Από το Νικολίτσι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1908-1937)

 

Προλεγόμενα

   Το Νικολίτσι είναι χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, 25 χμ. από τη Σπερχειάδα, σε υψόμετρο 660 μ. στις πλαγιές του όρους Γουλινάς. Από τη μελέτη των μεταναστών αυτού του χωριού βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 29 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2025. Δεν το έχω επισκεφθεί.

Εκκλησία στο Νικολίτσι (από το Διαδίκτυο)

   Για το τελικό αποτέλεσμα χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα) και τελικά βρέθηκαν τα 29 ονόματα μεταναστών. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία, Σπερχειάδα, Γαρδίκι Ομιλαίων) ή άλλο χωριό της περιοχής.

 

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Νικολίτσι, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα, θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Νικολίτσι

   Από τις 28 Δεκεμβρίου 1836 ο οικισμός Νικολίτσιον προσαρτήθηκε στο δήμο Ομιλαίων του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Έγινε αλλαγή και προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος. Στις 20 Νοεμβρίου 1878, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Σπερχειάδος και προσαρτήθηκε πάλι στο δήμο Ομιλαίων.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Ομιλαίων και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Κυριακοχωρίου. Στις 20 Δεκεμβρίου 1913, ο οικισμός αποσπάστηκε από την Κοινότητα Κυριακοχωρίου. Συστάθηκε νέα κοινότητα Νικολιτσίου, με τον οικισμό και ομώνυμη έδρα.

   Στις 2 Ιουλίου 1941 η κοινότητα Νικολιτσίου καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος του νομού Φθιωτιδοφωκίδος.

   Στις 31 Μαρτίου 1943 ο νομός διαιρέθηκε και ο οικισμός υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος. Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 η κοινότητα Νικολιτσίου καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος. Στις 7 Ιουνίου 2010, ο δήμος Σπερχειάδος καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Μακρακώμης (με πρωτεύουσα τη Σπερχειάδα).

   Ο πληθυσμός του (απογραφή 2011) ήταν 48 κάτοικοι.

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Νικολίτσι στην Αμερική[1]

   Από τα 29 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (12) έφυγαν το 1912 (ποσοστό 41 %). Συνολικά καταγράφηκαν 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 21 % του πληθυσμού, που είναι πολύ μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και λιγότερο με τη γεωργία. Η περιοχή δεν κάλυπτε τις ανάγκες της ζωής[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν άνδρες (υπήρξε και μια γυναίκα η Τασία Μ. Κοντοδήμα). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή βλέπουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι και 20 ετών (με 14 άτομα). Ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 30 ετών (με 8 άτομα) και λιγότεροι ήταν οι μετανάστες ηλικιών 21-30 ετών (με 7 άτομα). Η κατανομή των μεταναστών από το Νικολίτσι σε ομάδες ηλικιών δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

 Μικρότερες ηλικίες μεταναστών είχαν οι :

 (α) Κοντοδήμας Κων/νος Μ., ετών 9 (πήγε το 1937)

 (β) Καϊδαντζής Ιωάννης, ετών 17 (πήγε το 1914)

 (γ) Κοντοδήμας Μιλτιάδης, ετών 17 (πήγε το 1917)

 (δ) Καϊδαντζής Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το 1909)

 (ε) Ριρής Ταξιάρχης, ετών 18 (πήγε το 1912)

 

     Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών είχαν οι :

(α) Κοντοδήμα Τασία Μ., ετών 39 (πήγε το 1937)

(β) Ριρής Ευάγγελος, ετών 37 (πήγε το 1912)

(γ) Χρήστου Νικόλαος, ετών 37  (πήγε το 1908)

(δ) Ζησιμόπουλος Δημήτριος, ετών 36 (πήγε το 1920)

(ε) Κοντοδήμος Δημήτριος, ετών 36 (πήγε το 1912)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 25 έτη.

  Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση, οι περισσότεροι μετανάστες από το Νικολίτσι ήταν άγαμοι (17 άτομα). Βλ. Πίνακα 4.

