Από το Δερμάτι Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1910-1924)

Προλεγόμενα

  Το Δερμάτι είναι ένα πολύ ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, στην απότομη πλαγιά του όρους Χελιδόνα. Σ’ ένα πλάτωμα της πλαγιάς, είναι η “Ράχη”, όπου είναι το κέντρο του χωριού, με τον Ι. Ν. της Αγίας Παρασκευής με το μοναδικό καμπαναριό και το έρημο Δημοτικό Σχολείο. Το χωριό χωρίζεται στον “Πέρα Μαχαλά” και στον “Δώθε Μαχαλά”. 

Το χωριό Δερμάτι (Η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Δερμάτι. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 16 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2020.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 13 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν στοιχεία για 16 άτομα. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Δερμάτι, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτό. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία, Αθήνα). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Δερμάτι, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

---

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Δερμάτι Ευρυτανίας

   Από τις 30 Σεπτεμβρίου 1836, ο οικισμός Δερμάτι, προσαρτήθηκε στο δήμο Οιχαλίας, του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας. Ο δήμος Οιχαλίας μετονομάστηκε αργότερα σε δήμο Καρπενησίου.

   Το  1899 ο οικισμός υπαγόταν στο νομό Ευρυτανίας. Το 1909 αποσπάστηκε από το νομό Ευρυτανίας και υπαγόταν πάλι στο νομό Αιτωλοακαρνανίας.

   Στις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός Δερμάτι αποσπάστηκε από το δήμο Καρπενησίου και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καρίτσης Καρπενησίου.  Στις 25 Μαΐου 1919 ο οικισμός Δερμάτι αποσπάστηκε και ιδρύθηκε κοινότητα Δερματίου με ομώνυμη έδρα.

   Από τις 22 Μαρτίου 1943 ο οικισμός και η κοινότητα Δερμάτι αποσπάστηκαν από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και πλέον υπάγονται στο νομό Ευρυτανίας.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (με το σχέδιο “Καποδίστριας”), η κοινότητα Δερματίου καταργήθηκε και ο οικισμός Δερμάτι προσαρτήθηκε στο δήμο Ποταμιάς.

   Από τις 7 Ιουνίου 2010 (με το σχέδιο “Καλλικράτης”), ο οικισμός Δερμάτι αποσπάστηκε από το δήμο Ποταμιάς, που καταργήθηκε και ο οικισμός Δερμάτι προσαρτήθηκε στο δήμο Καρπενησίου.

    Στην απογραφή του 2011, είχε 21 μονίμους κατοίκους.

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 16 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (4) έφυγαν το έτος 1912 (ποσοστό 25%). Συνολικά έγιναν 13 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 5 μετανάστες που έκαναν πολλαπλά ταξίδια (2πλά και ένα 3πλό).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε (τα 16 άτομα) ως προς τον πληθυσμό του χωριού ήταν 11 %, που είναι μεγαλύτερο σε σχέση με το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8%). Η περιοχή είχε μόνο κτηνοτροφία, ήταν πολύ ορεινή και δυσκόλευε πολύ τη ζωή[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 8 άτομα). Ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 4 άτομα) και μετά οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (με 3 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Δερμάτι, δίνεται στον πίνακα 3.

Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Καρδαράς Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το 1910)

(β) Σκορδάς Ευθύμιος, ετών 20 (πήγε το 1912)

(γ) Σκορδάς Σταύρος, ετών 20 (πήγε το 1910)

Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Γρούμπας Ιωάννης, ετών 44 (πήγε το 1914)

  

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 28 έτη.

   Οι σχετικά περισσότεροι μετανάστες από το Δερμάτι ήταν έγγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 16 μετανάστες, οι 9 ήταν έγγαμοι και οι υπόλοιποι 7 ήταν άγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 13 ταξίδια, που διακίνησαν τους 16 μετανάστες από το Δερμάτι. Οι περισσότεροι μετανάστες (11 άτομα) έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 69 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 3 μετανάστες. Μόνο ένας έφυγε από ξένο λιμάνι (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από το Δερμάτι (10 άτομα) έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν μόνον 6 άτομα.

   Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν πολύ περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 12 μεμονωμένα ταξίδια και  μόνον 1 ομαδικό. Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για  επαναπατρισμό.

    Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Δερμάτι φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Μασαχουσέτης, με 13 άτομα (ποσοστό 81%). Συγκεκριμένα, η πόλη της Βοστώνης (Boston) ήταν προορισμός για 12 μετανάστες! Ακολούθησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης. Μεμονωμένη προτίμηση καταγράφηκε στην πολιτεία της Πενσυλβάνια. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Μασαχουσέτη (Mass.)	Boston (12), Springfield (1)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (2)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Easton (1)
ΣΥΝΟΛΟ	16

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Το σύνολο σχεδόν των μεταναστών, δηλ. 15 άτομα δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Μόνον 1 δήλωσε επαγγελματίας. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	15
ζαχαροπλάστης (confectioner)	1
ΣΥΝΟΛΟ	16

Σημείωση : Ζαχαροπλάστης ήταν ο Ιωάννης Τριανταφύλλης.

