Οικογένεια και καφε-ουζερί Ζέρβα στη Λαμία

 Ονομαστά μαγαζιά που έκλεισαν

 

Πρόλογος

   Η σκέψη ήταν από χρόνια στο μυαλό μου. Στο χώρο της εστίασης και ειδικά για τα Ουζερί της Λαμίας, τρία ήταν τα περιώνυμα μαγαζιά: Μισιρλής, Ζέρβας και Μεργιάς. Η γνωριμία μου, διαδικτυακά, με τον Θωμά Χρ. Ζέρβα, φαρμακευτικό αντιπρόσωπο, ήταν η ευκαιρία να του ζητήσω στοιχεία για την οικογένεια και φυσικά για το Ουζερί. Αυτός αποτάθηκε στο συγγενή του Χρήστο Ιωάν. Ζέρβα, δικηγόρο, από το Ευπάλιο Δωρίδας, του οποίου η βοήθεια ήταν πολύ σημαντική. Έτσι έλαβα ένα μικρό ιστορικό της οικογένειας, αναγκαίο για την παρουσίαση αυτή. Τους ευχαριστώ ιδιαίτερα.

   Η εργασία θέλει να προβάλει τη διαδρομή της οικογένειας και τη συμβολή μερικών μελών αυτής στη δημιουργία και πολύχρονη λειτουργία του ομώνυμου Ουζερί στη Λαμία.

 

1.    Η οικογένεια Ζέρβα

   Με καταγωγή από το ιστορικό Σούλι, η οικογένεια Ζέρβα είχε συμβολή στους αγώνες με τον Αλή πασά, μέχρι το 1803 που αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην αγγλοκρατούμενη Πάργα. Γενάρχης της οικογενείας θεωρείται ο Γεώργιος Ζέρβας. Είχε οικογένεια με 4 γνωστά παιδιά (Νικόλαος, Δημήτριος, Ιωάννης, Κωσταντής). Οι Άγγλοι το 1819 πούλησαν την Πάργα στον Αλή πασά, που την κατέστρεψε και ανάγκασε τους κατοίκους να σκορπίσουν σε άλλα μέρη. Οι Ζερβαίοι κατέφυγαν στην ορεινή Κάτω Καρυά[1] στο Ευπάλιο Δωρίδας.

   Ο Ιωάννης (1801-;) είχε οικογένεια με 6 παιδιά. Απ’ αυτά, ένα παιδί του ο Χρήστος, έφυγε από την Καρυά και μετά από καιρό, έφτασε κάποιο βράδυ στο παλιό χωριό Ασβέστη Φθιώτιδας. Ζήτησε κατάλυμα στο σπίτι του Δημητρίου Κουτσολέλου, όπου και φιλοξενήθηκε. Στο χωριό αυτό έμεινε αρκετό καιρό, αλλά τα βράδια δεν κοιμότανε στο σπίτι, επειδή “ήταν κλέφτης[2]”.

   Τελικά,  ο Χρήστος Ι. Ζέρβας νυμφεύτηκε τη Βασιλική Κουτσολέλου, αδελφή του Δημητρίου που ήταν χήρα[3], με ένα παιδί αβάπτιστο. Το υιοθέτησε και του έδωσε το όνομα Γεώργιος (του γενάρχη των Ζερβαίων). Απέκτησε άλλα πέντε παιδιά (Ιωάννης, Ανδρέας, Ελένη, Ειρήνη και Ιουλία). Ο Ιωάννης[4] (1886-;) και ο Ανδρέας[5] (1888-;) πήγαν μετανάστες[6] στην Αμερική το 1911 και 1914 αντίστοιχα.

Χρήστος Γ. Ζέρβας (1899-1983)

   Ο  Γεώργιος, ο υιοθετημένος γιος  του Χρήστου Ιωάν. Ζέρβα, παντρεύτηκε στο χωριό Γιαννιτσού τη Μαρία Μαργαρίτη και απέκτησαν ένα παιδί, το Χρήστο Ζέρβα.

