Ότι ο ειρημένος γέρων είναι δεδοκιμασμένος δια την καλήν του διαγωγήν, και ότι πάντοτε εφάνη ήσυχος και ειρηνικός υπήκοος, ουδέποτε δε πολεμικός, τούτο είναι γνωστόν όχι μόνον εις όλους τους συνεπαρχιώτας μας, αλλά και εις αυτούς τους κατοίκους του Μεσολογγίου. Διομολογούμεν επίσης εις ημάς αυτοί ότι ήταν τοιούτος και εξενούμενοι περί της ειρηνικής του διαγωγής, καθικετεύομεν μετά θερμών δακρύων όπως συγκατανεύσασα η υ. Μ. ευδοκήση ν’ απαλλαχθή της επιβληθείσης αυτού ποινής για να δυνηθή με τους ιδρώτας του να επιζήση και την λοιπήν αυτού ασθενή οικογένειαν ήτις κινδυνεύει ν’ αποθάνη της πείνας.
Υποσημειούμεθα με υποκλίσεις από σέβας
Τη 6η Ιουνίου 1836 εν Καλλιδρόμη
Της υ. Μεγαλειότητος πιστότατοι υπήκοοι κάτοικοι Άμπλιανης της επαρχίας Καλλιδρόμης
[ακολουθούν υπογραφές των Αμπλιανιτών]
Επικυρούται το γνήσιον της υπογραφής του δημογέρονντος κυρίου Γιαννάκη Αμπλιανίτου.
Την έκτην Ιουνίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού τριακοστού έκτου έτους.
Εν Καλλιδρόμη
Ο Ειρηνοδίκης Καλλιδρόμης εκπληρών και χρέη συμβολαιογράφου
(Τ.Σ.) Γεώργιος Δημητριάδης
Επιπλέον της Αίτησης αυτής, για μεγαλύτερη στήριξη του αιτήματος, όλοι οι πρόκριτοι δημογέροντες της επαρχίας Καλλιδρόμης, από το κεφαλοχώρι Κρίκελλο, υπέγραψαν ένα Πιστοποιητικό, που βεβαίωνε για τον καλό άνθρωπο Γεώργιο Φλώρο. Το μεταφέρουμε αυτούσιο (με την ορθογραφία της εποχής):
Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι Πρόκριτοι δημογέροντες Καλλιδρόμης ότι ο εκ του χωρίου Άμπλιανης κ. Γεώργιος Φλώρος, εξηνταπεντούτις ήδη ων, απεδείχθη καθ’ όλον το διάστημα της ζωής του, ως καθ’ όλας τας περιστάσεις άνθρωπος …. της αρίστης διαγωγής, ευπειθέστατος υπήκοος και αφοσιωμένος εις τα καθεστώτα. Εν ενί λόγω ησυχότατος και ποτέ δεν μετήλθε τον στρατιωτικό βίον, αλλ’ ήταν πάντοτε ποιμήν και απορίζετο τον βίον του ζων δια το εαυτόν του και την οικογένειάν του εν ιδρώτι του προσώπου του.
Ταύτα δια τούτο ειδόντες, δίδομεν εν αγαθή συνειδήση και το παρόν μας Πιστοποιητικόν, δια να χρησιμεύση όπου ανήκη.
Τη 6η Ιουνίου 1836 Εν Καλλιδρόμη
Οι πρόκριτοι δημογέροντες Καλλιδρόμης
[ακολουθούν 10 υπογραφές]
Επικυρούται η γνησιότης των υπογραφών των ανθρώπων κυρίων Α. Χατσοπούλου, Ζαχ. Μπλατσή, Μανόλη Ιερομήλη, Α. Ιατρίδου, Ν. Στεργιοπούλου, Λάσκαρη Μπλατσή, Νίκου Μπλατσή. Δ. Γοτορβαντσή, Γεωργίου Καρανίκα και Γεωργίου Αναγνωστοπούλου, εκ Κρικκέλου.
Εν Καλλιδρόμη την έκτην Ιουνίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού τριακοστού έκτου έτους.
Ο Ειρηνοδίκης Καλλιδρόμης εκπληρών και χρέη συμβολαιογράφου
(Τ.Σ.) Γεώργιος Δημητριάδης
4. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας – Η απόφαση του Όθωνα
Μετά την παραλαβή των παραπάνω εγγράφων από τη Διοίκηση και συγκεκριμένααπό τις Γραμματείες (έτσι λέγονταν τότε τα υπουργεία) των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης, το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο 1836 αντίστοιχα, εστάλησαν οι θετικές αποφάσεις-προτάσεις αυτών προς το Βασιλιά Όθωνα. Τα σχετικά έγγραφα ακολουθούν (πάντα με τον τρόπο γραφής της περιόδου εκείνης) :
Επί της αναφοράς του υπουργού των Εσωτερικών από 11 Σεπτεμ. τρ. έτους δια της κάτω υποθέσεως διατέχοντες (;) τούτο, λαμβάνον υπ’ όψιν ότι ο Γεώργιος Φλώρος ήτο πάντοτε διαγωγής φιλησύχου και τακτικής, εβιάσθη από τον αποστάτη δι’ όσα έπραξε, να απαλλάξη από τα δεσμά τον ειρημμένον και τον κατάδικον κρατούν αυτόν χωρίς δεσμά εις την φυλακήν άχρι ου διατάξητε.