   Από τις οικογένειες του χωριού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά καταγράφηκαν 12 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 29 μετανάστες από το Νικολίτσι. Οι περισσότεροι επέλεξαν να φύγουν από το λιμάνι του Πειραιά (11 άτομα). Από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 9 άτομα. Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένα λιμάνια. (βλ. Πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

   Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση, οι περισσότεροι μετανάστες από το Νικολίτσι (18 άτομα) έφυγαν με πλοία ξένης πλοιοκτησίας, ενώ με ελληνικά πλοία έφυγαν οι υπόλοιποι (11).

   Σε ένα ταξίδι, το 1909, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 5 μετανάστες με το πλοίο ελληνόκτητο “Patris”. Το έτος 1912, από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 6 μετανάστες με το πλοίο “Alice”. Το ίδιο έτος (1912), από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 6 άτομα με το πλοίο “San Guglielmo”.

   Έγιναν 4 ομαδικά ταξίδια και 8 από μεμονωμένα άτομα. Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο μέχρι τον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Νικολίτσι φαίνονται στον Πίνακα 7. Οι περισσότεροι επέλεξαν τις πολιτείες της Βιρτζίνια, της Νέας Υόρκης, του Ουισκόνσιν και της Νεβάδα. Λιγότεροι πήγαν σε άλλες δύο πολιτείες.

   Πιο αναλυτικά, στον επόμενο πίνακα δίνονται και οι τόποι που επέλεξαν οι μετανάστες (σε παρένθεση δίνεται ο αριθμός μεταναστών):

 
                                           ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

                    2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

Όλοι οι μετανάστες δήλωσαν εργάτες.

   

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Είναι βέβαιο ότι έγιναν τουλάχιστον από τους Δημήτριο Ζησιμόπουλο και Μιλτιάδη Κοντοδήμα. Όμως το αρχείο δεν δίνει στοιχεία.

 

Σημείωση : Επίσης δεν δίνει στοιχεία για τους μετανάστες από το Νικολίτσι : Λάμπρο Ζησιμόπουλο, Νικόλαο Ζησιμόπουλο, Ηλία Κοντοδήμο και Ιωάννη Κοντοδήμο.

  

4.  Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Νικολίτσι

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες  από το Νικολίτσι, που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Νικολίτσι δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως καταγράφηκαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

  

α/α       Ονοματεπώνυμο               χρ. άφιξης    ηλικία     έγγαμος    Πλοίο που ταξίδεψε    Λιμάνι   αναχώρ.

1        Αργύρης Νικόλαος                2-6-1909        23         όχι          Patris                     Πειραιάς

2        Ζησιμόπουλος Δημήτριος       4-10-1920      36         ναι          Megali Hellas           Πειραιάς

3        Ζησιμόπουλος Ηλίας Κ.          14-3-1912      26         όχι          Alice                      Πάτρα

4        Καϊδαντζής Ανδρέας              6-10-1909      23         ναι          Oceania                  Πάτρα

5        Καϊδαντζής Απόστολος           14-3-1912      19         όχι          Alice                      Πάτρα

6        Καϊδαντζής Ιωάννης              28-3-1914      17         όχι          Themistocles           Πειραιάς

7        Καϊδαντζής Νικόλαος             2-6-1909        34         ναι          Patris                     Πειραιάς

8        Καϊδαντζής Νικόλαος Ι.          14-7-1909      18         όχι          Patris                     Πειραιάς

9        Καϊδαντζής Παναγιώτης         14-3-1912      27         ναι          Alice                      Πάτρα

10      Καπώνης Γεώργιος               2-6-1909        29         όχι          Patris                     Πειραιάς

11      Καραντζίκος Γρηγόριος         2-6-1909        20         όχι          Patris                     Πειραιάς

12      Κοντοδήμα Τασία Μ.              23-12-1937     39         ναι          Normandie             Χάβρη

13      Κοντοδήμας Κων/νος Μ.        23-12-1937     9           όχι          Normandie             Χάβρη

14      Κοντοδήμας Μιλτιάδης           13-2-1917      17         όχι          Patris                     Πειραιάς

15      Κοντοδήμος Δημήτριος          14-3-1912      35         ναι          Alice                      Πάτρα

16      Κοντοδήμος Κων/νος            14-1-1908      35         ναι          Themistocles           Πειραιάς

17      Κοντοδήμος Κων/νος            14-3-1912      36         ναι          Alice                      Πάτρα

