Από τη Δομνίστα Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1920)

Πρόλογος

   Από τη Δομνίστα πέρασα το 1961-62, πηγαίνοντας με το ημιλεωφορείο του Μακρυγιάννη από τη Λαμία στην ορεινή Άμπλιανη. Τότε δεν υπήρχε ακόμα ηλεκτρικό στα χωριά, αλλά ήταν πολύ ζωντανά ακόμα με αρκετό πληθυσμό. Έκτοτε την επισκέφθηκα λίγες φορές. Όμορφος τόπος.

  Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραφα παράλληλα και όσους προέρχονταν από τη Δομνίστα. Το πρόβλημα για μένα ήταν ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που αρκετοί, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι ή Λαμία) ή στο κεφαλοχώρι της περιοχής. Έτσι η εργασία αυτή κατέγραψε ως μετανάστες από τη Δομνίστα, όσους δήλωσαν ότι γεννήθηκαν ή διέμεναν στη Δομνίστα. Σημαντική βοήθεια είχα από επώνυμα που ανέφερε ο Κωνσταντίνος Αντ. Παπαδόπουλος, σε εργασία του την οποία παρουσίασε στο Συνέδριο της Πανευρυτανικής Ένωσης το 2010. Επιπλέον αυτών, από την έρευνα, βρέθηκαν κι άλλοι μετανάστες. Για συμπλήρωση της καλής αυτής πρώτης εργασίας δημιούργησα ένα Χρονικό της Μετανάστευσης, με όλα τα διατιθέμενα στοιχεία του αμερικανικού αρχείου.

Οδική πινακίδα στη Ράχη Τυμφρηστού

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 29 μεταναστευτικά ταξίδια, από 97 μετανάστες (βρέθηκαν 11 που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική). Είναι πιθανό να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα παρά την επίμονη αναζήτηση.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στη Δομνίστα κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Δομνίστας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                    φυσικός

Αυτοδιοικητικά του οικισμού Δομνίστας

   Από τις 30-9-1836, ο οικισμός Δομνίτσα (όπως αρχικά λεγόταν) προσαρτήθηκε στο δήμο Ευρυτάνων, του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας.

   Το 1899 ο οικισμός αποσπάστηκε από το νομό Ακαρνανίας και Αιτωλίας και προσαρτήθηκε στο νομό Ευρυτανίας. Το 1909 όμως έγινε ακριβώς το αντίθετο. Από τις 4-12-1912 καταργήθηκε ο δήμος Ευρυτάνων και ο οικισμός Δομνίτσα έγινε κοινότητα Δομνίτσας με ομώνυμη έδρα. 

    Από τις 16-10-1940 διορθώνεται το όνομα του οικισμού σε Δομνίστα, του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Από τις 22-3-1943 (ΦΕΚ 63Α) αποσπάστηκε από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και υπάγεται πλέον στο νομό Ευρυτανίας.

   Από τις 4-12-1997 ο οικισμός Δομνίστα προσαρτήθηκε στο νέο (καποδιστριακό) δήμο Δομνίστας. Από το 2010, ο δήμος Δομνίστας καταργήθηκε και ο οικισμός Δομνίστας προσαρτήθηκε στον (καλλικρατικό) δήμο Καρπενησίου.

   Η Δομνίστα είναι ορεινός οικισμός σε υψόμ. 1.005 μ. οι δε κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία κυρίως, γεωργία, υλοτομία. Στα μεταπολεμικά χρόνια προστέθηκε ο οικοτουρισμός.

   Στα τέλη του 19ου αι., παρατηρήθηκε μια σημαντική μεταβολή στον πληθυσμό της. Συγκεκριμένα (βλ. πίνακα 1) από 453 κατοίκους (το 1889) έφτασε τους 903 κατοίκους (το 1896), δηλ. διπλασιάστηκε! Το 1920 όμως έχουμε μεγάλη πτώση και καταγράφηκαν 379 κάτοικοι! Πιθανή εξήγηση είναι η εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση.

   Ο πληθυσμός της στις τελευταίες δεκαετίες ήταν : 351 κάτ. (1991), 584 κάτ. (2001) και 287 κάτ. (2011). Η Δομνίστα περιλαμβάνει και τους οικισμούς Σκοπιά (με 6 κατ.) και Μαρίνος (με 41 κατ.).

Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 97 μετανάστες που εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (32) έφυγαν το 1911 (ποσοστό 33%). Συνολικά έγιναν 29 μεταναστευτικά ταξίδια. Να σημειωθεί ότι 11 μετανάστες έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική (θα δοθούν τα σχετικά στοιχεία στη συνέχεια).

   Το ποσοστό[2] που μετανάστευσε ήταν μεγάλο 11%, σε σχέση με το μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης, που ήταν 8 %. Αυτό δείχνει τις δυσκολίες που περνούσαν και το μάλλον χαμηλό επίπεδο[3] ζωής των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες 21 έως 30 ετών, με 49 μετανάστες (ποσοστό 50 %). Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του Δομοκού δίνονται στον πίνακα 3.

    Μικρότερη ηλικία (18 ετών) είχαν : Βαμβάτσικος Κων. (1913), Καραδήμος Λάμ. (1913), Λύτρας Περ. (1913), Πανάγος Γεώρ. (1914) και Σώκος Ιωάν. Γ. (1913).

   Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών : Δαλιάνης Κωνστ., (43 ετών) το 1920 και Αγγελής Κωνστ. (40 ετών) το 1911.Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 23 έτη (πολύ μικρός)!

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Δομνίστας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 97 μετανάστες οι 70 ήταν άγαμοι (ποσοστό 71 %) και οι υπόλοιποι 27 ήταν έγγαμοι.

Διαφήμιση σε εφ. της Λαμίας (1908)

   Συνολικά έγιναν 29 ταξίδια που διακίνησαν τους 97 μετανάστες της Δομνίστας. Όλοι οι μετανάστες (96) - πλην ενός που έφυγε από τον Πειραιά - προτίμησαν το λιμάνι της Πάτρας. Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

    Οι περισσότεροι μετανάστες (30) έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington”  και ακολούθησε το πλοίο “Alice” με 22 μετανάστες. Ήταν πλοία της ξένης εταιρείας “Αυστροαμερικάνα”. Γενικά τα ξένα πλοία ήταν πολύ περισσότερα από τα ελληνόκτητα και σχετικά πιο γρήγορα και φτηνότερα.

