Μετανάστες στην Αμερική από τη Δρυμαία (Γλούνιστα) (1907-1914)

Προλεγόμενα

     Δυστυχώς για μένα, οφείλω να το πω, δεν είμαι από τη Γλούνιστα, ούτε έχω πάει ποτέ μου σ’ αυτό τον τόπο. Είχα όμως ακούσει το παλιό κυρίως όνομα (Γλούνιστα) απ’ τον πατέρα μου Αθανάσιο Κ. Μπαλωμένο, ο οποίος καταγόταν απ’ τη Γραβιά. Η ασχολία με το παραπάνω θέμα φαίνεται παράξενη, αλλά η εξήγηση είναι εύκολη.

    Μελετώντας τους μετανάστες της Φθιώτιδας, που πήγαν στην Αμερική, τυχαία συνάντησα το όνομα Χαράλαμπος Καμάρας, από τη Γλούνιστα (Δρυμαία). Είναι όπως συναντάς ξαφνικά έναν καλό φίλο. Με έναν Μπάμπη Καμάρα, θεολόγο-καθηγητή, που καταγόταν από τη Δρυμαία, υπηρετήσαμε αρκετά χρόνια στο ίδιο σχολείο της Λαμίας. Έτσι, αρχίζοντας από το μετανάστη  Χαράλαμπο Καμάρα, που πρέπει να ήταν ο παππούς του φίλου μου, αποφάσισα να κάνω μια εργασία-μελέτη για όλους τους Λοκρούς μετανάστες της Δρυμαίας στην Αμερική.

     Βέβαια χρειάστηκαν πολλές ώρες εντατικής απασχόλησης. Αρχικά, εντόπισα 38 μεταναστευτικά ταξίδια ανθρώπων της Γλούνιστας προς την Αμερική, που έγιναν την περίοδο 1906-1920 (μερικοί έκαναν διπλά ταξίδια). Το σόι Καμάρα της Γλούνιστας είχε το μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών στις ΗΠΑ, σ’ εκείνα τα χρόνια.

    Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Όσοι βρέθηκαν, είναι βέβαιο ότι έχουν γεννηθεί στη Γλούνιστα. Να ληφθεί υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα όσων κατάγονται από τη Γλούνιστα και δεν ήθελα να διακινδυνεύσω κάποιο λάθος. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, να δήλωσαν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στο Δαδί (Αμφίκλεια), που ήταν το κεφαλοχώρι (κωμόπολη) της περιοχής. Αυτά όμως, θα πρέπει να τα συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ονόματα της Γλούνιστας, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

     Την εργασία αυτή απέστειλα τον Ιούνιο 2009, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία στον (τότε) πρόεδρο του Συλλόγου Δρυμαιωτών κ. Νικ. Συλλαίο, όπου παρέμεινε αδρανής για ένα χρόνο. Δεν με τίμησε με κάποιο τηλεφώνημα για την τύχη της, ή τουλάχιστο για την επιστροφή της σε μένα. Μετά από δική μου πίεση η εργασία παραδόθηκε σε νέο Δ.Σ. του Συλλόγου. Μου τηλεφώνησε ο (τότε) νέος αντιπρόεδρος κ. Τάκης Γρίβας (και τον ευχαριστώ γι’ αυτό) ότι την έλαβαν, αλλά ότι έχουν κάποια άλλη σχετική εργασία, που δημοσίευσαν στην εφ. “ΔΡΥΜΑΙΑ” του Συλλόγου τους.

     Τότε κατάλαβα το λόγο που “την πάγωσε” ο κ. Ν. Συλλαίος. Δεν με πειράζει όμως. Διάβασα την αξιέπαινη έρευνα του κ. Ανδρέα Παπακώστα, που κατάγεται από τη Δρυμαία, και κατέγραψε 80 μετανάστες. Η αξιοποίηση και παρουσίαση των στοιχείων του όμως μπορούσε να γίνει με διαφορετικό τρόπο. Έτσι, για να ανταποκριθώ στον ευγενέστατο κ. Τάκη Γρίβα, εμπλούτισα την αρχική εργασία και την αποδίδω ολοκληρωμένη με 78 μεταναστευτικά ταξίδια ανθρώπων της Γλούνιστας στις ΗΠΑ.

       Η προσπάθεια θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Αν ο Σύλλογος των απανταχού Δρυμαιωτών αναζητήσει στο χωριό κάποιες φωτογραφίες και βρεθούν, θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή.

      Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους του χωριού αυτού, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

      Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

      Λαμία,  Μάιος 2010.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

          φυσικός - καθηγητής

1. Η κατάσταση στην πατρίδα - Η απόφαση μετανάστευσης

   Στις αρχές του 20ού αιώνα η Γλούνιστα[1] ήταν ένα ανθηρό χωριό του Δήμου Δρυμίας (1847-1912) της επαρχίας Λοκρίδος. Το 1912 μετονομάστηκε σε Δρυμαία. Το 1913 ο Συνοικισμός Δερνίτσα αποσπάστηκε και αναγνωρίστηκε ως Κοινότητα, αλλά το 1915 ο συνοικισμός και η Κοινότητα Γλούνιστα μαζί απετέλεσαν την Κοινότητα Δρυμαίας[2]. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αμφίκλειας[3] (366 κάτ.).

   Στα χρόνια εκείνα. η ζωή των κατοίκων και η οικονομία της περιοχής στηριζόταν στη γεωργία και στην κτηνοτροφία.
Τη διαθέσιμη έκταση την καλλιεργούσαν κυρίως με δημητριακά και κάποια αμπέλια. Η κτηνοτροφία ήταν πολύ αναπτυγμένη σε αριθμό αιγοπροβάτων, με ελάχιστα βοοειδή.

Μικροί κήποι με τα απαραίτητα λαχανικά, λίγα οικόσιτα ζώα και τουλάχιστον ένα μεταφορικό ζώο (όνος, μουλάρι, άλογο) εξασφάλιζαν τη σχετική αυτονομία του σπιτιού και κάλυπταν τις ανάγκες για φαγητό, μετακινήσεις και μεταφορές.

Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία κάτοικοι ήταν στην πλειοψηφία τους αναλφάβητοι (κυρίως οι γυναίκες), όπως και κάποια από τα παιδιά τους. Οι γυναίκες είχαν το μεγάλο φορτίο τόσο του σπιτιού και των παιδιών όσο και των αγροτικών εργασιών. Τα παιδιά βοηθούσαν στη φύλαξη των ζώων. Τα οικονομικά των σπιτιών ελάχιστα. Η αγορά των απαραίτητων απ’ το μπακάλη γινόταν για κάποιους με πίστωση. Η σπορά των δημητριακών απαιτούσε χρήματα που πολλές φορές ήταν δανεικά. Η τοκογλυφία αποτελούσε τη λύση ανάγκης και τα χρήματα αυτών των δανείων δίνονταν με υποθήκη κάποιου ακινήτου (συνήθως κτήματος).

Κάποιοι άκουσαν από άλλους τον ωραιοποιημένο μύθο της «γης της επαγγελίας». Ήταν το αμερικάνικο όνειρο.  Για έναν τόπο μακρινό, που έχει δουλειές, που κερδίζουν πολλά λεφτά και ζουν καλύτερα. Ελάχιστοι στην αρχή αλλά τολμηροί, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη ανάγκη της φτώχειας[4] που ζούσαν ξεπέρασε το φόβο του μακρινού, άγνωστου και επικίνδυνου ταξιδιού.

Για τα απαραίτητα ναύλα[5] (εισιτήριο και λοιπά έξοδα του ταξιδιού) πούλησαν ένα ζώο (γίδα, μοσχάρι) ή ένα μικρό χωράφι. Άλλοι δανείστηκαν χρήματα, με την υπόσχεση να επιστραφούν απ’ την οικογένεια του μετανάστη τον άλλο χρόνο.

Έτσι έφυγαν, ο Δημήτριος Καμάρας, ο Γεώργιος Δ. Καραΐνδρος, ο Κωνσταντίνος Κυριαζής και ο Κωνσταντίνος Συλλαίος από το 1906 και είναι οι πρωτοπόροι. Από τον επόμενο χρόνο αυξανόταν ο αριθμός των μεταναστών. Μαζί τους έφυγαν και άλλοι από γειτονικά χωριά. Πήγαν στην Αμερική[6] κι έδωσαν διέξοδο στην ανέχεια, επιτρέποντας και υλοποιώντας το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσαν και το παράδειγμα για τους επόμενους. 

Μερικά στατιστικά στοιχεία για τους μετανάστες της Γλούνιστας :

Από τους 78 μετανάστες που συνολικά καταγράφηκαν, οι 20 έφυγαν το έτος 1909. Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, το έτος 1914 έφυγαν 17 μετανάστες. Γενικά, υπενθυμίζουμε ότι την εικοσαετία 1900-1920 ο μεταναστευτικός πυρετός θα κορυφωθεί και η Ελλάδα θα χάσει το 8% του συνολικού της πληθυσμού. Τότε 25.000 άνθρωποι περίπου εγκατέλειπαν ετησίως την Ελλάδα.

Οι μετανάστες της Γλούνιστας (έτσι την έγραφαν τότε όλοι οι μετανάστες της) ήταν όλοι άνδρες (καμία γυναίκα δεν πήγε στην Αμερική). Κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες των 21-30 ετών με 39 μετανάστες. Ακολούθησαν οι ηλικίες κάτω των 20 ετών με 28 μετανάστες. Σε δεκαετίες ηλικιών, οι αντίστοιχοι αριθμοί των μεταναστών δίνονται στο διπλανό πίνακα 2. 

Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του χωριού κατά ηλικία δίνονται στον επόμενο πίνακα 3. Ο μέσος όρος των ηλικιών των 78 μεταναστών της Γλούνιστας ήταν 25 έτη (δηλ. αρκετά μικρός). Σε μεγαλύτερη απ’ όλους ηλικία (40 ετών) ήταν ο πρωτοπόρος Κωσταντίνος Συλλαίος (1906) και ο Λουκάς Ντάνος (1914).

Οι περισσότεροι μετανάστες της Γραβιάς ήταν ανύπαντροι. Συγκεκριμένα από τους 78 μετανάστες που καταγράφηκαν, οι 59 ήταν ανύπαντροι (ποσοστό 76 %) και οι υπόλοιποι 19 ήταν παντρεμένοι. Με άλλα λόγια στους 4 μετανάστες, οι 3 ήταν ανύπαντροι.

