Στεγασμένοι έμποροι της Λαμίας μέχρι τα μέσα του 20ού αι.

   Η μερική ή ολική αντιγραφή (copy-paste) και η ανάρτηση ή δημοσίευση της εργασίας σε άλλο ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο απαγορεύεται, χωρίς  τη σχετική άδεια του συγγραφέα ή του διαχειριστή του παρόντος μέσου (www. amfictyon.blogspot.gr).

   Θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται σύμφωνα με το νόμο.

1.    Προλεγόμενα

    Από τη Μυθολογία ξέρουμε ότι ο αρχαιοελληνικός θεός του εμπορίου ήταν ο Ερμής (κερδώος Ερμής), αν και διέθετε κι άλλες ιδιότητες (προστάτης των κλεφτών, των τυχερών παιγνίων, κλπ), κυρίως όμως ήταν αγγελιαφόρος των θεών και ψυχοπομπός. Η λέξη Εμπόριον είναι αρχαιοελληνική και με το ίδιο όνομα ήταν η πρώτη δυτικότερη ελληνική αποικία στις ακτές της σημερινής Καταλονίας στην Ισπανία.

   Σε συνδυασμό με τη ναυτιλία, που κυριαρχούσε στη Μεσόγειο, ήταν η πηγή του πλούτου για του παλαιότερους αιώνες στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Μεσογείου.

  Στην παρούσα εργασία αναφερόμαστε στις εμπορικές δραστηριότητες κατά τους τελευταίους 2 αιώνες του ελεύθερου ελληνικού κράτους, εστιασμένες στην πόλη και περιοχή της Λαμίας. Τα υπάρχοντα στοιχεία προέρχονται από τα Βιβλία των Ι. Ν. της πόλης, από υλικό του δήμου Λαμίας και από τον τοπικό τύπο. Η παρουσίαση θα γίνει με όσο γίνεται σύντομο αλλά περιεκτικό τρόπο.

                                Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                                                  φυσικός

2.    Η θέση της Λαμίας στον εμπορικό χώρο

      Η Λαμία, όπως κάθε οικισμός, αναπτύχθηκε στην πάροδο του χρόνου με ακτινικό τρόπο. Ως αρχή και ταυτόχρονα κέντρο της πρέπει να ήταν ένας κοινόχρηστος χώρος, όπως μια πλατεία, στη δε προκείμενη περίπτωση αυτή ήταν η σημερινή πλατεία Ελευθερίας (χωρίς να αποκλείουμε και την πλατεία Λαού). Αυτά επιβεβαιώνονται και από ανασκαφικά ευρήματα (π.χ. της αρχαίας αγοράς στην οδό Αινιάνων, όπως και των αρχαίων τειχών).

Τμήμα οδού της αρχαίας αγοράς της Λαμίας

(στην οδό Αινιάνων 6)

   Η θέση της Λαμίας στο γεωγραφικό χάρτη δείχνει τον κομβικό ρόλο της, το δε ανάγλυφο του εδάφους την καθιστά αναγκαίο πέρασμα για τον εχθρό, τον πραματευτή, τον ταξιδιώτη. Η πόλη οριζόταν από τους δύο λόφους (κάστρου και Αγίου Λουκά), στον ενδιάμεσο χώρο και λίγο νότια αυτού.

   Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, εκτός της χριστιανικής συνοικίας (μαχαλά) στα ανατολικά της, αναπτύχθηκε η τουρκική στα δυτικά, με διαχωριστικό όριο το ρέμα, που διέσχιζε την πόλη  (από τα Πηγαδούλια μέχρι την πλατεία Λαού και νοτιότερα). Η ανάπτυξη της πόλης (από τα κλασσικά[1] χρόνια) στην περιοχή μεταξύ των οδών Κολοκοτρώνη-Αγ. Νικολάου-Ροζάκη Αγγελή και Ρήγα Φεραίου, όρισε το ιστορικό και μαζί εμπορικό κέντρο της Λαμίας.

   Εκτός της χερσαίας διαδρομής στον άξονα βορρά-νότου, από τον αυχένα Δερβέν Φούρκα προς τις Θερμοπύλες και τη Λοκρίδα ή προς τη Φωκίδα, υπήρχε και η θαλάσσια, μέσω του λιμανιού της Στυλίδας (κυρίως).

3.    Το τοπικό εμπόριο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

   Οι γραπτές μαρτυρίες αναφέρουν ότι στα μέσα του 17ου αι. υπήρχαν[2] στη Λαμία 200 καταστήματα επαγγελματιών. Επίσης, στην πόλη υπήρχε Μπεζεστένι, δηλ. στεγασμένος χώρος αγοράς για πολύτιμα εμπορεύματα. Σε συμβόλαια έχουν καταγραφεί επιπλέον χώροι εμπορικών συναλλαγών (ίσως ήταν συνοικιακοί), με τα ονόματα : βαμβακοπάζαρο, ψαροπάζαρο, αλμπαναριό, κ.ά. Υπήρχε βεβαίως και το ετήσιο εμπορικό πανηγύρι του Ζητουνίου, που ήταν από τα σημαντικότερα του ελλαδικού χώρου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Όμως, η παρούσα εργασία θα εστιαστεί στο μόνιμο στεγασμένο εμπόριο της Λαμίας.

   Τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα ήταν ο πλούτος του τόπου, που εκτός της τοπικής κατανάλωσης επέτρεπε και κάποια εξαγωγή. Ο Felix Beaujour[3] αναφέρει το “άφθονο μετάξι, βαμβάκι και το τυρί, όπως και τις εξαγωγές σίτου και όρυζας μέσω του λιμένα Στυλίδας”. Ο Πομάρντι (1805) σημείωσε[4] ότι “το κρασί που φτιάχνουν στο Ζητούνι είναι το καλύτερο απ’ όλα της περιοχής και περιέχει λιγότερο ρετσίνι”. Τη “μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου που παραγόταν και τις αλυκές της Γιαντζούς (κοντά στη σημερινή Ανθήλη) που απέφεραν μεγάλα κέρδη”, αναφέρει ο περιηγητής Κων/νος Μάνος (1826).

   Ο περιηγητής Αργύρης Φιλιππίδης έγραψε (1815) ότι :  “στο Ζητούνι έχουν οι πραματευταί τα εργαστήριά των και τις πραγματείες τους. Αυτού μέσα είναι τα μπακάλικα, τα ψωμάδικα, τα μπαρμπεριά των, παίρνουν και πωλούν τα προς ζωοτροφίαν, αυτού μέσα γίνεται το παζάρι”.

4.    Έμποροι στην ελεύθερη από Τούρκους Λαμία του 19ο αι.

   Από τη Μεγάλη Τρίτη 9 Απριλίου 1833 το Ζητούνι (η Λαμία) ελευθερώθηκε. Η τουρκική κατοχή στη Λαμία διήρκεσε 387 χρόνια (από το 1446 έως το 1833). Στις 20 Ιουνίου (π.η.) 1836 ονομάζεται και πάλι Λαμία. Οι αγορές των τσιφλικιών από πλούσιους Έλληνες του παροικιακού ελληνισμού, λειτουργεί ευεργετικά στη βελτίωση του αγοραστικού κλίματος, τόσο σε ακίνητα όσο και σε άλλα αγαθά.

   Από το 1840 η Λαμία αποκτά μερικές καινούργιες οικοδομές ενώ τα εγκαταλειμμένα τούρκικα σπίτια ερειπώνονται δίπλα σε δρόμους και πλατείες (1843). Από Έλληνες εμπόρους και κτηματίες που ήρθαν στη Λαμία από άλλα μέρη γίνονται αγορές. Πλέον γνωστά παραδείγματα είναι ο Κωνσταντίνος Παπαθανασίου-Ελασσώνας και ο Κωνσταντίνος Νικολάου Μουστάκας, που διέθεσαν τις περιουσίες τους για κοινωνικούς σκοπούς.

   Από το 1856 ιδρύεται το φθινοπωρινό παζάρι[5] της Λαμίας, που  υπάρχει μέχρι σήμερα. Το 1875 η πόλη είχε χίλιες νεόδμητες οικοδομές (οικίες και μαγαζιά).

  Από τα χειρόγραφα Βιβλία ληξιαρχικών πράξεων ετών 1860, 1863 και 1873 του Δήμου Λαμιέων, καταγράφηκαν οι επόμενοι ως “έμποροι”. Σε ιδιαίτερο πίνακα καταγράφηκαν και 3 καπνοπώλες. Ακολουθούν οι πίνακες :

α/α    Ονοματεπώνυμο                       έτη        ηλικία

 1        Παύλος Λανάρας                       1830-1860      30

 2        Γεώργιος Τόλιας                       1820-1860      40

 3        Δήμος Γεωργίου Κατζαμπίκης    1825-1860      35

 4        Ευθύμιος Αυγέρης                     1841-1863      22

 5        Γούλας Παπασταμούλης            1803-1863      60

 6        Κωνσταντίνος Τραγωδάρας       1833-1863      30

 7        Χρήστος Θεοδώρου                   1823-1863     40

 8        Γεώργιος Ν.  Παπακώστας         1828-1863     35

 9        Αθανάσιος Μαυρίκας                 1842-1863      21

10       Γεώργιος Κωνσταντίνου             1833-1863     30

    Βέβαια, η καταγραφή τους με το χαρακτηρισμό “έμποροι”, μπορεί να σημαίνει ότι εργάζονταν σε εμπορικά καταστήματα. Άμεσο χαρακτηριστικό του πίνακα είναι η μικρή διάρκεια ζωής τους! Ο μεγαλύτερος ήταν 60 ετών. Ο μέσος όρος ζωής τους εύκολα βρίσκεται ότι ήταν 34 μόλις χρόνια!

                                    Καπνοπώλες

α/α        Ονοματεπώνυμο                            έτη          ηλικία

 1         Ανδρέας Αθανασίου Θεοχάρης     1826-1863       37

 2         Νικόλαος Αθανασίου                    1833-1863      30

 3         Γεώργιος Δ. Καραγεώργος           1805-1860      55

   Το 1860 ιδρύθηκε και λειτούργησε στη Λαμία το πρώτο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το Υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Το 1866 ιδρύθηκε και δεύτερο, ο Πιστωτικός Οίκος των Κ. Κρόκου και Αφών Μουζέλη.

    Στις 13 Σεπτεμβρίου 1867 καταγράφηκε ένα περιστατικό με τον έμπορο Λαμίας Νικ. Γραμματίκα, ο οποίος με ανοικτή επιστολή[6] του προς τον Αστυνόμο Λαμίας, διαμαρτύρεται για ένα φορτίο του με 25 βαρέλια πυρίτιδας, που ήρθε με το πλοίο από τον Πειραιά στη Στυλίδα. Μετά από διαταγή του Νομάρχη, ο αστυνόμος έκανε κατάσχεση στην πυρίτιδα, με την αιτιολογία ότι είναι λαθρεμπόρευμα! Τη μετέφεραν και την αποθήκευσαν στην Ακρολαμία. Όπως ανέφερε ο έμπορος, ο νομάρχης ήταν αναρμόδιος. Ο Ν. Γραμματίκας δήλωσε ότι διέθετε τα αναγκαία συνοδευτικά έγγραφα για το εμπόρευμα, που προοριζόταν να το πουλήσει στην αυριανή πανήγυρη στην Υπάτη. Γι’ αυτό ζητούσε από τον Αστυνόμο να πάρει αυθημερόν τα 15 βαρέλια, διεκδικώντας τη νόμιμη ιδιοκτησία του.

   Ο Νικόλαος Γραμματίκας (1821-1888) γεννήθηκε στη Λαμία, ασχολήθηκε με το εμπόριο και απέκτησε σημαντική περιουσία. Από την οικογένειά του, γνωστός είναι ο γιός του Ιωάννης (1865-1940).

   Από τον Εκλογικό Κατάλογο[7] του Δήμου Λαμιέων έτους 1879, έχουμε τα ονόματα 4 οικογενειών μεγάλων εμπόρων της Λαμίας και άλλων 3 ζωεμπόρων. Όλοι δηλώθηκαν με ενεστώσα διαμονή τη Λαμία. Παραθέτουμε τα γνωστά στοιχεία τους :

Έμποροι  :

Υιοί Αντωνίου Πεζά, δηλ. Γεώργιος (1839-;), Ιωάννης (1845-;) και Χρήστος (1850-;)

Υιοί Στέφ. Σκληβανιώτου, δηλ. Πέτρος (1839-;), Ηλίας (1829-;) και Νικόλαος (1844-;)

Υιοί  Κωνστ. Τσάλλη, δηλ. Αλέξανδρος (1839-;) και Γεώργιος (1851-;)

Υιοί Τριαντάφ. Χρηστίδη, δηλ. Χρήστος (1838-;) και Ιωάννης (1842-;)

Ζωέμποροι :

Υιοί Γεωργίου Κόντου, δηλ. Λεωνίδας (1836-;), Δημήτριος (1843-;) και Νικόλαος (1845-;)

  Από τους χρονικά παλαιότερους εμπορικούς οίκους, οι οποίοι συνέχισαν τη λειτουργία τους και στον 20ό αι., ήταν :

·         Ευθύμιος Γ. Στεφόπουλος, σε οινοπνευματώδη, από το 1865. Το πρώτο κατάστημά του ήταν στην οδό Ρήγα Φεραίου. Μετά το ανέλαβε ο γιός του Γεώργιος, στην οδό Σατωβριάνδου 2 και γωνία με πλατεία Πάρκου. Απόγονοι αυτών συνεχίζουν μέχρι τώρα το εμπόριο ποτών στην οδό Όθωνος 9, με συνολική διάρκεια του ονόματος 154 ετών!

·         Δημήτριος Κονταξής, σε Αποικιακά-Εδώδιμα και Γενικό Εμπόριο, από το 1867. Μετά το ανέλαβαν τα 5 παιδιά του, με τη φίρμα “Απόστολος Δ. Κονταξής και Αφοί”. Το επώνυμο κατάστημα, στην οδό Ρήγα Φεραίου, λειτούργησε για 102 χρόνια (μέχρι το 1969).

·         Ιωάννης Ανδρώνος, σε σιδηρικά-εργαλεία, από το 1871. Το κατάστημα από την αρχή λειτούργησε στην οδό Ρήγα Φεραίου και μέχρι σήμερα, από τους απογόνους 3ης γενιάς συνεχίζει τη λειτουργία του, στην ίδια θέση, διαγράφοντας αδιάλειπτη ζωή 148 ετών!

·         Κωνσταντίνος Κρόκος & Αφοί Μουζέλη, σε Γενικό Εμπόριο Εγχωρίων προϊόντων, αλλά και σε τραπεζικές[8] εργασίες-ασφάλειες, από το 1886. Ο Κων. Κρόκος πέθανε το 1940.

   Ο πληθυσμός της Λαμίας από 6.888 κατοίκους το 1889, αυξήθηκε σε 7.414 κατοίκους το έτος 1896. Ο ατυχής ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 έφερε τους Τούρκους έξω από τη Λαμία (Ταράτσα). Θετική ήταν η συμβολή τού τότε νομάρχη Φθιώτιδας Κωνσταντίνου Έσλιν. Η ξένη επέμβαση (του Τσάρου της Ρωσίας) έφερε την ανακωχή (το Μάιο του 1897).

   Την τελευταία 10ετία του 19ου αι. έχουμε μια καταγραφή[9] εμπόρων της Λαμίας, με εισαγόμενα εμπορικά αντικείμενα τα : αποικιακά είδη, υφάσματα, σιδηρικά, κατεργασμένα δέρματα και εξαγόμενα τα σιτηρά, καπνά, ζώα, ακατέργαστα δέρματα, μαλλιά, κ.ά.

   Στους εισαγωγείς αναφέρουμε τους: Δ. Ακριβό. Α. Αναγνωστόπουλο, Δ. Γερογιάννη (που ήταν και τοκιστής), Γ. Γραμματίκα, υιούς Ν. Γραμματίκα, Π. Δέλογλου, Χρ. Γ. Ζαχαρίου,  Κ. Ζαχόπουλο,  Ζάχο & Τριανταφύλλου, Θεοδωρίδη & Σακκελίωνα, Αφούς Πεζά (που ήταν και τοκιστές), Ε. Συγγούρη, Ν. Συγγούρη, κ.ά.

   Εισαγωγείς και εξαγωγείς ήταν οι : Π. Βενετσανόπουλος, Ιω. Γραψίτης, Σ. Θεοδωρίδης, Ρόδιος & Δασκαλάκης, κ.ά.

   Εξαγωγέας δερμάτων ήταν ο Απ. Παλαμιώτης.

   Παραγωγή αλεύρων (με υδρομύλους) αλλά και η εμπορία τους γινόταν από τους : Κων. Π. Αγαθοκλή & Σια (στη Λαμία) και Α. Μιχαλόπουλο (στο Φραντζόμυλο).

   Ζωέμποροι ήταν οι Λεων. Κόντος, Γ. Ξηρός, κ.ά.

   Έμποροι ξυλείας ήταν οι : Ν. Δούκας, Τόλιος Δούκας, Δρόσος Δροσόπουλος, Ηλίας Δροσόπουλος και Θ. Κόρακας (ο τελευταίος στα Αλπόσπιτα).

   Καπνέμποροι ήταν οι: Ν. Αθανασίου, Δ. Βαρσαμής και Σία, Δημ. Δεληγιάννης, Χρ. Ελασσώνας, Σπ. Καρφής, Δημ. Κονταξής, Δήμος Κουφοδήμος, Ευστάθιος Μανιάς, Λουκάς Κ. Μανιάς, Κωνστ. Μηλαρόπουλος και Ταξ. Ταξιαρχόπουλος (1876-1951).

   Οινοπνευματώδη ποτά διέθεταν οι : Χρ. Μπαϊζάνης, Γεώρ. Σταμούλης (ή Ίντας), Γεώρ. Στεφόπουλος και Ευθ. Στεφόπουλος.