   Ο Χρήστος παντρεύτηκε  την Ελένη Δημ. Βλάχου από τη Γιαννιτσού και απέκτησαν τέσσερα παιδιά (Γεώργιος, Θωμάς, Κώστας και Ιωάννης). Ο Χρήστος Γ. Ζέρβας Ασχολήθηκε με τη γεωργία, αν και δεν είχε αρκετή κτηματική περιουσία, ενώ παράλληλα ήταν και καποράφτης. Έραβε ωραίες μάλλινες κάπες ριχτές και κοντοκάπια,  διακοσμημένα με σιρίτια και λαγκιόλια.

   Κάθε Τετάρτη και Σάββατο το απόγευμα στο χωριό, έσφαζε και κανένα αμνοερίφιο και το έψηνε στη πλατεία του χωριού, συνοδευόμενο και με το απαραίτητο κοκορέτσι.

 

2.    Από το καφενείο, στο Ουζερί Ζέρβα

   Με το εκπατρισμό των χωριών λόγω του Εμφυλίου, το έτος 1948, η οικογένεια  του Χρήστου Ζέρβα με τα τρία παιδιά του, αρχικά εγκαταστάθηκε στη Μακρακώμη, όπου άνοιξε συνεταιρικό καφενείο στην πλατεία της Μακρακώμης με μεγάλη επιτυχία.

   Στα τέλη του 1949 και αρχές του 1950, ο Χρήστος Ζέρβας μετοίκησε στη Λαμία, όπου από το 1947 είχε εγκατασταθεί  ο δεύτερος γιος του Θωμάς[7]και δούλευε στο Φαρμακείο του Ελευθ. Δασκαλοπούλου, στην πλατεία Πάρκου. Στην αρχή, η η οικογένεια εγκαταστάθηκε σε παράγκες με πισσόχαρτο, κάτω από το σιδηροδρομικό σταθμό Λαμίας και ανατολικά του Ορφανοτροφείου.

Κώστας Χρ. Ζέρβας (1933-1981)

   Η πρώτη προτεραιότητα του Χρ. Ζέρβα ήταν να βρει στέγη και να ξεκινήσει τη δουλειά που ήξερε να κάνει  καλλίτερα. Σε μια διπλοκατοικία, στην οδό Καλύβα-Μπακογιάννη που ήταν ακόμη  γιαπί, κάτω από μια σκάλα, έστησε το πρώτο του καφενείο. Με όλα τα καφόμπρικα, τη γκαζιέρα πετρελαίου για να ζεσταίνει το νερό και να κρατάει καυτή την άμμο, μέσα στην οποία έβραζε το μερακλίδικο και καϊμακλίδικο καφεδάκι του πελάτη του. Το καφενείο γνώρισε μεγάλες επιτυχίες.

   Αργότερα το καφενείο μεταφέρθηκε σε ένα μεγαλύτερο κατάστημα, που ενοικίασε από τον Παπαδήμα στη ίδια γειτονιά. Με τη συνταξιοδότηση του ιδρυτή Χρ. Ζέρβα,  η επιχείρηση πέρασε στα χέρια του γιού του Κώστα  Χρ. Ζέρβα με τον οποίο αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε σαν ένα από τα καλλίτερα φημισμένα καφέ-ουζερί της περιοχής.

   Όμως, το 1981 ο Κώστας Χρ. Ζέρβας πέθανε σε ηλικία 48 ετών από λοιμώδη ηπατίτιδα, που ενδημούσε  τότε στη Λαμία. Το καφε-ουζερί πέρασε στα χέρια του γιου Χρήστου, που όμως ήταν ανήλικος ακόμα.

 

3.    Πολύχρονη προσφορά και αιφνίδιο τέλος

Χρήστος Κ. Ζέρβας

   Το μαγαζί  παρέμεινε στο ίδιο μέρος, διατηρώντας την ίδια και αυξημένη αίγλη της φήμης του ανά το πανελλήνιο. Δεν υπήρχε άνθρωπος, που να πέρασε από τη Λαμία και να  μην επισκέφτηκε το καφέ-ουζερί του «Κώστα». Για τη Λαμία έγινε σημείο αναφοράς και συνάντησης για τσίπουρο, που πλέον κυριάρχησε αντί για ούζο, στις επιλογές των πελατών του.

