Ο αγωνιστής παπα-Κώστας Τζαμάλας

Ρουμελιώτες επαναστάτες

   Γεννήθηκε στη Δρέμισσα[1] Παρνασσίδος το 1790 (ή το 1793). Ήταν συγχωριανός με τον οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα (1791-1826). Από τη Δρέμισσα ήταν επίσης και ο σημαντικός οπλαρχηγός Πανουργιάς (1767-1834).

Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας

   Ο Κώστας Τζαμάλας εισήλθε στον ιερατικό κλάδο και μέχρι την έναρξη της ελληνικής επανάστασης ήταν ιερέας. Έτσι προήλθε το παπα-Κώστας. Σε ηλικία 31 ετών περίπου αποφασίζει να αφήσει τα ράσα και τα άμφια και παίρνει τα άρματα. Ανέβηκε στο βουνό και εντάχθηκε στα κλέφτικα σώματα. Σε πολλές μάχες εναντίον των Τούρκων συνεργάστηκε κυρίως με τους Κοντογιανναίους.

   Στις 8 Μαΐου 1821, μέσα στο Χάνι της Γραβιάς, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας συμμετέχει στον αγώνα του Οδυσσέα Ανδρούτσου και των άλλων αγωνιστών, εναντίον 8.000 τουρκαλβανών. Στις 25 και 26 Αυγούστου 1821 πολέμησε στα Βασιλικά Λοκρίδας μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς και αγωνιστές, με τελικό αποτέλεσμα την περίτρανη νίκη των Ελλήνων.

   Ο παπα-Κώστας Τζαμάλας έλαβε μέρος σε πολλές μάχες όπως στον Προφήτη Ηλία Άμφισσας, στον Αετό Υπάτης, στο Δίστομο, στην Αράχωβα, στη Σκάρμιτσα[2], στο Δομοκό, Νεβρόπολη, Βελεστίνο, Πέτρα, Πλάτανο, Αλμυρό, κ.α.

   Το 1825 στην επιτυχή άμυνα της Ακροπόλεως των Αθηνών από την πολιορκία των Τούρκων, η συμβολή του παπα-Κώστα Τζαμάλα ήταν μεγάλη. Φρούραρχος της Ακρόπολης ήταν τότε ο Γιάννης Γκούρας.

   Το ίδιο έτος συμμετείχε στο απόσπασμα για σύλληψη του Οδυσσέα Ανδρούτσου στη σπηλιά του, χωρίς επιτυχία. Μετά τη φυλάκιση του Οδυσσέα Ανδρούτσου στον κουλέ της Ακρόπολης, στις 5 Ιουνίου 1825 και μετά από εντολή[3] του φρούραρχου Γιάννη Γκούρα, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας, μαζί με τους  Ιωάννη Μαμούρη, Μήτρο Τριανταφυλλίνα και το στρατιώτη Θεοχάρη από το Λιδωρίκι, βασάνισαν και θανάτωσαν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, μέσα στο κελί του. Μετά έριξαν το σώμα του στο γκρεμό, για παραπλάνηση (ότι πήγε να δραπετεύσει).

   Μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας ήταν ένας από τους λιγοστούς Δρεμισσιώτες αγωνιστές που δέχτηκε να πάρει ως αμοιβή των αγώνων του, μια μεγάλη κτηματική έκταση στη θέση Ποταμάκια της Λαμίας.

   Περί το 1840, στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα, έγινε αντισυνταγματάρχης, αργότερα όμως περιέπεσε σε δυσμένεια. Το 1847, στη στάση του Γρίβα κατά της κυβέρνησης του Κίτσου Τζαβέλλα, στην οποία συμμετείχε και ο συνταγματάρχης Γιάννης Φαρμάκης (1801-1854) στην περιοχή Ναυπακτίας, έλαβε μέρος και ο  Κ. Τζαμάλας στασιάζοντας στη Φθιώτιδα.

   Το επόμενο έτος (1848) η κυβέρνηση Κουντουριώτη του έδωσε αμνηστία, την οποία όμως δεν δέχτηκε, επειδή δεν αμνηστεύτηκαν και άλλοι όμοιοί του.