   Καροποιοί και έμποροι ήταν οι : Χρ. Βλάχος & Ν.  Ιωσήφ, Δ. Κουγιούφας, Ν. Κωνσταντόπουλος, Ηλ. Τζαμτζής και Γ. Χωροφυλακόπουλος.

5.    Έμποροι της Λαμίας από τις αρχές του 20ού αι. μέχρι το 1920

   Με την είσοδο του 20ού αι., η Λαμία αποκτά νέες οικοδομές, αυξάνεται πληθυσμιακά και από το 1908 είναι σε λειτουργία το Εμπορευματικό Γραφείο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Λαμίας. Στην πόλη λειτουργεί τελωνείο και το εμπόριο αναπτύσσεται, με εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών (κυρίως με την Τουρκία). Στην αυγή του αιώνα, το 1900, ιδρύεται ο Πιστωτικός Συνεταιρισμός[10] Τεχνοεργατών Λαμίας, με σημαντική προσφορά στους εμπόρους και επαγγελματίες της πόλης και ευρύτερης περιοχής, στη διάρκεια του 20ού αι.

   Από το 1907 αρχίζει τη λειτουργία το Εργοστάσιο Ασετυλίνης Γοργοποτάμου, που τροφοδοτεί την αγορά με ένα φτηνό προϊόν[11] οικιακού φωτισμού, αλλά και βιομηχανικής χρήσης (για κοπή μετάλλων, κ.ά.). Το 1911 είναι έτοιμο και αρχίζει τη λειτουργία του το Εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρίας Λαμίας, που ηλεκτροφωτίζει την πόλη και φέρνει την ηλεκτροκίνηση των μηχανών σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες του τόπου.

   Αυτές τις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ού αι. έχουμε το μεταναστευτικό[12] ρεύμα προς την Αμερική. Από τη Λαμία φεύγουν περί τα 400 άτομα. Ελάχιστοι όμως θα δηλώσουν έμποροι.

   Το 1911, η Λαμία είχε 9.685 κατοίκους. Κύρια προϊόντα[13] του τόπου ήταν : σιτάρι, εξαίρετος καπνός, κτηνοτροφικά προϊόντα και κατεργασμένα δέρματα. Διέθετε ακμαιότατο εμπόριο, βιομηχανίες με εγχώρια υφάσματα, τάπητες, βυρσοδεψία, οινοπνευματοποιία και σαπωνοποιία.

Γεώργιος Γραμματίκας

   Στο Δ.Σ. του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας ήταν τότε (1911) οι : Ιωάν. Γραμματίκας, πρόεδρος, Ιωάν. Αναστασίου, αντιπρόεδρος, Π. Αναστασίου, ταμίας, Ανδρ. Καρακαντάς, Γραμματέας και οι Χρ. Κόντος, Γ. Παπαδόπουλος ήταν σύμβουλοι.

   Ακολούθησαν οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες 1912-13 (Α’ και Β’ Βαλκανικοί Πόλεμοι). Το 1913, το Δ.Σ. του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας απαρτίστηκε[14] από τους : Γ. Παπαγεωργίου, Α. Μαχαιρά, Π. Χατζόπουλο, Π. Αναστασίου και Τρ. Χρηστίδη.

   Η συνέχεια ήταν πολύ δύσκολη για την Ελλάδα, με τον Εθνικό Διχασμό, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Εκστρατεία το 1919. Παρά τη μείωση των εργατικών χεριών, τα παραγόμενα εγχώρια προϊόντα ήταν τα γνωστά: αραβόσιτος, Βαμβάκι, βούτυρο, ελιές, ελαιόλαδο, όσπρια, σουσάμι, σιτηρά, κλπ.

   Το 1920 ο πληθυσμός της Λαμίας έφτασε τους 11.380 κατοίκους. Το ίδιο έτος έγινε καταγραφή των εμπόρων. Πρόεδρος[15] του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας ήταν (το 1920) ο Σωτήριος Σπυρόπουλος.

   Με εξαγωγές και εισαγωγές προϊόντων έχουμε τα παρακάτω ονόματα :

   Δημ. Αλεξανδρής, Νικ. Αντύπας, Στυλ. Βασιλείου, Γεώργ. Γιαννακογεώργος, Ιωάν. Γιαννακογεώργος, Λεων. Δασκαλόπουλος, Χαρίδ. Δημητριάδης, Κωνστ. Καββάδης, Αριστ. & Γρηγ. Καρακαντάς, Κων. Κρόκος, Ιωάν. Λάλος, Ιωάν. Μιχαλόπουλος, Κωνστ. Μιχαλόπουλος, Υιοί Νούτσου και Κατσιφός, Θεμ. Ξεπλάτης, Βασ. Παπαδημητρίου, Ευθ. Ράπτης Χρήστ. Στεργιόπουλος, Αθαν. Ταγκόπουλος, Α. & Ν. Τζαμάκος, Γεώργ. Τριανταφύλλου και Δημ. Υφαντής.

  Καταστήματα με Εδώδιμα-Αποικιακά είδη διέθεταν οι:

   Ιωάν. Ακρίδας, Δημ. Αλεξανδρής, Ιωάν. Αλεξόπουλος, Θεμ. Αλαγάς, Ιωάν. Αναστασίου, Βασ. Κάππος, Ζαχ. Κόκκοτας, Απ. Δ. Κονταξής και Αφοί, Δημ. Μπαϊζάνος, Γεώργ. Μπούτλας, Αλέξ. Ξηρός, Δημ. Κ. Παπαγεωργίου, Σταύρ. Παπαδογεώργος, Αφοί Πετρόπουλοι, Νικ. Πολυμερόπουλος, Γεώρ. Στεφόπουλος, Ευστ. Τσότρας και Βασ.  Χατζόπουλος.

  Καπνέμποροι που έκαναν εξαγωγή καπνών ήταν οι :

   Γεώρ. Αιγινίτης Γεώργιος, Αντύπας, Ναπολ. Βαΐδης, Οδυσ. Γαρδίκης, Δημ. Γεωργαντάς, Αθαν. Γιαννούκος και Αφός (βλ. διαφήμιση) Κωνστ. Γκαραγκούνης, Βασ. Γκόλτσας, Αχιλ. Καθάριος, Αριστ. Καρακαντάς, Κωνστ. Καρυωτάκης, Ιωάν. Κατσιφός, Δημ. Κολέτσας, Ευστ. Κολοκύθας, Απόστ. Δ. Κονταξής και Αφοί (βλ. διαφήμιση), Κωνστ. Κρόκος, Βασ. Λάγκας, Ηλ. Μάνος, Θεμιστ. Ξεπλάτης, Κωνστ. Παλαμιώτης, Νικ. Παπαδογεώργος, Βασ. Ποντικόπουλος, Δημ. Ριζόπουλος, Ιωάν. Ριζόπουλος, Γεώργ. Σπυρόπουλος, Χρ. Στεργιόπουλος, Ταξ. Ταξιαρχόπουλος, Ηλ. Τριανταφυλλόπουλος, Νικ. Τσώνος, Δημ. Υφαντής  και Βασ. Χαραλαμπόπουλος.

   Ξυλέμποροι ήταν οι : Αθαν. Αποστολίδης, Αναστ. Γεμενής, Θεόδ. Γεμενής Νικ. Δούκας, Γρηγ. Δροσόπουλος, Ιωάν. Δροσόπουλος, Ηλ. Θεοδοσίου, Σπυρ. Μιχαήλ, Βάγ. Υφαντής και Αντ. Χονδρογιάννης.

   Λαχανοπώλες ήταν οι : Αθαν. Αλαμανιώτης, Αλέξ. Αλεξανδρής, Θεόδ. Γαζώνης, Βασ. Γιαννόπουλος, Κωνστ. Γ. Γκάρλας, Φώτ. Γκοντικόπουλος, Γεώργ. Διαμαντόπουλος, Παν. Καρναβάς, Γεώργ. Μητρόπουλος, Παν. Μούκας, Μωλιώτης Δημήτριος, Ιωάν. Μωλιώτης, Λεων. Μωλιώτης, Γεώργ. Παλαιοκώστας, Αλέξ. Πανταζής, Γεώργ. Πάσιος, Γεώργ.  Γεώργιος, Γεώργ. Πιπεράκης, Δημ. Πρέκας, Αναστ. Σταυρόπουλος και Κωνστ. Στεργιόπουλος.

   Οπωροπώλες ήταν οι : Δημ. Αβδελάς, Απόστ. Βαρύκολος, Αχιλ. Βαρύκολος, Απόστ. Γεραντές, Αχιλ. Γεωργακόπουλος, Δημ. Γκάρλας, Κωνστ. Γκάρλας, Φώτ. Καραγκούνης, Γεώρ. Μητρόπουλος και Αθαν. Μιχαλόπουλος.

   Υαλέμποροι ήταν οι Αθαν. Γιαννούκος και Αφός, Αριστ. και Γρηγ. Καρακαντάς και Τριαντ. Χρηστίδης.

   Καπνοπώλες ήταν οι : Αθαν. Γαλάνης, Ευάγ. Γερονικάκης, Νικ. Α. Γεωργίου, Δημ. & Γεώργ. Ζάρας, Αθαν. Καραπατάκης, Απόστ. Κουφοδήμος, Ευστάθ. Μαντάς, Κωνστ. & Χαρ. Μαυροειδής, Κωνστ. Παπαϊωάννου, Ρίζος Ριζόπουλος, Ιωάν. Σακκελίων, Σπυρ. Σπυρόπουλος, Κωνστ. Στουγιάννης, Κωνστ. Κεχαγιάς, Ιωάν. Κουμουρτζιώτης, Ιωάν. Κρανιώτης, Κωνστ. & Νικ. Ι. Κρίτσας, Νικ. Κωστακόπουλος, Ιωάν. Μπουλτής, Λεων. Μωλιώτης, Ευστ. Νικολάου, Ιωάν. Οικονόμου, Παν. Ι. Παναγιώτης, Δημ. Παναγιώτου ή Γεωργούλης, Γεώργ. Πλάκας, Σπυρ. Ράμμος, Νικ. Στεργιώτης, Κων. Στόκας, Αθαν.& Θωμ.  Τσαπής, Γεώργ. Τζωρτζάκης, Ευθ. Φαρασλής, Νικ. Φέλος, Γεώργ. Ι. Χαλισάς, Σπυρ. Χαρατσάρης και Ευάγ. Ν. Χρηστίδης.

6.    Έμποροι της Λαμίας στα χρόνια του Μεσοπολέμου

   Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, την αποστράτευση των ανδρών και τον ερχομό πλέον του εκατομμυρίου προσφύγων στην Ελλάδα και τα συνοδευτικά οικονομικά προβλήματα, μπαίνουμε στην περίοδο του Μεσοπολέμου.

   Στη χώρα μας, η αστική τάξη, η οποία δειλά εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αι., αυτή την περίοδο εξελίχθηκε με προσανατολισμό τις παραγωγικές δραστηριότητες. Για πρώτη φορά[16] στην Ελλάδα υπήρξε ένα εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης.

   Την περίοδο αυτή έχουμε  ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα, με την ίδρυση και λειτουργία υποκαταστημάτων στις μεγαλύτερες πόλεις. Στη Λαμία καταγράφηκαν υποκαταστήματα των τραπεζών : Θεσσαλίας, Λαϊκής, Βιομηχανίας Βόλου, Αθηνών, Εμπορικής, Αγροτικής, Λαμίας και Κρόκου-Μουζέλη. Προϋπήρχε βέβαια αυτό της Εθνικής Τράπεζας (από το 1860).

  Στη Λαμία ορίστηκε η περιοχή, που μετά ονομάστηκε Νέα Μαγνησία, για εγκατάσταση των οικογενειών των αστικών μικρασιατών προσφύγων. Ακολοήθησε, και μέχρι το 1931 θα ολοκληρωθεί, η εγκατάσταση των 30 οικογενειών αγροτών προσφύγων στην περιοχή της Μεγάλης Βρύσης Λαμίας. Στη θητεία (1925-29) του δημάρχου Λαμίας Ιωάν. Γρ. Μακροπούλου, η πόλη έλυσε το πρόβλημα ύδρευσης από τις πηγές Γοργοποτάμου, ενώ παράλληλα βελτιώνει το πρόβλημα της αποχέτευσης, με θετικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.

   Στις 30 Νοεμβρίου 1927, ο Εμπορικός Σύλλογος Λαμίας γιόρτασε την επέτειό[17] του. Το πρωί τελέστηκε δοξολογία στον Ι. Ν. της Ευαγγελίστριας και ακολούθως σε αίθουσα του Συλλόγου δόθηκε δεξίωση.

Ιωάν. Παπαλέξης

  Το αυτοκίνητο[18] μπήκε πλέον στη ζωή των ανθρώπων του τόπου. Ο Ιωάν. Παπαλέξης (1889-1957) επιτυχημένος μετανάστης στην Αμερική, επέστρεψε το 1921-22 στην Ελλάδα, ως Γενικός Αντιπρόσωπος της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Ford. Τα κεντρικά γραφεία και η έκθεση αυτοκινήτων ήταν στην οδό Κολοκοτρώνη της Λαμίας και τα συνεργεία στην οδό Σατωβριάνδου. Ίδρυσε υποκαταστήματα και αντιπροσωπείες της Ford σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, και άλλες πόλεις. Η Ελλάδα γέμισε αυτοκίνητα Ford με οικονομικό κέντρο τη Λαμία.

   Τον Ιούλιο του 1929, νύχτα Σαββάτου προς Κυριακή, ώρα 2 πμ, εξερράγη πυρκαγιά[19] στο κατάστημα των Αφών Παπαδέλου, στην οδό Ρήγα Φεραίου και αποτέφρωσε τα καταστήματα: Αφών Μπενέκου, Αφών Παπαδέλου, Παλαιογιάννη-Κυρίτση και Ευαγ. Θεοδωροπούλου. Κάηκαν όλα, πλην του εμπορεύματος του Θεοδωροπούλου (πρόλαβε να το σώσει, αλλά ακολούθησαν κλοπές αυτού). Όλα τα καταστήματα ήταν ασφαλισμένα (υπάρχουν τα ποσά των ασφαλειών). Έσπευσαν επιτόπου ο δήμαρχος Ιωάν. Μακρόπουλος, ο γιατρός Ευστ. Τσουκαλάς, ο συν/χης Κόλλιας και αξιωματικοί, η στρατιωτική φρουρά και χωροφύλακες. Η αντλία του δήμου δεν βοήθησε πολύ, λόγω φθοράς της σωλήνας και χρησιμοποιήθηκαν οι σωλήνες του υποκαταστήματος της ΕΤΕ. Ο εισαγγελέας διέταξε τον ανακριτή Τσούκα για αυστηρές ανακρίσεις.

   Σε καταγραφή[20] του 1930, οι αντιπρόσωποι εταιριών για αυτοκίνητα στη Λαμία ήταν: Κ. Τσέλιος & Κατσούδας (αυτοκίνητα Essex), Γ. Καρούτας (αυτοκίνητα Dors), Ι. Ρόδιος & Μιχαλόπουλος (αυτοκίνητα Chevrolet) και Ι. Παπαλέξης (αυτοκίνητα Ford).

   Τις εταιρείες πετρελαιοειδών (βενζίνες κυρίως) αντιπροσώπευαν στη Λαμία οι: Ρόδιος & Μιχαλόπουλος (Romana), Κ. Μαυροειδής (Shell), Απ. Κατσόγιαννος & Σια (Socombel) και Κ. Κρόκος-Αφοί Μουζέλη (Standart).

   Για τους εμπορικούς κινδύνους από φυσικά αίτια, ή φωτιά, κλοπή, κ.ά., αναπτύσσεται ένα δίκτυο αντιπροσώπων των ασφαλιστικών εταιριών. Στη Λαμία, το 1930, καταγράφηκαν ασφαλιστικά Γραφεία[21] των : Αθαν. Γιαννούκου, Απ. Κατσόγιαννου & Σία, Κ. Κρόκου & Αφών Μουζέλη, Αφών Κωνσταντέλλου, Ι. Μιχοπούλου και Δ. Υφαντή.

   Διαφήμιση[22] στον τοπικό τύπο στις 28-5-1930, από την Ανώνυμη Ελληνική Εταιρία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων, προβάλει στους γεωργούς τα ελληνικά λιπάσματα, που “αυξάνουν την παραγωγή τους, αλλά είναι 30% φτηνότερα από τα ξένα και ενισχύουν την ελληνική οικονομία”. Αντιπρόσωποι της εταιρίας αυτής σε Φθιώτιδα και Ευρυτανία είναι οι Κων. Δ. Κρόκος & Αφοί Μουζέλη.

   Στα μέσα Μαρτίου 1931, έγιναν αρχαιρεσίες[23] στον Εμπορικό Σύλλογο Λαμίας για εκλογή νέου Δ.Σ. Η ψηφοφορία απέδωσε με σειρά επιτυχίας τους : Βασ. Ποντικόπουλο, Γρ. Παπασιόπουλο, Ανδρ. Ντούτσια, Νικ. Δούκα, Σ. Παπαδογεώργο, Γρ. Δροσόπουλο και Πέτρ. Χατζόπουλο.

   Στις αρχές Μαΐου 1933, ο ράπτης Ν. Παναγιωτόπουλος, αυτοκτόνησε[24] μέσα στο κατάστημά του με όπλο μάνλιχερ. Καταγόταν από το Δαδί. Οι λόγοι ήταν μάλλον οικονομικοί.

   Τον ίδιο μήνα έγιναν τα εγκαίνια[25] του Πρατηρίου σιγαρέτων και ζαχαρωδών, του Γ. Ζάρα, παρά την οδό Ρήγα Φεραίου.

   Στα τέλη Μαΐου 1931, αντιπρόσωποι του Ε.Β.Ε. επεσκέφθησαν τον Πρωθυπουργό και του έθεσαν φορολογικά αιτήματα. Ζήτησαν[26] την κατάργηση του υπερτιμήματος των κινητών αξιών, όπως αντίστοιχη κατάργηση έγινε και για τα ακίνητα. Ο Πρωθυπουργός δεσμεύτηκε, μετά από σχετική συνεννόησή του με τον υπουργό Οικονομικών.