  Πολλαπλά (περισσότερα από ένα) ταξίδια έκαναν 12 άτομα. Μας είναι γνωστά τα επόμενα :

1. Γεωργίου Ζαχαρίας : α΄ ταξίδι  (1909-1913) με προορισμό τη Μιννεάπολη , β΄ ταξίδι  (1914), με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

2. Ελαφρός Γεώργιος : α΄ ταξίδι  (1909-1912) με προορισμό το Σόβεραλ (Soveral), β΄ ταξίδι  (1914), με προορισμό το Ντάνβερς (Danvers) Μασσαχουσέτης.

3. Ελαφρός Ευθύμιος : α΄ ταξίδι (1907-1912), με προορισμό το Ιλλινόις (αόριστα), β΄ ταξίδι  (1914) με προορισμό το Σικάγο.

4. Καμάρας Γεώργιος : α΄ ταξίδι (1910-1913), με προορισμό τη Μιννεάπολη, β΄ ταξίδι (1914) , με τον ίδιο προορισμό.

5. Καφούσης Βασίλειος : α΄ ταξίδι (1912-1913), με άγνωστο προορισμό, β΄ ταξίδι  (1914), με προορισμό το Πόρτλαντ του Μέην

6. Καψής Ταξιάρχης : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό το Σωλτ Λέικ Σίτι της Γιούτα, β΄ ταξίδι (1914) , με προορισμό το Μπίνγκαμ Κάνυον πάλι της Γιούτα.

7. Κυριαζής Ιωάννης : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό το Σικάγο, β΄ ταξίδι (1914) , με τον ίδιο προορισμό.

8. Λαχώριος Γεώργιος : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό τη Μιννεάπολη, β΄ ταξίδι (1914) , με τον ίδιο προορισμό.

9. Ντάνος Αριστείδης : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό Σπόκαν, β΄ ταξίδι (1914), με τον ίδιο προορισμό.

10. Παπακώστας Κώστας : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό το Σικάγο, β΄ ταξίδι (1914) , με προορισμό το Κόλφαξ (Colfax) της Αϊόβα.

11. Πιστόλης Νικόλαος : α΄ ταξίδι (1911-1912), με προορισμό το Μπίγκαμ της Γιούτα , β΄ ταξίδι (1920) , με προορισμό το  Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης.

12. Τραγγανίδας Δημήτριος : α΄ ταξίδι (1909-1912), με προορισμό τη Βοστώνη Μασσαχουσέτης, β΄ ταξίδι (1913) , με τον ίδιο προορισμό.

2. Τα πλοία 

Η αναχώρηση του πλοίου για την Αμερική

Τα μεγάλα ταξίδια γίνονταν με ατμόπλοια, που ανήκαν σε ελληνικές ή σε ξένες εταιρείες. Μεγάλη ξένη εταιρεία ήταν η Austro-Americana Line[7], με μεγάλα υπερωκεάνια, όπως τα : Alice, Giulia, Kaiser Franz Josef I, Laura, Martha Washington, Gerty, Argentina, κ.ά.  Οι άλλες ξένες εταιρείες ήταν μικρότερες. 

Ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες δημιουργήθηκαν από το έτος 1907, στη γραμμή Ελλάδα-Αμερική.  Οι πρώτες εταιρείες ήταν : “Μωραΐτης” (1907-1908) και “Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα” (1910-1912), που δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό και χρεοκόπησαν. Αντίθετα, η “Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος” των αδελφών Εμπειρίκου κυριάρχησε στο χώρο των υπερωκεανίων για 30 χρόνια (1908-1937), με πλοία όπως : Themistocles, Patris, Macedonia, Ioannina, Thessaloniki, Vassilefs Constantinos, Athinai, κ.ά.

 

Διαφήμ.  σε εφημερίδα της Λαμίας

(Αρχές 20ού αι.)

   Τα ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοια έπαιρναν επιβάτες από διάφορα λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Καλαμάτα, Πάτρα) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Με σχετικά μικρή συνολική χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων κόρων μετέφεραν 1.200 περίπου επιβάτες. Τα  μεγάλα ξένα ατμόπλοια της υπερατλαντικής γραμμής Μεσόγειος-Νέα Υόρκη έπαιρναν επιβάτες (κυρίως μετανάστες) από πολλά λιμάνια της Μεσογείου. Αυτά τα πλοία ήταν συνήθως μεγαλύτερα για μεταφορά πλέον των 1.500 επιβατών (τα πιο μεγάλα μετέφεραν 2.000 επιβάτες).

Άλλη επιλογή ταξιδιού των μεταναστών ήταν να περάσουν από την Πάτρα στη Νάπολη της Ιταλίας ή στη Χάβρη της Γαλλίας. Από εκεί, έπαιρναν άλλο ατμόπλοιο (ξένης εταιρείας) κι έφταναν στην Αμερική. Τέτοια πλοία ήταν : Sicilian Prince, Calabria, Re d’ Italia, Taormina, San Guglielmo, La Gascogne, Rochambeau, κ.ά.

Λιμάνι της Πάτρας, περιμένοντας το πλοίο.

Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία για το μετανάστη εκτός από το κόστος του εισιτηρίου. Πυκνότερη κίνηση είχαν τα ξένης ιδιοκτησίας ατμόπλοια εφόσον ήταν αριθμητικά περισσότερα. Οι περισσότεροι μετανάστες της Γλούνιστας (16) ταξίδεψαν από την Πάτρα με το πλοίο “Martha Washington”.

Σε ένα ταξίδι, το 1909, έφυγαν 14 μετανάστες με το πλοίο “Martha Washington” από το λιμάνι της Πάτρας. Από το ίδιο λιμάνι έφυγαν 8 άτομα συνολικά με το πλοίο “Caronia”.  Από τον Πειραιά με τα ελληνικής ιδιοκτησίας πλοία “Patris” και “Themistocles” έφυγαν 3 και 1 άτομα αντίστοιχα, κλπ.

Από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγαν 7 μετανάστες με το πλοίο “La Gascogne” και 4 έφυγαν με το πλοίο “Niagara”. Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης με το πλοίο “Calabria”έφυγαν 2 άτομα, με το “Prinzess Irene” έφυγαν 3 άτομα και με το “Re d’ Italia” έφυγαν 6 άτομα.

3. Το ταξίδι – η άφιξη

   Οι περισσότεροι μετανάστες από τη Γλούνιστα (41 άτομα) πήγαν στην Πάτρα (ενώ 10 άτομα έφυγαν απ’ τον Πειραιά) και πήραν το πλοίο για την Αμερική ή μέσω Ιταλίας (από τη Νάπολη) ή Γαλλίας (από τη Χάβρη), απ’ όπου πήραν άλλο πλοίο για τον ίδιο τελικό προορισμό. Σε πλοία των 5-6 χιλιάδων κόρων, οι 1.000-1.300 επιβάτες της 3^ης θέσης (οι μετανάστες) στοιβάζονταν σε πολύ στενούς χώρους, κάτω απ’ το κατάστρωμα. Σε ένα κρεβάτι-κουκέτα περνούσαν αναγκαστικά όλες  τις ώρες και μέρες του ταξιδιού, λόγω του συνωστισμού. Η πολυκοσμία, η ανύπαρκτη καθαριότητα (η ατομική και των χώρων), η ναυτία, το κρύο και η κακή ποιότητα του φαγητού ήταν, για τις 20 περίπου μέρες ταξιδιού, ένα μαρτύριο που το υπέμεναν αναγκαστικά.

Άφιξη των μεταναστών στην Αμερική

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, περνούσαν όλοι από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

Οι νεοαφιχθέντες έμεναν για λίγο στη Νέα Υόρκη[8] (η πρώτη εικόνα της Αμερικής). Ήταν όμως ακριβή πόλη[9] και αναγκαστικά έφευγαν σύντομα για τον τελικό προορισμό τους. Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

Οι προορισμοί (αναλυτικά στοιχεία δίνονται σε χωριστή ενότητα) ήταν:

(α) Οι βιομηχανικές περιοχές και πόλεις με εργοστάσια υφασμάτων, παπουτσιών, κ.ά. Τέτοιες ήταν : Χάβερχιλ, Σπρίνγκφιλντ, Βοστώνη, (περιοχή Μασαχουσέτης) κλπ. 

(β) Οι μεγάλες πόλεις του βορρά με αναπτυγμένη βιομηχανία όπως το Σικάγο, Ντιτρόιτ, Νέα Υόρκη, κ.ά.

(γ) Οι αναπτυγμένες πολιτείες που διαρρέει ο ποταμός Μισσισιπής, όπως η Μιννεσότα (Μιννεάπολη, Πόρτλαντ, κ.ά.)

(δ) Οι Δυτικές Πολιτείες, για εργασία σε ορυχεία, σιδηροδρόμους, υλοτομία, κλπ. όπως το Μπέλλινχαμ, Χόκβιαμ και Ρέιμοντ (στην πολιτεία Ουάσιγκτον).

Λιγότεροι πήγαν σε κεντρικές πολιτείες που ήταν κυρίως αγροτικές (μετά έγιναν και βιομηχανίες) ή είχαν ορυχεία, όπως το Ντάβενπορτ, Κόλφαξ (Αϊόβα), το Ποκατέλλο (Αϊντάχο), το Μπίνγκαμ Κάνυον (Γιούτα) ή προς το νότο.

Πλήθος μεταναστών στο κατάστρωμα του πλοίου, για αποβίβαση.

         4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Γλούνιστας

     Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Γλούνιστας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Γλούνιστας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

Το κτίριο της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ, (Ellis island), αρχές του 20ού αιώνα.

          5. Μεταναστευτικό χρονικό της Γλούνιστας

Α. Η δειλή αρχή του 1906

   Η αρχική ομάδα, που άνοιξε το δρόμο όπως επόμενους, περιλάμβανε τέσσερα άτομα : το Δημήτριο Καμάρα, το Γεώργιο Δ. Καραΐνδρο, τον Κωνσταντίνο Κυριαζή και τον Κωνσταντίνο Συλλαίο. Ήταν οι πρωτοπόροι. Έτσι στις 23 Νοεμβρίου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας, πήραν το πλοίο “Gerty” και στις 11 Δεκεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Τα στοιχεία που έδωσαν και έχουν καταγραφεί αναφέρουν ότι :

·        Ο Δημήτριος Καμάρας ήταν τότε 18 ετών και ανύπαντρος. Ως τόπος γέννησής του και ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Δαδί.  Ως επάγγελμα δήλωσε εργάτης, με τελικό προορισμό το Χάβερχιλ όπως Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Ηλιόπουλος.

·        Ο Γεώργιος Δ. Καραΐνδρος ήταν τότε 19 ετών και ανύπαντρος. Ως ασχολία του δήλωσε εργάτης και πήγαινε για να βρει δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σαφόνε. Όπως και ο προηγούμενος, ως τόπος γέννησης και ως τελευταία διαμονή αναφέρεται το Δαδί.