   Η τελική του θέση ήταν στην οδό Τζαβέλλα, στα στενά της Λαμίας. Η οικονομική κρίση των μνημονίων και της χρεωκοπίας της χώρας από το 2012, όπως όλες οι επιχειρήσεις και αυτή δέχθηκε απανωτά χρέη και σχεδόν είχε καταφέρει να τα ξεχρεώσει.

   Όμως ήρθε ο ξαφνικός και ανεπάντεχος θάνατος του  Χρήστου Κ. Ζέρβα, από ανακοπή καρδιάς, στην ίδια σχεδόν ηλικία με τον πατέρα του. Έτσι το 2019 σφραγίστηκε μια πορεία σχεδόν 70 χρόνων, μιας αέναης προσπάθειας για το καλλίτερο, στην υπηρεσία του πελάτη, με τους καφέδες, τους γαργαλιστικούς τσιπουρομεζέδες, κ.ά.

 

Επίλογος

   Στην ιστορία κάθε τόπου, υπάρχουν κάποια τοπόσημα και τοπώνυμα που είναι χαρακτηριστικά του. Για τη Λαμία μερικά ήταν τα ψητοπωλεία της πλατείας Λαού, με τα πλατάνια, οι κουραμπιέδες Μπουσίου, τα λουκούμια Καρανδρέα, κ.ά. Στα μεταπολεμικά χρόνια προστέθηκαν και τα τρία ουζερί, που μετά έγιναν τσιπουράδικα. Δυστυχώς εξέλιπαν και η Λαμία δεν χαρακτηρίζεται πλέον από αυτά ως τουριστικός προορισμός. Κρίμα …

   Δεν μπόρεσα να βρω φωτογραφία του Ουζερί. Θεωρώ ευτυχή συγκυρία τη γνωριμία και βοήθεια δύο μελών της οικογενείας Ζέρβα. Μακάρι να υπάρξει ανάλογο υλικό και παρουσίαση για τα άλλα δύο πρώην ουζερί. Ίδωμεν.

 

---------------------------------

 

Βιβλιογραφία- Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Καταγραφή του ιστορικού της οικογένειας Ζέρβα από τους : Χρήστο Ιωάν. Ζέρβα και Θωμά Χρ. Ζέρβα.

2.    Ιστοσελίδα  https://efpalio.wordpress.com

3.    Μαρτυρία της Αγγελικής Ζαλαώρα-Τσούμα το γένος Ζέρβα, κατοίκου Λαμίας.

4.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Γιαννιτσού Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”, Ανέκδοτη εργασία από τον Αύγουστο 2021. Από τις 21 Αυγούστου 2021 είναι αναρτημένη στο www.amfictyon.blogspot.gr.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :“Από τον Ασβέστη Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1911-1914)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Αύγουστο 2019. Από τις 28 Αυγ. 2019 είναι αναρτημένη στο amfictyon.blogspot.gr.

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Οι Καρυές, η Πάνω και Κάτω Καρυά, είναι τα προγονικά χωριά του σημερινού Ευπαλίου Δωρίδας.

[2]Ήταν χρόνια του βασιλιά Όθωνα και τότε πολλοί είχαν κατηγορηθεί (ενίοτε χωρίς λόγο) για ανταρσία και η συνήθης κατηγορία ήταν “κλέφτης” ή “ληστής”.

[3]Πιθανολογείται ότι ο σύζυγος της  Βασ. Κουτσολέλου λεγόταν Φλώρος,  αγνώστων λοιπόν στοιχείων.

[4]Ήταν έγγαμος. Άλλα στοιχεία ελλείπουν.

[5]Σε μικρό χρονικό διάστημα επέστρεψε άρρωστος και πέθανε. Ήταν έγγαμος και είχε ένα παιδί (Χρήστος).

[6]Από εργασία του Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου, με τίτλο “Από τη Γιαννιτσού Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”, αναρτημένη στο www.amfictyon.blogspot.gr.

[7]αρχικά για μικροδουλειές και αργότερα ως μαθητευόμενος βοηθός φαρμακοποιού-σπετσιέρης ή φαρμακοτρίβης.