   Το Δ.Σ. του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας, με επιστολή[27] του προς τον Ι. Βαλαωρίτη, Διοικητή της ΕΤΕ, εκφράζει την ευγνωμοσύνη του εμπορικού κόσμου στη νέα διοίκηση της τράπεζας για τις ευκολίες που παρέχει, αποφεύγοντας τις άμεσες αγωγές για γραμμάτια σε υπερημερία, ούτε διώκει τους εγγυητές και δεν δυσχεραίνει το έργο των δανειοληπτών για άσκηση εμπορικής δραστηριότητας.

Νικ. Δούκας

   Την Κυριακή 4 Ιουνίου 1933, έγινε η ετήσια εορτή[28] του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας. Μετά τη δοξολογία στον μητροπολιτικό Ναό της Ευαγγελιστρίας, όπου χοροστάτησε ο μητροπολίτης Αμβρόσιος Νικολαΐδης, δόθηκε δεξίωση στην αίθουσα του Συλλόγου. Αυτή είχε διακοσμηθεί με μυρσίνες, εθνικά εμβλήματα και έργα ζωγραφικής από τη συλλογή των Αφών Παπακωνσταντίνου. Παραβρέθηκαν ο μητροπολίτης Αμβρόσιος, ο υπουργός Προνοίας Ι. Μακρόπουλος, ο βουλευτής Αθ. Γραμματίκας, ο νομάρχης Κωτζωνάνος, ο δήμαρχος Λαμίας Γ. Πλατής, κ.ά. Ακολούθησαν ομιλίες. Πρώτα Μίλησε ο πρόεδρος του Συλλόγου Ν. Δούκας και ακολούθησε ο μητροπολίτης Αμβρόσιος. Μετά, ο υπουργός Ι. Μακρόπουλος αναφέρθηκε στο σημαντικό ρόλο του εμπορίου, που ήταν και φορέας πολιτισμού, από τα αρχαία χρόνια των Ελλήνων. Στο τέλος, ο Τράκας ανάγνωσε επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, στην οποία ζητούσε ελάττωση του τόκου και σύσταση κρατικής τράπεζας για εμπορική στήριξη.

   Στις 3 Αυγούστου 1933, μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Γ. Νούτσου, ο Εμπορικός Σύλλογος Λαμίας στην κηδεία του, αντί στεφάνου προσέφερε[29] το ποσό των 300 δρχ.

   Δημοσιεύτηκε ενδιαφέρον άρθρο[30] στην τοπική εφημερίδα “Η ΕΠΑΡΧΙΑ”, με τίτλο : “Το εμπόριον της Λαμίας και οι πτωχεύσαντες - Το κράτος αφήνει τους εμπόρους και πτωχεύουν και μετά αναλαμβάνει την προστασίαν των”. Σ’ αυτό αναφέρεται ότι :

   … Στη Λαμία δεν υπάρχει αξιόλογος αριθμός πτωχευσάντων εμπόρων. Δεν περιλαμβάνονται στους 16.000 πτωχεύσαντες της χώρας, επειδή πλήρωσαν τους πιστωτές τους (λόγω τιμιότητας) με τις κτηματικές περιουσίες τους, με την προίκα της συζύγου και την οικον. βοήθεια συγγενών. Το εμπόριο της Λαμίας από ετών παρακμάζει. Ο αριθμός των εμπόρων της Λαμίας έμεινε σταθερός, αντί να αυξηθεί. Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση των πτωχευσάντων εμπόρων, από τον υπουργό Δικαιοσύνης κατατέθηκε νομοσχέδιο περί αποκαταστάσεως. Με αυτό, οι 20.000 πτωχευμένοι έμποροι από το 1923 μέχρι το 1934 θα υποστηριχτούν.

Πιο συγκεκριμένα : Στην Ελλάδα υπάρχουν 16.500 άτομα σε πτώχευση, που αντιπροσωπεύουν 10.000 εμπορικές φίρμες. Από τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους μέχρι το 1923 είχαν καταγραφεί 550 μόνο πτωχεύσεις, σε διάφορες εποχές και ιδίως σε σταφιδικές περιφέρειες (κρίσεις σταφίδας). Η νέα ομαδική πτώχευση οφείλεται στους επόμενους παράγοντες. Το 85 % των πτωχευσάντων είναι έφεδροι παλαιοί πολεμιστές, που υπηρέτησαν για 8 χρόνια ή λιγότερο στους πολέμους και καταστράφηκαν οικονομικά λόγω της μακροχρόνιας στράτευσης. Επίσης η κατά το παρελθόν αστάθεια του εθνικού νομίσματος, ως αποτέλεσμα της πολεμικής και μεταπολεμικής περιόδου, έφερε πολλούς εμπόρους σε αδιέξοδο. Το τρελό παιχνίδι της λίρας και το Χρηματιστήριο, έφεραν ζημιές στους επαγγελματίες και εμπόρους. Η άφιξη χιλιάδων προσφύγων έφερε τον υπερεπαγγελματισμό. Η κατά τα παρελθόντα έτη βιομηχανική και γεωργική υπερπαραγωγή σε σχέση με την κατανάλωση, έφερε τον αθέμιτο ανταγωνισμό, με χιλιάδες θύματα. Η κρατική μέριμνα υπέρ των αγροτών με το αγροτικό χρεωστάσιο, ήταν χαριστική βολή κατά του εμπορικού κόσμου των επαρχιών. Οι έμποροι αντί να λάβουν από τους αγρότες, έπρεπε να πληρώσουν, καταλήγοντας σε χρεοκοπία.

  Με το νέο νομοθέτημα τροποποιείται ο ισχύων πτωχευτικός νόμος και οι πτωχεύσαντες (εκτός όσων κατηγορήθηκαν για δόλια χρεοκοπία) επαναφέρονται ηθικά και αποκτούν τα δικαιώματά τους στην κοινωνία (με ορισμένες βέβαια προϋποθέσεις). Εκτός αυτού όμως υπάρχει και το θέμα της ρύθμισης των χρεών, για το οποίο χρειάζεται κρατική μέριμνα, που αναμένεται από την κυβέρνηση.

   Από την καταγραφή[31] των Καταστημάτων της Λαμίας, κατά τη δεκαετία 1930-40, μετά από κατάλληλη ομαδοποίηση, έχουμε τα παρακάτω ονόματα εμπόρων (σε παρένθεση είναι η οδός όπου βρισκόταν το κατάστημά τους):

Γενικό Εμπόριο : Ποντικόπουλος Γεώργ. (οδ. Διάκου), Ιωσήφ Σερ. (οδ. Δροσοπούλου & Έσλιν), Αφοί Κονταξή (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη).

ΕΜΠΟΡΙΚΑ[32]- ΕΜΠΟΡΟΡΑΦΕΙΑ : Ζορμπαλάς – Καλτιμπάνης (οδ. Ρήγα Φεραίου), Σιόπουλος–Παπασιόπουλος (οδ. Ρήγα Φεραίου), Γιαννούκος Βασ. (οδ. Ρήγα Φεραίου), Χονδρόπουλος Νικ. (οδ. Ρήγα Φεραίου), Θεοδώρου Αφοί  (οδ. Ρήγα Φεραίου), Γιωτόπουλος (οδ. Ρήγα Φεραίου), Θεοδωρόπουλος (οδ. Ρήγα Φεραίου), Κατσίκης Λουκάς «Το Μικράκι» (οδ. Ρήγα Φεραίου), Κουτσολέλου Αφοί (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Ζαφείρης Κων. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Παπανάγνου (γωνία Ροζάκη-Αγγελή και Καλύβα-Μπακογιάννη), Κάλλος (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Διαμαντής[33] (οδ. Κολοκοτρώνη 1, πλατ. Πάρκου), Μαχαιράς Αλκιβ. (προπολεμική[34] θέση) (οδ. Καποδιστρίου 3).

ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ : Βογιατζής-Μηλαρόπουλος (οδ. Κολοκοτρώνη), Γατσίδας Ιωάν. (οδ. Λεωνίδου), Κρόκος[35] Κ.- Μουζέλη Αφοί (οδ. Κολοκοτρώνη).

ΟΠΩΡΟΠΩΛΕΙΑ-ΛΑΧΑΝΟΠΩΛΕΙΑ : Κουκλάρας Γεώργ. – Μαριόγλου Αχιλ. (οδ. Καραϊσκάκη), Γαζώνης Αλέξ. (οδ. Καραϊσκάκη), Στάνζος Σταυρ. (γωνία Όθωνος & Αγ. Νικολάου),

ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ-ΕΔΩΔΙΜΑ : Ποντικόπουλος Γεώργιος (οδ. Διάκου), Κονταξή Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου), Ποντικόπουλοι Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου), Λεπίδας Ιωάν. Κολοκυθά Αφοί (οδ. Συγγρού), Αντιπάτης Παν. (οδ. Όθωνος), Τζαμαλιάγκας Γεώργ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Αναστασίου Πέτρ. (γωνία Ροζάκη-Αγγελή & Συγγρού), Κατσούδας Δημ. (οδ. Κολοκοτρώνη), Ανταχόπουλοι Αφοί (οδ. Καραϊσκάκη), Αναστασίου Ιωάν, ή Ζαγορίσιος (οδ. Καραϊσκάκη), Παπαδογεώργος … (οδ. Καραϊσκάκη), Θεοδοσόπουλος (οδ. Σατωβριάνδου), Τσέλιος-Καλύβας (οδ. Σατωβριάνδου), Τσόρλιας Αντ. (οδ. Σατωβριάνδου), Αλαμανής Χρ, (Καποδιστρίου 4), Τριανταφύλλου Βασ. (οδ. Καραϊσκάκη), “Αδελφωσύνη” Συνεταιρισμός μικρών μπακάλικων (οδ. Σατωβριάνδου 4), Παπαλέξης Χρ. (οδ. Υψηλάντου), Ζουμπόπουλοι Αφοί (οδ. Καραϊσκάκη), Ολύμπιος (Κολοκοτρώνη & Ροζάκη-Αγγελή), Παπαλέξης (οδ. Κολοκοτρώνη), Τζιανέτας (οδ. Ροζάκη-Αγγελή), Βασιλόπουλος & Σία (πλατ. Πάρκου), Καρανάσου Αφοί (οδ. Κολοκοτρώνη.

ΞΥΛΕΜΠΟΡΟΙ : Δούκας Νικ. (οδ. Όθωνος), Δροσόπουλος (οδ. Δροσοπούλου), Κωνσταντίνου Αφοί (οδ. Χαντζοπούλου), Καρφής (οδ. Λεωσθένους-Δεδούση), Θεοδοσίου[36] Ηλ. (οδ. Λεωνίδου).

ΥΑΛΕΜΠΟΡΟΙ-ΓΥΑΛΙΚΑ : Τσιριγκούλης Ευάγ. (πλατ. Πάρκου), Γιαννούκος Αθαν. (οδ. Ρήγα Φεραίου), Ευθυμίου Ιωάν. (πλ. Πάρκου), Σίμου Ιωάν. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Κουτροζής Δημ. (πλατ. Πάρκου).

ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΟ : Κρόκος Κων. (οδ. Κολοκοτρώνη), Πετρόπουλοι[37] Αφοί (πλατ. Λαού). Γεωργαντάς (οδ. Κολοκοτρώνη), Γραμματίκα Αφοί (οδ. Διάκου).

ΚΑΠΝΟΠΩΛΕΙΑ : Γαλάνης Αθαν. (πλατ. Λαού & οδ. Καραϊσκάκη), Ριζόπουλος (οδ. Ροζάκη-Αγγελή), Ριζόπουλος (πλατ. Πάρκου).

ΚΑΡΒΟΥΝΑ : Ρήγα Αφοί (οδ. Κολοκοτρώνη).

ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ Είδη : Παπακωνσταντίνου Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου), Παπακωνσταντίνου  …… (οδ. Ρήγα Φεραίου).

ΧΡΥΣΟΧΟΟΙ-ΩΡΟΛΟΓΙΑ : Κροντηράς-Μακραντώνης (οδ. Ρήγα Φεραίου), Αστρακάς Γεώργ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Σταφίδας (οδ. Τρούμαν), Λόφος Κων. (οδ. Τρούμαν),

ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΥΠΟΥ : Παπαδέλου Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου).

ΥΠΟΔΗΜΑΤΩΝ : Κοτσίκη Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου), Γιαννακούρας (οδ. Συγγρού), Μπέλλης (οδ. Τζαβέλλα), Λεπίδας Κων. (οδ. Τζαβέλλα), Στέφος Σπ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη, μετά πλ. Πάρκου), Νούσας (οδ. Τρούμαν), Καραναστάσης (οδ. Ροζάκη-Αγγελή), Ραχούτης Δημ. (οδ. Ροζάκη-Αγγελή), Κρίντας-Κοντοές[38] (πλατ. Πάρκου), Κατσίκης Αθαν. ή Βλαχοδήμαρχος (πλατ. Πάρκου).

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ-ΖΑΧΑΡΩΔΗ : Κυριαζόπουλος-Θεοδοσόπουλος (οδ. Ρήγα Φεραίου), Καρανδρέας Εμμ. (οδ. Όθωνος), Μπούσιος Δημ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Παρμενόπουλος Λεων. (οδ. Διάκου), Σούρας Απόστ. (πλατ. Πάρκου).

ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΑ-ΟΠΛΑ : Λαζάρου Ηλίας (οδ. Ρήγα Φεραίου), Μακρυγιάννης (οδ. Καραϊσκάκη)

ΧΑΡΤΙΚΑ-ΒΙΒΛΙΟΧΑΡΤΟΠΩΛΕΙΑ : Παπαευθυμίου Θεμ. (οδ. Ρήγα Φεραίου), Βαρζάκα Αφοί (οδ. Όθωνος), Καραπατάκης Κων. (οδ. Τρούμαν), Μαυροειδή Αφοί (οδ. Τρούμαν), Μωρίκης Βασ. (οδ. Βενιζέλου).

ΣΙΔΗΡΙΚΑ :  Ανδρώνου Αφοί (οδ. Ρήγα Φεραίου), Παπαδόπουλος Ανδρ. (οδ. Καποδιστρίου 1), Γεμενής Αναστ. (γωνία Χαντζοπούλου & Λεωνίδου).

ΠΟΤΟΠΟΙΕΙΑ-ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΦΕ : Ταραλάς Αθαν. (οδ. Όθωνος), Παππής Ευστ. (οδ. Όθωνος), Αρχοντίκης Λουκ. (οδ. Όθωνος), Μπούτλας Γεώργ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Ταραλάς Γεώργ. (οδ. Κολοκοτρώνη), Αρχοντίκης Αθαν. (οδ. Καραϊσκάκη), Στεφόπουλος-Πολυμερόπουλος (πλατ. Πάρκου), Κωνσταντέλλος Κων. (οδ. Δροσοπούλου), Πολυμερόπουλος Νικ. (οδ. Δροσοπούλου).

ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΑ : Τσαμαντάνης-Μαντάς[39] (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Γάκης Γεώργ. (οδ. Καραϊσκάκη), Αντωνίου Πασχ. (οδ. Καραϊσκάκη), Χατζόπουλος-Μανιαμούνιας (οδ. Καραϊσκάκη), Κλητοράκης (οδ. Καραϊσκάκη), Μαντηλάς Νικ. & Διον. (οδ. Καραϊσκάκη), Τζαλιάγκας Γεώργ. (οδ. Καραϊσκάκη), Γεωργόπουλος (οδ. Καραϊσκάκη), Κλητοράκης (Δημ. Αγορά), Τζαμαλής Γεώργ. (Δημ. Αγορά), Καρέτσος (Δημ. Αγορά), Μπαρτσώκας Γεώργ. ή Κωσταράς (Δημ. Αγορά), Σκλάβος Νικ. (Δημ. Αγορά), Μαρούγκας (Δημ. Αγορά), Τσιφτσής Αθ. (Δημ. Αγορά), Μαντανίκας Φωτ. (Δημ. Αγορά), Τσαμαντάνης (Δημ. Αγορά), Μπλούνας-Αναστασίου (Δημ. Αγορά),Κατσαρός (Δημ. Αγορά), Μπλούνας-Τσαμαδιάς (Δημ. Αγορά), Μαρούγκας Νάκος (Δημ. Αγορά).

ΑΥΓΑ-ΚΟΤΟΠΟΥΛΑ : Ζουμπόπουλος Νικ. (Δημ. Αγορά), Κολοπίτης Παν. (Δημ. Αγορά),

ΨΑΡΙΑ : Μολιώτης (Δημ. Αγορά)

ΧΑΛΚΟΥΡΓΕΙΑ : Χριστοπούλου Αφοί (οδός Καλύβα-Μπακογιάννη), Χριστόπουλος Γεώργ. (οδός Συγγρού), Παγουρτζή Αφοί (οδός Τζαβέλλα).

ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ : Γκέκας ή Μπουράντοβιτς (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη), Ζαροδήμος Δημ. (οδ. Διάκου), Πετρούλιας-Διαμανής (οδ. Καραϊσκάκη), Πετρούλια Αφοί (οδ. Καραϊσκάκη), Γαλανός (οδ. Τρούμαν), Κορόζου Αφοί (οδ. Βενιζέλου), Ρήγας (οδ. Σατωβριάνδου), Σάπιος Αθαν. (γωνία Καποδιστρίου & Λεωνίδου), Μώρης Αθαν. (γωνία Λεωνίδου & Παλαιολόγου).

ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ : Λουρίδας Αλέξ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη).

ΕΙΔΗ ΓΙΑ ΖΩΑ (σαμάρια, κλπ) : Μπολώτας (οδ. Βενιζέλου), Κρανιώτης Σωτ. (γωνία Καραγιαννοπούλου & Θεμιστοκλέους).