·        Ο Κωνσταντίνος Κυριαζής ήταν τότε 20 χρονών και ανύπαντρος. Ως ασχολία του δήλωσε εργάτης με προορισμό τη Νέα Υόρκη,  όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σαφόνε. Παρόμοια με τους προηγούμενους απάντησε ότι γεννήθηκε και διέμενε τελευταία στο Δαδί.

·        Ο Κωνσταντίνος Συλλαίος ήταν τότε 40 χρονών, αναλφάβητος  και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης με τελευταί διαμονή και τόπο γέννησης το Δαδί. Πήγαινε για δουλειά στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Σταθόπουλος.

Β. Αύξηση του αριθμού μεταναστών το 1907

Κατά τη διάρκεια του 1907 αναχώρησαν τρεις ομάδες μεταναστών και μια μεμονωμένη αναχώρηση.

Την πρώτη ομάδα του 1907 αποτέλεσαν οι Νικόλαος Γεωργίου, Γεώργιος Οικονόμου και Αθανάσιος Πιστόλης. Από την Ελλάδα με πλοίο έφτασαν στη Γαλλία. Από το λιμάνι της Βουλώνης (Boulogne) επιβιβάστηκαν στις 4 Μαΐου 1907 στο πλοίο “Potsdam” και στις 16 Μαΐου έφτασαν στην Αμερική. Από την καταγραφή έχουμε ότι:

·      Ο Νικόλαος Γεωργίου ήταν τότε 23 ετών και ανύπαντρος. Είχε γεννηθεί και τελευταία διέμενε στη Γλούνιστα και ο τόπος προορισμού του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Δερβέναγας.

Το ατμόπλοιο Potsdam  (Photo: Albert Wilhelmi Collection)

·      Ο Γεώργιος Οικονόμου ήταν τότε 21 ετών και ανύπαντρος. Πατρίδα του ήταν η Γλούνιστα και προορισμός του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου είχε το φίλο του Ιωάν. Στρογγύλη.

·        Ο Αθανάσιος Πιστόλης ήταν τότε 20 χρονών και ανύπαντρος. Είχε γεννηθεί στη Γλούνιστα όπου και διέμενε. Τόπος προορισμού του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάν. Σταθόπουλος.

Τη δεύτερη ομάδα του 1907 αποτέλεσαν οι Ιωάννης Ελαφρός, Νικόλαος Καρμίρης, Ευθύμιος Καψής και Παναγιώτης Μίγγος. Στις αρχές Ιουνίου 1907 επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Gerty” από το λιμάνι της Πάτρας και στις 23 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στην Αμερική. Από τις καταγραφές τους έχουμε ότι :

·        Ο Ιωάννης Ελαφρός ήταν τότε 20 χρονών και ανύπαντρος. Ως τόπο γέννησης και τελευταίας διαμονής δήλωσε το Δαδί. Το επάγγελμά του ήταν υποδηματοποιός. Τόπος προορισμού του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Στρογγύλης[10].

·        Ο Νικόλαος Καρμίρης ήταν επίσης 20 χρονών και ανύπαντρος. Ως επάγγελμα δήλωσε σιδηρουργός (blacksmith) και πεταλωτής. Γεννήθηκε στη Γλούνιστα, αλλά διέμενε στο Δαδί. Ως τόπο προορισμού του δήλωσε το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Καραΐνδρος.

·        Ο Ευθύμιος Καψής ήταν 19χρονο ελεύθερο παλικάρι. Ως επαγγελματική απασχόληση δήλωσε υποδηματοποιός (shoe maker). Είχε γεννηθεί στη Γλούνιστα, αλλά δήλωσε το Δαδί ως τελευταίο τόπο διαμονής. Τελικός προορισμός του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Λουκόπουλος.

·        Ο Παναγιώτης Μίγγος φτάνοντας ήταν 20 χρονών κι ανύπαντρος. Δήλωσε τη Γλούνιστα ως τόπο γέννησης και το Δαδί ως τόπο διαμονής. Ως εργάτης πήγαινε στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Λουκόπουλος.

Ακολούθησε η μεμονωμένη αναχώρηση του Ηλία Σταθόπουλου. Από τον Πειραιά με το ελληνικό ατμόπλοιο “Moraitis” έφυγε στις 2 Σεπτεμβρίου 1907 και στις 24 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 19 ετών ανύπαντρο παλικάρι. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Δαδί και αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Σταθόπουλος.

Η τελευταία ομάδα του 1907 ήταν διμελής, αποτελούμενη από τους Δημήτριο Καφούση και Κωνσταντίνο Τραγγανίδα. Από την Ελλάδα με πλοίο έφτασαν στη Νάπολη της Ιταλίας. Την 1η Νοεμβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Calabria” και στις 20 Νοεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Συγκεκριμένα :

·        Ο Δημήτριος Καφούσης ήταν τότε 23 ετών και ανύπαντρος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Δαδί, όπου ήταν ο πατέρας του Μιλτιάδης. Ήταν εργάτης και πήγαινε στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σάφος.

·        Ο Κωνσταντίνος Τραγγανίδας ήταν 23 ετών, ανύπαντρος και αναλφάβητος. Γεννήθηκε και διέμενε στη Γλούνιστα, όπου ήταν η μητέρα του Αργύρω. Αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήτανο ξάδερφός του Βασίλης Ελαφρός.

Β. Η εκρηκτική συνέχεια της μεταναστευτικής φυγής στο 1909

       Την πρώτη ομάδα του 1909, αποτέλεσαν τρία άτομα : ο Παναγιώτης Δαδιώτης, ο Ιωάννης Καμάρας και ο Βασίλειος Σταθόπουλος. Στις 29 Μαρτίου 1909, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο Ελληνικό ατμόπλοιο “Patris” (Πατρίς) και στις 21 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Κατά τον έλεγχο και την καταγραφή που έγινε από την αμερικανική υπηρεσία μετανάστευσης, μας είναι γνωστό ότι :

·        Ο Παναγιώτης Δαδιώτης, ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Αγλαΐα. Δήλωσε εργάτης (workman), με τελικό προορισμό το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Δερβέναγας.

Το ατμόπλοιο “ΠΑΤΡΙΣ”

 ·        Ο Ιωάννης Καμάρας, ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στη Γλούνιστα την έλεγαν Αικατερίνη. Ως απασχόληση, δήλωσε εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Ελαφρός.

·        Ο Βασίλειος Σταθόπουλος, ήταν 34 ετών και επίσης παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Παναγιώτα. Δήλωσε εργάτης και τελικός προορισμός του ήταν το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Τότας.

Η δεύτερη ομάδα του 1909 ήταν διμελής και τη συγκροτούσαν ο Ιωάννης Ελαφρός και ο Λουκάς Καρμίρης. Στις 13 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Athinai” από τον Πειραιά και στις 3 Ιουνίου πάτησαν στην Αμερική. Από τα στοιχεία τους ξέρουμε ότι :

·        Ο Ιωάννης Ελαφρός ήταν τότε 22 ετών ανύπαντρο παλικάρι. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Θεμιστοκλής. Ως εργάτης αναζητούσε δουλειά στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο αδελφός του Βασίλειος Ελαφρός.

·        Ο Λουκάς Καρμίρης ήταν 23 χρονών κι ανύπαντρος. Ο πατέρας στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Μέιν, όπου ήταν ο αδελφός του Νικόλαος Καρμίρης.

Ακολούθησε μια μεμονωμένη αναχώρηση του Κωνσταντίνου Μίγγου. Από το λιμάνι της Πάτρας στις 4 Σεπτεμβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 17 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 19 χρονών, γιος του Ταξιάρχη Μίγγου που ήταν στο χωριό. Πήγαινε ως εργάτης για δουλειά στο Πόρτλαντ του Μέιν,  όπου ήταν ο αδελφός του Παναγιώτης Μίγγος.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, έφυγε η τρίτη ομάδα του 1909. Τότε έγινε η μεγαλύτερη - αριθμητικά - αναχώρηση μεταναστών της Γλούνιστας για τις ΗΠΑ. Δεκατέσσερα άτομα του χωριού, αφού το σκέφτηκαν και το συζήτησαν μεταξύ τους στη διάρκεια του θέρους και του φθινοπώρου του 1909, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη αυτή ομάδα περιλάμβανε (σε αλφαβητική σειρά) τους : Ζαχαρία Γεωργίου, Αθανάσιο Καμάρα, Αθανάσιο Καρμίρη, Εμμανουήλ Καρμίρη, Ιωάννη Καφούση, Παναγιώτη Καφούση, Δημήτριο Κυριαζή, Αριστείδη Ντάνο, Κωνσταντίνο Παπακώστα, Κωνσταντίνο Πιστόλη, Λουκά Πιστόλη, Ιωάννη Σταθόπουλο, Λουκά Συλλαίο και Δημήτριο Τραγγανίδα.

Τη μέρα της γιορτής του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου 1909, στο λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Martha Washington”. Μετά από ταξίδι δύο εβδομάδων, στις 21 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους ανθρώπους αυτούς ξέρουμε ότι :

·        Ο Ζαχαρίας Γεωργίου[11] ήταν τότε 23 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ευστάθιος. Δήλωσε εργάτης και προορισμός του ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο αδελφός του Νικόλαος Γεωργίου.

·        Ο Αθανάσιος Καμάρας ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Γαρουφαλιά. Δήλωσε εργάτης (labourer), με τελικό προορισμό το Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δ. Καμάρας[12].

·        Ο Εμμανουήλ Καρμίρης, ήταν 30 χρονών τότε και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Κωνσταντίνα. Ως απασχόληση δήλωσε εργάτης, που πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ της Μιννεσότα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Καρμίρης.

·        Ο Αθανάσιος Καρμίρης, ήταν τότε 20 ετών και ανύπαντρος. Ήταν εργάτης και προορισμός του ήταν η Βοστώνη (Boston) της Μασσαχουσέτης. Ως γνωστό του στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Ν. Καρμίρη, στο Πόρτλαντ του Ιλλινόις.

·        Ο Ιωάννης Καφούσης ήταν 29 ετών και ανύπαντρος. Τον πατέρα του στο χωριό τον έλεγαν Αλέξανδρο. Δήλωσε εργάτης με αρχικό προορισμό τη Βοστώνη της Μασσαχουσέτης, αλλά άλλαξε γνώμη (υπάρχει διαγραφή στο βιβλίο μεταναστών) και τελικά πήγε στο Χάβερχιλ, πάλι της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Ελαφρός.

·        Ο Παναγιώτης Καφούσης ήταν 24 ετών, ανύπαντρος και αναλφάβητος. Τον πατέρα του στο χωριό τον έλεγαν Λάμπρο. Ήταν εργάτης και προορισμός του ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θ. (ή Τ.) Παπαμιλτιάδης.