   Ελληνικά πλοία ήταν το “Patris”,  “Themistocles” και “Megali Hellas”. Σε ένα ταξίδι με το πλοίο “Alice” το 1911 ταξίδεψαν 10 μετανάστες της Δομνίστας και μια άλλη φορά - το 1912 - ταξίδεψαν 9 μετανάστες.  Με το πλοίο “Kaiser Franz Josef I” ταξίδεψαν 8  μετανάστες to 1912. Σε 2 ταξίδια με το πλοίο “Martha Washington”  έφυγαν από 7 μετανάστες της Δομνίστας κάθε φορά.

    Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 5.

   Από τις οικογένειες της Δομνίστας, τα περισσότερα αριθμητικά ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες του Δομνίστας φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησαν οι πολιτείες της Μασαχουσέτης (Βοστώνη κυρίως) και Νέας Υόρκης. Πιο συγκεκριμένα :

Βοστώνη (Boston), Μασαχουσέτη : Λιάκος Θεόδ. (1908), Σιακαβέλας Λάμπ. (1909), Σιακαβέλας Πέτ. (1909), Καραδήμας Νικ. (1909), Λαδόπουλος Νικ. (1909), Μακράκης Δημ. (1909), Μουρίκης Σπ. (1909), Μπέλεχας Ανδ. (1909), Σταμάτης Σπ. (1909), Στουρνάρας Χαρ. (1909), Σύρος Ηεώρ. (1909), Φαρμάκης Ιωάν. (1909), Γιολδάσης Κων. (1910), Καραδήμας Ελ. (1910), Κοσκινάς Γεώρ. (1910), Μουρίκης Ιωάν. (1910), Γιολδάσης Αθ. (1911), Σιδηράς Κων. (1911), Σιδηράς Σπ. (1911), Σταμάτης Χαρ. Κ. (1911), Σώκος Ιωάν. Κ. (1911), Χαραλαμπόπουλος Νικ. (1911), Δημητρογιάννης Σπ. (1911), Καραδήμας Αθ. Λ. (1911), Καραδήμας Λάμπ. (1911), Μακράκης Σπ. (1911), Μουρίκης Επαμ. (1911), Νταλιάνης Ηλ. (1911), Σιακαβέλας Γεώρ. Δ. (1911), Αγγελής Κων. (1911), Βαμβάτσικος Ευθ. Γ. (1911), Καρέτσος Απ. (1911), Σάρρος Σπ. (1911), Σταμάτης Αθ. Δ. (1911), Καραδήμας Αθ. (1911), Μακράκης Νικ. (1911), Μακρυγιάννης Θεόδ. Κ. (1911), Μουρίκης Γεώρ. (1911), Τσαπραλής Νικ. (1911), Αγγελής Γεώρ. Θ. (1911), Βαμβάτσικος Θεόδ. (1911), Σταμάτης Ιωάν. Δ. (1911), Βαμβάτσικος Κων. Χ. (1912), Γρίβας Κων. (1912), Δαλιάνης Αθ. Η. (1912), Δαλιάνης Κων. (1912), Μακράκης Δημ. (1912), Πιστόλης Απ. (1912), Σταμάτης Κων. Π. (1912), Σταμάτης Κων. Σ. (1912), Μακρυγιάννης Αθ. (1912), Λύτρας Παν. Β. (1912), Λύτρας Περ. Ι. (1912), Πανάγος Φώτ. Χ. (1912), Παπαζαχαρίας Γεώρ. (1912), Σάρρος Αριστ. (1912), Τσούνης Νικ. Γ. (1912), Βαμβάτσικος Κων. Γ. (1913), Καραδήμος Λάμπ. Σ. (1913), Λύτρας Περ. Ι. (1913), Σιακαβέλας Λάμπ. Α. (1914), Καραντινός Ελευθ. Α. (1914), Γιολδάσης Κων. (1914), Σερογυαλίδης Αθ. Γ. (1914), Φαρμάκης Ιωάν. Γ. (1914), Πανάγος Γεώρ. Α. (1914), Δαλιάνης Αθ. (1914), Δαλιάνης Ηλ. (1914), Μουρκογιάννης Ιωάν. (1914), Πιστόλης Θεόδ. (1914), Σώκος Ιωάν. Ν. (1914), Κοτόπουλος Γεώρ. (1914), Βαμβάτσικος Κων. (1915) και Δαλιάνης Κων. (1920).

Πλατεία Haymarket της Βοστώνης (1909)

Νέα Υόρκη (New York), Ν.Υ. : Καλαντζής Δημ. (1907), Λύτρας Μιλτ. (1909), Σύρος Ηλ. (1909), Γρηγορόπουλος Νικ. (1910), Λύτρας Παντ. (1910), Γρίβας Αλ. (1911), Γρίβας Κων. (1911), Τσίρκας Αθ. (1911), Κοντονίλος Ζάχ. (1911), Κοντορλής Πέτ. (1911), Σταθονίκος Ευθ. (1912), Σώκος Ιωάν. Γ. (1913) και Γρηγορόπουλος Νικ. (1914).

Πανοραμική φωτογραφία της Νέα Υόρκης

Ρόξμπερυ (Roxbury), Μασαχουσέτη  :  Βαμβάτσικος Κων. (1911) και Καραδήμος Ιωάν. Δ. (1912).

Σαιν Λούις (St Louis), Μοντάνα : Μήλιας Ιωάν. (1915) και Παπαδόπουλος Χρ. (1915).

Σπόκαν (Spokane), Ουάσινγκτον : Μπάκας Κων. Γ. (1914).

Μάλντεν (Malden), Μασαχουσέτη  :  Σιακαβέλας Ιωάν. (1914).

Κόνσιλ Μπλαφς (Council Bluffs), Αϊόβα : Αγγελής Κων. (1914).

Κολούμπια (Columbia), Ν. Καρολίνα : Φώλος Ανδρ. (1912).

Άγνωστος[4] : Βαμβάτσικος Κων. (1907) και Λιάκος Χαρ. (1907).

Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 11 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν για να φέρουν κι άλλο άτομο της οικογένειας, αλλά και η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Σιακαβέλας Λάμπρος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1909-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

2.    Καραντινός Ελευθέριος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1910-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

3.    Γρηγορόπουλος Νικόλαος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1910-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

4.    Γιολδάσης Κωνσταντίνος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1910-13 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

5.    Μπάκας Κώστας Γ.: Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1907-12 στην Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Σπόκαν (Spokane) της πολιτείας Ουάσινγκτον.

6.    Φαρμάκης Ιωάννης : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1909-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

7.    Δαλιάνης Ηλίας : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1911-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

8.    Μουρκογιάννης Ιωάννης : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1909-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.

9.    Βαμβάτσικος Κωνσταντίνος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1907-12 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στον ίδιο προορισμό.