ΚΑΡΟΠΟΙΕΙΑ : Τζαμτζή Αφοί (γωνία Καποδιστρίου & Λεωσθένους-Δεδούση), Μπιλάλης (οδ. Λεωνίδου), Ανδρούτσος (οδ. Θερμοπυλών).

ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ : Σκύφτης Ιωάν. (πλατ. Λαού), Ζαγγογιάννη Ευθ. (πλατ. Ελευθερίας), Παπαευθυμίου (πλατ. Ελευθερίας), Λεβαδίτου (οδός Ροζάκη-Αγγελή), Τομαράς Παν. (πλατ. Πάρκου), Καϊλάνης Βασ. (πλατ. Πάρκου), Παπαδόπουλος Αθαν. (πλατ. Πάρκου), Πιπιλίγκας Γεώργ. (πλατ. Πάρκου), Δασκαλόπουλος Ελευθ. (πλατ. Πάρκου).

ΜΠΑΟΥΛΑ : Δεμπραλής Γεώργ. (οδ. Καλύβα-Μπακογιάννη).

ΦΑΝΟΠΟΙΕΙΑ : Δεμπραλής (γωνία Καλύβα-Μπακογιάννη & Ροζάκη-Αγγελή), Κουρέπης Λουκ. (οδ. Ροζάκη-Αγγελή).

ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ : Καφετζόπουλος Γεώργιος (οδ. Κολοκοτρώνη).

ΠΙΛΟΠΟΙΕΙΑ : Ραφαήλ (οδ. Κολοκοτρώνη).

ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ : Ανδρέου (Ροζάκη-Αγγελή & Καραϊσκάκη).

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΕΙΔΗ : Χαρίλα Αφοί (οδ. Ροζάκη-Αγγελή).

ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ :  Μπαλάφας (Ροζάκη-Αγγελή & Καραϊσκάκη).

ΑΛΛΑΝΤΙΚΑ: Κοτσίκης Ευθ. (οδ. Καραϊσκάκη), Γουσγουρέτας (οδ. Καραϊσκάκη).

ΚΡΑΣΑΠΟΘΗΚΗ : Μπαϊζάνος Σωκρ. (οδ. Καραϊσκάκη), Καρανάσου Αφοί (οδ. Κολοκοτρώνη).

ΒΑΡΕΛΟΠΟΙΕΙΑ : Πρεβίστας (οδ. Ανδρούτσου), Μώκος Ιωάν. (οδ. Πατρόκλου).

ΔΕΡΜΑΤΑ : Θανασούρα Αφοί (οδ. Ροζάκη-Αγγελή), Κουκουμπάνης Μιχ. (οδ. Γκουαλέν), Ι. Κ. Μαυροειδής (βυρσοδεψείο και εμπόριο).

ΜΑΚΑΡΟΝΟΠΟΙΕΙΑ : Ράμμος Ηλίας & Αθαν. (γωνία Ροζάκη-Αγγελή & Αγ. Νικολάου), Δασκαλοπούλου Αφοί (οδ. Δροσοπούλου).

ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ : Κίτσος Παναγ. (γωνία Ροζάκη-Αγγελή & Αγ. Νικολάου), Καραγεώργος Γεώργ. (οδ. Αθηνών), Κρόκος Κ.- Μουζέλη Αφοί (οδ. Έσλιν), Στεργιόπουλος Κων. (οδ. Παπαφλέσσα).

ΛΑΝΑΡΟΚΛΩΣΤΗΡΙΟ-ΝΗΜΑΤΟΥΡΓΕΙΟ : Σπυρόπουλος ……, Λοΐζος-Ρήγας-Μπουρτζάλας (οδ. Αβέρωφ).

ΟΠΤΙΚΑ : Τυλιγαδάς (πλατ. Πάρκου), Παπαδημητρόπουλος Ευθ. (πλατ. Πάρκου).

ΣΠΟΡΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ : Αφοί Μουζέλη (οδ. Λεωνίδου).

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ : Δούκας Ιωάν. (γωνία Σατωβριάνδου & Πατρόκλου),

ΓΛΑΣΤΡΕΣ-ΑΓΓΕΙΑ : Ανθόπουλοι Αφοί (οδ. Σατωβριάνδου), Αζημόπουλος (οδ. Βύρωνος).

ΚΑΛΤΣΟΠΟΙΕΙΑ : Μποβιάτσος (οδ. Χαντζοπούλου).

ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΕΙΟ : Τσιπούρας Ιωάν. (οδ. Καποδιστρίου).

ΕΦΑΠΛΩΜΑΤΟΠΟΙΕΙΟ : Παγουρτζής (Υψηλάντου 3).

ΕΠΙΠΛΟΠΟΙΕΙΑ : Ζαφειρόπουλος (οδ. Καποδιστρίου).

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ : Παπαγεωργίου (οδ. Όθωνος),  Κατσούδας Κων. (οδ. Κολοκοτρώνη),

Μεμένιας Γεωργ. (πλατεία Λαού και οδ. Όθωνος 1), Τσίρος Ιωάν. (οδ. Σατωβριάνδου), Καραγκούνη Αφοί (γωνία οδών Σατωβριάνδου και Έσλιν), Σαρηγιάννης Αναστ. (γωνία οδών Αβέρωφ και Δροσοπούλου), Λέτσος Δημ. (οδ. Λεωνίδου).

ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ (GARAGE) : Σερδάρης (οδ. Όθωνος), Ψημάδη (οδ. Όθωνος), Γεωργ. Τζοβανάκης (οδ. Καποδιστρίου), Σαρηγιάννης Νικ. (οδ. Λεωνίδου), Αθανασίου (οδ. Αβέρωφ).

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΕΙΟ : Καραγιάννης (γωνία οδών Θερμοπυλών και Παλαιολόγου).

ΛΑΣΤΙΧΑ-ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΕΣ : Κατσόγιαννος Κων. (Ντίνος) (πλατεία Πάρκου).

ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ : Λάμπρου Αφοί  (οδ. Δροσοπούλου).

   Το 1934 έγινε επίσημη καταγραφή[40] όλων των επιτηδευματιών του νομού Φθιώτιδας και κατάταξή τους σε φορολογική κλάση, ώστε να καταλογιστεί το ποσό του φόρου. Με φθίνουσα την κατάταξη, ακολουθεί η καταγραφή αυτή :

α/α    Ονοματεπώνυμο                Κλάσις    Δραχ.

1        Στεφόπουλος Γεώργ.         14           9000

2        Χατζηβασιλείου Ετ. Κ.        11           5300

3        Πολυμερόπουλος Νικ.         10           4600

4        Δροσόπουλος Γ.                 8             3400

5        Θεοδοσίου Ηλ.                   2             2700

6        Κροντηράς Κων.                6             2400

7        Κυπραίος Κ.                      6             2400

8        Μακραντώνης Κων.           6             2400

9        Γεμενής Αναστ.                 5             2000

10      Κοροδήμος Α.                    5             2000

11      Λαζάρου Η.                       5             2000

12      Μπούτλας Γεώρ.                5             2000

13      Παππής Ευστ.                    5             2000

14      Κιαφούλης Σωτ.                4             1600

15      Χρηστίδης Π.                     4             1600

16      Χρηστίδης Σ.                      4             1600

17      Γραμμάτος Γ.                    3             1200

18      Δρίβας Γ.                          3             1200

19      Εμμανουήλ Δ.                    3             1200

20      Κρυστάλλης Δ.                  3             1200

21      Λέτσος Δ.                          3             1200

22      Μαυροειδής Β.                   3             1200

23      Νικολάου Ν.                      3             1200

24      Παγώνας Η.                      3             1200

25      Πιάτος Γ.                          3             1200

26      Σίμος Σ.                            3             1200

27      Τσίρος Ι.                           3             1200

28      Ψημάδης Ιωάν.                  3             1200

29      Ανθόπουλος Κ.                  2             900

30      Γαζώνης Θ.                       2             900

31      Γεροδήμος Γ.                     2             900

32      Γκόλφης Ι.                        2             900

33      Ζωντανός Α.                     2             900

34      Κακογιάννης Α.                 2             900

35      Καπραλιώτης Β.                2             900

36      Κουρέπης Λουκ.                 2             900

37      Ντέκος Π.                          2             900

38      Πολυχρονόπουλος Χ.          2             900

39      Σίσκος Γ.                           2             900

40      Ταλιατούδας Βλ.               2             900

41      Τεμπέλης Λ.                      2             900

42      Τζαμτζής Ηλ.                    2             900

43      Τσαμανής Α.                     2             900

44      Τσίκας Γ.                          2             900

45      Τσιπούρας Ιωάν.               2             900

46      Τσιπούρας Λουκ.               2             900

47      Χαρίλας Ε.                        2             900

48      Χονδρογιάννης Α.              2             900

49      Χονδρογιάννης Δ.              2             900

50      Χονδρογιάννης Ι.               2             900

51      Χονδρογιάννης Κ.              2             900

52      Χριστόπουλος Χαρ.            2             900

53      Χριστόπουλος Χρ.              2             900

54      Αδάμ Ι.                             1             600

55      Αθανασίου Χ.                    1             600

56      Αμαζόπουλος Π.                1             600

57      Ανίψας Ν.                         1             600

58      Αντωνίου Β.                      1             600

59      Αυγέρης Δ.                        1             600

60      Γαλέος Π.                          1             600

61      Γεωργόπουλος Κ.              1             600

62      Γιάννακας Α.                    1             600

63      Γιούλος Ε.                         1             600

64      Γούναρης Σ.                      πάγιος    600

65      Δαρδιώτης Κ.                    1             600

66      Δεμπραλής Κ.                    1             600

67      Διαμαντόπουλος Ι.             1             600

68      Δούγλας Αλεξάνδερ           πάγιος    600

                     69      Δροσόπουλος Γ./εργ. ΔΕ   πάγιος    600

70      Δρυμωνίτης Δ.                   1             600

                     71      Εμμανουήλ Δ./ελαιοτρ.   πάγιος      600

72      Ζάχος Ν.                           1             600

73      Θεοχάρης Α.                      1             600

74      Θεοχάρης Ι.                       1             600

75      Καρφής Α.                         1             600

76      Κατσίβελος Α.                   1             600

77      Κελεϊμάνης Ι.                    1             600

78      Κονιάκος Α.                      πάγιος    600

79      Κονιάκος Π.                      πάγιος    600

80      Κοντούλης Α.                    1             600

81      Κόρακας Γ.                       1             600

82      Κουτσοδόντης Ν.               1             600

83      Κουτσόπουλος Δ.               1             600

84      Κόχειλος Μ.                       1             600

85      Κυπραίος Χ.                      1             600

86      Λαγός Χαρ.                       1             600

87      Μαργέλλος Μ.                    1             600

88      Μαυροδής Χρ.                    1             600

89      Μολιώτης Λ.                      1             600

90      Μπασσιάς Διον.                 1             600

91      Μπλούνας Γ.                     1             600

92      Παλαμιώτης Α.                  1             600

93      Παλαχάνης Δ.                   1             600

94      Παπαγεωργίου Κ.              1             600

95      Παπαγιάννης Δ.                1             600

96      Παπαδέλος Α.                    1             600

97      Παπαδέλος Γ.                    1             600

98      Παπαδέλος Χρ.                  1             600

99      Παπαδόπουλος Α.              1             600

100    Παπαϊωάννου Γ.                1             600

101    Παπαναστασίου Πην.         1             600

102    Πάρκ Φραγκλίνος              πάγιος    600

103    Πεκλάρης Χ.                      1             600

104    Πετρόπουλος Γ.                 1             600

105    Ρήγας Θ.                           1             600

106    Σαλικόπουλος Α.               1             600

107    Σαλικόπουλος Θ.               1             600

108    Σαλλής Δ.                         1             600

109    Σαπηρόπουλος Α.              πάγιος    600

110    Σίμος Κ.                            1             600

111    Σοφαρόπουλος Δ.              1             600

112    Ταλιατούδας Ε.                 1             600

113    Τζαμτζής Ε.                       1             600

114    Τριανταφύλλου Δ.             1             600

115    Τσαμανδάκης Κ.                1             600

116    Τσιλιφάκης Β.                   1             600

117    Φλώρος Ε.                        1             600

118    Φραγκούλης Ι.                   1             600

                     119    Χονδρογιάννης Α./εργ. ΔΕ πάγιος    600

120    Χριστόπουλος Ν.                1             600

121    Ψιλογιάννης Μ.                 1             600

122    Ψιλογιάννης Π.                 1             600

123    Μανδηλάρη Ελ. / υποκ.     πάγιος    300

124    Κατσίμπος Ι. / σαγμ.         πάγιος    100

125    Αβδελάς Β.                        1/2 α΄    300

126    Αγιωργίτης Γ.                    1/2 α΄    300

127    Αθανασίου Α.                    1/2 α΄    300

128    Αθανασίου Π.                    1/2 α΄    300

129    Αντωνίου Κ.                      1/2 α΄    300

130    Αποστόλου Κ.                    1/2 α΄    300

131    Βαρζάκας Π.                      1/2 α΄    300

132    Βάσσης Ν.                         1/2 α΄    300

133    Γαλάνης Ε.                        1/2 α΄    300

134    Γασπαρινάτος Ε.               1/2 α΄    300

135    Γεωργακόπουλος Ι.            1/2 α΄    300

136    Γεωργαντζής Ι.                  1/2 α΄    300

137    Γεωργουλόπουλος Αχιλ.     1/2 α΄    300

138    Γεωργουσόπουλος Στ.        1/2 α΄    300

139    Γρηγορόπουλος Β.             1/2 α΄    300

140    Γρηγορόπουλος Χ.             1/2 α΄    300

141    Δεμπραλής Γ.                    1/2 α΄    300

142    Δερβέναγας Γ.                   1/2 α΄    300

143    Δερβέναγας Ι.                   1/2 α΄    300

144    Διαμαντής Ν.                     1/2 α΄    300

145    Δρούγας (Καρβούνης) Α.    1/2 α΄    300

146    Δρούκας Α.                       1/2 α΄    300

147    Θεοδώρου Γ.                     1/2 α΄    300

148    Θεοδώρου Θ.                     1/2 α΄    300

149    Ι.Ν. Κοιμήσ. Θεοτόκου       1/2 α΄    300

150    Ίντας Χ.                            1/2 α΄    300

151    Καπαρελιώτης Α.               1/2 α΄    300

152    Καραγιάννης Ν.                 1/2 α΄    300

153    Καραγκούνης Κ.                1/2 α΄    300

154    Καραΐσκος Ι.                     1/2 α΄    300

155    Καρανάσος Σ.                    1/2 α΄    300

156    Καραπαναγιώτης Ασημ.     1/2 α΄    300

157    Κατσίμπος Ι.                      1/2 α΄    300

158    Καφετζοπούλου Ελ.           1/2 α΄    300

159    Κόντος Ι.                           1/2 α΄    300

160    Κουκλάρας Γεώρ.              1/2 α΄    300

161    Κουτσοδήμος Δ.                 1/2 α΄    300

162    Κουτσόπουλος Α.               1/2 α΄    300

163    Κοψιδάς Σ.                        1/2 α΄    300

164    Κωτσόβελος Ι.                   1/2 α΄    300

165    Λαΐνας Α.                          1/2 α΄    300

166    Λαϊνάς Ε.                          1/2 α΄    300

167    Λαϊνάς Ν.                          1/2 α΄    300

138    Λέτσος Σ.                          1/2 α΄    300

139    Λιθαδιώτης Γ.                   1/2 α΄    300

170    Λιοδήμος Γ.                       1/2 α΄    300

171    Λιοτύρης Ε.                       1/2 α΄    300

172    Λογάρος Σ.                        1/2 α΄    300

173    Λουκόπουλος Ι.                 1/2 α΄    300

174    Λόφος Κ.                           1/2 α΄    300

175    Μανδηλάρη Ελ.                  1/2 α΄    300

176    Μάνος Ι.                            1/2 α΄    300

177    Μαντές Ι.                          1/2 α΄    300

178    Μαριόγλου Αχιλ.                1/2 α΄    300

179    Μίγκας Α.                          1/2 α΄    300

180    Μιχαλόπουλος Δ.               1/2 α΄    300

181    Μπενετόπουλος Γ.             1/2 α΄    300

182    Μπιλάλης Κων.                  1/2 α΄    300

183    Μπιτσόλας Δ.                    1/2 α΄    300

184    Μπουκουβάλας Χ.              1/2 α΄    300

185    Μυλωνογιάννης Α.             1/2 α΄    300

186    Μωράτης Λ.                       1/2 α΄    300

187    Νικολάοβιτς  Λ.                 1/2 α΄    300

188    Ντέκος Λ.                          1/2 α΄    300

189    Ντέκος Σ.                          1/2 α΄    300

190    Ξυνέλης Ε.                        1/2 α΄    300

191    Οικονομόπουλος Ν.            1/2 α΄    300

192    Παγουρτζής Γ.                   1/2 α΄    300

193    Πάλλας Ι.                          1/2 α΄    300

194    Παναγιωτόπουλος Π.         1/2 α΄    300

195    Παπαγιάννης Π.                1/2 α΄    300

196    Παπαδόπουλος Ι.               1/2 α΄    300

197    Παπαϊωάννου Π.               1/2 α΄    300

198    Παπαλελούδης Δ.              1/2 α΄    300

199    Παπαλιώτης Α.                  1/2 α΄    300

200    Παρίκος Ι.                         1/2 α΄    300

201    Πλαστήρας Γ.                    1/2 α΄    300

202    Πούλος Ζ.                          1/2 α΄    300

203    Πρεβίστας Ε.                     1/2 α΄    300

204    Πρεμέτης Κ.                       1/2 α΄    300

205    Ράπτης Η.                         1/2 α΄    300

206    Ρεμαντάς Ι.                       1/2 α΄    300

207    Ρήγας Δ.                           1/2 α΄    300

208    Ρήγας Σ.                           1/2 α΄    300

209    Σιγκρέλης Α.                     1/2 α΄    300

210    Σκουρογιάννος Δ.              1/2 α΄    300

211    Σταφίδας Ηλ.                    1/2 α΄    300

212    Στεργιόπουλος Κων.          1/2 α΄    300

213    Στέφος Στ.                        1/2 α΄    300

214    Τζαμτζής Λ.                      1/2 α΄    300

215    Φλώρος Κ.                        1/2 α΄    300

216    Χατζηβασιλείου Μ.             1/2 α΄    300

217    Χατζής Π. Ζ.                      1/2 α΄    300

218    Χριστοδούλου Γ.                1/2 α΄    300

   

Κατσούδας (1934)

   Στις ερχόμενες δημοτικές εκλογές (11-2-1934), ο Κωνσταντίνος Κατσούδας, νέος και πτυχιούχος της νομικής, που όμως δεν άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου, επιδοθείς στο εμπορικό επάγγελμα, εξέθεσε υποψηφιότητα δημοτικού συμβούλου Λαμίας, με το ψηφοδέλτιο του Γεωργ. Πλατή.