·        Ο Δημήτριος Κυριαζής ήταν τότε 33 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Μαρία. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Ντεκονόμου.

·        Ο Αριστείδης Ντάνος ήταν 25 ετών τότε και ανύπαντρος. Τον πατέρα του στο χωριό τον έλεγαν Σπύρο. Ως απασχόληση δήλωσε εργάτης, αλλά δεν είχε συγκεκριμένο προορισμό στις ΗΠΑ. Αρχικά δήλωσε τη Βοστώνη (Boston) της Μασσαχουσέτης και άλλαξε γνώμη για το Χάβερχιλ[13]. Ως συγγενή ή φίλο στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Παν. Μίγγα, που όμως ήταν στο Πόρτλαντ του Ιλλινός.

Το ατμόπλοιο “Martha Washington”

·        Ο Κωνσταντίνος Παπακώστας ήταν τότε 21 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Λουκάς. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Δ. Καμάρας.

·        Ο Κωνσταντίνος Πιστόλης ήταν τότε 23 ετών και ανύπαντρος. Τη μητέρα του στο χωριό την έλεγαν Μάρθα. Ως επάγγελμα δήλωσε εργάτης, με προορισμό το Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Γεωργίου.

·        Ο Λουκάς Πιστόλης ήταν τότε 19 χρονών παλικάρι και αγράμματος. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Λουκάς Πιστόλης. Ως απασχόληση δήλωσε, όπως σχεδόν όλοι, εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο συγγενής του Γεώργιος Ντεκονόμου.

·        Ο Ιωάννης Σταθόπουλος ήταν τότε νέος 18 χρονών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Νικόλαος. Ως εργάτης πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ της Μιννεσότα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Καρμίρης.

·        Ο Λουκάς Συλλαίος, ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Βασιλική. Ήταν εργάτης και δήλωσε ως προορισμό του τη Βοστώνη (Boston) της Μασσαχουσέτης αρχικά, αλλά επιτόπου άλλαξε γνώμη[14] και τελικά επέλεξε το Χάβερχιλ, όπου ήταν ο ανιψιός του Βασίλειος Ελαφρός.

·        Ο Δημήτριος Τραγγανίδας ήταν τότε 18 ετών παλικάρι. Ο πατέρας του στο χωριό ονομαζόταν Νικόλαος. Πήγαινε για δουλειά ως εργάτης για τη Βοστώνη αρχικά και αλλάζοντας γνώμη επέλεξε τελικά το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάν. Λουκόπουλος.

Γ. Η μεταναστευτική κάμψη του 1910

    Κατά τη διάρκεια του 1910, έγινε μια μεμονωμένη αναχώρηση και μια τριμελής ομάδα. Συνολικά έφυγαν τέσσερα άτομα άτομα. Συγκεκριμένα :

    Στα μέσα Ιουνίου, από τον Πειραιά, με το πλοίο “Themistocles” έφυγε ο Κώστας Κουτσομπέλης και στις 30 Ιουνίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 19 χρονών ελεύθερο παλικάρι. Δεν είναι γνωστός ο τόπος προορισμού του.

    Η μόνη ομάδα του 1910, αριθμούσε τρία άτομα και περιλάμβανε (με αλφαβητική σειρά) τους : Κωνσταντίνο Γεωργίου, Στάθη Κυριαζή και Στάθη Λιοδήμο. Από την Ελλάδα μεταφέρθηκαν με πλοίο στη Νάπολη της Ιταλίας. Από κει, στις 23 Νοεμβρίου ταξίδεψαν με το ατμόπλοιο “Prinzess Irene” και στις 8 Δεκεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Από τα στοιχεία τους ξέρουμε ότι:

Το ατμόπλοιο “Prinzess Irene” (Photo: Peabody Essex Museum)

·        Ο Κωνσταντίνος Γεωργίου ήταν τότε 30 ετών, ανύπαντρος και αναλφάβητος. Η μητέρα του ζούσε στο χωριό. Για εργασία πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδελφός του Ζαχαρίας Γεωργίου.

·        Ο Στάθης Κυριαζής ήταν 22 ετών και ανύπαντρος. Η μητέρα του στη Γλούνιστα λεγόταν Μάρθα. Τελικός προορισμός του ήταν το Σικάγο όπου ήταν ο αδελφός του Δημήτριος.

·        Ο Στάθης Λιοδήμος ήταν τότε 25 χρονών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ηλίας. Αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη. Ως γνωστό του στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Χαράλαμπο Συλλαίο στο Σικάγο.

Δ. Νέα αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος το 1911

    Κατά τη διάρκεια του 1911 έχουμε τρεις ομάδες μεταναστών και μια μεμονωμένη αναχώρηση. Συνολικά έφυγαν 16 άτομα.

    Μεμονωμένα αναχώρησε ο Βλάσης Συλλαίος. Από την Ελλάδα πέρασε με πλοίο στην Ιταλία. Από τη Νάπολη στις 24 Φεβρουαρίου 1911 έφυγε με το πλοίο “Konig Albert”  και στις 10 Μαρτίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 19χρονο ελεύθερο παλικάρι. Τον πατέρα του στο χωριό τον έλεγαν Κώστα. Δήλωσε εργάτης που πήγαινε στο Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Σταθόπουλος.

    Η πρώτη ομάδα του 1911, αριθμούσε επτά άτομα και περιλάμβανε (με αλφαβητική σειρά) τους : Ηλία Ελαφρό, Λεωνίδα Κατσαβό, Ευάγγελο Λιοδήμο, Κωνσταντίνο Μίγγο, Φώτιο Παπακώστα, Νικόλαο Πιστόλη και Νικόλαο Συλλαίο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο για τη Χάβρη της Γαλλίας. Από εκεί στις 4 Μαρτίου 1911, με το ατμόπλοιο “La Gascogue” έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στις 14 Μαρτίου. Από τα αναλυτικά στοιχεία τους προκύπτει ότι :

·        Ο Ηλίας Ελαφρός ήταν τότε 24 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Ως επάγγελμα δήλωσε εργάτης και προορισμός του ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο αδερφός του Ευθύμιος Ελαφρός.

Το πλοίο “La Gascogne”  (Photo: Richard Faber Collection)

·        Ο Λεωνίδας Κατσαβός ήταν τότε ένα νέο παλικάρι 18 ετών. Ο πατέρας του Ιωάννης ζούσε στο χωριό. Ήταν εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αχιλλέας Παπαθανασίου.

·        Ο Ευάγγελος Λιοδήμος ήταν 25 χρονών και ελεύθερος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής καταγράφηκε το Δαδί, όπου ζούσε ο πατέρας του Κώστας. Δήλωσε εργάτης με τόπο προορισμού το Σικάγο όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευστάθιος Λιοδήμος.

·        Ο Κωνσταντίνος Μίγγος ήταν επίσης 18 ετών, ανύπαντρος φυσικά. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Ιωάννης. Δήλωσε εργάτης με προορισμό το Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο συγγενής του Παναγιώτης Μίγγος (είχε έρθει στην Αμερική το 1907).

·        Ο Φώτιος Παπακώστας ήταν τότε 20 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του Λουκάς Παπακώστας ζούσε στο χωριό. Με επάγγελμα εργάτη, δήλωσε το Σικάγο ως τελικό προορισμό του. Ως πλησιέστερο συγγενή του στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Αχιλλέα Παπαθανασίου, που έμενε στο Πόρτλαντ του Μέην.

·        Ο Νικόλαος Πιστόλης ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Δρόσω. Για δουλειά εργάτη πήγαινε στο Σικάγο όπου ήταν ο αδελφός του Κωνστ. Πιστόλης.

·        Ο Νικόλαος Συλλαίος ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Ευθυμία. Τελικός προορισμός του ήταν το Σικάγο, για να δουλέψει ως εργάτης κοντά στον κουνιάδο του Ευθύμιο Ελαφρό.

    Η δεύτερη ομάδα του 1911, αριθμούσε έξι άτομα. Περιλάμβανε τους : Κωνσταντίνο Καμάρα, Ταξιάρχη Καψή, Βασίλειο Λιοδήμο, Παναγιώτη Ντάνο, Ανδρέα Τραγγανίδα και Θ. Τσιλίρη. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πέρασαν στην Ιταλία. Από το λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Re d’ Italia” και στις 21 Απριλίου 1911 έφτασαν στην Αμερική. Τότε:

·        Ο Κωνσταντίνος Καμάρας ήταν 20 χρονών κι ελεύθερος.

·        Ο Ταξιάρχης Καψής ήταν 25 χρονών κι ελεύθερος.

·        Ο Βασίλειος Λιοδήμος ήταν 20 ετών κι ελεύθερος.

·        Ο Παναγιώτης Ντάνος ήταν 30 ετών και παντρεμένος.

·        Ο Ανδρέας Τραγγανίδας ήταν ελεύθερο παλικάρι 18 ετών.

·        Ο Θ. Τσιλίρης ήταν 32 ετών και παντρεμένος.

Δυστυχώς τα στοιχεία είναι ελλιπή, από πρόβλημα του αρχείου ellis.

    Η τρίτη ομάδα του 1911, αριθμούσε δύο άτομα. Ήταν οι : Κώστας Κατσαβός και Γεώργιος Μπασακάλης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 20 Νοεμβρίου έφυγαν με το ατμόπλοιο “Martha Washington” και στις 5 Δεκεμβρίου 1911, αποβιβάστηκαν στην Αμερική. Η καταγραφή των στοιχείων τους αναφέρει ότι :

·        Ο Κώστας Κατσαβός ήταν τότε 20 χρονών, ανύπαντρος. Ο πατέρας του Ιωάννης ζούσε στο χωριό. Δήλωσε εργάτης με προορισμό τη Βοστώνη (Boston) της Μασσαχουσέτης. Ως γνωστό του στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Κ. Μίγγο, που βρισκόταν στο Πόρτλαντ του Μέην.

·        Ο Γεώργιος Μπασακάλης ήταν 19 ετών και ανύπαντρος. Είχε γεννηθεί στη Γλούνιστα όπου ζούσε η μητέρα του Αικατερίνη. Ως ασχολία δήλωσε εργάτης σε φάρμα (farm labourer) και πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη (Boston) της Μασσαχουσέτης. Όπως και ο προηγούμενος Κώστας Κατσαβός, ως γνωστό του στις ΗΠΑ δήλωσε τον ξάδερφό του Κ. Μίγγο, που βρισκόταν στο Πόρτλαντ του Μέην.

Δ. Ελάχιστοι οι μετανάστες στο 1912

      Στη διάρκεια του 1912 από τη Γλούνιστα αναχώρησαν συνολικά πέντε μόνο άτομα, σε μια ομάδα από 4 άτομα και μια μεμονωμένη αναχώρηση. Συγκεκριμένα.