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 5 άτομα που έκαναν πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι.

   Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Αριστείδης Καρδαράς :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1912-13 στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Νικόλαος Καρδαράς :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-13 στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Ευθύμιος Σκορδάς :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1912 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1920-24 πάλι στον ίδιο προορισμό. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1924 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Ιωάννης Τριανταφύλλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στην πόλη Ήστον (Easton) της Πενσυλβάνια.

5.    Σπυρίδων Τριχιάς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1920-26 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1927 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Δερμάτι

   Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Δερμάτι που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Δερμάτι δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α       Ονοματεπώνυμο             χρον. άφιξης  ηλικία   έγγαμος   Πλοίο που ταξίδεψε Λιμάνι αναχ.

1        Γρούμπας Ιωάννης            19-6-1914       44       ναι        Corcovado                   Πάτρα

2        Ζαχαρόπουλος Ζάχος        30-6-1912       30       ναι        Martha Washington       Πάτρα

3        Καρδαράς Αριστείδης         23-8-1912       23       όχι        Themistocles               Πειραιεύς

4        Καρδαράς Αριστείδης         14-4-1914       25       όχι        Saxonia                       Πάτρα

5        Καρδαράς Γεώργιος          2-4-1914        29       ναι        Laconia (1912)              Πάτρα

6        Καρδαράς Νικόλαος          28-4-1910       19       όχι        Patris                          Πάτρα

7        Καρδαράς Νικόλαος          21-11-1916     24       όχι        Dante Alighieri             Νάπολη

8        Σκορδάς Ευθύμιος            30-6-1912       20       όχι        Martha Washington       Πάτρα

9        Σκορδάς Ευθύμιος            2-4-1920        29       όχι        Pannonia                     Πάτρα

10       Σκορδάς Ευθύμιος            9-11-1924       32       ναι        Edison                        Πειραιεύς

11       Σκορδάς Σταύρος             28-4-1910       20                   Patris                          Πάτρα

12       Τριανταφύλλης Ιωάννης     30-6-1912       27       ναι        Martha Washington       Πάτρα

13       Τριανταφύλλης Ιωάννης     15-5-1921       37       ναι        Calabria                      Πάτρα

14       Τριχιάς Ελευθέριος            28-3-1910       35       ναι        Martha Washington       Πάτρα

15       Τριχιάς Σπύρος                 5-1-1921        27       ναι        King Alexander             Πειραιεύς

16       Τριχιάς Σπυρίδων              15-6-1927       23       ναι        Presidente Wilson         Πάτρα

---

6. Χρονικό μετανάστευσης από το Δερμάτι Ευρυτανίας

       i.    Ο πρωτοπόρος του 1910 – Η συνέχεια στο ίδιο έτος

    Ο άνθρωπος που τόλμησε το μεγάλο ταξίδι προς την Αμερική ήταν ο Ελευθέριος Τριχιάς. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 14 Μαρτίου έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις28 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Δερμάτι λεγόταν Φώτω. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Α. Παπακεντρής.

    Στο ίδιο έτος έγινε μια ομαδική αναχώρηση από δύο άτομα, τους: Νικ. Καρδαρά και Στ. Σκορδά. Στις 13 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 28 Απριλίου αφίχθηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Νικόλαος Καρδαράς ήταν 19 ετών. Ως τόπο γεννήσεως και προηγούμενης κατοικίας δήλωσε το Καρπενήσι. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Καρρά.

·         Ο Σταύρος Σκορδάς ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Φώτιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Νικόπουλος.

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

         ii.   Αύξηση μεταναστών στο 1912

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 μεταναστατευτικά  ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό κι 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άνθρωποι από το Δερμάτι. Αναλυτικά:

    Η ομαδική αναχώρηση του 1912 αριθμούσε τρία άτομα, τους : Ζαχ. Ζαχαρόπουλο, Ευθ. Σκορδά και Ιωάν. Τριανταφύλλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 17 Ιουνίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 30 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Ζάχος Ζαχαρόπουλος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Κασσός.

·         Ο Ευθύμιος Σκορδάς[4] ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο Δερμάτι λεγόταν Φώτιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Σταύρο Σκορδά.

·         Ο Ιωάννης Τριανταφύλλης ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ολυμπιάδα. Με 38 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γεώργιος Γαρδίκης[5].