   Στα τέλη Οκτωβρίου 1934 πέθανε[41] ο Πέτρος Αναστασίου, που διετέλεσε δημοτικός πάρεδρος, πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Παντοπωλών Λαμίας και πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού “Αδελφωσύνη”.

   Ο Πέτρος Χατζόπουλος, αντί στεφάνου, κατέθεσε ποσό 300 δρχ. υπέρ των Μαθητικών Συσσιτίων, εις μνήμην Πέτρου Αναστασίου.

   Τα Δ.Σ. του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού Λαμίας “Αδελφωσύνη[42]”, του Εμπορικού Συλλόγου Παντοπωλών και του Εποπτικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού, σε έκτακτη κοινή συνεδρίαση για το θάνατο του Πέτρου Αναστασίου αποφάσισαν, όλα τα καταστήματα των συνεταίρων και μελών του Συλλόγου να μείνουν κλειστά, την ώρα της εκφοράς, να ακολουθήσει 10ήμερο πένθος, να αναρτηθεί η φωτογραφία του στα γραφεία, να διατεθεί ποσό 500 δρχ. για τα Λαϊκά Συσσίτια και να εκφραστούν τα συλλυπητήρια στην οικογένεια. Ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Αδελφωσύνη” Γ. Ανταχόπουλος, Ο Γεν. Γραμματέας Χ. Βαλάρης. Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Παντοπωλών Δημ. Διαμαντόπουλος, ο Γεν. Γραμματέας Χαρ. Κουβέλης.

  Με την εκλογή (1934) του Σπύρου Πετρόπουλου ως δημάρχου Λαμίας, η κατάσταση των διάσπαρτων κρεοπωλείων της Λαμίας οργανώθηκε με την κατασκευή της Δημοτικής Αγοράς Λαμίας. Σε οικόπεδο στη γωνία των οδών Όθωνος και Αγ. Νικολάου κατασκευάστηκαν 50 μικρά καταστήματα. Το έργο ανέλαβε ο μηχανικός Ιωάν. Κοτορός. Τα χρήματα προήλθαν από τραπεζικό δάνειο που πήρε ο Δήμος Λαμίας. Το έργο κόστισε 4 εκατ. δρχ. περίπου και αποπερατώθηκε τον Ιούλιο του 1936. Με την 86/21-9-1936 πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Λαμίας, όλα τα Κρεοπωλεία, Ιχθυοπωλεία και Οπωρολαχανοπωλεία κλήθηκαν να συγκεντρωθούν[43] υποχρεωτικά στα καταστήματα της Δημοτικής Αγοράς. Τα εγκαίνια έγιναν στις 19-3-1937 και από το 1938 άρχισε τη λειτουργία της.

   Το νέο έτος 1937 έφερε την καλή είδηση. Το ιδρυτικό Διάταγμα του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων, υπεγράφη[44] από τον υφυπουργό Εργασίας Αριστ. Δημητράτο και εστάλη για δημοσίευση. Το προσωρινό Δ.Σ. του Ταμείου είναι 11μελές αποτελούμενο από 4 κρατικούς υπαλλήλους, 3 μέλη της Ενώσεως και των Επιμελητηρίων Αθηνών και Πειραιώς, ως εκπροσώπων αυτών και από 4 εκπροσώπους των Εμπορικών Συλλόγων.

  Με δηλώσεις τους (τέλη Ιανουαρίου 1937) στον τοπικό τύπο[45], οι έμποροι Βασίλειος Κ. Ποντικόπουλος και Νικόλαος Δ. Δούκας γνωστοποιούν ότι δεν θα αναμιχθούν στις προσεχείς αρχαιρεσίες για Δ.Σ. του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας, λόγω κοπώσεως.

  Ανακοινώθηκε ότι στο προσωρινό Δ.Σ. του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων ανατέθηκαν ως άμεσες εργασίες: (α) Η μελέτη των όρων λειτουργίας του Ταμείου, (β) Η απογραφή των κατ’ επάγγελμα Εμπόρων[46] και (γ) Η υποβολή πορισμάτων και σχεδίου Καταστατικού που θα προβλέπει την ασφάλιση αναπηρίας, γήρατος και θανάτου.

   Τον Ιούλιο του 1937, στις αρχαιρεσίες[47] της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών του νομού εξελέγησαν οι : Ηλ. Τασόπουλος, πρόεδρος, Γ. Κυριαζόπουλος, αντιπρόεδρος, Θ. Κρίντας, Γεν. Γραμματέας, Αθ. Παπανάγνου, έφορος και Ευάγ. Σκορδάς, μέλος.

   Μετά από αρχαιρεσίες[48], για νέο Δ.Σ. του Εμπορικού Συλλόγου Λαμίας, εξελέγησαν για την περίοδο 1938-39 με σειρά προτίμησης οι : Σ. Καρφής, Δ. Κατσούδας, Αλκ. Μαχαιράς, Δ. Ζομπαλάς, Κ. Μακραντώνης, Ι. Γεμενής και Ιω. Κολοκυθάς.

7.    Η συνδρομή των εμπόρων της Λαμίας στον πόλεμο του ’40

   Στις 28 Οκτωβρίου 1940 αρχίζει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος. Μετά τις πρώτες μέρες, της άμυνας, πέρασε στην αντεπίθεση. Οι νίκες διαδέχονταν η μία την άλλη και ενθουσίασαν τον ελληνικό λαό. Ο αγώνας χρειαζόταν υλική στήριξη, κυρίως οικονομική. Από την κυβέρνηση οργανώθηκε Πανελλήνιος Έρανος Κοινωνικής Προνοίας και η ανταπόκριση του κόσμου ήταν άμεση. Ιδιαίτερα όμως ο εμπορικός κόσμος έδωσε σημαντικά ποσά. Από την περιοχή μας καταγράφουμε τις προσφορές για τον εθνικό αγώνα.

   Στις 12 Νοεμβρίου 1940 ανακοινώθηκε ότι ο έμπορος Στυλίδος Ηρακλής Καμπούρης εισέφερε 1.000 οκάδες ελαιόλαδο. Επιπλέον διέθεσε 1.000 οκάδες ελιές και 300 οκάδες ελαιόλαδο για τις ανάγκες των οικογενειών των στρατευμένων εφέδρων από τη Στυλίδα. Οι ποτοποιοί Λαμίας Γεώργιος Στεφόπουλος και Νικόλαος Πολυμερόπουλος έδωσαν στο Νομάρχη Φθ/φωκίδος ποσό 5.000 δρχ. για τον ίδιο σκοπό.

   Στη συνέχεια, οι εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικής Προνοίας είναι πλέον αθρόες, τόσο των πολιτών όσο και από εταιρείες της πόλης. Αναλυτικά :

Πίνακας των μεγαλύτερων εμπορικών δωρεών

 στον Πανελλήνιο Έρανο Κοινωνικής Προνοίας

(Από την εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σελ. 4, 16 Νοε. 1940, Λαμία)

α/α     Ονοματεπώνυμο                                                Ποσό (δρχ.)

1        Κρόκος Κ. & Μουζέλη Αφοί                                 100.000

2        Πιστωτικός Συνεταιρισμός Τεχνοεργατών Λαμίας    50.000

3        Μαχαιρά Αφοί & Μπαϊζάνος Ι.                              30.000

4        Ανδρώνου Αφοί (α’ δόση)                                   20.000

5        Χριστίδης Νικόλαος                                            20.000

6        Δούκας Νικόλαος                                              15.000

7        Κονταξής Απόστολος & Αφοί                               15.000

8        Μιχαλόπουλος Α. & Καρφής (α’ δόση)                  15.000

9        Ιωσήφ Δημήτριος & Σεραφείμ                             10.000

10      Ποντικόπουλοι Αφοί (Βασίλειος &  Δημοσθένης)     10.000

11      Σκάρλας Χρήστος Δημ. (εργολάβος)                     10.000

12      Αλαμανής Χρήστος                                             5.000

13      Δασκαλόπουλος Ελευθέριος                                5.000

14      Διαμαντής Θεόδωρος Ν.                                     5.000

15      Ζορμπαλάς & Καλτιμπάνης                                  5.000

16      Θεοδώρου Αφοί (α’ δόση)                                   5.000

17      Κατσαντώνης Αναστάσιος Β.                                5.000

18      Κατσούδας Δ. Κ. & Σια                                       5.000

19      Μαυροειδής Χαράλαμπος                                    5.000

20      Παγουρτζής Γεώργιος                                        5.000

21      Ποντικόπουλος Γεώργιος                                    5.000

22      Σαμαράς Τριαντάφυλλος                                     5.000

23      Αμπλιανίτης-Καραπατάκης                                   3.000

24      Παναγόπουλος Χαρ. (Νομάρχης Φθ/φωκίδος)       3.000

25      Χονδρόπουλος Νικόλαος                                    3.000

26      Κατσούδας Η. & Βασιλόπουλος Ε. (α’ δόση)           2.000

27      Μπογιαντζόγλου Γεώργιος (Δ/ντής ΓΟΡΓΟΣ)          2.000

28      Ριζόπουλος Ρίζος Ε.                                           2.000

29      Γάκης Δημήτριος & Γεώργιος                              1.500

30      Κλειτοράκης Ηλίας                                             1.000

31      Μαρούγκας Νάκος                                             1.000

32      Χαμηλός Δ.                                                       1.000

33      Χατζόπουλος Ευθύμιος                                       1.000

34      Καντάς Δημήτριος                                              750

35      Προσωπικό Εφορείας Καπνού                              750

36      Τσαμαντάνης Χαρ.                                             750

37      Μπλούνας Ευάγγελος Ιωάν.                                 500

38      Μανιαμούνιας Χρήστος                                       300

      Παράλληλα και ασταμάτητα, οι προσφορές για τη στήριξη του αγώνα συνεχίζονται. Με ανακοίνωση στον τοπικό τύπο στις 19 Φεβρουαρίου 1941, ο βιοτέχνης της Λαμίας Αθανάσιος Ράμμος (της γνωστής Μακαρονοποιίας της πόλης) εκτός του ποσού των 15.000 δρχ. που προσέφερε στον Κοινοτικό Έρανο, διέθεσε και 50 ζεύγη κάλτσες μάλλινες.

   Στις 26 Φεβρουαρίου 1941 πέθανε ο μεγαλοκτηματίας-έμπορος Χρήστος Κ. Στεργιόπουλος[49] και ετάφη στο νεκροταφείο της Αγ. Παρασκευής Μεγάλης Βρύσης. Η εταιρεία Χρ. Κ. Στεργιόπουλος & Υιοί, στη μνήμη του, διέθεσε[50] ποσό 10.000 δρχ. για τον Έρανο Κοινωνικής Προνοίας. Επιπλέον διέθεσε ποσά 5.000 δρχ. και 3.000 δρχ. υπέρ των οικογενειών των στρατευμένων στο δήμο Λαμιέων και στην Κοινότητα Ροδίτσας (μαζί και συνοικισμού Μεγ. Βρύσης) αντίστοιχα. Τέλος διετέθη ποσό 5.000 δρχ. υπέρ του μικρού Ι. Ναού Αγ. Παρασκευής Μεγάλης Βρύσης.

   Το Μάρτιο του 1941, το Ίδρυμα “Η φανέλα του Στρατιώτου”, Παράρτημα Λαμίας, με διαφήμιση[51] στον τοπικό τύπο, ζητούσε από τους πολίτες να ενισχύσουν το έργο της, ώστε να στείλει σε κάθε Στρατιώτη ένα πακέτο με όλα τα μάλλινα είδη που έχει ανάγκη. Ως έδρα της στη Λαμία, είχε τα Γραφεία του Εμπορικού Συλλόγου, παρά την πλατεία Ελευθερίας.

                 8.    Η εμπορική καταστροφή την περίοδο της Κατοχής

   Η γερμανική επίθεση στην Ελλάδα εκδηλώθηκε στις 6 Απριλίου 1941, με  δύο γερμανικά σώματα στρατού που επιτέθηκαν στις ελληνικές θέσεις σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Παρά την ηρωική αντίσταση των αμυνομένων, η μάχη διήρκεσε μόλις τέσσερις μέρες, καθώς η γερμανική επίθεση μέσω Γιουγκοσλαβίας υπερκέρασε τις θέσεις άμυνας και στις 9 Απριλίου έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε συνθηκολόγηση.

Η οδός Αγ. Νικολάου βομβαρδισμένη (23-4-1941)

  Στις 18 Απριλίου 1941, ημέρα Μεγάλη Παρασκευή, τα γερμανικά αεροπλάνα Μέσσερσμιτ (γνωστά ως “στούκας”), άρχισαν να βομβαρδίζουν την πόλη. Γνωστά σημεία που χτυπήθηκαν είναι οι πλατείες Ελευθερίας και Πάρκου, και αρκετοί δρόμοι, όπως Καποδιστρίου, Λεωνίδου, Έσλιν, Αγ. Νικολάου, Σατωβριάνδου, κ.ά. Η πόλη βέβαια είχε αδειάσει από τους κατοίκους, αλλά υπήρχαν ακόμη κάποιοι. Καταστράφηκαν : το εστιατόριο Γ. Φλέσσα, το Χάνι του Δημ. Πιπέρα, το Φαρμακείο Ευθ. Ζαγγογιάννη, το Ξυλουργικό Εργοστάσιο Ηλ. Θεοδοσίου, οι οικίες Μελ. Γεωργιάδη, Χαρ. Μουσάτου, κ.ά. Σημαντικές ζημιές προκλήθηκαν στο κτίριο των Δικαστηρίων Λαμίας, του “Μουστακείου” Γυμνασίου, τα δημοτικά σφαγεία, κ.ά. Χτυπήθηκε λιγότερο και το κτίριο του σιδηρ. Σταθμού Λαμίας, όπως και πολλοί άλλοι στόχοι.

   Η επόμενη μέρα 19 Απριλίου, Μεγάλο Σάββατο, έδειξε την πρωτόγνωρη κακή κατάσταση και τη σκληρή πραγματικότητα που θα ζούσε στο επόμενο χρονικό διάστημα. Η πόλη ήταν βομβαρδισμένη, σε πολλά σημεία, είχε μεγάλες καταστροφές σε χώρους, κτίρια και υποδομές. Είχε όμως και νεκρούς.

   Τις επόμενες ημέρες μετά το βομβαρδισμό της Λαμίας, με την πόλη σχεδόν έρημη, έγιναν διαρρήξεις, κλοπές και λεηλασίες, από ντόπιους προφανώς. Οι κρεοπώλες[52] στη Δημοτική Αγορά Λαμίας, βρήκαν τα ψυγεία ανοιχτά και τα κρέατα κλεμμένα. Αντίστοιχα περιστατικά είχαν και καταστήματα τροφίμων. Την Κυριακή του Πάσχα, στις 20 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί κατακτητές εισήλθαν στη Λαμία.

   Ο αριθμός των βομβών που έπεσαν στην πόλη δεν είναι γνωστός. Υπήρχαν καταστροφές στις υποδομές, που ευτυχώς ήταν ανατάξιμες. Η Λαμία είχε γεμίσει χαλάσματα και οι δρόμοι έπρεπε να ελευθερωθούν. Οι δημότες άνω των 18 ετών, υποχρεώθηκαν να εργαστούν για 5 ημέρες, συμβάλλοντας στην καθαριότητα της πόλης.

   Η γενική αντιπροσωπεία της Ford στη Λαμία, του Ιωάννη Παπαλέξη, με το βομβαρδισμό της Λαμίας από τους Γερμανούς και τις λεηλασίες καταστράφηκαν αυτοκίνητα, τα δε υπόλοιπα επιτάχθηκαν. Το ίδιο συνέβη και στα άλλα υποκαταστήματα της Ford, που είχε στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, κλπ., με αποτέλεσμα η επιχείρησή του να υποστεί πλήρη καταστροφή.

   Η ζωή με τον ερχομό του χειμώνα, που ήταν βαρύς με κρύα και πολλά χιόνια, έγινε δύσκολη. Δεν υπήρχαν χρήματα, κι όσα υπήρχαν δεν αντιστοιχούσαν σε αξιόλογα αγαθά (λόγω του πληθωρισμού). Άρχισε και επεκτάθηκε μια παλιά ανταλλακτική αξία, το “είδος” αντί του χρήματος.

   Το εργοστάσιο[53] της Ηλεκτρικής εταιρίας Λαμίας μείωσε τις ώρες λειτουργίας σε λίγες ώρες το πρωί (6-8 π.μ.) και το βράδυ (6-10 μ.μ.), λόγω έλλειψης καυσίμων.