     Τη μόνη ομάδα του 1912 αποτελούσαν οι : Δήμος Δαδιώτης, Βασίλειος Καφούσης, Γεώργιος Κυριαζής και Λουκάς Σταθόπουλος. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Με πλοίο από την Ελλάδα έφτασαν στη Χάβρη της Γαλλίας. Από το λιμάνι της Χάβρης στις 4 Απριλίου έφυγαν με το πλοίο “Niagara” και στις 16 Απριλίου αποβιβάστηκαν στην Αμερική. Από τις καταγραφές των στοιχείων του έχουμε ότι :

·        Ο Δήμος Δαδιώτης ήταν τότε 19 χρονών κι ελεύθερος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Χρήστος. Προορισμός του ήταν το Πόρτλαντ του Μέην, για να βρεί δουλειά κοντά στο αδελφό του Γεώργιο Δαδιώτη.

·        Ο Βασίλειος Καφούσης ήταν 24 χρονών κι ανύπαντρος. Ο πατέρας του Ιωάννης ήταν στο χωριό. Δήλωσε εργάτης με τελικό προορισμό το Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο ανεψιός του Κ. Κατσαβός.

·        Ο Γεώργιος Κυριαζής ήταν τότε 39 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στο χωριό την έλεγαν Γαρέφω. Ο προορισμός του ήταν το Πόρτλαντ του Μέην για δουλειά κοντά στο ξάδερφό του Κ. Κατσαβό.

·        Ο Λουκάς Σταθόπουλος ήταν τότε 19 ετών κι ανύπαντρος. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Δημήτριος. Κι αυτός πήγαινε στο Πόρτλαντ του Μέην για δουλειά, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάν. Σταθόπουλο.

Ακολουθεί η μεμονωμένη αναχώρηση του Ευθυμίου Τσιλίρη. Στο λιμάνι του Πειραιά, στις 14 Μαΐου 1912, επιβιβάστηκε στο πλοίο “Macedonia” και στις 30 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Τότε ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Γλούνιστα λεγόταν Αικατερίνη. Ως ασχολία δήλωσε κτηματίας (farmer) που πήγαινε στο Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Κατσαβός.

Δ. Μεμονωμένη αναχώρηση στο 1913

        Στο τέλος σχεδόν του Α’ Βαλκανικού πολέμου έγινε μία και μοναδική αναχώρηση. Ο Δημήτριος Τραγγανίδας από την Ελλάδα πήγε με πλοίο στη Χάβρη της Γαλλίας. Στις 31 Μαρτίου 1913 στο λιμάνι της Χάβρης επιβιβάστηκε στο πλοίο “Chicago” και στις 10 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ο Δημήτριος Τραγγανίδας ήταν τότε 22 ετών κι ανύπαντρος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία, όπου ζούσε ο πατέρας του Νίκος. Ήταν εργάτης και ως προορισμό του είχε τη Βοστώνη της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σταθόπουλος. Για τον Δημήτριο Τραγγανίδα αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1912 και δούλεψε πάλι στη Βοστώνη.

Ε. Νέα αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1914

    
 Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων στην Ελλάδα, καταγράφονται τρεις αναχωρήσεις ομάδων μεταναστών και τρεις μεμονωμένες. Στο 1914 θα φύγουν συνολικά 17 μετανάστες για την Αμερική.

     Η πρώτη ομάδα του 1914, αριθμούσε οκτώ άτομα. Την αποτελούσαν (με αλφαβητική σειρά) οι : Χαράλαμπος Καμάρας, Γεώργιος Καραΐνδρος, Ταξιάρχης Καψής, Ιωάννης Κυριαζής, Γεώργιος Λαχώριος, Αριστείδης Ντάνος, Λουκάς Ντάνος και Κώστας Παπακώστας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Φεβρουαρίου 1914, επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Caronia” και στις 10 Μαρτίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για αυτούς τους ανθρώπους της Γλούνιστας, που έφτασαν τότε, έχουμε τα παρακάτω στοιχεία :

·        Ο Χαράλαμπος Καμάρας ήταν 26 ετών και ανύπαντρος. Η μητέρα του ζούσε στο χωριό. Δήλωσε εργάτης με τελικό προορισμό τη Μιννεάπολη της Μινεσσότα, όπου ήταν ένας ξάδερφός του.

Το ατμόπλοιο “Caronia”

 ·        Ο Γεώργιος Καραΐνδρος ήταν τότε 26 ετών, ανύπαντρος. Όπως σχεδόν όλοι δήλωσε εργάτης με προορισμό το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Κατσαδήμας.

·        Ο Ταξιάρχης Καψής ήταν τότε 27 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κώστας. Ως ασχολία δήλωσε εργάτης που πήγαινε για να βρει δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της πολιτείας Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Ευθ. Καψής. Για τον Ταξιάρχη Καψή αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα.

·        Ο Ιωάννης Κυριαζής ήταν τότε 28 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στη Γλούνιστα τη λέγανε Δρόσω. Ως εργάτης πήγαινε στο Σικάγο για δουλειά, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Πιστόλης. Για τον Ιωάννη Κυριαζή αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1912 και δούλεψε πάλι στο Σικάγο.

·        Ο Γεώργιος Λαχώριος ήταν τότε 27 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του Ευστάθιος ζούσε στο χωριό. Ήταν εργάτης με προορισμό τη Μιννεάπολη της Μινεσσότα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Κριεζής. Για τον Γεώργιο Λαχώριο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1912 και δούλεψε πάλι στη Μιννεάπολη της Μινεσσότα.

·        Ο Αριστείδης Ντάνος ήταν τότε 28 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Σπύρος. Για το μετανάστη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκαν στο Σπόκαν της Ουάσινγκτον. Ως εργάτης αυτή τη φορά πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Βασιλόπουλος.

·        Ο Λουκάς Ντάνος ήταν τότε 40 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης με προορισμό το Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Καφούσης (που είχε πρωτοέρθει το 1909 στο Χάβερχιλ).

·        Ο Κώστας Παπακώστας ήταν 26 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Λουκάς. Για τον μετανάστη Παπακώστα αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε πρωτοέρθει την περίοδο 1909-1912, με προορισμό το Σικάγο. Τώρα δήλωσε εργάτης και ο νέος προορισμός του ήταν το Κόλφαξ (Colfax) της Αϊόβα, όπου ήταν ο αδελφός του Γεώργιος Παπακώστας.

Στον ίδιο μήνα Μάρτιο του 1914, έχουμε δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις. Συγκεκριμένα:

Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Μαρτίου, με το πλοίο “Martha Washington” έφυγε ο Ζαχαρίας Γεωργίου και στις 16 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ευστάθιος. Ως απασχόληση δήλωσε κτηματίας (farmer). Ο τόπος προορισμού του είναι δυσανάγνωστος, με πιο πιθανή τη Νέα Υόρκη, όπου είχε ένα φίλο του. Για το Ζαχαρία Γεωργίου αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-1913 και εργάστηκε στη Μιννεάπολη.

Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 9 Μαρτίου, ο Παναγιώτης Παναγιώτου επιβιβάστηκε στο ελληνικό ατμόπλοιο “Themistocles” και στις 28 Μαρτίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τον Παν. Παναγιώτου ξέρουμε ότι ήταν τότε 26 ετών και ανύπαντρος. Τη μητέρα του στο χωριό την έλεγαν Αθηνά. Δήλωσε εργάτης, με προορισμό το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ευστάθιος Λιάκουρας.

Η δεύτερη ομάδα του 1914 αριθμούσε τρία άτομα και την αποτελούσαν οι : Βασίλειος Δαδιώτης, Γεώργιος Καμάρας και Δημήτριος Μίγγος. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 29 Μαρτίου 1914, έφυγαν με το πλοίο “Saxonia” και στις 14 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Από τα στοιχεία που καταγράφηκαν, μας είναι γνωστό ότι :

·        Ο Βασίλειος Δαδιώτης ήταν τότε 18 ετών, τον δε πατέρα του στο χωριό τον έλεγαν Χρήστο. Δήλωσε εργάτης με προορισμό το Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο αδελφός του Γεώργιος Δαδιώτης.

Το πλοίο “Saxonia”

 ·        Ο Γεώργιος Καμάρας ήταν 29 ετών τότε και ανύπαντρος. Τη μητέρα του στο χωριό την έλεγαν Παναγιώτα. Ως επάγγελμα δήλωσε κτίστης (mason) και προορισμός του ήταν η Μιννεάπολη της Μιννεσότα, όπου ήταν ο φίλος του Λούις Κατσαβός. Για τον Γ. Καμάρα, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Είχε έρθει την περίοδο 1910-1913 και εργάστηκε πάλι στη Μιννεάπολη της Μιννεσότα.

·        Ο Δημήτριος Μίγγος ήταν 18 ετών ελεύθερο παλικάρι. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Ταξιάρχης. Δήλωσε εργάτης και πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Δαδιώτης.

Ακολουθεί μια ακόμα μεμονωμένη αναχώρηση του Βασιλείου Καφούση. Στις αρχές Απριλίου από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 25 χρονών κι ανύπαντρος. Δήλωσε εργάτης με τόπο προορισμού το Πόρτλαντ του Μέην, όπου ήταν ο φίλος του Δ. Τραγγανίδας. Για τον Βασίλειο Καφούση αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξαναπάει την περίοδο 1912-1913.

Το πλοίο “Kaiser Franz Josef I”

(Photo: Richard Faber Collection)

Η τρίτη και τελευταία ομάδα του 1914, περιλάμβανε τρία άτομα : τον Παναγιώτη Αθανασίου, το Γεώργιο Ελαφρό και τον Ευθύμιο Ελαφρό. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 4 Μαΐου 1914, έφυγαν με το ατμόπλοιο “Kaiser Franz Josef I” και στις 16 Μαΐου αποβιβάστηκαν στη Νέα Υόρκη. Από την καταγραφή των στοιχείων τους προκύπτει ότι :

·        Ο Παναγιώτης Αθανασίου ήταν τότε 35 ετών κι ανύπαντρος. Ο πατέρας του στη Γλούνιστα λεγόταν Κώστας. Ως επάγγελμα δήλωσε σιδηροδρομικός (R.R. man). Τελικός προορισμός του ήταν το Γουίλοκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδελφός του Π. Σαφάκας.

·        Ο Γεώργιος Ελαφρός ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του στη Γλούνιστα την έλεγαν Γιαννούλα. Το πρώτο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ ήταν την περίοδο 1909-1912, με προορισμό το Σόβεραλ (Soveral). Τούτη τη δεύτερη φορά δήλωσε αγρότης (farmer) με τελικό προορισμό το Ντάνβερς (Danvers) της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ένας ξάδερφός του.