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

    Η μεμονωμένη αναχώρηση του 1912 έγινε από τον Αριστείδη Καρδαρά. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 3 Αυγούστου ανέβηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 23 Αυγούστου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σπρίνγκφηλντ της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Τριανταφύλλου.

        iii.   Τρεις μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1914

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Καρδαρά. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 17 Μαρτίου έφυγε με το πλοίο “Laconia (1912)” και στις 2 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του στο Δερμάτι λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αντώνιος Μπαλτάς.

Πλοίο Laconia (1912) [Photo: Hisashi Noma Collection]

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Αριστείδη Καρδαρά. Στις 25 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Saxonia” και στις 14 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπασπύρου[6]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αριστείδης Καρδαράς την περίοδο 1912-13 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ιωάννη Γρούμπα (Groubas). Στις 2 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Corcovado” και στις 19 Ιουνίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Δερμάτι δήλωσε το συγγενή του Αθανάσιο Καρδαρά. Με 50 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε σια δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σπ. Πάππας.

        iv.       Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916

   Έγινε από το Νικόλαο Καρδαρά. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 5 Νοεμβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Dante Alighieri” και στις 21 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά, με 60 $ μαζί του στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Κασσός. Για το Νικόλαο Καρδαρά, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1910-13 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

Πλοίο “Corcovado”

      v.       Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920

   Έγινε από τον Ευθύμιο Σκορδά. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Μαρτίου ανέβηκε στο πλοίο “Pannonia” και στις 2 Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, Ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Φώτιος. Με 50 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Πλακιά[7]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ευθύμιος Σκορδάς το 1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

        vi.   Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1921

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1921 έγινε από το Σπύρο Τριχιά[8]. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 16 Δεκεμβρίου 1920 επιβιβάστηκε στο πλοίο “King Alexander” και στις 5 Ιανουαρίου 1921 αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο Δερμάτι λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 39 $) για δουλειά ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευθύμιος Σκορδάς.

Ατμόπλοιο “King Alexander”

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1921 έγινε από τον Ιωάννη Τριανταφύλλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Απριλίου ταξίδεψε με το πλοίο “Calabria” και στις 15 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ζαχαροπλάστης. Είχε γεννηθεί στο Δερμάτι, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ήστον (Easton) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Γεωργαστός. Για τον Ιωάννη Τριανταφύλλη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε πάει και την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

Πλοίο “Edison”

       vii.                            Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1924

   Έγινε από τον Ευθύμιο Σκορδά. Από το λιμάνι του Πειραιά, από τις 16 Οκτωβρίου 1924 ταξίδεψε με το πλοίο “Edison” και στις 9 Νοεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 125 $ μαζί του στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου - όπως δήλωσε - ήταν η δουλειά του (his work). Για τον Ευθύμιο Σκορδά, ήταν το τρίτο ταξίδι στην Αμερική. Είχε ξαναπάει το 1912 και την περίοδο 1920-24 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

      viii.   Μεταναστευτικός επίλογος στο 1927

   Έγινε μία μεμονωμένη αναχώρηση από το Σπυρίδωνα Τριχιά. Στις 2 Ιουνίου 1927, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Presidente Wilson” και στις 15 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Θέμης Σκορδάς. Ήταν το δεύτερο ταξίδι του Σπυρ. Τριχιά στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1920-26 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

Πλοίο “Presidente Wilson” (Photo: Richard Faber Collection)

---------------------------

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ www.amfictyon.blogspot.gr

7.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

8.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

9.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

10.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

11.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

12.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

13.  Ιστοσελίδα http://www.mariailiaki.gr/

14.  Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 15 μεταναστών από το  Δερμάτι, δεν βρέθηκε κανείς αναλφάβητος !

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Βρέθηκαν τρεις καταγραφές του μετανάστη : (α) με το πλοίο “Patris” για αναχώρηση στις 2 Ιουνίου 1912, (β) με το πλοίο “Martha Washington” για αναχώρηση στις 6 Μαΐου 1912 και (γ) με το πλοίο “Martha Washington” για αναχώρηση στις 17 Ιουνίου 1912. Τελικά επέλεξε και ταξίδεψε με την επιλογή (γ).

[5] Από την Αντράνοβα. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Προορισμός του ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν και ο αδερφός του Δημήτριος.

[6] Πιθανά από το Καρπενήσι. Πήγε στην Αμερική το 1907 σε ηλικία 16 ετών. Ως τόπο καταγωγής δήλωσε το Καρπενήσι. Πρώτος τόπος προορισμού ήταν η Νέα Υόρκη.

[7] Από την Αντράνοβα.

[8] Τη 10ετία του ’60, ήταν πρόεδρος της Κοινότητας Δερμάτι Ευρυτανίας. Τον συνάντησε και τον αναφέρει ο Ροζέ Μιλλιέξ (1913-2006), που το επισκέφτηκε τότε και έχει εκδόσει τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του.