     Στα μεγάλα καταστήματα της Λαμίας η αγοραστική κίνηση μειώθηκε σημαντικά, όπως και τα διαθέσιμα προϊόντα τους, κυρίως λόγω της απώλειας της αξίας του νομίσματος. Δεν γίνονταν πλέον εισαγωγές από το εξωτερικό και τα κεφάλαια κίνησης που είχαν οι έμποροι εξανεμίστηκαν. Μόνον όσοι έμποροι προνόησαν και μετέτρεψαν τα χρήματά τους σε λίρες (αγγλικές) κατάφεραν να διασώσουν την περιουσία τους, αλλά αυτοί ήταν ελάχιστοι. Τα είδη – κυρίως διατροφής - ήταν περιορισμένα σε ποσότητες και οι τιμές αυξάνονταν. Παρά την κτηνοτροφία των ορεινών γύρω περιοχών, οι διαθέσιμες ποσότητες κρεάτων ελαττώθηκαν, αλλά δεν υπήρχαν και τα αντίστοιχα χρήματα για την αγορά τους. Ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός “Αδελφοσύνη[54]” της Λαμίας διαλύθηκε.

   Τον Ιανουάριο του 1942, οι καιρικές συνθήκες έγιναν πολύ άσχημες. Ο χειμώνας έπεσε βαρύς. Ο γερμανικός στρατός που ήρθε, κατέσχεσε όλες τις αποθήκες τροφίμων. Όσα τρόφιμα δεν μπορούσαν να καταναλώσουν στον τόπο παραγωγής, οι Γερμανοί, σε επιταγμένα εργοστάσια, τα μετέτρεπαν σε κονσέρβες. Με τον τρόπο αυτό στέρησαν τον ελληνικό πληθυσμό από τα βασικά τρόφιμα. Παράλληλα, άνθισε το παραεμπόριο, η μαύρη αγορά, από Έλληνες[55] που δημιούργησαν σχέσεις με τους κατακτητές για ίδιο όφελος. Από τις αγορές των πόλεων έλειψαν τα βασικά τρόφιμα και σύντομα ήρθε ο λιμός.

   Εκτός από το βομβαρδισμό της Λαμίας στις 18 Απριλίου 1941 και τις λεηλασίες των καταστημάτων τις μέρες που ακολούθησαν, κάποιες επιχειρήσεις της πόλης καταστράφηκαν από τις βίαιες επιτάξεις των εμπορευμάτων από τους Γερμανούς. Ως παράδειγμα, να  αναφέρουμε τη μεγάλη εμπορική επιχείρηση του Νικολάου Δούκα στην οδό Όθωνος με σίδερα-δοκούς-σωλήνες-κ.ά. Οι Γερμανοί πήραν τα σίδερα για να φτιάξουν γέφυρες, σιδηρ. γραμμές, κλπ., καταστρέφοντας την επιχείρηση.

   Από το Φθινόπωρο του 1942 ξεκίνησαν τα φορτία τροφίμων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού να εφοδιάζουν διάφορα μέρη της χώρας. Μετά από συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών (Άγγλων και Γερμανών), συστάθηκε σουηδοελβετική επιτροπή που διένειμε τρόφιμα στην Ελλάδα.

   Στη Λαμία, το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό (Δ.Ε.Σ.) εκπροσωπούσε από το 1942 ο Σουηδός Stoure Linner, με τρόφιμα, ρούχα και υποδήματα. Τα έφερναν στη Λαμία με φορτηγά, τα αποθήκευαν και μετά γινόταν διανομή τους μέσω των ιερών ναών (ενοριών) της πόλης. Περιλάμβαναν γάλατα, ζάχαρη και κονσέρβες (δεν είναι γνωστό το περιεχόμενό τους). Επίσης ρούχα και παπούτσια.

Χαρτονόμισμα 100 δις δραχμών (1944)

   Οι εμπορικές επιχειρήσεις φυτοζωούσαν, εφόσον δεν το νόμισμα που κυκλοφορούσε έχανε σε αξία κάθε μέρα λόγω τους πληθωρισμού και τα διατιθέμενα προϊόντα για πώληση ήταν περιορισμένα. Ευτυχώς η αλληλεγγύη των συγγενών και φίλων από τα γειτονικά χωριά, που διέθεταν κάποια κηπευτικά, πουλερικά, γιδοπρόβατα ή άλλα οικόσιτα ζώα, βοηθούσαν για τη διατροφή του πληθυσμού της Λαμίας.

  Τοπικές εφημερίδες στην πόλη δεν κυκλοφορούσαν και έτσι δεν έχουμε πληροφοριακό υλικό για την κατοχική περίοδο. Παράλληλα φούντωσε το αντάρτικο στην ορεινή ζώνη, με τον Λαμιώτη πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, το Θανάση Κλάρα ή Άρη Βελουχιώτη.

   Το επόμενο έτος 1943, γίνονται αλλεπάλληλα σαμποτάζ, που φέρουν ως αντίποινα τις εκτελέσεις Ελλήνων. Η ανακωχή των Ιταλών από τις 8 Σεπτεμβρίου 1943, αφήνει τους Γερμανούς ως μόνους κατακτητές, και συχνότερο στόχο των ομάδων της Εθνικής Αντίστασης.  Στο 1944, τα γερμανικά αντίποινα κορυφώθηκαν. Γίνονται καταστροφές χωριών, μαζικές εκτελέσεις και ολοκαυτώματα από αποσπάσματα Ες-Ες.

   Οι φυλακές της Λαμίας ήταν γεμάτες από κόσμο, που κρατούσαν οι Γερμανοί για αντίποινα, σε κάθε αντιστασιακή πράξη και σε θάνατο Γερμανού. Μεταξύ αυτών που εκτελέστηκαν για αντίποινα ήταν οι : Γεώργ. Ανταχόπουλος 64 ετών, έμπορος (εκτελέστηκε στο Χαϊδάρι), Γεώργ. Δαρδιώτης 21 ετών, ανθρακέμπορος, Αναστ. Μπαξεβανάκης 35 ετών, αρτεργάτης, Δημ. Ριζοκώστας[56] 56 ετών, παντοπώλης (αυτοί οι 3 εκτελέστηκαν στη θέση Μεταλλεία του χωριού Ομβριακής, μεταξύ άλλων).

   Ξημερώνοντας η 18η Οκτωβρίου 1944, γιορτή του Αγίου Λουκά, τα γερμανικά στρατεύματα, αποχώρησαν από τη Λαμία. Η πόλη ήταν πάλι ελεύθερη μετά από 3 ½ χρόνια (ή 1.276 ημέρες). Ο κόσμος δειλά-δειλά βγήκε στους δρόμους, για να χαρεί και πανηγυρίσει. Οι κεντρικές πλατείες της πόλης  γέμισαν με κόσμο.

   Την επόμενη μέρα της αποχώρησης των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής από τη Λαμία, από τα ξημερώματα της 19ης Οκτωβρίου 1944, εισήλθαν στην πόλη τα πρώτα τμήματα ανταρτών του ΕΛΑΣ, του ΕΛΑΝ και αντιπροσωπεία του ΚΚΕ της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ.

   Στις 20 Οκτωβρίου, έφτασε στη Λαμία ο Άρης Βελουχιώτης. Μαζί του ήταν και ο πατήρ Γερμανός Δημάκος (Ανυπόμονος) και ο Γιώργος Χουλιάρας (Περικλής). Τον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, στην πόλη που γεννήθηκε, υποδέχτηκε πολύς κόσμος με μεγάλο ενθουσιασμό, χειροκροτήματα, λουλούδια, τραγούδια και πυροβολισμούς στον αέρα.

  Την Κυριακή 22 Οκτωβρίου, μετά τη δοξολογία στη Μητρόπολη Λαμίας, ο Λαμιώτης Θανάσης Κλάρας ή Άρης Βελουχιώτης, εκφώνησε βαρυσήμαντο λόγο στην πλατεία Ελευθερίας. Στις 29 Οκτωβρίου, σε γενική συνέλευση των κατοίκων της Λαμίας που έγινε πάλι στην πλατεία Ελευθερίας εκλέχθηκε “δια βοής” η Δημαρχιακή Επιτροπή Λαμίας, με δήμαρχο το γιατρό-ακτινολόγο Νικόλαο Δ. Βέλλιο.

   Η πόλη, με τόσα θύματα και καταστροφές ξεκίνησε πάλι τη ζωή της. Οι έμποροι της Λαμίας επανέλαβαν τη δραστηριότητά τους στις νέες συνθήκες. Κυριότερα προβλήματα ήταν το αβέβαιο πολιτικό κλίμα και η οικονομική κατάσταση με τον υψηλό πληθωρισμό της χώρας. Το χειρότερο όμως όλων ήταν ο Εμφύλιος, στα επόμενα χρόνια θα αποτελειώσει, ό,τι απέμεινε ορθό από την Κατοχή.

   Από Καταγραφή[57] των εμπόρων που έγινε αμέσως μετά τη λήξη του Εμφυλίου, το 1949-50, από απογραφικό συνεργείο ιδιωτικής εταιρίας, έχουμε τα παρακάτω ονόματα (ανάλογα με το εμπορικό αντικείμενο) :

   Άλευρα (βιοτεχνίες) :

Βάρσος Α. & Σία, Ιωσήφ Αφοί, Καραγεωργίου, Κατσαντώνης Ιω. & Σία, Κίτσος Παν., Κρόκος Δημ. & Μουζέλη Αφοί α.ε., Μανώλης Δ. Ν., Οικονόμου Θ., Παπαγιάννη Αφοί & Παπαγιάννης, Στεργιόπουλος Κ. και Χατζόπουλος Π. & Σία.

   Ανδρικά-Γυναικεία είδη :

Γιαννούκος Βασ., Γιωτόπουλος Ιω., Ευθυμίου Αθ., Κόντος & Σπαθής, Παλαιογιάννης Ι., Παπακωνσταντίνου Αφοί, Πατσής Ε., Σκύλαρης Κων. και Τσούμας Διον.

   Αποικιακά :

Αλεξόπουλος Κων., Αμπλιανίτης Β., Αργυρόπουλοι Αφοί, Βασιλόπουλος Ευάγ. & Σία, Ευθυμίου Αφοί, Ζεΐνης Ιω., Καλύβας Σωκρ. & Τσέλιος Γρηγ., Καρατζάς Γ. & Σία, Κατσαρής Ν., Κατσούδας Δ. Κ. & Σία, Κονταξής Απ. & Σία, Ποντικόπουλος Βασ., Ποντικόπουλος Γεωρ. και Ποντικόπουλος Δημ.

   Βιβλιοπωλεία-Χαρτοπωλεία :

Αναγνωστόπουλος Ι., Κυργιανής Απόστ., Παπασπυρόπουλος Κ., Πετρόπουλος Σερ. & Σ. και Ποντικόπουλος Γ. Κ.

   Βιβλιοπωλεία-Τυπογραφεία-Χαρτοπωλεία :

Καραπατάκης Κ., Μαυροειδής Χ., Παπαδέλου Αφοί και Παπαευθυμίου Θεμ.

   Γενικό Εμπόριο :

Αλαμανής Χ., Αναγνωστόπουλος Ι., Βασιλόπουλος Γ Κατσούδας, Γατσίδας Ι. & Γιούσμπασης Α., Ζάρας Γ. & Υφαντής Α., Κάντζας Α., Καραγιάννης Ι. Α. & Κόκκοτας Ε., Καρατζά Α/φοί Ευσ., Κατσόγιαννος Α., Κατσούδας Κ. & Π., Κατσούδας Δ. Κ. & Σία, Κολοκυθά Αφοί, Κονταξή Αφοί Δ., Κουτσόβουλος Ν., Κρικώνης Κ., Κρόκος Δ. & Μουζέλη Αφοί, Λεπίδα Αφοί, Μπρόφας Σ., Μπολώτα Αφοί – Μαροκάτης Η. – Τσούνης Σ., Παλαιογιάννης Γ., Πετροπούλου Αφοί, Πολύζος Κ., Σακκάς Σ., Τσέλιος Ν. & Βαρλάμης Χ. και Χαραλαμπόπουλος Κ.

   Έπιπλα (βιοτεχνίες) :

Δουλαβέρης Κωνστ., Παγουρτζής Γεωρ., Ριζόπουλος Αθαν., Σαλικόπουλος Θ., Σκαρμούτσος Ιω. και Τρίγκας Κ.

   Εφαπλώματα-στρώματα :

Ζαφειρόπουλος Αλέξ., Κουφαντώνης Ανδρ., Μπαρμπουζάνης Αθ., Παγουρτζής Γεώργ. και Τσιπνής Θεόδ.

   Ζαχαροπλαστεία :

Δασκαλόπουλος Δ., Ζεζέλας Λ., Θεοδοσόπουλος & Κυριαζόπουλος Γ., Θεοδοσόπουλος Παν., Κούκιος Αθαν., Κουτσονίκας Χ., Μοσκαχλαϊδής Ηλ., Μπούσιος Δημ. Γ. Νικολοπούλου Κωνσταντία, Πανάγος Φώτ. και Παρμενόπουλος Νικ.

   Ζαχαρώδη προϊόντα (βιοτεχνίες) :

Αγγελίδης Ηλ., Ζάρας & Υφαντής, Καρανδρέας Εμμ. Κ., Καραπατάκης Κ. και Ριζόπουλος Κ.

   Ζυθοπωλεία :

Καραχάλιος & Σαμαράς, Μισερλής, Παγκίνης Η., Πλατανιάς Αντ. & Χρυσούλης, Πολυχρονόπουλος.

   Ζυμαρικά (βιοτεχνίες) :

Ανθόπουλος Θεοφ., Αργυρόπουλοι Αφοί & Αλεξιά, Δασκαλοπούλου Αφοί, Ράμμου Αφοί και Στεργιόπουλος Κων.

   Βυρσοδεψεία :

Θανασούρα Αφοί, Κουκουμπάνης Μιχ. Και Ψιλογιάννης Μιχ.

   Βάμβαξ (εξ.)

Μάδης Οδυσσ.

   Αυτοκίνητα (αμαξώματα) :

Σαρηγιάννης Αθαν., Σαρηγιάννης Νικ., Τσαντίλας Αθ. και Τσέλιος Θεόδ.

   Αυτοκίνητα (ανταλλακτικά) :

Καραγκούνης Π., Καρούτας Γ., Κορτέση Αφοί Μ., Λάμπρου Αφοί Ι., Λέτσος Δ., Λέτσος Σωτ. Π., Μιχαλόπουλος Τακ., Παπαγεωργίου Γ., Παπαλέξης Ιω., Ρόδιος & Μιχαλόπουλος, Σαρηγιάννης Ι., Τσίρος Ιω., Τζοβανάκης Θ. και Φλώρος Κων.

   Αυτοκίνητα (αντιπροσωπεία) :

Ρόδιος Ιωάν.

   Κάλτσες (βιοτεχνία) :

Μποβιάτσος Κ. και Τσέλιος Κ.

   Καπνά (εξαγωγείς) :

Αιγηνίτης Π., Αργυρόπουλος Ι., Γεωργαντάς Δ., Κρόκος Δ., Κρόκος Κ. και Μουζέλης Γ. & Π.

   Καπνά-σιγαρέττα (βιομηχανία) :

Γαλάνης Αθ.

   Καρποί-ξηροί :

Γαζώνης Α..

   Καφεκοπτεία :

Αργυρός Α. & Γεωργίου Γ., Αρχοντίκη Αφοί, Ταραλάς Γ., Χατζής Β.

   Κέραμοι-πλίνθοι (βιοτεχνία) :

Πιπέλιας Η. & Σία.

   Αγγεία τέχνης (βιοτεχνία) :

Ανθόπουλος Κ.

   Κλωστήρια :

Λάζος Γ. – Ρήγας Θ. & Σία.

   Κουραμπιέδες (βιοτεχνίες) :

Καρανδρέας Εμμ., Μπούσιος Δημ.

   Κρύσταλλα-Τζάμια :

Σίμου Σιμ.

   Λαναριστήρια :

Μανώλης Δημ.

   Λιπάσματα (αντιπρόσωπος) :

Τασιούλας Παύλ.

   Νήματα-Μαλλιά :

Αμπλιανίτης Βασ., Μπισμπίκας Αθ., Παληός Φωτ. και Ποντικόπουλος Δημ.

   Ξυλεία (αποθήκες) :

Βαζιργιανδζίκης Γ., Γεμενή Αφοί, Δημόπουλος Α., Δούκας Ν. & Υιοί, Δροσόπουλος Γ., Θεοδοσίου Η., Καρφής Ν., Καφούση Αφοί, Κωνσταντίνου Ι., Κωστορίζος Π., Μπασσιάς Δ., Παπαναστασίου Α., Σαντάς Σ. και Χονδρογιάννη Αφοί.

   Οικιακά σκεύη :

Ανθοπούλου Αφοί, Γιαννούκος Α., Ευθυμίου Ι. & Κ., Κουτροζής Δ., Παναγή Αφοί, Παπακωνσταντίνου Αφοί και Τσιριγκούλης Ε.

   Οικοδομήσιμοι ύλαι :

Ανδρώνου Αφοί Ι., Γεμενής Ι., Θεοδοσ. Παπαδόπουλος και Πέτσας Δ.,

   Οίνοι (βιοτεχνίες) :

Μπούτλας Γ., Πολυμερόπουλος Νικ. και Στεφόπουλος Γ.

   Οπτικά είδη:

Τυλιγάδας Γεώρ.

   Οπώραι (αποθήκη) :

Στάντζος Σταύρ.

   Πάγος (βιοτεχνία) :

Στεργιόπουλος Κων.

   Πήλινα είδη :

Αζυμόπουλος Παντ., Ανθόπουλος Θεοφ. & Σία, Παναγής Αριστ. και Τσόρλιας Κων.

   Πίλοι (βιοτεχνίες) :

Γρίβα Ζωή, Κατσίμπρας Δημήτρ., Παπαϊωάννου Γ., Παπαναστασίου Π., Ράμμου Ι., Ραφαήλ Μαγδαληνή, Σακελλάρης Θ. & Ραφαήλ Ι.

   Ποτά αεριούχα (βιοτεχνίες) :

Αρχοντίκης Αθ., Αρχοντίκης Λουκ., Κωνσταντέλος Κων.

   Ποτά οινοπνευματώδη (βιοτεχνίες) :

Κωνσταντέλος Κων., Μπούτλας Γεώργ., Παππής Ευστ., Πολυμερόπουλος Ν. και Στεφόπουλος Ευθ.