·        Ο Ευθύμιος Ελαφρός ήταν τότε 24 ετών και ανύπαντρος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Ο Ευθύμιος είχε ξανάρθει στις ΗΠΑ την περίοδο 1907-1912 και δούλεψε στην περιοχή του Ιλλινόις. Σ’ αυτό το δεύτερο ταξίδι του, δήλωσε αγρότης, με προορισμό το Σικάγο, όπου ήταν ο συγγενής του Πιστόλης.

                Ζ. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1920

      Τελευταία και μεμονωμένη αναχώρηση έγινε το 1920. Ο Νικόλαος Πιστόλης από το λιμάνι του Πειραιά, στις 5 Φεβρουαρίου 1920 ταξίδεψε με το ατμόπλοιο “Megali Hellas” και στις 22 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 37 ετών και παντρεμένος. Τη γυναίκα του την έλεγαν Δρόσω. Δήλωσε εργάτης με τόπο προορισμού το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης. Για τον Νικόλαο Πιστόλη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του, εφόσον είχε πρωτοέρθει την περίοδο 1911-1912 και εργάστηκε στο Μπίγκαμ της Γιούτα.

6. Η ζωή του μετανάστη στην Αμερική

Οι Έλληνες που μετανάστευαν στις υπερπόντιες χώρες, εκτός από τη σωματική ικανότητα, δε διέθεταν άλλο προσόν. Έφταναν στην Πάτρα ή στον Πειραιά και αντίκριζαν για πρώτη φορά θάλασσα και βαπόρια. Κάποιοι ήταν αγράμματοι, μερικοί είχαν τελειώσει το Δημοτικό, ήταν “άβγαλτοι” και αθώοι, στερημένοι άνθρωποι, πού δεν είχαν συνείδηση της δύναμής τους, ούτε φυσικά των δικαιωμάτων τους. Ήταν δηλαδή το κατάλληλο υλικό για εκμετάλλευση.

Έλληνες εργάτες στην Αμερική (1912)

Η ζωή στην Αμερική, ειδικά στην αρχή,  ήταν πολύ δύσκολη. Δεν ήξεραν τη γλώσσα, ήταν ανειδίκευτοι εργάτες ή αγρότες και αντιμετώπιζαν την άρνηση των ντόπιων. Αναλάμβαναν τις πιο ανθυγιεινές και σκληρές δουλειές (ορυχεία, σιδηροδρόμους, κ.ά.). Μερικοί έγιναν πλανόδιοι πωλητές (λαχανικά, φρούτα, γλυκά, λουλούδια). Αρκετοί έγιναν λούστροι (στο βορρά, οι περισσότεροι λούστροι ήταν Έλληνες).

Για να κάνουν οικονομία στα χρήματα έμεναν σε άθλια υπόγεια, σε  ένα δωμάτιο με πολλά κρεβάτια ή στο πάτωμα, χωρίς αερισμό και καθαριότητα. Να σημειωθεί ότι τότε «θέριζε» η φυματίωση.

Κάποιοι άλλαξαν[15] δουλειά και πόλη κι έγιναν εργάτες σε βιομηχανίες. Άλλοι από λαντζιέρηδες  μάζεψαν κάποια χρήματα και άνοιξαν δικό τους μαγαζί. Τελικά πλούτισαν. Το 1920 αρκετοί Έλληνες είχαν μικρές επιχειρήσεις με γλυκίσματα (ζαχαροπλαστεία), εστιατόρια, ανθοπωλεία, καπελάδικα, καθαριστήρια, τσαγκάρικα ή έκαναν (λιανικό ή χονδρικό) εμπόριο[16].

Το φθινόπωρο του 1912 άρχισε η επιστράτευση και αμέσως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Η μετανάστευση σταμάτησε και οι νέοι μας ντύθηκαν το χακί και πήγαν στον πόλεμο εναντίον Τούρκων και Βουλγάρων, με πολλά θύματα. Το 1912, από τη Γλούνιστα, πολύ λίγα άτομα (5) έφυγαν ως μετανάστες. Αντίθετα, κάποιοι γύρισαν από την Αμερική και υπηρέτησαν τη θητεία τους ή ήταν επίστρατοι. Το 1914, μετά το τέλος του πολέμου έφυγαν ξανά.

   Κάποιοι μπορεί να μην τα κατάφεραν, με βασικότερη αιτία την υγεία. Οι συνθήκες ζωής, η κούραση και η φύση της εργασίας (εργάτες ορυχείων, στις γραμμές του σιδηροδρόμου σε όλες τις καιρικές συνθήκες, ατυχήματα, ασθένειες[17], κ.ά.) με την κακή ψυχολογία από την έλλειψη της οικογένειας δεν οδήγησαν το μετανάστη στον «παράδεισο» της επιτυχίας. Έτσι αρρώστησαν και πέθαναν στα ξένα. Στην πατρίδα έστελναν για κάποια χρόνια όσα χρήματα επέτρεπε η οικονομική τους κατάσταση, βοηθώντας τη γονική οικογένεια. Άλλοι δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στις ξένες συνθήκες ζωής ή ατύχησαν στους ανθρώπους και στον τόπο όπου βρέθηκαν.

     Αντίθετα, κάποιοι άλλοι μετανάστες της Γλούνιστας ίσως πρόκοψαν τόσο επαγγελματικά, όσο και στην προσωπική τους ζωή. Να παντρεύτηκαν ελληνίδες ή ξένες γυναίκες αποκτώντας οικογένειες με παιδιά, που στη συνέχεια επίσης να ευδοκίμησαν στην Αμερική δημιουργώντας επιχειρήσεις και δημιουργώντας περιουσίες.

      Η έλλειψη γνώσης για πρόσωπα του τόπου δεν επιτρέπει να ξέρω την τύχη των μεταναστών, μετά από κάποια χρόνια στην Αμερική. Αποτελεί αντικείμενο μικρής έρευνας και συμπλήρωσης αυτής της προσπάθειας.

 

7. Προορισμοί – Τόποι εργασίας

   Μετά τον έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, οι άνθρωποι της Γλούνιστας, όπως και κάθε άλλος μετανάστης, έφευγαν για τον τόπο τελικού προορισμού, με σκοπό την εγκατάσταση και την εύρεση εργασίας. Με επιστολές είχαν από πριν συνεννοηθεί πού και πώς θα φτάσουν στον τόπο, όπου τους περίμενε ο συγγενής, συμπατριώτης ή φίλος τους. Οι πρωτοπόροι επέλεξαν τον τόπο εργασίας τους με τον ίδιο τρόπο (μέσω κάποιου γνωστού ή συγγενή) ή τυχαία. Από τον διπλανό πίνακα φαίνεται ότι οι πλέον ζητούμενοι προορισμοί ήταν το Σικάγο του Ιλλινόις και τρεις τόποι της πολιτείας της Μασσαχουσέτης (Χάβερχιλ, Βοστώνη και Ντάνβερς). Για τους κυριότερους τελικούς προορισμούς και τους ανθρώπους της Γλούνιστας που βρέθηκαν εκεί θα δοθεί ένα σύντομο χρονικό. Συγκεκριμένα :

       Στο Σικάγο[18] :  Ήρθε το 1907 και εγκαταστάθηκε πρώτος ο Ευθύμιος Ελαφρός στο πρώτο του ταξίδι και παρέμεινε όλη την περίοδο 1907-1912. Αυτός φαίνεται ότι ήταν ο πρωτοπόρος μετανάστης της Γλούνιστας στο Σικάγο.

Το 1909 έφτασε η μεγάλη ομάδα από τους Ζαχαρία Γεωργίου, Αθανάσιο Καμάρα, Παναγιώτη Καφούση, Δημήτριο Κυριαζή, Κωνσταντίνο Παπακώστα (στο πρώτο του ταξίδι και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912),  Κωνσταντίνο Πιστόλη και Λουκά Πιστόλη. Τους περίμεναν οι συγγενείς, συμπατριώτες και φίλοι : Δ. Καμάρας, Νικ. Γεωργίου, Γ. Ντεκονόμου και Τ. Παπαμιλτιάδης. Το ίδιο έτος (1909), από το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης ήρθε ο Ιωάννης Καφούσης και εγκαταστάθηκε στο Σικάγο. 

Κεντρικός Σταθμός Σικάγου, 1925

Το 1910 ήρθαν οι Κωνσταντίνος Γεωργίου, Στάθης Κυριαζής και Στάθης Λιοδήμος. Στο σταθμό του Σικάγου τους περίμεναν οι συγγενείς τους Ζαχαρίας Γεωργίου, Δημήτριος Κυριαζής και Χαράλαμπος Συλλαίος.

Το 1911 ήρθαν στο Σικάγο και εγκαταστάθηκαν ο Ηλίας Ελαφρός, ο Ευάγγελος Λιοδήμος, ο Φώτιος Παπακώστας, ο Νικόλαος Πιστόλης και ο Νικόλαος Συλλαίος. Τους περίμεναν οι συγγενείς τους Ευθύμιος Ελαφρός, Ευστάθιος Λιοδήμος, Αχιλ. Παπαθανασίου Κωνσταντίνος Πιστόλης και Ευθύμιος Ελαφρός.

Το 1914 ήρθαν οι : Γεώργιος Καραΐνδρος, Ιωάννης Κυριαζής, Αριστείδης Ντάνος (στο δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ), Λουκάς Ντάνος, Κώστας Παπακώστας και Ευθύμιος Ελαφρός (το δεύτερο ταξίδι του). Τους υποδέχθηκαν οι συγγενείς και φίλοι Ν. Κατσαδήμας, Νικ. Βασιλόπουλος, Ιωάν. Καφούσης, Γεώργιος Παπακώστας και Κων. Πιστόλης, βοηθώντας στην εγκατάστασή τους και την ανεύρεση εργασίας.

      Συνολικά 20 άνθρωποι της Γλούνιστας ήρθαν, εγκαταστάθηκαν και εργάστηκαν στο Σικάγο.

       Στο Χάβερχιλ[19] :  Είναι ο τόπος που επέλεξαν οι πρωτοπόροι μετανάστες της Γλούνιστας για να εργαστούν. Δεν είναι γνωστός ο λόγος, αλλά πιθανά κάποιος φίλος θα τους έγραψε σχετικά. Έτσι από το 1906 ήρθαν εδώ οι Δημήτριος Καμάρας και Κωνσταντίνος Συλλαίος. Τους περίμεναν οι φίλοι Γεώργιος Ηλιόπουλος και Γεώργιος Σταθόπουλος.