18      Νικολάου Κωνσταντίνος         14-3-1912      35         ναι          Alice                      Πάτρα

19      Νικολάου Πέτρος                  1-5-1912        19         όχι          San Guglielmo         Νάπολη

20      Ριρής Δημήτριος                   1-5-1912        19         όχι          San Guglielmo         Νάπολη

21      Ριρής Ευάγγελος                  1-5-1912        37         ναι          San Guglielmo         Νάπολη

22      Ριρής Θωμάς                        1-5-1912        19         όχι          San Guglielmo         Νάπολη

23      Ριρής Κωνσταντίνος              10-4-1911      20         όχι          San Guglielmo         Νάπολη

24      Ριρής Σπύρος                       13-7-1909      19         όχι          Alice                      Πάτρα

25      Ριρής Ταξιάρχης                   1-5-1912        18         όχι          San Guglielmo         Νάπολη

26      Τσιτσιμίγκος Απόστολος        2-6-1909        30         ναι          Patris                     Πειραιάς

27      Φέκας Στυλιανός 1                2-6-1909        22         όχι          Patris                     Πειραιάς

28      Φέκας Στυλιανός 2                6-10-1909      19         όχι          Oceania                  Πάτρα

29      Χρήστου Νικόλαος                1-5-1912        37         ναι          San Guglielmo         Νάπολη

 

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από το χωριό Νικολίτσι στις ΗΠΑ

 

(i)   Ο πρωτοπόρος του 1907

    Το δρόμο προς την Αμερική από το Νικολίτσι άνοιξε ο Κωνσταντίνος Κοντοδήμος. Στα τέλη του έτους, στις 19 Δεκεμβρίου 1907, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκε στο πλοίο “Themistocles”  και στις 14 Ιανουαρίου 1908 κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Αλεξάνδρα (Alex). Προορισμός[4] του για δουλειά (με 63 $ μαζί του) ήταν η τοποθεσία Μακ Γκιλ (McGill) της Νεβάδα, κοντά στον πατέρα του Ιωάννη Κοντοδήμο.

 

(ii)  Η μεγάλη φυγή μεταναστών του 1909

   Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν 4 μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (2 ομαδικά και άλλα 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 10 άτομα από το Νικολίτσι. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε έξη άτομα και περιλάμβανε τους : Νικ. Αργύρη, Νικ. Καϊδαντζή, Γεώρ. Καπώνη, Γρηγ. Καραντζίκο, Απόστ. Τσιτσιμίγκο και Στυλ. Ι. Φέκα. Στις 14 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Νικόλαος Αργύρης ήταν 23 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Αδάμ. Με 20 $ για τα αναγκαία πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λάγιος[5].

·         Ο Νικόλαος Καϊδαντζής ήταν 34 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά, με 18 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε[6] (Dante) της Βιρτζίνια, με γνωστό του στις ΗΠΑ, το φίλο του Κωνστ. Μπούρα στη Νέα Υόρκη.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

·         Ο Γεώργιος Καπώνης (Kapionis)ήταν 29 ετών. Στο Νικολίτσι ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Με 18 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λάγιος.

·         Ο Γρηγόριος Καραντζίκος ήταν 30 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ευθύμιος. Με 18 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Μαμπλέκος[7].

·         Ο Απόστολος Τσιτσιμίγκος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Σταθούλα. Προορισμός του για δουλειά (με 16 $ μαζί του) ήταν το Καστλ Γκέιτ (Castle Gate) της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Νίκος Αντωνόπουλος.

·         Ο Στυλιανός Φέκας 1 ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του ονομαζόταν Νικόλαος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Σταμούλης[8].

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Σπύρο Ριρή. Στις 20 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Alice” και στις 13 Ιουλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 19 ετών. Γεννήθηκε στο Νικολίτσι, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ανδρέας. Αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, με 33 $ μαζί του, κοντά στο φίλο του Ιωάννη Λάγιο.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Νικόλαο Ι. Καϊδαντζή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 27 Ιουνίου αναχώρησε με το πλοίο “Patris” και στις 14 Ιουλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Με 120 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λάγιος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από δύο άτομα, τους Ανδ. Καϊδαντζή και Στυλ. Φέκα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 20 Σεπτεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 6 Οκτωβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Πρόσθετα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Ανδρέας Καϊδαντζής ήταν23 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Η γυναίκα του ονομαζόταν Παναγιού. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη[9] Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Καϊδαντζή.