   Ραδιόφωνα-Γραμμόφωνα :

Γιαννούκος Αθ., Καραγιάννης Χρ., Κατσούδας Κ. Δ., Παπακωνσταντίνου Μ..

   Ραπτομηχανές (αντιπρόσωποι) :

Καρδάκος Αθαν. & Κολιός Γεώρ., “Singer” Α.Ε., Σταμάτης Ηρ.

   Σάπων (βιοτεχνία) :

Τσιπούρα Αφοί.

   Σάρωθρα (βιοτεχνία) :

Σταμούλης Δημ.

   Σίδερα-μέταλλα (κατ.) :

Θεοδοσίου Α/φοί, Καρατζά Α/φοί.

   Σιδηρικά (κατ.) :

Δούκας Ν., Ιωσήφ Αφοί, Καταραχιάς Ανάργ., Κουτροζής Δημ., Παπαθανασίου Λουκ., Σκούβα Α/φοί & Κεφαλιανάκης Γερασ., Χατζής Ι. & Παπαθανασίου Α.

Σιδηρικά-Χρώματα (κατ.) :

Ανδρώνου Α/φοί Ι., Μούρτζος Γρηγ., Σίμος Σίμ. 4-58, Παπαδόπουλος Σ. Α.

   Σπορελαιουργεία :

Κρόκος Δ. & Μουζέλη Αφοί» Α.Ε.

   Σχοινιά (βιοτεχνία) :

Ξηρός Λ.

   Σωμιέδες-διβάνια  :

Δουλαβέρης Κ., Παγουρτζής Γ.

   Τρόφιμα-Εδώδιμα :

Αλαμανής Χ., Αλεξανδρής Ευθ., Αλεξίου Ευθύμ., Αλεξίου Θ., Αλεξίου Κων., Αναστασίου Ι., Ανδρεόπουλος Χρ., Ανταχοπούλου Α/φοί, Αθανασίου Νικ., Αντιπάτης Παναγ., Αργυρόπουλος Κων., Βελέντζας Ευάγγ. Γ., Γαζώνη Α., Γασπαρινάτος Ανδρ., Γελούμενος Ιω., Γιωτόπουλος Σπυρ., Γκιαούρης Δημήτρ., Δελλόπουλος Κωνστ., Δημητρακόπουλος Γ., Δημητρίου Γεώργ., Διαμαντής Ιω., Διαμαντόπουλος Δημ., Εμμανουήλ Δ., Ζυγούρης Κωνστ., Θεοδοσόπουλος Δημ., Ηλιόπουλος Αθαν., Κακόπουλος Γεώργ., Κάντζης Απόστ., Κανατάς Θεμ., Καρακώστας Δημ., Καραγιάννης Ι. & Σία, Καρανάσιος Α. & Κ., Καρανάσιος Δημ., Καραχάλιος Κων., Κατσαγάνης Ιω., Κατσαρός Αυγ., Κατσόγιαννος Ε. & Σία, Κατσούδας Ηλ., Κίτσος Αθ. & Ευάγ., Κολοκυθάς Γ., Κολοφωτιάς Αθαν., Μουβέλης Χαρ., Κουκουβίνος Νικ., Κουμαρτσιώτης Α. Δ., Κουμαρτσιώτης Αν., Κουτσούκος Κων., Κρέτσας Γεώργ., Κριτσόβας Αριστ., Κριτσόβας Γεώρ., Λίγγος Αθαν., Λωρίδας Βασ., Μακρογιάννης Γεώρ., Μαλάμος Βασ., Μηνάς Κ., Μηλαρόπουλος Αθ., Μιχαλίτσης Ηλ., Μπαλάφας Ι. & Κων., Μπελμέμης Αθ., Μπολώτας Κων., Μπουκουβάλας Σ., Μπρόφας Σωτ., Νταρλαδήμας Αλέξ., Ντινόπουλος Γεώργ., Ξανθοπούλου Α/φοί, Παναγιωτόπουλος Η., Πανουργιάς Γεώργ., Παλαιογιάννης Γ., Παλαιολόγου Παν., Πανάγος Ηλ., Παπαγεωργίου Ευλ., Παπαγεωργίου Παν., Παπαδόπουλος Δημ., Παπαλελούδας Παν., Παπαλέξης Χρήστ., Παπανικολάου Νικ., Παπαρίζος Κων., Παπαρρηγόπουλος Ρ., Πετρούλια Α/φοί, Πιλάτος Ευάγ., Πολυζωΐδης Ιωάν., Ράπτης Παναγ. Ε., Ριζοκώστας Χρ. Κ., Ρίζου Ελένη, Ρόκκας Στεφ., Σακκάς & Γαλανός, Στεργίου Δ., Στεργίου Ευστ., Στέφος Γεώργ., Συλέλας Ευάγγ., Συνοδινός Κωνστ., Ταξιάρχου Α/φοί, Τασσόπουλος Κων., Τζανέτας Ιωάν., Τριανταφύλλου Δ. Β., Τσάκαλος Α., Τσάμης Ανδρ., Τσιφτσής Σπυρ., Τσόρλιας Κ., Τσεκούρα Α/φοί, Φούρλας Αθ., Χαϊδάς Σταύρ., Χαρίλας Βασ., Χριστόπουλος Γεώρ.

   Τσιμέντα (αντιπρόσωπος) :

Γεμενής Ιω. Α.

   Τυπογραφεία :

Παπαευθυμίου Κων., Σκούρας Στάθ.

   Τυροκομικά Προϊόντα :

Πετρούλια Αφοί Π., Τριανταφύλλου Δημ., Χαραλαμπόπουλος Σ. & Κίμ.

   Υφάσματα (κατ.) :

Αθανασίου Αθ., «Αθηναίος», Αλεξόπουλος Κων., Αμπλιανίτης Γ. & Κ., Αναστασίου Αφοί, Γιαννούκος Βασ. 2-79, Γιαννούκος Κων., Γιωτόπουλος Ιω., Διαμαντής Θ., Ζαφείρης Κων., Ζορμπαλάς Δ. & Καλτιμπάνης Δ., Ζυγούρης Α. & Τσούμας Διον., Θεοδωρόπουλος Ε., Καλογεράς Β., Καλτσάς Νικόλ., Καρυκόπουλος Γ., Καρφής Σ. & Μιχαλόπουλος Αθ., Κατσαντώνης Ευάγ., Κομικιάν Αρδασέν, Κομικιάν Πρ., Κουρέπης Λουκ., Κουτσολέλου Αφοί, Κουτσόπουλος Άγ., Κράνας Δημ., Λατσούδας Δ. Χ., Λεμονής Ευάγ., Μπρόφας Σωτ,. Νταλιάνης Ιωάν., Πανής Κων., Παπανάγνου Ευάγ., Πιλάλης Ευάγ., Πιλάλης Χριστόφ., Τσιπνής Χαρ., Χονδρόπουλος Κων., Χονδρόπουλος Αθ.

   Υφάσματα-ψιλικά :

Αντωνακόπουλος Α., Θεοδώρου Αφοί Ν., Κατσαντώνης Α., Κατσαντώνης Χ., Κατσίκης Λ., Κατσόγιαννος Η., Μποβιάτσος Κ., Μπουγιώτας Α., Ντέκος Π., Παλαιογιάννης Ι., Ράμμος Ι., Σκανδαλάρης Α., Τσεκούρας & Καρφής.

   Φωτογραφεία :

Ζάχος Ν., Κουτσοδόντης Ν., Μπρίκας Ν., Παπαγιαννάκος Κ., Ρήγα Ντίνα, Ρήγας Σ., Χαρίσης Αθ., Χατζηβασιλείου Μ.

   Χαλκουργεία :

Θεοχάρης Α., Χριστόπουλος Ν., Χριστοπούλου Αφοί & Λιόλιος.

   Χαρτοπωλεία :

Καραπατάκης Α.

   Χρώματα Ανιλίνης  :

Αμπλιανίτης Β., Αναστασίου Αφοί, Κατσούδας Δημ., Μπισμπίκας Αθ., Παληός Φωτ., Ποντικόπουλος Δημ.

   Χρώματα οικοδομών :

Παναγιωτόπουλος Γ., Ποντικόπουλος Δημ.

   Χυλοπίτες (βιοτεχνία) :

Μπούσιος Δ.

   Ωρολογοπωλεία  :

Αντωνόπουλος Στ., Γερμενής Σπ., Κροντηράς Γεώρ. & Μακραντώνης Κ., Λαδόπουλος Γεώργ., Λόλος Χρ., Ξενικάκης Δημ., Παλαμιώτης Αχιλ., Σάββας Αλέξ.

9.    Πίνακες εμπόρων της Λαμίας, από βιβλία των Ιερών Ναών της πόλης

   Τα βιβλία των Ι.Ν. της Λαμίας περιέχουν αξιόλογα στοιχεία, από τα οποία - με κατάλληλη επεξεργασία - αντλήθηκε υλικό που αφορά τους εμπόρους. Ιδιαίτερα το Βιβλίο Αποβιώσεων των ναών, δίνει και αριθμητικά στοιχεία (ηλικία, οικογ. κατάσταση). Το αρνητικό στοιχείο αυτών είναι ότι έχουν καταγραφεί όσοι έμποροι τελεύτησαν και ετάφησαν στη Λαμία. Επίσης κάποιοι δεν καταγράφηκαν ως έμποροι, αλλά ως “συνταξιούχοι” ή ως “ανεπάγγελτοι”.

   Τα ονόματα δεν είναι με αλφαβητική σειρά, αλλά σε φθίνουσα κατάταξη από τους ηλικιακά παλαιότερους προς του νεότερους. Όλοι δηλώθηκαν ότι κατάγονταν από τη Λαμία, εκτός των : Ευσταθίου Γ. Καραντζά (από το Δομοκό), Γεωργίου Τρ. Τριανταφύλλου (από το Γαρδίκι Κρεμαστής Λάρισας, δηλ. Πελασγία), Δημήτριο Κ. Παπακωνσταντίνου (από το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας), Ευάγγελος Κ. Γαλανόπουλο (από το Δομοκό), Δημήτριο Γ. Κουλτούκη (από την Παύλιανη), Ιωάννη Φωτ. Σκούρα (από τη Μερκάδα) και Ιωάννη Γ. Αντωνιάδη (από την Αθήνα). Τα υπάρχοντα στοιχεία θα δοθούν σε μορφή πίνακα:

   

                                       Έμποροι Λαμίας

α/α    Ονοματεπώνυμο                               έτη         ηλικία

1        Νουτσόπουλος Δημήτριος (Ν)         1838-1913      75

2        Ντούτσας Γεώργιος  Ι. (Ε)              1838-1936      98

3        Ανδρώνος Ιωάννης (Ν)                  1845-1915      70

4        Καράς Ιωσήφ (Ε)                          1845-1925      80

5        Αναστασίου Πέτρος Δ. (Ν)              1854-1934      80

6        Καρακαντάς Αριστ. (Ε)                   1856-1926      70

7        Τσίκας Απόστολος (Ε)                   1856-1926      70

8        Περιβός Δημήτριος Βασ. (Ε)           1857-1927      70

9        Καραντζάς Ευστάθιος Γεωρ. (Ε)      1860-1943      83

10      Ράμμος Κωνσταντίνος (Ν)              1861-1955      94

11      Τριανταφύλλου Γεώργιος Τρ. (Ε)    1861-1943      82

12      Παπαδογεώργος Νικόλαος (Ν)       1862-1932      70

13      Διαμαντής Χαράλαμπος (Ν)            1862-1932      70

14      Γρίζας Ιωάν. Κ. (Ν)                       1863-1918      55

15      Κολοκύθας Ευστάθιος Γεωρ. (Ε)     1864-1934      70

16      Γραμματίκας Ιωάννης Νικ. (Ε)         1865-1940      75

17      Καραγιώργος Βασίλειος (Ε)            1866-1951      85

18      Τριανταφύλλου Βασίλειος (Ν)         1868-1933      65

19      Θεοδώρου Αθανάσιος (Ε)               1869-1964      95

20      Μπούτλας Γεώργιος (Ε)                 1869-1971      102

21      Παπαδημητρόπουλος Δ. (Ν)           1869-1919      50

22      Παπαγεωργίου Βασίλειος (Ν)         1870-1920      50

23      Αλεξανδρής Δημήτριος (Ν)             1871-1952      81

24      Γιαννακογεώργος Γεώργιος (Ν)      1871-1936      65

25      Παπασιόπουλος Γρηγόριος (Ε)        1871-1963      92

26      Κατσούδας Δημήτριος  (Ν)             1874-1945      71

27      Μαχαιράς Γεώργιος Αθαν. (Ε)         1874-1946      72

28      Κατσούδας Κωνσταντίνος (Ν)         1877-1915      38

29      Χριστίδης Τριαντάφυλλος (Ε)          1878-1952      74

30      Καρακαντάς Ανδρέας (Ν)               1880-1915      35

31      Μάδης Οδυσσέας (Ν)                    1881-1959      78

32      Σιόπουλος Χριστόφορος(Ε)            1881-1941      60

33      Γιαννούκος Αθανάσιος (Ε)              1882-1966      84

34      Σαμαράς Θεόδωρος (Ν)                 1883-1938      55

35      Καρφής Νικόλαος (Ν)                   1883-1957      74

36      Παγουρτζής Γεώργιος (Ε)              1884-1967      83

37      Ανδρώνος Γεώργιος (Ν)                1885-1953      68

38      Γιωτόπουλος Ιωάννης (Ε)               1885-1969      84

39      Δουλαβέρης Κων/νος Ανδρ. (Ε)      1885-1963      78

40      Ορφανόπουλος Πάνος (Ε)              1885-1925      40

41      Μακραντώνης Κωνσταντίνος (Ε)      1886-1952      66

42      Ρήγας Δημ. (Ν)                            1886-1944      58

43      Παπακωνσταντίνου Δημ. Κ. (Ε)       1887-1935      48

44      Βαρζάκας Παναγιώτης (Ν)             1888-1965      77

45      Τριανταφύλλου Γρηγόρ. Απ. (Ε)      1888-1928      40

46      Χρηστάκης Ηρακλής (Ε)                1888-1948      60

47      Μαυροειδής Χαράλαμπος (Ε)          1889-1965      76

48      Τσέλιος Γρηγόριος (Ε)                   1889-1959      70

49      Ανδρώνος Θεόδωρος (Ν)               1892-1962      70

50      Ζαχαρής Ευάγγελος (Ε)                 1892-1958      66

51      Θεοδοσόπουλος Δημήτριος (Ν)       1892-1952      60

52      Κονταξής Αλέξανδρος (Ε)              1893-1968      75

53      Παπαδόπουλος Δημ. (Ν)                1893-1953      60

54      Μπασσιάς Διονύσιος Σ. (Ε)             1894-1969      75

55      Παπαδόπουλος Γεώρ. Ιωάν. (Ε)      1895-1930      35

56      Κατσούδας Ηλίας (Ν)                    1896-1948      52

57      Κρητικός Στυλιανός (Ε)                  1898-1968      70

58      Μπαϊζιάνος Ιωάννης (Ε)                 1898-1963      65

59      Γαλανόπουλος Ευάγγελ. Κ. (Ε)       1898-1949      51

60      Παλαιογιάννης Ιωάννης (Ν)            1899-1953      54

61      Ιωακειμίδης Θρασύβουλος (Ε)        1901-1958      57

62      Κουλτούκης Δημήτριος Γεω. (Ε)      1901-1939      38

63      Πλαστήρας Δημήτριος (Ε)              1901-1971      50

64      Κηρόπουλος Αθανάσιος (Ε)            1903-1957      54

65      Σκούρας Ιωάννης Φωτ. (Ε)             1907-1951      44

66      Κακόγιαννης Κων/νος (Ε)              1909-1970      61

67      Ράμμος Ιωάννης Δημ. (Ε)               1909-1950      41

68      Σουγιάς Σεραφείμ (Ε)                   1910-1956      46

69      Υφαντής Απόστολος (Ε)                 1910-1968      58

70      Βαρλάμης Χρυσόστομος (Ν)           1916-1956      40

71      Δουλαβέρης Σταύρος Κωνσ. (Ε)      1916-1939      23

72      Κοτρωνιάς Ιωάννης (Ε)                  1916-1969      53

73      Αντωνιάδης Ιωάννης Γεωργ. (Ε)      1917-1944      27

74      Σιλαίος Ιωάννης (Ε)                       1925-1957      32

75      Χαραλάμπου Ιωάννης (Ε)               ;-1965           -

Σημείωση : Το γράμμα σε παρένθεση, δείχνει την ενορία κατοικίας. Συγκεκριμένα : (Ν) Αγ. Νικολάου, (Ε) Ευαγγελίστριας, (Π) Παναγ. Δέσποινας και (Δ) Αγ. Δημητρίου.