      Το 1907 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οι : Νικόλαος Γεωργίου, Γεώργιος Οικονόμου και Αθανάσιος Πιστόλης. Τους περίμεναν και βοήθησαν στην εγκατάστασή τους οι φίλοι τους Γεώργιος Δερβέναγας, Ιωάννης Στρογγύλης και Ιωάν. Σταθόπουλος. Μετά από ένα μήνα ήρθαν στο Χάβερχιλ οι : Νικόλαος Καρμίρης και Παναγιώτης Μίγγος. Στον ίδιο χρόνο έφτασε και ο Κωνστ. Τραγανίδας. Σ’ αυτούς προστέθηκε και ο Ηλίας Σταθόπουλος. Τους περίμεναν εκεί και τους βοήθησαν οι συγγενείς τους Γεώργιος Καραΐνδρος, Ιωάν. Λουκόπουλος, Βασίλειος Ελαφρός και Κωνσταντίνος Σταθόπουλος.

      Το 1909 ήρθε και πρωτοεγκαταστάθηκε η μεγαλύτερη ομάδα της Γλούνιστας αποτελούμενη από τους : Παναγιώτη Δαδιώτη, Ιωάννη Καμάρα, Βασίλειο Σταθόπουλο, Ιωάννη Ελαφρό, Ιωάννη Καφούση, Αριστείδη Ντάνο, Λουκά Συλλαίο και Δημήτριο Τραγγανίδα. Εκεί τους περίμεναν και φρόντισαν γι’ αυτούς οι συγγενείς και φίλοι : Γεώργ. Δερβέναγας, Βασίλειος Ελαφρός, Τζέιμς Τότας, Ιωάννης Ελαφρός, Παναγιώτης Μίγγος και Ιωάννης Λουκόπουλος.

      Να σημειωθεί ότι η τετράδα μεταναστών Καφούσης-Ντάνος-Συλλαίος-Τραγανίδας είχε επιλέξει ως αρχικό προορισμό τη Βοστώνη. Άλλαξε όμως γνώμη και κατέληξε στο Χάβερχιλ (που βρίσκεται στην ίδια Πολιτεία των ΗΠΑ). Στα Βιβλία Μετανάστευσης των ΗΠΑ φαίνεται η διαγραφή και ταυτόχρονα η αλλαγή προορισμού.

      Το 1909 ο Ιωάννης Καφούσης από το Χάβερχιλ μετακινήθηκε στο Σικάγο.

      Το 1914, ταξιδεύοντας μόνος του ήρθε ο Παναγιώτης Παναγιώτου. Εγκαταστάθηκε στο Χάβερχιλ, με τη βοήθεια του φίλου του Ευστ. Λιάκουρα. 

     Το 1920, στο δεύτερο ταξίδι του στην Αμερική, ο Νικόλαος Πιστόλης ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Χάβερχιλ. Εκεί τον περίμενε ο φίλος του Ευθύμιος Πισλής.

      Συνολικά, στο Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, εγκαταστάθηκαν και εργάστηκαν 21 άνθρωποι της Γλούνιστας, αποτελώντας τη μεγαλύτερη αριθμητικά παροικία του χωριού.

     Στο Πόρτλαντ, Μέην : Το 1909 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν οι : Λουκάς Καρμίρης και Κωνσταντίνος Μίγγος. Τους περίμεναν εκεί και βοήθησαν στην εξασφάλιση εργασίας οι συγγενείς τους Νικόλαος Καρμίρης και Παναγιώτης Μίγγος. Το ίδιο έτος (1909) ήρθε στο Πόρτλαντ ο Αριστείδης Ντάνος, που είχε αρχικά εγκατασταθεί στο Χάβερχιλ.

Η πόλη Πόρτλαντ του Μέην

    Το 1911, ήρθαν στο Πόρτλαντ ο Βλάσης Συλλαίος, ο Λεωνίδας Κατσαβός και ο Κων/νος Μίγγος. Τους περίμεναν οι συγγενείς τους Ιωάννης Σταθόπουλος, Αχιλλέας Παπαθανασίου και Παναγιώτης Μίγγος. Το ίδιο έτος (1911) μετεγκαταστάθηκε ο Κων/νος Κατσαβός από τη Βοστώνη και ήρθε στο Πόρτλαντ.

     Το 1912 όλοι οι μετανάστες της Γλούνιστας κατέληξαν στο Πόρτλαντ του Μέην. Αυτοί ήταν οι: Δήμος Δαδιώτης, Βασίλειος Καφούσης, Γεώργιος Κυριαζής, Λουκάς Σταθόπουλος και Ευθύμιος Τσιλίρης. Εκεί τους περίμεναν και βοήθησαν οι συγγενείς τους Γεώργιος Δαδιώτης, Κώστας Κατσαβός και Ιωάννης Σταθόπουλος.

     Το 1914 ήρθαν από την πατρίδα και εγκαταστάθηκαν στο Πόρτλαντ οι μετανάστες Βασίλειος Δαδιώτης και Δημήτριος Μίγγος. Τους δέχτηκε και βοήθησε ο συγγενής τους Γεώργιος Δαδιώτης. Το ίδιο έτος (1914) έφυγε από το Πόρτλαντ ο Λεωνίδας Κατσαβός και πήγε στη Μιννεάπολη.

     Συνολικά, στο Πόρτλαντ ήρθαν και εγκαταστάθηκαν περισσότερα από 13 άτομα της Γλούνιστας.

Haymarket Square

(Πλατεία Αγοράς σανού),

Βοστώνη, 1909

    Στη Βοστώνη[20] : Το 1909 ήρθε και εγκαταστάθηκε ο Αθανάσιος Καρμίρης. Τον περίμενε και βοήθησε ο συγγενής του Νικόλαος Καρμίρης. Επίσης ήρθε στη Βοστώνη (στο πρώτο του ταξίδι στην Αμερική) ο Δημήτριος Τραγγανίδας. Το ίδιο έτος, μια τετράδα μεταναστών (Καφούσης, Αριστ. Ντάνος, Σιλέος και Τραγανίδας) άλλαξαν προτίμηση τελικού προορισμού και αντί για τη Βοστώνη κατέληξαν στο Χάβερχιλ.

     Το 1911 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη Βοστώνη ο Κώστας Κατσαβός και ο Γεώργιος Μπασακάλης. Τους περίμενε και τους βοήθησε να βρουν δουλειά ο Κωνσταντίνος Μίγγος.

     Το 1913 πήγε στις ΗΠΑ μεμονωμένα ο Δημήτριος Τραγγανίδας, επιλέγοντας ως τόπο εργασίας τη Βοστώνη. Εκεί ήταν ο ξάδερφός του Σταθόπουλος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του.

     Συνολικά, στη Βοστώνη ήρθαν και εγκαταστάθηκαν 4 άτομα του χωριού.

     Στη Νέα Υόρκη : Έφτασαν εδώ και εγκαταστάθηκαν αρχικά, το 1906, δύο από τους πρωτοπόρους μετανάστες της Γλούνιστας. Αυτοί ήταν οι : Γεώργιος Δ. Καραΐνδρος και Κωνσταντίνος Κυριαζής. Εκεί τους βοήθησε ο φίλος τους Δημ. Σάφος.

     Το Νοέμβριο του 1907 έφτασε στη Νέα Υόρκη για δουλειά ο Δημήτριος Καφούσης. Πάλι είχε τη βοήθεια του Δημ. Σάφου.

    Το 1914, έφτασε μεμονωμένα ο Ζαχαρίας Γεωργίου. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του. Εκτιμήθηκε η Νέα Υόρκη ως πιθανός τόπος προορισμού εφόσον τα στοιχεία είναι δυσανάγνωστα.

    Συνολικά, τη Νέα Υόρκη επέλεξαν 4 άτομα του χωριού, ως τόπο εργασίας.

     Στη Μιννεάπολη[21] : Το 1910, ήρθε στο πρώτο ταξίδι του ο Γεώργιος Καμάρας και εγκαταστάθηκε. Επέστρεψε στην πατρίδα το 1913.

     Το 1914 ήρθαν στη Μιννεάπολη ο Χαράλαμπος Καμάρας, ο Γεώργιος Λαχώριος και ο Γεώργιος Καμάρας με το δεύτερο ταξίδι του. Είναι φανερό ότι υπέδειξε στους άλλους δύο συγγενείς και συμπατριώτες ως τελικό προορισμό τη Μιννεάπολη. Τους περίμεναν και βοήθησαν στην εγκατάσταση ο Γ. Κριεζής και Λ. Κατσαβός.

     Συνολικά, στη Μιννεάπολη ήρθαν και εγκαταστάθηκαν 3 άτομα της Γλούνιστας.

Η Μιννεάπολη (το 1915) με τον ποταμό Μισσισιπή

     Στο Πόρτλαντ, Μινεσότα : Το 1909 ο Εμμανουήλ Καρμίρης και ο Ιωάννης Σταθόπουλος ήρθαν στο Πόρτλαντ και εγκαταστάθηκαν. Εκεί τους υποδέχτηκαν και βοήθησαν οι συγγενείς τους Λουκάς Καρμίρης και Νικ. Καρμίρης.

   Αυτοί οι δύο επέλεξαν αυτόν τον τόπο εργασίας στις ΗΠΑ.

     Μεμονωμένες επιλογές αποτελούν οι επόμενοι προορισμοί :

      Το Κόλφαξ (Colfax) της Αϊόβα, όπου πήγε ο Κώστας Παπακώστας, στο δεύτερο ταξίδι του στις ΗΠΑ, το 1914.

      Το Μπίνγκαμ Κάνυον (Bingham Canyon) της Γιούτα, όπου πήγε για εργασία, το 1914, ο Ταξιάρχης Κ. Καψής. Τον περίμενε εκεί ο αδερφός του Ευθύμιος Καψής.

      Το Ντάνβερς (Danvers) της Μασσαχουσέτης, όπου ήρθε και εγκαταστάθηκε ο Γεώργιος Ελαφρός στο δεύτερο ταξίδι του.

     Το Γουίλοκ (Willock) της Πενσυλβάνια επέλεξε ως τόπο εργασίας ο Παναγιώτης Αθανασίου το 1914. Εκεί τον περίμενε και βοήθησε ο ξάδερφός του Π. Σαφάκας.

     Συμπερασματικά, δύο Πολιτείες συγκέντρωσαν την μεγάλη προτίμηση των μεταναστών της Γλούνιστας. Η Μασσαχουσέτη, με τρεις τόπους (Χάβερχιλ, Βοστώνη και Ντάνβερς), όπου πήγαν 26 άτομα. Το Ιλλινόις και συγκεκριμένα το Σικάγο, όπου πήγαν 20 άτομα. Αυτές συγκέντρωσαν τo 60% των μεταναστών του χωριού αυτού.