·         Ο Στυλιανός Φέκας2 ήταν 19 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Το όνομα του πατέρα του ήταν Νικόλαος. Με 20 $ μαζί του για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη[10] Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του Νικόλαος Ψυχογιός.

 

(iii)   Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο  1911

   Έγινε από τον Κωνσταντίνο Ριρή. Από την Ελλάδα έφυγε  με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 25 Μαρτίου αναχώρησε με το πλοίο “San Giovanni” και στις 10 Απριλίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής  γράφτηκε η λέξη Milleon (δηλ. Ομιλαίων), επειδή το Νικολίτσι ανήκε στο δήμο Ομιλαίων. Η μητέρα του ονομαζόταν Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, κοντά στο νονό του (godfather)  Δημ. Κόντο.

 

(iv)   Δύο ομαδικές αναχωρήσεις στο  1912

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από έξη άτομα και περιλάμβανε τους : Ηλία Ζησιμόπουλο, Απόστ. Καϊδαντζή, Παναγ. Καϊδαντζή, Δημ. Κοντοδήμο, Κων. Κοντοδήμο και Κων. Νικολάου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 26 Φεβρουαρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 14 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υπάρχον αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον ότι :

·         Ο Ηλίας Ζησιμόπουλος ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κώστας. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η μικρή πόλη Μακ Γκιλ (McGill) της Νεβάδα, κοντά στον αδερφό του Λάμπρο Ζησιμόπουλο.

·         Ο Απόστολος Καϊδαντζής ήταν 19 ετών. Στο Νικολίτσι είχε τη μητέρα του Αθανασία. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο συγγενής του Χρήστος Στέφος.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

·         Ο Παναγιώτης Καϊδαντζής ήταν 27 ετών και παντρεμένος.  Στο Νικολίτσι είχε τον πατέρα του Βασίλειο. Με 29 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σεμπόιγκαν του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Στυλιανό.

·         Ο Δημήτριος Κοντοδήμος ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Γκέκα[11].

·         Ο Κωνσταντίνος Κοντοδήμος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Αλεξάνδρα. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην τοποθεσία Μακ Γκιλ (McGill) της Νεβάδα, όπου ήταν ο αδερφός του Ηλίας Κοντοδήμος.

·         Ο Κωνσταντίνος Νικολάου ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην τοποθεσία Μακ Γκιλ της Νεβάδα, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Ζησιμόπουλο.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε έξη άτομα και περιλάμβανε τους : Πέτρ. Νικολάου, Δημ. Ριρή, Ευάγ. Ριρή, Θωμά Ριρή, Ταξ. Ριρή και Νικ. Χρήστου. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 18 Απριλίου ανέβηκαν στο πλοίο “San Guglielmo” και την 1η Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Συμπληρωματικά στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Πέτρος Νικολάου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας  του ονομαζόταν Ευθύμιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Νικόλαος Νικολάου.

·         Ο Δημήτριος Ριρής ήταν 19 ετών. Στο Νικολίτσι είχε τη μητέρα του Ασπασία. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικόλαος Χαϊδάμης.

·         Ο Βαγγέλης Ριρής ήταν 37 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Φθιώτιδος”. Η γυναίκα του ονομαζόταν Γεωργίτσα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά στον αδερφό του Σπύρο Ριρή.

·         Ο Θωμάς Ριρής[12] ήταν 19 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Γαρέφω. Αναζητούσε δουλειά, μς 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ανέστης Ψυχογιός[13].

·         Ο Ταξιάρχης Ριρής ήταν 18 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Φθιώτιδος”. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ανδρέας. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά στον αδερφό του Σπύρο Ριρή.

·         Ο Νικόλαος Χρήστου ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικόλαος Ζησιμόπουλος.

 

Πλοίο “San Guglielmo”  (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

(v)    Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο  1914

   Έγινε από τον Ιωάννη Καϊδαντζή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 9 Μαρτίου έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles”  και στις 28 Μαρτίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Γρηγόριος. Αναζητούσε δουλειά, με 36 $ μαζί του στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Παναγιώτη Καϊδαντζή.