Άλλοι έμποροι της Λαμίας

α/α     Ονοματεπώνυμο                             έτη              ηλικία   είδος

1        Μανιάς Κωνστ. (Ν)                          1852-1917      65         καπνά

2        Παπιώτης Γεώργιος (Π)                   1861-1924      63         καπνά

3        Παπαδημητρίου Κωνστ/νος (Π)         1862-1929      67         καπνά

4        Σπυρόπουλος Γεώργιος Σπυρ. (Ε)     1870-1925      55         καπνά

5        Ταξιαρχόπουλος Ταξιάρχης (Ν)         1876-1951      75         καπνά

6        Γεωργαντάς Δημήτριος (Ε)               1880-1956      76         καπνά

7        Μιχαλόπουλος Ευάγγελος (Ε)           1905-1956      51         δέρματα

8        Θανασούρας Δημήτριος (Ε)              1878-1966      88         δέρματα

9        Δρόσος Δροσόπουλος (Ν)                1838-1918      80         ξυλεία

10       Σαντάς Σπυρίδων Κωνστ. (Ε)            1900-1960      60         ξυλεία

11       Σαββαΐδης Στέφανος Σάββα (Ε)        1865-1933      68         όρνιθες

12       Σβαρνιάς Σπυρίδων (Ε)                    1909-1959      50         όρνιθες

13       Σπυρ. Μουρκανάτος (Ν)                  1861-1916      55         ζωέμπορος

14       Φίλιππος Σπαθής (Ν)                       1898-1935      37         κρεατέμπορος

15       Αχιλλεύς Βαρύκολας (Ν)                  1897-1947      50         φρουτέμπορος

16       Δημήτριος Μούρτος (Ν)                   1929-1961      32         φρουτέμπορος

17       Σταύρος Καρβουνιάρης (Ν)              1847-1917      70         κάρβουνα

18       Βασίλειος Νικολάου (Ν)                   1860-1940      80         κάρβουνα

19       Ηλίας Δαρδιώτης (Ν)                       1871-1916      45         κάρβουνα

Σημείωση : Για όλους τους παραπάνω εξειδικευμένους εμπόρους δηλώθηκε ότι κατάγονταν από τη Λαμία, εκτός του Μικρασιάτη Στεφ. Σαββαΐδη. Ο Αχιλλεύς Βαρύκολας διετέλεσε[58] Πρόεδρος του Σωματείου Οπωροπωλών και Λαχανοπωλών Λαμίας την περίοδο 1934-36 και πλέον.

   Να αναφερθεί επίσης και ο Παύλος Στυλ. Στεργιόπουλος (1874-1931), που καταγόταν από το Δομοκό και ήταν καπνομεσίτης.

   Τέλος, θα δοθεί ένας πίνακας, που δηλώθηκαν ως καταστηματάρχες. Περιλαμβάνει γνωστά ονόματα της Λαμίας, με καταστήματα και γι’ αυτό είναι χρήσιμη η καταγραφή τους. Η καταγωγή που δηλώθηκε ήταν από τη Λαμία, εκτός των : Ελευθ. Τυλιγάδα (Μεσοκώμη), Γεράσ. Κονταρρά (Κεφαλληνία), Γεωργ. Αμπλιανίτη (Δίβρη) και Επαμ. Καραπατάκη (Δίβρη). Για άλλη μια φορά τα ονόματα δεν είναι με αλφαβητική σειρά, αλλά σε φθίνουσα κατάταξη από τους ηλικιακά παλαιότερους προς του νεότερους.

Καταστηματάρχες

α/α    Ονοματεπώνυμο                            έτη          ηλικία

1        Αθανάσιος Μαχαιράς (Π)                 1839-1914     75

2        Κωνστάντ. Τσιότρας (Π)                  1864-1936     72

3        Αντών. Ν. Βασιλείου (Π)                 1866-1919     53

4        Ελευθέριος Τυλιγάδας (Π)              1872-1949     77

5        Ιωάννης Δ. Στουγιάννης (Π)            1874-1917     43

6        Γεώργ. Αμπλιανίτης (Π)                  1876-1946     70

7        Δημήτριος Μητσόπουλος (Π)           ; -1923         -

8        Επαμεινώνδας Καραπατάκης (Π)      1881-1935     54

9        Γεράσιμος Κονταρράς (Π)               1894-1929     35

10       Άγγελος Χατζηγεωργίου (Π)           1907-1949     42

11       Κων. Κουτσολουκάς (Π)                 1909-1947     38

 ---

 

Επίλογος

   Το εμπορικό αντικείμενο είναι τόσο ευρύ και απασχολεί πολλούς κλάδους, που τελικά γίνεται δύσκολο να αποδοθεί, σε όλες τις διαστάσεις του. Το εμπόριο διαπλέκεται και συναρτάται με πολλούς παράγοντες, όπως το νομικό πλαίσιο, τα οικονομικά κίνητρα ή αντικίνητρα σε κάθε αντικείμενο, η τραπεζική στήριξη-δανειοδότηση, το ασφαλιστικό ζήτημα, το κόστος εργασίας για όσους απασχολούν υπαλλήλους, τα έξοδα (ενοίκια, αμοιβές και ασφάλειες προσωπικού, κλπ.) αλλά και ιδιαίτερα γεγονότα όπως οι πολιτικές καταστάσεις, εθνικές χρεοκοπίες, πόλεμοι, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, κ.ά. Ειδικά ο 20ός αι. ήταν πλήρεις “εκπλήξεων” για το εμπόριο, δημιουργώντας κλίμα αβεβαιότητας και κινδύνων. Η Λαμία, με 200 μικρομάγαζα από τα προεπαναστατικά χρόνια, διέθετε λίγο περισσότερα μαγαζιά στα προπολεμικά χρόνια, αλλά μεγαλύτερα σε αριθμό προϊόντων και σε όγκο πωλήσεων, που όλα έκαναν γενικό εμπόριο τροφοδοτώντας και τους γειτονικούς νομούς.

   Ο Εμπορικός Σύλλογος Λαμίας, με ζωή μεγαλύτερη των 100 ετών, παραμένει ο ενεργός φορέας και εκφραστής των συμφερόντων του εμπορικού κόσμου της πόλης. Με τη διαρκή ευχή για αποκατάσταση της σχεδόν κατεστραμμένης ελληνικής οικονομίας από πολιτικά λάθη, στα αμέσως επόμενα χρόνια, ελπίζουμε στη νέα άνθιση του τοπικού εμπορίου, παρά την κατακτητική επίθεση των  ξένων μεγάλων πολυεθνικών αλυσίδων και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του καταναλωτικού κοινού σε ποιοτικά προϊόντα, αλλά και σε λογικές τιμές.

---

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Πληροφορίες (στοιχεία) από υλικό των Βιβλίων των Ιερών Ναών της Λαμίας.

2.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1913, 1927-1941, Λαμία.

3.    εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, 1867, Λαμία.

4.    “Χρονικά του Αρχαιολογικού Δελτίου”, αριθ. 35-51 (ετών 1988-1996)”, Αθήνα.

5.    Ιωάν. Γιαννόπουλος : “Η περιήγησις του Εβλιά Τσελεμπή ανά την Στερεάν Ελλάδα”,  ΕΕΣΜ 2 (1969-1970), Αθήνα.

6.    Κων/νος Τσουκαλάς : “Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα”, εκδ. ΘΕΜΕΛΙΟ, 1987, Αθήνα.

7.    Αθαν. Μπαλωμένου : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (Δεκαετία 1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, σελ. 61-108, Λαμία.

8.    Αθαν. Μπαλωμένου : “Είδη και τιμές προϊόντων σε προπολεμικά μεγάλα καταστήματα αποικιακών ειδών της Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2002, σελ. 56-62, Λαμία.

9.    Δημητρίου Νάτσιου : “Το ιστορικό κέντρο της Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2007, σελ. 5-9, Λαμία.

10.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Προϊόντα της περιοχής Ζητουνίου (Λαμίας) και λοιπής Στερεάς (στο 18ο και 19ο αι.)”, από 23-3-2018, στο www.amfictyon.blogspot.gr.

11.  Φελίξ Μπωζούρ : “Πίνακας του Εμπορίου της Ελλάδος στην Τουρκοκρατία (1787-1797)”, έκδ. Αφών Τολίδη, 1974, Αθήνα.

12.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Η Λαμία ελεύθερη από τους Τούρκους”, στην εφ. ΗΜΕΡΑ, φ. 870, σελ. 8, 9-4-2013, Λαμία.

13.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Οι άνθρωποι που έκτισαν την προπολεμική Λαμία”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σε 6 συνέχειες, φ. 20623-20628, στις 3-11 Ιουνίου 2014, Λαμία.

14.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Τα οινοπνευματοποιεία της Λαμίας”, αναρτημένο στο www.amfictyon.blogspot.gr από τις 7 Μαρτίου 2017.

15.  Χαρίκλ. Ι. Μπαλή :  “Μελέτιος Γεωργιάδης (1797-1877)”, περ.  ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2004, σ. 47. Λαμία.

16.  Δημητρίου Νάτσιου : “Μετεπαναστατικό Χρονολόγιο της Λαμίας (1833-2013)”, έκδοση Δήμου Λαμιέων, 2013, Λαμία.

17.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (στην πρώτη 20ετία του 20ού αι.)”, στο περ. “ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ” των ετών 2012 και 2013, σε 2 μέρη, Λαμία.

18.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Τα πρώτα αυτοκίνητα στη Λαμία (πρώτες 10ετίες του 20ού αι.)”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σελ. 10-11, στις 17-7-2013, Λαμία.

19.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Η Βιοτεχνία-Βιομηχανία της Λαμίας στα χρόνια του Μεσοπολέμου”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ σε συνέχειες, από 21 έως 25 Σεπτεμβρίου 2004, σελ. 9, Λαμία.

20.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Παλιοί κρεοπώλες της Λαμίας - Δημοτική Αγορά Λαμίας”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σε 2 συνέχειες, στις 26 & 27 Ιουλίου 2013, σελ. 6, Λαμία.

21.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (στην πρώτη 20ετία του 20ού αι.)”, στο περ. “ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ” των ετών 2012 και 2013, σε 2 μέρη, Λαμία.

22.  Χ. Μακρίδου : “ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”, ΕΜΠΟΡΙΟΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ, Κ.Τ.Λ., ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, 1892-93.

23.  Ν. Ιγγλέση : “Οδηγός της Ελλάδος”, 1911 , έτος Γ’, Αθήναι.

24.  Ν. Γ. Ιγγλέση : “Οδηγός της Ελλάδος” του έτους 1930, Αθήναι.

25.  “Ελληνικός οδηγός”, Ιδιοκτησία εταιρείας Κυριέρης-Γιαννόπουλος & Σία, σελίδες 398-406, Αθήναι, 1920.

26.  Οδηγός της Ελλάδος Ιγγλέση, Τεύχος Β΄, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1949, Αθήναι 1950, σελίδες 1299-1306. Αναδημοσιεύτηκε (αναρτήθηκε) από το   https://sotosalexopoulos.blogspot.gr/

27.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Οι ζαχαροπλάστες της Λαμίας”, υπό έκδοσιν, 2019, έκδ. Συλλόγου Ζαχαροπλαστών Φθιώτιδας.

28.  Ιστοσελίδα https://sotosalexopoulos.blogspot.gr/

29.  Ιστοσελίδα https://fonografos.net

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Από τα “Χρονικά του Αρχαιολογικού Δελτίου”, αριθ. 35-51 (ετών 1988-1996)”, Αθήνα.

[2] Ιωάν. Γιαννόπουλος : “Η περιήγησις του Εβλιά Τσελεμπή ανά την Στερεάν Ελλάδα”,  ΕΕΣΜ 2 (1969-1970), Αθήνα.

[3] Φελίξ  Μπωζούρ : “Πίνακας του Εμπορίου της Ελλάδος στην Τουρκοκρατία (1787-1797)”, έκδ. Αφών Τολίδη, 1974, Αθήνα.

[4] Ο Πομάρντι έγραψε ότι :  “Στο Ζητούνι εμπορεύονται πολύ το ρύζι, το σιτάρι, τον καπνό και το βαμβάκι, από το οποίο κάθε χρόνο φορτώνονται 300 καράβια”. Λιμάνια ήταν στην Αγία Μαρίνα και Στυλίδα.

[5] Με δήμαρχο Λαμίας τον Κυριακό Τασσίκα.

[6] εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, φ. 287, 14-9-1867, Λαμία.

[7] Τμήμα αυτού δημοσιεύτηκε το 1984, σε σχετική έρευνα του έρευνα  του Κώστα Δημ. Γαλλή, στην Αθήνα.

[8] βλ. ανωτέρω στο κείμενο.

[9] Χ. Μακρίδου : “ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”, ΕΜΠΟΡΙΟΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ, Κ.Τ.Λ., ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, 1892-93.

[10] Το Δ.Σ. απαρτιζόταν (1911) από τους : Δρόσο Δροσόπουλο ως Πρόεδρο, Ιωάν. Αναστασίου ως Α’ αντιπρόεδρο, Νικ. Παπαδογεώργο ως Β’ αντιπρόεδρο και Γεώργ. Πιπιλίγκα ως έφορο.

[11] Αυτό ήταν το ανθρακασβέστιο, από το οποίο παράγεται η ασετυλίνη. Αντιπρόσωπος της εταιρείας “ΓΟΡΓΟΣ Α.Ε.” (που είχε το εργοστάσιο Ασετυλίνης στο Γοργοπόταμο) στη Λαμία ήταν (το 1930) ο Δ. Υφαντής.

[12] Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (στην πρώτη 20ετία του 20ού αι.)”, στο περ. “ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ” των ετών 2012 και 2013, σε 2 μέρη, Λαμία.

[13] Ν. Ιγγλέση : “Οδηγός της Ελλάδος”, 1911 , έτος Γ’, Αθήναι.

[14] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 15 Μάη 1913, Λαμία.

[15]  “Ελληνικός οδηγός”, Ιδιοκτησία εταιρείας Κυριέρης-Γιαννόπουλος & Σία, σελίδες 398-406, Αθήναι, 1920.

[16] Κων/νος Τσουκαλάς : “Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα”, εκδ. ΘΕΜΕΛΙΟ, 1987, Αθήνα.

[17] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 2, σ. 3, 13-11-1927, Λαμία.

[18] Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Τα πρώτα αυτοκίνητα στη Λαμία (πρώτες 10ετίες του 20ού αι.)”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σελ. 10-11, στις 17-7-2013, Λαμία.

[19] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σ. 2, 10-7-1929, Λαμία.

[20] Ν. Γ. Ιγγλέση : “Οδηγός της Ελλάδος” του έτους 1930, Αθήναι.

[21] ό.π.

[22] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σ. 1, 28-5-1930, Λαμία.

[23] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 331, σ. 4, 17-3-1931, Λαμία.

[24] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σ. 4, 6 Μάη 1933, Λαμία.

[25] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 361, σ. 4, 28-5-1931, Λαμία.

[26] ό.π.

[27] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 659, σ. 2, 16 Μάη 1933, Λαμία.

[28] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 668, σ. 1, 6-6-1933, Λαμία.

[29] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, σ. 4, 3-8-1933, Λαμία.

[30] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 784, σελ. 1 & 4, 8-3-1934, Λαμία.

[31] Αθανασίου Κ. Μπαλωμένου : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, σελ. 61-108, Λαμία.

[32] Εμπόριο υφασμάτων σε τόπια.

[33] Οι Τσώμος και Λαπαντζής ήταν συνέταιροι. Το κτίριο ήταν ιδιοκτησία Διαμαντή.

[34] Μεταπολεμικά, μεταφέρθηκε στην οδό Χατζοπούλου.

[35] Εμπόριο βάμβακος, δημητριακών και άλλων εγχωρίων προϊόντων.

[36] Πολλά χρήματα πρέπει να κέρδισε ο Θεοδοσίου από το εμπόριο ξυλείας. Μια φορά, στο λιμάνι της Στυλίδας, το πλοίο «Άρχων της Σύρου» έφερε ξυλεία για τον Θεοδοσίου. [μνήμη Αθαν. Κ. Μπαλωμένου]

[37] Είχαν την αντιπροσωπεία στη Φθιώτιδα των σιγαρέτων ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ.

[38] Ήταν τσαρουχάδικο.

[39] Το 1936-37 μεταφέρθηκε στη Δημοτική Αγορά Λαμίας (όπως και όλα τα κρεοπωλεία).

[40] «Κατάταξη των επιτηδευματιών του 1934», στην εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 27 Μαρτίου 1934, Λαμία.

[41] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 1-11-1934, Λαμία.

[42] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1170, 10-4-1937, Λαμία.

[43] Εξαιρέθηκαν τα καταστήματα των συνοικισμών Παγκρατίου (κάτω της σιδηροδρομικής γραμμής), Νέας Άμπλιανης (κάτωθεν του Ελασσωνείου Νοσοκομείου) και της Νέας Μαγνησίας.

[44] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1146, σελ. 2, 6-1-1937, Λαμία.

[45] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 3-2-1937, Λαμία.

[46] Η απογραφή ορίστηκε να επεκταθεί και στους ατυχήσαντες εμπόρους.

[47] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1196, σελ. 4, 24-7-1937, Λαμία.

[48] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 10-2-1937, Λαμία.

[49] γνωστός ως Κόγκας.

[50] εφ. “Η ΕΠΑΡΧΙΑ”, φ. 1498, σ. 1, Τετάρτη 5 Μαρτίου 1941, Λαμία. Ταυτόχρονα εκτέθηκε και έργο ζωγραφικής του.

[51] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 19-3-1941, Λαμία.

[52] Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένου : “Παλιοί κρεοπώλες της Λαμίας”, εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, σε 2 συνέχειες, στις 26 & 27 Ιουλίου 2013, σελ. 6, Λαμία.

[53] Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ηλεκτρική Εταιρία Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2003, σελ. 94-111, Λαμία.

[54] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 1170, 10-4-1937, Λαμία.

[55] Υπήρχαν κάποιοι Λαμιώτες ιταλόφιλοι μαυραγορίτες, που ζητούσαν (με πλάγιους τρόπους) σιτάρι για να το πουλήσουν ακριβά. [βλ. υποσημείωση στην εργασία του Αθαν. Μπαλωμένου “Δρόμοι, Καταστήματα και Ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (Δεκαετία 1930-40)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, σελ. 66, Λαμία]

[56] Η περίοδος της Κατοχής ήταν πολύ σκληρή για την οικογένεια του Δημητρίου Κων. Ριζοκώστα. Τα παιδιά του Σπύρος και Γιώργος βγήκαν στο αντάρτικο, ο Θανάσης πέθανε και ο Σπύρος εκτελέστηκε στο Γουδί από τους Γερμανούς. Το μαγαζί του έκλεισε.

[57] Οδηγός της Ελλάδος Ιγγλέση, Τεύχος Β΄, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1949, Αθήναι 1950, σελίδες 1299-1306. Αναδημοσιεύτηκε (αναρτήθηκε) από το   https://sotosalexopoulos.blogspot.gr/

[58] εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 808, σ. 4, 5-5-1934, Λαμία.