    Από τα σόγια της Γλούνιστας (τις ευρύτερες οικογένειες) τους περισσότερους αριθμητικά μετανάστες στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : Καμάρας (με 6 άτομα), Ελαφρός, Καφούσης και Κυριαζής (με 5 άτομα), Γεωργίου, Καρμίρης, Μίγγος, Πιστόλης και Σταθόπουλος (με 4 άτομα), Καψής, Ντάνος, Παπακώστας, (με 3 άτομα), Κατσαβός, και Τραγγανίδας (με 2 άτομα), ενώ οι υπόλοιποι μετανάστες είναι μεμονωμένοι.

Βιβλιογραφία

1.       Αρχειακό υλικό

i.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.      Εφημερίδες – Περιοδικά

i   Αθανασίου Κων. Μπαλωμένου «Η Γραβιά της δεκαετίας του ’30» περ. «ΦΩΚΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» τεύχη 9-11, σελ. 168-186, Άμφισσα 2000-03.

ii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1 & 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα 

iii.  περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

iv.  Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες του Κλειτσού Ευρυτανίας στην Αμερική, εφ. “ΝΕΑ ΤΟΥ ΚΛΕΙΤΣΟΥ”, ένθετο, Καλοκαίρι 2009, Αθήνα.

3.      Βιβλία και Άρθρα

i.   «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.  Νικολ. Ταξ. Δαβανέλλου “Η ΡΕΚΛΑΜΑ (1850-1967)”, έκδ. Δήμου Λαμιέων, 2000.

iii.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iv.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από Διαδίκτυο.

---

[1] Το 1851 η Γλούνιστα είχε 280 κατοίκους, η δε Δερνίτσα είχε 152 κατ.

[2] Απόφ. Υπ. Εσ.  23032)2-6-1915 (ΦΕΚ 213/1915).

[3] Γιώργ. Δημητρίου : «Πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος- 20ός αι.)», περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2006 (27), σελ. 28, Λαμία.

[4] Στους παράγοντες που ώθησαν προς την υπερπόντια μετανάστευση, σημαντική θέση δίπλα στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες κατείχαν και οι πολιτικές συνθήκες. Η εμπόλεμη κατάσταση, αλλά και οι πολιτικές εκτροπές και ανωμαλίες γίνονταν πρόξενοι μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων. Η ανυποταξία στο στρατό τις δύο δεκαετίες 1890-1910 ήταν σημαντική. Για τις τότε κυβερνήσεις αποτέλεσε μια επιθυμητή εκτόνωση και διέξοδο από το μεγάλο και άλυτο πρόβλημα της ληστείας.

[5] Κυμαίνονταν από 100 μέχρι 400 δραχ. σε αξία της εποχής εκείνης. Με τον ανταγωνισμό των εταιρειών και με το μεγάλο αριθμό μεταναστών σε κάθε ταξίδι (1.000-1.500 άτομα), το ταξίδι έφτασε να κοστίζει 60 δραχμές. Πάντως ήταν σημαντικό ποσό για τα χρόνια εκείνα.

[6] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[7] Αντιπρόσωπος (πράκτορας) για τη Φθιώτιδα ήταν ο Αθανάσιος Γιαννούκος, με γραφείο στην οδό Ρήγα Φεραίου στη Λαμία.

[8] Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου ένας στους επτά μετανάστες παρέμενε στη Νέα Υόρκη, που είχε το 1910 πάνω από 12.000 Έλληνες. Οι υπόλοιποι συνέχιζαν την πορεία τους στην τεράστια αμερικανική ενδοχώρα.

[9] «Ο βίος εν Νέα Υόρκη είναι αρκούντως πολυδάπανος. Αν ο μετανάστης μείνει ημέρας τινάς άεργος ενταύθα και δεν έχει συγγενείς ή φίλους, οι οποίοι να δαπανώσι δι΄ αυτόν, οφείλει να υπολογίζει εν τουλάχιστον δολλάριον καθ΄ ημέραν δια τροφήν και κατοικίαν, ήτοι πέντε περίπου φράγκα. Και ταύτα αν τρώγει εις τα ελληνικά μικροεστιατόρια και αποφεύγει τα ποτά και τα κεράσματα. Οιονδήποτε ποτόν στοιχίζει το ολιγότερον 5 σεντς, ήτοι 25 λεπτά. Καλόν είναι ο μετανάστης να προσπαθεί να μη μείνει μακρόν χρόνον εν Νέα Υόρκη, αλλά να διευθύνεται εις το εσωτερικόν». [Από τον «Οδηγόν του Μετανάστου», 1910].

[10] Ο Ιωάννης Δ. Στρογγύλης από το Δαδί, έφυγε στις 25 Σεπτεμβρίου 1906 από το λιμάνι της Πάτρας με το πλοίο “Gerty ” και στις 18 Οκτωβρίου αποβιβάστηκε στην Αμερική. Ήταν τότε 29 ετών, ανύπαντρος και ως εργάτης δήλωσε ως τόπο προορισμού το Χάβερχιλ της Μασσαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Σταθόπουλος.

[11] Μαζί του ταξίδεψε και ο Αντώνιος Καρμίρης, 23 ετών από το Μπράλο.

[12] Είχε δηλώσει ως προηγούμενη διαμονή  το Δαδί. Από τους πρωτοπόρους της Γλούνιστας στην Αμερική από το 1906, σε ηλικία 18 ετών.

[13] Στο βιβλίο μεταναστών υπάρχει διαγραφή του τόπου προορισμού.

[14] Προφανώς το συζήτησαν μεταξύ τους οι συμπατριώτες και γι’ αυτό άλλαξαν γνώμη κι άλλοι.

[15] Οι περισσότεροι μετανάστες ασχολήθηκαν μετά με το εμπόριο και τα ελεύθερα επαγγέλματα, ενώ άλλοι πολλοί σε διάφορες υπηρεσίες, έχοντας πάντα στο νου τους πώς να κερδίσουν συντομότερα και να επιστρέψουν στην πατρίδα.

[16] Βλ. περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

[17] όπως η φυματίωση, η γρίπη (ιδιαίτερα η ισπανική γρίπη του 1918) και τα αφροδίσια νοσήματα (σύφιλη). Οι απλές μολύνσεις από χτυπήματα μπορούσαν να οδηγήσουν στο θάνατο, εφόσον δεν είχαν ανακαλυφθεί τα αντιβιοτικά.

[18] Σικάγο (Chicago) : Πόλη που ιδρύθηκε το 1833. Το 1871 από μεγάλη πυρκαγιά κάηκε το 1/3 της πόλης. Από 1 εκατομ. κατοίκους το 1890, πέρασε τα 3 εκατομ. κατοίκους το 1920. Έγινε γρήγορα ένα από τα μεγαλύτερα διαμετακομιστικά κέντρα της βόρειας Αμερικής και στο βιομηχανικό και οικονομικό κέντρο των Μεσοδυτικών Πολιτειών.

     Πολυεθνική πόλη με διάφορες εθνότητες. Η ελληνική κοινότητα της πόλης βρίσκεται κυρίως κατά μήκος της οδού Χάλστεντ (Halsted street) δυτικά από το κέντρο της πόλης. Σήμερα το Σικάγο είναι η μεγαλύτερη πόλη στην πολιτεία του Ιλλινόις και η 3η μεγαλύτερη από άποψη πληθυσμού στις ΗΠΑ. Ο πληθυσμός της (το 2005) ήταν 2.842.518 κάτοικοι. 

[19] Χάβερχιλ (Haverhill, Massachusetts) : Άρχισε ως κοινότητα αγροκτημάτων. Από υδραυλική ισχύ λειτουργούσαν πριονιστήρια και αλευρόμυλοι.  Στο 18ο αιώνα, το Haverhill ανέπτυξε μονάδες κονσερβοποιείων, τη ναυτιλία και τη ναυπηγική. Από το 1818 έως 1837 επεκτάθηκε ο σιδηρόδρομος στο Haverhill. Εξελίχθηκε σε βιομηχανικό κέντρο.

  Το Χάβερχιλ ανήκει στο νομό του Essex και στην πολιτεία της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ. Το 2007 είχε 59.902 κατοίκους.

[20] Βοστώνη (Boston) : Ιδρύθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1630, από Άγγλους αποίκους. Είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις των ΗΠΑ. Θεωρείται το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής, (θεωρείται ως η ανεπίσημη "Πρωτεύουσα της Νέας Αγγλίας"). Τα τέλη του 18ου αιώνα, στην περιοχή της Βοστώνης έγιναν πολλά σημαντικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης.  Η Βοστώνη έγινε κέντρο μεταποίησης με βιομηχανίες ενδύματος και δερμάτινων. Διέθετε πολλά εργοστάσια. Βοήθησε το μεταφορικό δίκτυο μέσω ποταμών και μετά του σιδηροδρόμου. Το 1822 αναγνωρίστηκε επίσημα η πόλη της Βοστώνης. Από τότε δέχτηκε πολλά κύματα μεταναστών (πρώτα Ιρλανδούς, πολλούς ευρωπαίους, κ.ά.).

   Ανήκει στην Πολιτεία της Μασσαχουσέτης, στο Νομό  Σάφολκ (Suffolk) και το 2007 είχε πληθυσμό 608.352 κατοίκους.

[21] Μιννεάπολη (Minneapolis) : Βρίσκεται στην αμερικανική πολιτεία της Μιννεσότα (είναι η πρωτεύουσα της πολιτείας). Διαρρέεται από τον ποταμό Μισσισιπή (η πόλη βρίσκεται στις δύο όχθες του), στη συμβολή με τον παραπόταμο Μινεσότα. Η πόλη είναι πάρα πολύ πλούσια σε νερό με πάνω από είκοσι λίμνες, υγροτόπους, καταρράκτες, που συνδέονται μεταξύ τους. Με την Saint Paul είναι αδελφές πόλεις.

    Η γη αυτή ανήκε στη φυλή των Σιού. Από το 1856 ιδρύθηκε η πόλη και ενσωματώθηκε στις ΗΠΑ το 1867. Χάρη στην υδραυλική ενέργεια αναπτύχθηκαν πριονιστήρια (για την άφθονη ξυλεία), μηχανουργεία, εκκοκκιστήρια, αλευρόμυλοι εργοστάσια επεξεργασίας μαλλιού, χαρτιού και ξυλείας. Η Μιννεάπολη ήταν κάποτε το παγκόσμιο κέντρο αλευροποιίας και κόμβος για την ξυλεία μεταξύ Σικάγου και Σηάτλ. Δέχτηκε πολλούς μετανάστες, με πρώτους τους Σκανδιναβούς (από το 1865) και από την αλλαγή του αιώνα από την Ευρώπη (και πολλούς Έλληνες).

    Ο πληθυσμός της Μιννεάπολης (απογραφή 2006) είναι 372.833 κάτοικοι.