  Έγινε αντι-οθωνικό κίνημα (όπως και κατά της φαυλοκρατίας Κωλέττη). Ο Κωστ. Τζαμάλας μαζί με άλλους φυγάδες αξιωματικούς και χωρικούς έκαναν ένοπλη εισβολή από την τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλία, στη Φθιώτιδα. Συγκεκριμένα :

   Τον Απρίλιο 1848, δύναμη ενόπλων με τον αντισυνταγματάρχη Βελέντζα εισήλθαν από την παραμεθόρια θέση Δερβέν Φούρκα από ανατολικά προς το χωριό Σούρπη και μετά προς το χωριό Σαρμουσακλή[4]. Παράλληλα αντάρτικες ομάδες με τον ταγματάρχη Μπαλατσό, από χωριά εκτός της Λαμίας κινήθηκαν προς τη Μεγάλη Βρύση, ο ταγματάρχης Κοντογιάννης προς το Λειανοκλάδι, ο αντισυνταγματάρχης παπα-Κώστας Τζαμάλας προς το Μαυρολιθάρι και μετά προς Άμφισσα, Χρισσό, Δελφούς κι Αράχωβα.

   Οι κυβερνητικές δυνάμεις, στις 8-9 Μαΐου, με επικεφαλής το Γιάννη Μαμούρη[5] (1797-1867) τους έδιωξαν από την Υπάτη και στη συνέχεια το αντάρτικο εύκολα κατέρρευσε, με τη φυγή αυτών προς την οροθετική γραμμή. Το κίνημα ήταν ανοργάνωτο, χωρίς ηγέτη και τακτική. Ακολούθησαν διωγμοί, συλλήψεις, φυλακίσεις, μέχρι και δολοφονίες σε αγρότες.

   Κατά την επανάσταση της Θεσσαλίας το 1854, ο παπα-Κώστας Τζαμάλας, ως αρχηγός του τμήματος Δυτικού Παγασητικού πολέμησε τους Τούρκους. Συνεργάστηκε με τους Πανουργιά, Δυοβουνιώτη και Φαρμάκη και οδήγησε το Πήλιο σε επανάσταση.

  Εγκαταστάθηκε κι έζησε στη Λαμία. Έκανε οικογένεια, αλλά δεν μας είναι γνωστή. Μπορούμε να αναφέρουμε το συνονόματο εγγονό του Κώστα Τζαμάλα (1903-1952) που έγινε παθολόγος γιατρός. Άσκησε την ιατρική στην Ανθήλη και στη Λαμία.

   Ο παπα-Κωνσταντίνος Ντζαμάλας (όπως γράφτηκε στη ληξιαρχική πράξη[6] θανάτου, του δήμου Λαμιέων), υποστράτηγος, απεβίωσε το 1863 στη Λαμία, σε ηλικία 80 ετών.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                   φυσικός

---------------------------

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Ιστοσελίδα https://filonoi.gr

2.    Ιστοσελίδα http://elsito.gr/

3.    Κωνσταν. Αθ. Μπαλωμένου : “Οδυσσέας Ανδρούτσος, ένα τραγικός ήρωας”, στο www.amfictyon.blogspot.gr

4.    Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένου : “Οι γιατροί της Φθιώτιδας (1860-1960)”. Ανέκδοτη εργασία από το 2009.

5.    Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Από τις 4 Μαρτίου 1915, το χωριό έχει αλλάξει όνομα και λέγεται Πανουργιάς.

[2] Έτσι ονομαζόταν την περίοδο της Τουρκοκρατίας το χωριό Θαυμακός του Δομοκού.

[3] Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένου : “Οδυσσέας Ανδρούτσος, ένα τραγικός ήρωας”, στο www.amfictyon.blogspot.gr

[4] Μετονομάστηκε σε Ροδίτσα Λαμίας.

[5] Κι αυτός καταγόταν από τη Δρέμισσα Παρνασσίδος.

[6] από το χειρόγραφο Βιβλίο ληξιαρχικών πράξεων έτους 1863 του Δήμου Λαμιέων.