10.  Μήλιας Ιωάννης : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1909-12 στο Σαιν Λούις της Μοντάνα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στον ίδιο προορισμό.

11.  Δαλιάνης Κωνσταντίνος : Το α’ ταξίδι του έγινε την περίοδο 1912-15 στη Βοστώνη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στον ίδιο προορισμό.

Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Δομνίστας

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Δομνίστας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[5]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Δομνίστας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α     Ονοματεπώνυμο              χρ. άφιξης    ηλικία   έγγαμος  Πλοίο που ταξίδεψε  Λιμάνι αναχ.

1           Αγγελής Γεώργιος                  20-9-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

2           Αγγελής Κωνσταντίνος          12-6-1911        40            ναι              Martha Washington      Πάτρα

3           Αγγελής Κωνσταντίνος          23-7-1914        26            ναι              Pisa                                Πάτρα

4           Βαμβάτσικος Ευθύμιος            12-6-1911        19            όχι              Martha Washington      Πάτρα

5           Βαμβάτσικος Θεόδωρος          20-9-1911        19            όχι              Alice                              Πάτρα

6           Βαμβάτσικος Κωνσταντίν.      29-9-1907        26            όχι              Francesca                      Πάτρα

7           Βαμβάτσικος Κωνσταντίν.      20-4-1911        32            ναι              Alice                              Πάτρα

8           Βαμβάτσικος Κωνσταντίν.      19-10-1913      18            όχι              Athinai                          Καλαμάτα

9           Βαμβάτσικος Κωνσταντίν.      21-1-1915        34            ναι              Patris                             Πάτρα

10         Βαμβάτσικος Κώστας              20-7-1912        25            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

11         Γιολδάσης Αθανάσιος             20-4-1911        24            όχι              Alice                              Πάτρα

12         Γιολδάσης Κωνσταντίνος       9-9-1910          25            όχι              Argentina                      Πάτρα

13         Γιολδάσης Κωνσταντίνος       2-4-1914          27            όχι              Laconia (1912)              Πάτρα

14         Γρηγορόπουλος Νικόλαος      9-9-1910          24            όχι              Argentina                      Πάτρα

15         Γρηγορόπουλος Νικόλαος      22-3-1914        27            όχι              Carpathia                      Πάτρα

16         Γρίβας Αλέκος                        20-4-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

17         Γρίβας Κωνσταντίνος             20-4-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

18         Γρίβας Κώστας                        20-7-1912        26            ναι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

19         Δαλιάνης Αθανάσιος               20-7-1912        19            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

20         Δαλιάνης Αθανάσιος               23-7-1914        35            ναι              Pisa                                Πάτρα

21         Δαλιάνης Ηλίας                       23-7-1914        29            ναι              Pisa                                Πάτρα

22         Δαλιάνης Κωνσταντίνος         20-7-1912        30            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

23         Δαλιάνης Κωνσταντίνος         25-11-1920      43            ναι              Megali Hellas                Πειραιεύς

24         Δημητρογιάννης Σπύρος        11-6-1911        34            ναι              Martha Washington      Πάτρα

25         Καλαντζής Δημήτριος             19-4-1907        30            ναι              Francesca                      Πάτρα

26         Καραδήμας Αθανάσιος Ι          11-6-1911        19            όχι              Martha Washington      Πάτρα

27         Καραδήμας Αθανάσιος ΙΙ         4-9-1911          20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

28         Καραδήμας Ελευθέριος           9-9-1910          24            όχι              Argentina                      Πάτρα

29         Καραδήμας Λάμπρος               11-6-1911        19            όχι              Martha Washington      Πάτρα

30         Καραδήμας Νικόλαος              17-9-1909        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

31         Καραδήμος Ιωάννης                11-9-1912        19            όχι              Alice                              Πάτρα

32         Καραδήμος Λάμπρος               19-10-1913      18            όχι              Athinai                          Καλαμάτα

33         Καραντινός Ελευθέριος          10-3-1914        28            όχι              Caronia                         Πάτρα

34         Καρέτσος Απόστολος              12-6-1911        30            ναι              Martha Washington      Πάτρα

35         Κοντονίλος Ζάχος                   4-9-1911          25            ναι              Martha Washington      Πάτρα

36         Κοντορλής Πέτρος                  4-9-1911          26            ναι              Martha Washington      Πάτρα

37         Κοσκινάς Γεώργιος                 9-9-1910          24            όχι              Argentina                      Πάτρα

38         Κοτόπουλος Γεώργιος            30-12-1914      35            ναι              Carpathia                      Πάτρα

39         Λαδόπουλος Νικόλαος            17-9-1909        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

40         Λιάκος Θεόδωρος                   27-10-1908      20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

41         Λιάκος Χαράλαμπος                29-9-1907        25            όχι              Francesca                      Πάτρα

42         Λύτρας Μιλτιάδης                   3-6-1909          22            όχι              Athinai                          Πάτρα

43         Λύτρας Παναγιώτης                11-9-1912        22            όχι              Alice                              Πάτρα

44         Λύτρας Παντελής                    9-9-1910          27            ναι              Argentina                      Πάτρα

45         Λύτρας Περικλής                     11-9-1912        20            όχι              Alice                              Πάτρα

46         Λύτρας Περικλής                     19-10-1913      18            όχι              Athinai                          Καλαμάτα

47         Μακράκης Δημήτριος              17-9-1909        24            όχι              Martha Washington      Πάτρα

48         Μακράκης Δημήτριος              20-7-1912        26            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

49         Μακράκης Νικόλαος               4-9-1911          23            όχι              Martha Washington      Πάτρα

50         Μακράκης Σπύρος                  11-6-1911        22            όχι              Martha Washington      Πάτρα

51         Μακρυγιάννης Αθανάσιος      1-8-1912          24            όχι              Oceania                         Πάτρα

52         Μακρυγιάννης Θεόδωρος       4-9-1911          20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

53         Μήλιας Ιωάννης                      23-8-1915        39            ναι              Themistocles                Πάτρα

54         Μουρίκης Γεώργιος                4-9-1911          32            ναι              Martha Washington      Πάτρα

55         Μουρίκης Επαμεινώνδας        11-6-1911        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

56         Μουρίκης Ιωάννης                  9-9-1910          26            ναι              Argentina                      Πάτρα

57         Μουρίκης Σπυρίδων               17-9-1909        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

58         Μουρκογιάννης Ιωάννης        6-8-1914          29            ναι              Pannonia                      Πάτρα

59         Μπάκας Κώστας                      2-4-1914          30            όχι              Laconia (1912)              Πάτρα

60         Μπέλεχας Ανδρέας                 17-9-1909        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

61         Νταλιάνης Ηλίας                     11-6-1911        25            ναι              Martha Washington      Πάτρα

62         Πανάγος Γεώργιος                  24-4-1914        18            όχι              Pannonia                      Πάτρα

63         Πανάγος Φώτιος                     11-9-1912        21            όχι              Alice                              Πάτρα

64         Παπαδόπουλος Χρήστος         23-8-1915        39            ναι              Themistocles                Πάτρα

65         Παπαζαχαρίας Γεώργιος         11-9-1912        23            όχι              Alice                              Πάτρα

66         Πιστόλης Απόστολος              20-7-1912        23            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

67         Πιστόλης Θεόδωρος               6-8-1914          34            ναι              Pannonia                      Πάτρα

68         Σακαβέλας Γεώργιος              11-6-1911        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

69         Σάρρας Αριστείδης                  11-9-1912        19            όχι              Alice                              Πάτρα

70         Σάρρος Σπύρος                       12-6-1911        32            ναι              Martha Washington      Πάτρα

71         Σερογυαλίδης Αθανάσιος       2-4-1914          23            όχι              Laconia (1912)              Πάτρα

72         Σιακαβέλας Ιωάννης               23-7-1914        30            ναι              Pisa                                Πάτρα

73         Σιακαβέλας Λάμπρος              25-8-1909        23            όχι              Argentina                      Πάτρα

74         Σιακαβέλας Λάμπρος              14-2-1914        28            όχι              Patris                             Πάτρα

75         Σιακαβέλας Πέτρος                 25-8-1909        25            ναι              Argentina                      Πάτρα

76         Σιδηράς Κωνσταντίνος           20-4-1911        37            ναι              Alice                              Πάτρα

77         Σιδηράς Σπύρος                      20-4-1911        19            όχι              Alice                              Πάτρα

78         Σταθονίκος Ευθύμιος              11-9-1912        19            όχι              Alice                              Πάτρα

79         Σταμάτης Αθανάσιος               12-6-1911        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

80         Σταμάτης Ιωάννης                  20-9-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

81         Σταμάτης Κωνσταντ. Π.          20-7-1912        20            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

82         Σταμάτης Κωνσταντ. Σ.          20-7-1912        20            όχι              Kaiser Franz Josef I      Πάτρα

83         Σταμάτης Σπυρίδων                17-9-1909        22            όχι              Martha Washington      Πάτρα

84         Σταμάτης Χαράλαμπος            20-4-1911        24            όχι              Alice                              Πάτρα

85         Στουρνάρας Χαράλαμπος       17-9-1909        24            όχι              Martha Washington      Πάτρα

86         Σύρρος Γεώργιος                    17-9-1909        23            όχι              Martha Washington      Πάτρα

87         Σύρρος Ηλίας                          3-11-1909        20            όχι              Martha Washington      Πάτρα

88         Σώκος Ιωάννης Κ.                   20-4-1911        30            ναι              Alice                              Πάτρα

89         Σώκος Ιωάννης Γ.                   14-7-1913        18            όχι              Athinai                          Πάτρα

90         Σώκος Ιωάννης Ν.                  6-8-1914          24            όχι              Pannonia                      Πάτρα

91         Τσαπραλής Νικόλαος              4-9-1911          23            όχι              Martha Washington      Πάτρα

92         Τσίρκας Αθανάσιος                 20-4-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

93         Τσούνης Νικόλαος                  11-9-1912        19            όχι              Alice                              Πάτρα

94         Φαρμάκης Ιωάννης Γ.             17-9-1909        25            όχι              Martha Washington      Πάτρα

95         Φουρκάκης Ιωάννης Γ.           2-4-1914          30            όχι              Laconia (1912)              Πάτρα

96         Φώλος  (ή Τόλος) Ανδρ.         11-9-1912        24            όχι              Alice                              Πάτρα

97         Χαραλαμπόπουλος Νικόλ.      20-4-1911        20            όχι              Alice                              Πάτρα

Χρονικό μετανάστευσης

1. Η αρχή – Οι πρωτοπόροι

   Έγινε το 1907, από δύο ταξίδια που  έκαναν 3 τολμηροί νέοι άνθρωποι της Δομνίστας. Πιο συγκεκριμένα :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση έγινε από το Δημήτριο Καλαντζή. Από τα λιμάνι της Πάτρας, στις 30 Μαρτίου 1907 ταξίδεψε με το πλοίο “Francesca” και στις 19 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 30 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Χολέβα.

  Η μοναδική ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε 2 άτομα, τους : Κων. Βαμβάτσικο και Χαρ. Λιάκο. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Francesca” και στις 29 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα ελάχιστα διαθέσιμα στοιχεία μας γνωρίζουν επίσης ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Βαμβάτσικος ήταν τότε 26 ετών.

·         Ο Χαράλαμπος Λιάκος ήταν 25 ετών.

 2. Μεμονωμένη αναχώρηση στο 1908

   Έγινε από το Θεόδωρο Λιάκο. Στις 12 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 27 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Δημήτριος. Με 20 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον αδερφό του Χαράλαμπο Λιάκο.

3. Αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 ταξίδια (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 13 άνθρωποι της Δομνίστας. Αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Μιλτιάδη Λύτρα. Στις 15 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Athinai” και τις 3 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 22 ετών. Στην πατρίδα είχε τον πατέρα του Ιωάννη. Ήταν εργάτης και με 15 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Κωτσοσιλέο.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 ήταν διμελής και την αποτέλεσαν τα αδέρφια : Λάμ. Σιακαβέλας και Πέτ. Σιακαβέλας. Στις 9 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Argentina” και στις 25 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Λάμπρος Σιακαβέλας ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Απόστολος. Ο τελικός προορισμός του (με 25 $ μαζί του) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χαράλαμπο Λιάκο.

·         Ο Πέτρος Σιακαβέλας ήταν 25 ετών και αδελφός του Λάμπρου. Ο πατέρας του λεγόταν Απόστολος. Κι αυτός αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 23 $ στην τσέπη) στη Βοστώνη, όπου ήτα ο ξάδερφός του Χαράλαμπος Λιάκος.

Ατμόπλοιο “Argentina”

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε 9 άτομα και περιλάμβανε τους : Νικ. Καραδήμας, Νικ. Λαδόπουλος, Δημ. Μακράκης, Σπ. Μουρίκης, Ανδ. Μπέλεχας, Σπ. Σταμάτης, Χαρ. Στουρνάρας, Γεώρ. Σύρος και Ιωάν. Φαρμάκης. Η ομάδα, από το λιμάνι της Πάτρας, στις 4 Σεπτεμβρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 17 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Οι υπάρχουσες πληροφορίες μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Νικόλαος Καραδήμας ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σπυρίδων. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Βαμβάτσικος.

·         Ο Νικόλαος Λαδόπουλος ήταν 20 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον πατέρα του Περικλή. Με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Κωνστ. Βαμβάτσικο.

·         Ο Δημήτριος Μακράκης ήταν 24 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Αικατερίνη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με25 $) ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χαράλ. Λιάκος.

·         Ο Σπυρίδων Μουρίκης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Πίσω στην πατρίδα είχε τη μητέρα του Βασιλική. Ως εργάτης (με 25 $ μαζί του) πήγαινε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Παπαδόπουλος.

·         Ο Ανδρέας Μπέλεχας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Παπαδόπουλος.

·         Ο Σπυρίδων Σταμάτης ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Στη Δομνίστα ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στο ξάδερφό του Χαράλ. Λιάκο.

·         Ο Χαράλαμπος Στουρνάρας ήταν 24 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ευθυμία. Ήταν εργάτης σε φάρμα και πήγαινε για δουλειά (με 25 $ μαζί του) στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Βαμβάτσικος.

·         Ο Γεώργιος Σύρρος ήταν 23 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Κυριακή. Προορισμός του για δουλειά εργάτη, με 20 $ για τα πρώτα έξοδα, ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χαράλ. Λιάκο.

·         Ο Ιωάννης Φαρμάκης ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θεόδωρος Λιάκος.

   Η δεύτερη (και τελευταία) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Ηλία Σύρρο. Στις 18 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Νοεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 20 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Λαμπρινή. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 20 $ στην τσέπη) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ανδρέας Σύρος.

4. Νέα πτώση των αναχωρήσεων στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγινε ένα μοναδικό ομαδικό ταξίδι από τη Δομνίστα για την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα. Συγκεκριμένα ήταν οι : Κων. Γιολδάσης, Νικ. Γρηγορόπουλος, Ελευθ. Καραδήμας, Γεώρ. Κοσκινάς, Παν. Λύτρας και Ιωάν. Μουρίκης.

   Στις 14 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας, η ομάδα επιβιβάστηκε στο πλοίο “Argentina” και στις 9 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας αναφέρουν:

·         Ο Κωνσταντίνος Γιολδάσης ήταν 25 ετών. Η μητέρα του στη Δομνίστα λεγόταν Αγγελική. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Βαμβάτσικος.

·         Ο Νικόλαος Γρηγορόπουλος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του, με 23 $ για τα πρώτα έξοδα, για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Ασημάκη.

·         Ο Ελευθέριος Καραδήμας ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Αθανάσιος. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Φαρμάκη.

·         Ο Γεώργιος Κοσκινάς ήταν 24 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον πατέρα του Ευθύμιο. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Λάμπρος Σιακαβέλας.

·         Ο Παντελής Λύτρας ήταν 27 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Αγγελική. Προορισμός του, με 25 $ στην τσέπη, για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γεώργιος Φαρμακίδης.

·         Ο Ιωάννης Μουρίκης ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Πέτρο Σιακαβέλα.

5. Κορύφωση της μεταναστευτικής φυγής στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 ομαδικά ταξίδια από τη Δομνίστα για την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 32 άτομα! Αναλυτικά :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση του 1911, αριθμούσε 10 άτομα και απαρτίστηκε από τους : Κων. Βαμβάτσικο, Αθ. Γιολδάση, Αλ. Γρίβα, Κων. Γρίβα, Κων. Σιδηρά, Σπ. Σιδηρά, Χαρ. Σταμάτη, Ιωάν. Κ. Σώκο, Αθ. Τσίρκα και Νικ. Χαραλαμπόπουλο. Στις 3 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 20 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το διαθέσιμο αρχειακό υλικό πληροφορούμαστε επίσης ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Βαμβάτσικος ήταν 32 ετών και παντρεμένος[6]. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Ρόξμπουρυ[7] (Roxbury) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφό του Χάρης Λιάκος.

·         Ο Αθανάσιος Γιολδάσης ήταν 24 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον αδελφό του Ζάχο. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Κώστα Γιολδάση.

·         Ο Αλέκος Γρίβας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Προορισμός του (με 25 $ μαζί του) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο αδερφός του Κώστας Γρίβας.

·         Ο Κωνσταντίνος Γρίβας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Ηλίας. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Αθαν. Μπισδέκη.

·         Ο Κωνσταντίνος Σιδηράς ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Στη Δομνίστα είχε τον κουνιάδο του Γεώργιο Τσούτση. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Φαρμάκη.

·         Ο Σπύρος Σιδηράς ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του, με 25 $ μαζί του, ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο θείος του Κώστας Βαμβάτσικος.

·         Ο Χαράλαμπος Σταμάτης ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Σύρο.

·         Ο Ιωάννης Κ. Σώκος ήταν 30 ετών και παντρεμένος[8]. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Κωνσταντίνος. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Βαμβάτσικος.

·         Ο Αθανάσιος Τσίρκας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λεωνίδας Ασημάκης.

·         Ο Νικόλαος Χαραλαμπόπουλος ήταν 20 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον πατέρα του Δημήτριο. Ήταν εργάτης και (με 25 $) έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Γιολδάση.

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση του 1911, περιλάμβανε 7 άτομα, τους : Σπ. Δημητρογιάννη, Αθαν. Καραδήμα, Λάμ. Καραδήμα, Σπ. Μακράκη, Επαμ. Μουρίκη, Ηλ. Νταλιάνη και Γεώρ. Σακαβέλα. Στις 29 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 11 Ιουνίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επίσης ότι :

·         Ο Σπύρος Δημητρογιάννης ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Αγαθή. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Γιολδάσης.

·         Ο Αθανάσιος Καραδήμας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας Λ. Καραδήμας ήταν στη Δομνίστα. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Ελευθέριο Καραδήμα.

·         Ο Λάμπρος Καραδήμας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σπύρος.. Προορισμός του (με 25 $ στην τσέπη) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδελφός του Ν. Καραδήμας.

·         Ο Σπύρος Μακράκης ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Αικατερίνη. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και (με 25 $ μαζί του) έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο γνωστός του Κωνστ. Παππάς.

·         Ο Επαμεινώνδας Μουρίκης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ανδρ. Πανάγο.

·         Ο Ηλίας Νταλιάνης ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Μαρία. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Βαμβάτσικος.

·         Ο Γεώργιος Σ[ι]ακαβέλας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Προορισμός του με 25 $ στην τσέπη, για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Λάμπρο Σιακαβέλα.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση του 1911, σχηματίστηκε από πέντε άτομα, τους : Κων. Αγγελή, Ευθ. Βαμβάτσικο, Απ. Καρέτσο, Σπ. Σάρρο και Αθ. Σταμάτη. Στις 29 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 12 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ακόμη ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Αγγελής ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Κωνσταντούλα. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ανεψιός του Γ. Αθ. Μποτσιβάλης[9].

·         Ο Ευθύμιος Βαμβάτσικος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Σύρος.

·         Ο Απόστολος Καρέτσος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Κυριακή. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χαρ. Λιάκο.

·         Ο Σπύρος Σάρρος ήταν 32 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Κοσκινάς.

·         Ο Αθανάσιος Σταμάτης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Δημήτριος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ μαζί του επέλεξε για δουλειά τη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Σπύρο Σταμάτη.

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση του 1911 αριθμούσε επτά άτομα και περιλάμβανε τους : Αθ. Καραδήμα, Ζάχ. Κοντονίλο, Πέτρ. Κοντορλή, Νικ. Μακράκη, Θεόδ. Μακρυγιάννη, Γεώρ. Μουρίκη και Νικ. Τσαπραλή. Στις 21 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας, αναχώρησαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 4 Σεπτεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Πρόσθετα στοιχεία που γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Αθανάσιος Καραδήμας ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Μαρία. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ για τα πρώτα έξοδα , πήγαινε στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χάρυ Λιάκος.

·         Ο Ζάχος Κοντονίλος (Countonilos) ήταν 25 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως εργάτης σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γεώργιος Καρακούλος.

·         Ο Πέτρος Κοντορλής (Countourlis) ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Σπυριδούλα. Κι αυτός με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Πέτρο Τυλιγάδα.

·         Ο Νικόλαος Μακράκης ήταν 23 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Κατίνα. Προορισμός του, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Γεώργιο Σύρο.

·         Ο Θεόδωρος Μακρυγιάννης ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Με 25 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Λάμπρο Σιακαβέλα.

·         Ο Γεώργιος Μουρίκης ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αγγέλω. Ήταν εργάτης σε φάρμα και με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Φαρμάκης

·         Ο Νικόλαος Τσαπραλής (Tsapralis) ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Γιολδάση.

   Η πέμπτη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση του 1911 έγινε από τρία άτομα, τους : Γεώρ. Αγγελή, Θεόδ. Βαμβάτσικο και Ιωάν. Σταμάτη. Στις 4 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγαν με το πλοίο “Alice” και στις 20 Σεπτεμβρίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Για τους μετανάστες αυτούς το αρχείο μας πληροφορεί ότι :

·         Ο Γεώργιος Αγγελής ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Θεόδωρος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα και με 25 $ για τα πρώτα έξοδα αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χάρυ Λιάκος.

·         Ο Θεόδωρος Βαμβάτσικος ήταν 19 ετών. Στη Δομνίστα ήταν η μητέρα του Βασιλική. Ως εργάτης σε φάρμα (με 25 $ στην τσέπη) έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Σύρο.

·         Ο Ιωάννης Σταμάτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Προορισμός του (με 21 $ μαζί του) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Σύρος.

Ατμόπλοιο “Kaiser Franz Josef I”  (Photo: Richard Faber Collection)

 6. Κάμψη της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και 1 μεμονωμένα). Συνολικά έφυγαν 18 άτομα της Δομνίστας. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912, αριθμούσε οκτώ άτομα και την αποτέλεσαν οι : Κώσ. Βαμβάτσικος, Κώσ. Γρίβας, Αθ. Δαλιάνης, Κων. Δαλιάνης, Δημ. Μακράκης, Απ. Πιστόλης, Κων. Π. Σταμάτης και Κων. Σ. Σταμάτης. Στις 8 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψαν με το πλοίο “Kaiser Franz Josef I” και στις 20 Ιουλίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Κώστας Βαμβάτσικος ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σιακαβέλας.

·         Ο Κώστας Γρίβας ήταν 26 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος[10]. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωστ. Παπαδόπουλος.

·         Ο Αθανάσιος Δαλιάνης ήταν 19 ετών. Στη Δομνίστα ήταν ο πατέρας του Ηλίας. Προορισμός του (με 19 $ στην τσέπη) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Βαμβάτσικο.

·         Ο Κωνσταντίνος Δαλιάνης ήταν 30 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Αικατερίνη. Ως εργάτης, με 25 $ μαζί του έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Βαμβάτσικος.

·         Ο Δημήτριος Μακράκης ήταν 26 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Ευαγγελία. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Παππά (Constant. Pappas).

·         Ο Απόστολος Πιστόλης ήταν 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Κωνσταντίνα. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. (ή Χ.) Μετανίκος.

·         Ο Κωνσταντίνος Π. Σταμάτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Πέτρος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Χαρ. Σταμάτη.

·         Ο Κωνσταντίνος Σ. Σταμάτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Σταμάτης. Ως εργάτης, με 25 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σ. Σταμάτης.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αθανάσιο Μακρυγιάννη. Στα μέσα Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Oceania” και την 1η Αυγούστου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 24 ετών. Προορισμός του (με 25 $ στην τσέπη) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Νικόλαο Καραδήμα.

   Η δεύτερη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση στο 1912 ήταν πολυαριθμότερη. Έφτασε τα εννέα άτομα και περιλάμβανε τους : Ιωάν. Καραδήμο, Παν. Λύτρα, Περ. Λύτρα, Φώτ. Πανάγο, Γεώρ. Παπαζαχαρία, Αρ. Σάρρα, Ευθ. Σταθονίκο, Νικ. Τσούνη και Ανδ. Φώλο. Στις 25 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 11 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Ιωάννης Καραδήμος[11] (Caradimos) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Δημήτριος. Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Ρόξμπερυ (Roxbury) της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ξάδερφό του Κωνστ. Παππά (Const. Pappas).

·         Ο Παναγιώτης Λύτρας ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Βοστώνη (Boston) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Φαρμάκης.

·         Ο Περικλής Λύτρας ήταν 20 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον πατέρα του Ιωάννη. Ως εργάτης, με 25 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Θεόδωρο Βαμβάτσικο.

·         Ο Φώτιος Πανάγος[12] ήταν 21 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Προορισμός του (με 25 $ για τα πρώτα έξοδα) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθαν. Τσαπράζης.

·         Ο Γεώργιος Παπαζαχαρίας ήταν 23 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Μαρία. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σπύρος Σιδηράς.

·         Ο Αριστείδης Σάρρας ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στο θείο του Σπύρο Σάρρα.

·         Ο Ευθύμιος Σταθονίκος ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Γεωργία. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου είχε τον αδερφό του Κ (ή Χ.) Σταθονίκο.

·         Ο Νικόλαος Τσούνης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο θείος του Κωνστ. Σιδηράς.

·         Ο Ανδρέας Φώλος[13] (ή Τόλος) ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Γεννήθηκε και διέμενε στη Δομνίστα, όπου ήταν η μητέρα του Βασίλω. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ μαζί του πήγαινε στην Κολούμπια της Νότιας Καρολίνας, όπου ήταν ο θείος του Ν. Χαραλαμπόπουλος.

7. Ελάχιστη κίνηση στο 1913

   Στη διάρκεια του έτους και μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, έγιναν μόνο 2 ταξίδια (1 ομαδικό και 1 μεμονωμένα). Συνολικά έφυγαν 4 μετανάστες της Δομνίστας. Αναλυτικά :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1913 έγινε από τον Ιωάννη Γ. Σώκο. Στις 25 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Athinai” και στις 14 Ιουλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Δήλωσε εργάτης και με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Ανδρέα Σώκο.

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1913 έγινε από τρία άτομα. Ήταν οι : Κων. Βαμβάτσικος, Λάμ. Καραδήμος και Περ. Λύτρας. Ήταν και οι τρεις της ίδιας ακριβώς ηλικίας (18 ετών) και - προφανώς - είχαν συνεννοηθεί να φύγουν μαζί. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Πρώτα πήγαν με κάποιο μεταφορικό μέσο (με πλοίο, με τραίνο ή οδικά) στην Καλαμάτα. Από το λιμάνι της Καλαμάτας, στις 3 Οκτωβρίου, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 19 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία μας γνωρίζουν επίσης ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Βαμβάτσικος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος (ήταν στην Αμερική). Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον πατέρα του Γεώργιο.

·         Ο Λάμπρος Καραδήμος[14] ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Σπυρίδων. Με 26 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θεόδωρος Βαμβάτσικος.

·         Ο Περικλής Λύτρας ήταν 18 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Ο τελικός προορισμός του, με 25 $ στην τσέπη, για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κώστας Βαμβάτσικος.

8. Νέα αύξηση της μετανάστευσης στο 1914

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 8 μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 5 μεμονωμένα). Συνολικά έφυγαν 16 άτομα της Δομνίστας. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Λάμπρο Σιακαβέλα. Στις 28 Ιανουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Απόστολος. Με 30 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Σπυρίδωνα Σταμάτη. Για τον Λάμπρο Σιακαβέλα, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-12 κιαι εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ελευθέριο Καραντινό. Στις 25 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Caronia” και στις 10 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 28 ετών. Στη Δομνίστα ήταν ο πατέρας του Αθανάσιος. Δήλωσε εργάτης και με 40 $ για τα πρώτα έξοδα αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγγελος Μποτσιβάλης. Ο Ελευθ. Καραντινός είχε ξανάρθει στην Αμερική την περίοδο 1910-12 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Νικόλαο Γρηγορόπουλο. Στις 6 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Carpathia” και στις 22 Μαρτίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 27 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Ελένη. Με 35 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Σταθονίκος. Για το Νικόλαο Γρηγορόπουλο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον πρωτοήρθε την περίοδο 1910-12 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

Πλοίο Laconia (1912) [Photo: Hisashi Noma Collection]

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τέσσερα άτομα. Αυτά ήταν οι : Κων. Γιολδάσης, Κώσ. Μπάκας, Αθ. Σερογυαλίδης και Ιωάν. Φαρμάκης. Στις 17 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Laconia (1912)” και στις 2 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Γιολδάσης ήταν 27 ετών. Στη Δομνίστα είχε τη μητέρα του Αγγελική. Με 30 $ μαζί του, κατευθυνόταν για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδερφός του Αθανάσιος Γιολδάσης. Για τον Κων/νο Γιολδάση αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε έρθει την περίοδο 1910-13 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

·         Ο Κώστας Μπάκας ήταν 30 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Ως εργάτης, με 50 $ για τα πρώτα έξοδα αναζητούσε δουλειά στην πόλη Σπόκαν (Spokane) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάν. Τασιός. Αυτό ήταν για τον Κώστα Μπάκα το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε στην Πενσυλβάνια.

·         Ο Αθανάσιος Σερογυαλίδης[15] (Serogialides) ήταν 23 ετών. Τον πατέρα του έλεγαν Γεώργιο. Ήταν εργάτης και με 25 $ στη τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικ. Καραδήμας.

·         Ο Ιωάννης Φαρμάκης[16] ήταν 30 ετών. Στη Δομνίστα είχε τον πατέρα του Γεώργιο. Δήλωσε εργάτης και με 30 $ μαζί του επέλεξε για τόπο εργασίας τη  Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Πέτρος Τσάντσαλος. Ο Ιωάννης Φαρμάκης είχε ξανάρθει στην μερική την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Πανάγο. Στο πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Ο πατέρας του στη Δομνίστα λεγόταν Αθανάσιος[17]. Προορισμός του με 30 $ για τα πρώτα έξοδα, για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ένας ξάδερφός του.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τέσσερα άτομα. Αυτά ήταν : Κων. Αγγελής, Αθ. Δαλιάνης, Ηλ. Δαλιάνης και Ιωάν. Σιακαβέλας. Στις 4 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψαν με το πλοίο “Pisa” και στις 23 Ιουλίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Αγγελής ήταν 26 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Δομνίστα λεγόταν Άννα. Ως εργάτης, με 24 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Κόνσουλ Μπλαφς (Council Bluffs) της Αϊόβα, όπου ήταν ο αδελφός του Κωνστ. (Gost) Αγγελής.

·         Ο Αθανάσιος Δαλιάνης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Με 70 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Βαμβάτσικο.

·         Ο Ηλίας Δαλιάνης ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Στη Δομνίστα ήταν η γυναίκα του Μαρία. Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χαρ. Σταμάτης. Για τον Ηλία Δαλιάνη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

·         Ο Ιωάννης Σιακαβέλας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Στυλιανή. Ο τελικός προορισμός του, για δουλειά εργάτη (με24 $ μαζί του) ήταν το Μάλντεν (Malden) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σιακαβέλας.

   Η τρίτη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τρία άτομα, τους : Ιωάν. Μουρκογιάννη, Θεόδ. Πιστόλη και Ιωάν. Σώκο. Στις 18 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Pannonia” και στις 6 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς επιπλέον ότι :

·         Ο Ιωάννης Μουρκογιάννης ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Δήλωσε εργάτης και με 40 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Απόσ. Δημητρογιάννης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Ιωάννη Μουρκογιάννη στην Αμερική. Είχε έρθει πάλι την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

·         Ο Θεόδωρος Πιστόλης (Pistiolis) ήταν 34 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στη Δομνίστα ήταν η γυναίκα του Σπυριδούλα. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Αθαν. Γιολδάση.

·         Ο Ιωάννης Ν. Σώκος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Γιολδάσης.

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

   Η πέμπτη (και τελευταία) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Κοτόπουλο. Στις 8 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Carpathia” και στις 30 Δεκεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Δήλωσε εργάτης και με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ανεψιό του Γεώργιο Σιακαβέλα.

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

9. Ελάχιστοι μετανάστες στο 1915

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 1 μεμονωμένα). Συνολικά έφυγαν 3 άτομα της Δομνίστας. Συγκεκριμένα :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από τον Κωνσταντίνο Βαμβάτσικο. Την Πρωτοχρονιά (1η Ιανουαρίου) 1915, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Patris” και στις 21 Ιανουαρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 34 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Σπυριδούλα. Ήταν εργάτης και με 24 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου είχε τον ομώνυμο ξάδερφό του Κωνσταντίνο Βαμβάτσικο. Για το μετανάστη ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1915 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Μήλια και Χρ. Παπαδόπουλο. Στις 2 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 23 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ότι :

·         Ο Ιωάννης Μήλιας (Milias) ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Στη Δομνίστα είχε τη γυναίκα του Ευφροσύνη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) ήταν το Σαιν Λούις (St. Louis) της Μοντάνα, όπου ήταν ο φίλος Ηρακλής Παπαδόπουλος. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Ιωάννη Μήλια στην Αμερική. Για πρώτη φορά είχε έρθει την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στο Σαιν Λούις.

·         Ο Χρήστος Παπαδόπουλος ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευφροσύνη. Ως εργάτης, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά στο Σαιν Λούις της Μοντάνα, κοντά στον αδελφό του Λουκά απαδόπουλο.

10. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1920

   Στη διάρκεια του έτους έγινε ένα μεμονωμένο ταξίδι από τον Κωνσταντίνο Δαλιάνη. Στις 8 Νοεμβρίου 1920, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγε με το πλοίο “Megali Hellas” και στις 25 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 43 ετών και παντρεμένος. Στη Δομνίστα είχε τη γυναίκα του Κατερίνα. Δήλωσε εργάτης και με 22 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Παππάς. Για τον Κωνσταντίνο Δαλιάνη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1912-15 και εργάστηκε πάλι στη Βοστώνη.

----

Βιβλιογραφία

1.    Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

2.    Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)» περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» 2012, 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1& 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα 

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ amfictyon.blogspot.gt

iv.   περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

v.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

3.    Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες

i.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.    Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iii.   Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

iv.   Κώστα Αντ. Παπαδόπουλου : “Δομνιστιάνοι μετανάστες στην Αμερική”, Πρακτικά Συνεδρίου Δομνίστας, 2010, σ. 577-585, τόμος Β’.

v.    Ιστοσελίδα web3.eetaa.gr

vi.   Ιστοσελίδα http://www.domnista.gr/

vii.  Ιστοσελίδα http://www.panoramio.com/

viii. Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Αν πάρουμε ως βάση τον πληθυσμό του 1896, δηλ. 903 κατοίκους, τότε για τους 97 μετανάστες, το ποσοστό βρίσκεται 11 %.

[3] Βρέθηκαν 13 αναλφάβητοι στο σύνολο των μεταναστών της Δομνίστας (δηλ. ποσοστό 11 %).

[4] Πρέπει να πήγαν στη Βοστώνη Μασαχουσέτης, όπως φαίνεται από τις συναντήσεις που είχαν με μεταγενέστερους μετανάστες.

[5] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[6] Διατηρώ επιφύλαξη για το “παντρεμένος”. Πιθανά είναι λάθος του αρχείου Ellis Island. Για τα παντρεμένα άτομα, έγραφαν το όνομα της συζύγου και όχι του γονέα (πατέρα ή μητέρας). Εδώ όμως δεν υπάρχει όνομα συζύγου.

[7] Είχε δηλώσει τη Βοστώνη ως τόπο προορισμού αρχικά, αλλά άλλαξε γνώμη και έγραψε το Ρόξμπερυ.

[8] Ισχύει κι εδώ η υποσημείωση 1.

[9] Προήλθε από το γειτονικό χωριό Στάβλοι. Υπήρξαν 3 άτομα με αυτό το επώνυμο. Έχουν όμως δηλώσει ως τόπο καταγωγής το γειτονικό Κρίκελο ή και το Καρπενήσι.

[10] Ισχύει κι εδώ η υποσημείωση 1.

[11] Έτσι είναι γραμμένο στο αρχείο. Ίσως όμως το σωστό να είναι Καραδήμας.

[12] Στο Βιβλίο Μεταναστών το όνομα (Fotios) έχει γραφεί ως επώνυμο (Panagos) και αντιστρόφως.

[13] Από το χειρόγραφο αρχείο, δεν είναι πάντα βέβαιη η ανάγνωση. Το πρώτο γράμμα του επωνύμου μπορεί να είναι F ή T. Έτσι διαβάζω Folos ή Tolos. Δεν βλέπω άλλη δυνατή επιλογή.

[14] Ισχύει κι εδώ η υποσημείωση 6.

[15] Παράξενο επώνυμο και ίσως έχει γραφτεί λάθος στην Αμερική. Ο υπάλληλος το κατέγραφε όπως το άκουγε (δεν υπήρχαν χαρτιά). Μπορεί να ήταν Σαρογιαννίδης. Ας αναζητηθεί το σωστό.

[16] Στα βιβλία Μετανάστευσης γράφτηκε - από λάθος προφανώς - ως Φουρκάκης (Fourkakis). Τέτοιο επώνυμο όμως δεν υπάρχει στη Δομνίστα και επιπλέον όλα τα άλλα στοιχεία του τον ταυτίζουν με τον Ιωάννη Γ. Φαρμάκη.

[17] Στο Βιβλίο των Μεταναστών (Ship Manifest), το όνομα αυτό είναι γραμμένο στα ελληνικά!

Δομνίστα (1985).  Η φωτογραφία ελήφθη

από www.panoramio.com του Παν. Κοντοβουνήσιου