 

(vi)   Μεμονωμένες αναχωρήσεις στα έτη 1917 και 1920

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1917 έγινε από τον Μιλτιάδη Κοντοδήμα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 27 Νοεμβρίου 1916 ανέβηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 11 Φεβρουαρίου[14] 1917 (!) κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 17 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Γαρδίκι. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κώστας. Με 11 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Λούη Κοντοδήμο.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Δημήτριο Ζησιμόπουλο. Στις 14 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “MegaliHellas” και στις 4 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Ο Δημήτριος Ζησιμόπουλος ήταν αμερικανός πολίτης (U.S. Citizen). Το προηγούμενο ταξίδι του είχε γίνει το 1915. Δεν είναι γνωστός ο τόπος προορισμού του.

 

Πλοίο Megali Hellas (Photo: Richard Faber Collection)

                (vii)  Μία ομαδική αναχώρηση στο 1937

   Περιλάμβανε δύο άτομα της ίδιας οικογένειας, την Τασία Μ. Κοντοδήμα και το γιο της Κων. Κοντοδήμα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 18 Δεκεμβρίου 1937, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Normandie” και στις 23 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας ενημερώνουν ότι :

·         Η Τασία Κοντοδήμα ήταν 39 ετών και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Ως τόπο διαμονής της δήλωσε τη Σπερχειάδα. Πλησιέστερη συγγενή της στην πατρίδα δήλωσε την αδερφή της. Με 40 $ για τα πρώτα τους έξοδα (για 2 άτομα), πήγαινε στο Σικάγο, για να συναντήσει το σύζυγό της Μ. Κοντοδήμα (το Μ. σημαίνει Μιλτιάδης).

·         Ο Κωνσταντίνος Κοντοδήμας ήταν 9 ετών. Δηλώθηκε ως σπουδαστής (student). Με τη μητέρα του Τασία, πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο πατέρας του.

---

            Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Γενικές απογραφές πληθυσμού στα έτη 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt από τις 7 & 14 Ιουλίου 2014 (α’ & β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από το Κυριακοχώρι Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάιο 2025. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 7 Μαΐου 2025.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Σπερχειάδα (ή Αγά) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1924)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 5 Μαΐου 2017.

8. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Απ’ το Γαρδίκι Ομιλαίων μετανάστες στην Αμερική (1903-1921)”.  Εκδόθηκε σε βιβλίο από το Σύλλογο Απανταχού Γαρδικιωτών Ομιλαίων Φθιώτιδος, 2013, Λαμία.

9.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

10.  περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

11.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμία.

12.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

13.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

14.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

15.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 29 ονομάτων μεταναστών από το Νικολίτσι βρέθηκαν 4 αναλφάβητοι (ποσοστό 14 %).

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Αρχικός τόπος προορισμού ήταν N.Y. New York.

[5]Από τη Λαμία (όπως δήλωσε). Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 19 ετών. Γράφτηκε ως σπουδαστής (student). Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[6]Αρχικός τόπος προορισμού ήταν η Νέα Υόρκη (N.Y., New York).

[7]Από το Κυριακοχώρι. Πήγε στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 37 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη.

[8]Από το Γαρδίκι. Πήγε το 1906 στην Αμερική, σε ηλικία 19 ετών. Προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη.

[9]Αρχικός τόπος προορισμού ήταν η πόλη Μπλούφιλντ (Bluefield) της Δυτικής Βιρτζίνια.

[10]ό.π.

[11]Από το Γαρδίκι Ομιλαίων. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 19 ετών. Αρχικός προορισμός του για δουλειά ήταν το Σικάγο.

[12]Φέρει σφραγίδα που γράφει DEPORTED (δηλ. απελάθηκε).

[13]Από το Κυριακοχώρι.

[14]Το ήλεγξα πάλι, γιατί δεν το πίστευα. Η διάρκεια του ταξιδιού ήταν 45 μέρες! Πιο πιθανή είναι η περίπτωση το πλοίο να έπαθε βλάβη στο ταξίδι και γι’ αυτό έκανε ενάμιση μήνα για να φτάσει.