Κοινοπ. εις την Γραμμ. της Δικαιοσύνης αναφορικώς ως προς την αναφοράν των 26[2]Σεπτεμ./8 Οκτωβ. τρ. έτους.
-----------
Αθήναι την 2/14 Οκτωβρίου 1836
Μεγαλειότατε!
Δια τους εκτεθέντας λόγους εις τας αναφοράς του υπουργείου των Εσωτερικών και του της Δικαιοσύνης την 11 Σεπτεμβρίου και 28 Σεπτεμβρίου ε.ε. ενομίσαμεν πρέπον να απαλλάξωμεν από τα δεσμά τον καταδικασθέντα Γεώργιο Φλώρον Καλαρίτην και να παρακαλέσωμεν την ημετέραν Μεγαλειότητα, όπως θελήση και εγκρίνη ευμενώς τα διαταχθέντα μέχρι νεωτέρας και εις πρώτην παρρισταμένην Βασιλική τελετήν απολύση αυτόν ολοτελώς.
Συνιστώμεν τον καταδικασθέντα εις το υψηλότατον Βασιλικό έλεος, συνάπτοντες ενταύθα το ανήκον προς τούτο Διάταγμα εις σχέδιον και αντίγραφον.
Μένομεν με βαθύτατον σέβας της ημετέρας Μεγαλειότητος.
[υπογραφές] Α.Γ. Κριεζής, ………
Η τελική απόφαση του βασιλιά Όθωνα είναι προφανής. Υπάρχουν δύο καταγραφές, με τη μορφή εγγράφων και ελήφθησαν υπόψη. Το τελικό φέρει ημερομηνία 19 Φεβρουαρίου 1837 (παλαιό ημερολόγιο). Ακολουθεί με τον ίδιο τρόπο, όπως ανωτέρω :
ΟΘΩΝ
ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Τον Γεώργιο Φλώρον Καλαρίτην
λαβόντες υπ’ όψιν τους εκτεθέντας λόγους εν ταις αναφοραις των υπουργών των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης από 11 Σεπτ. και 28 Σεπτ. ενεστώτος έτους εγκρίνομεν να απαλλαχθή των δεσμών ο Γεώργιος Φλώρος Καλαρίτης.
Δια τους εκτεθέντας λόγους εις τας αναφοράς των υπουργών των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης από 11 Σεπτ., 26 Σεπτ./8 Οκτ. ε. έτους, συγχωρούμεν κατά χάριν Βασιλικήν τον Γεώργιον Φλώρον Καλλαρίτην, απολύοντες αυτόν παντελώς των δια βίου δεσμών, εις τα οποία είχε μεταβληθή η κατ’ αυτού ψηφισθείσα θανατική απόφασις την 17/29 Ιουλ., παρά εν Μεσολογγίω δικαστηρίου και διατάσσεται όπως ευθύς απολυθεί της φυλακής μένων ελεύθερος και υπό την επίβλεψιν της αστυνομίας.
Αθήναι 19 Φεβρ./3 Μαρτ. 1837
Otto[3]
Επίλογος
Η παρουσίαση του παραπάνω αρχειακού υλικού, πέραν του γεγονότος της απόδοσης βασιλικής χάρης στον άδικα καταδικασμένο Γεώργιο Φλώρο Καλαρίτη, κάτοικο Άμπλιανης Ευρυτανίας, δίνει αδρά και τα διοικητικά χαρακτηριστικά της πρώτης οθωνικής περιόδου στην Ελλάδα. Επίσης οι παρεμβάσεις των ισχυρών προσώπων της εποχής (δημογερόντων και προκρίτων) πάντα απέφεραν αποτελέσματα. Στην προκείμενη περίπτωση διορθώθηκε μια αδικία. Σε άλλες περιπτώσεις και εποχές, μέχρι και σήμερα στην Ελλάδα, αυτές αποβαίνουν σε όφελος των οικονομικά ισχυρότερων.
------------
Βιβλιογραφία – Αναφορές
1. ΓΑΚ, φάκελοι “Άμπλιανη”, ετών 1836-37, του υπουργείου Δικαιοσύνης.
2. Βιολέττα Μπουτοπούλου-Χασάνου : “Αυτοδιοικητικά & άλλα στοιχεία Άμπλιανης Ευρυτανίας”, σελ.31-40, Μακύνεια, 2011.
3. Σ. Κ. Αλεξανδροπούλου : “Οι τελευταίοι Αιτωλοί ημινομάδες”, ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Ανάτυπο, τόμος 42, Ιωάννινα, 2008.
4. Σ. Κ. Αλεξανδροπούλου : “Η Άμπλιανη του Μεσοπολέμου”, σελ. 24-31, Αθήνα, 2008.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Στα χρόνια του ελεύθερου ελλην. κράτους καταγράφηκε η εκλογή του ως δημογέροντας Άμπλιανης το 1829. Παλιότερα είχε συναντήσει και τον Αλή πασά στα Γιάννενα, ο οποίος τον εκτιμούσε για το κύρος του.
[2]Οι διπλές ημερομηνίες είναι στο παλαιό (Ιουλιανό) και στο νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο, που στο 19ο αι. διέφεραν κατά 12 ημέρες.
[3]Έτσι υπέγραφε ο Όθων (στα γερμανικά, με το όνομα Otto).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου