Προλεγόμενα
Το Στένωμα είναι ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, στις ΒΔ πλαγιές του Τυμφρηστού (Βελούχι). Απέχει 17 Km από το Καρπενήσι και η περιοχή αυτή είναι γεμάτη από βελανιδιές, καρυδιές, πλατάνια και έλατα. Δεν το έχω επισκεφθεί.
Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Στένωμα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 66 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2025.
 |
| Ο Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής στο Στένωμα (ελήφθη από το Διαδίκτυο) |
Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Στένωμα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.
Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.
Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος
φυσικός
------------
Αυτοδιοικητικά
Οικισμός Στένωμα
Από τις 30 Σεπτεμβρίου 1836 ο οικισμός Στένωμα προσαρτήθηκε στο δήμο Οιχαλίας (μετονομάστηκε σε Καρπενησίου) του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας.
Στις 22 Μαρτίου 1943, η Κοινότητα Στένωμα αποσπάστηκε από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και πλέον υπάγεται στο νομό Ευρυτανίας.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1997, η Κοινότητα Στένωμα καταργήθηκε (σχέδιο “Καποδίστριας”) και ο οικισμός Στένωμα προσαρτήθηκε στο δήμο Καρπενησίου.
Ο πληθυσμός του (απογραφή 2011) ήταν 139 κάτοικοι.
1. Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Στένωμα στην Αμερική[1]
Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 19% του πληθυσμού, που είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε κυρίως κτηνοτροφία, ήταν ορεινή και δυσκόλευε αρκετά τη ζωή[2] των κατοίκων της.
Οι μετανάστες ήταν μόνον άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι οι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (με 25 άτομα) και ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 21 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Στένωμα, δίνεται στον πίνακα 3.
Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :
(α) Βλάχος Κωνσταντίνος, ετών 17 (πήγε το 1912)
(γ) Δάσκαλος Δημήτριος, ετών 17 (πήγε το 1907)
(δ) Παπασπύρος Ιωάννης, ετών 17 (πήγε το 1909)
(ε) Σκεντέρης Γεώργιος, ετών 17 (πήγε το 1909)
Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :
(β) Δάσκαλος Κωνσταντίνος, ετών 50 (πήγε το 1914)
(γ) Στεφάνου Θεόδωρος, ετών 47 (πήγε το 1914)
Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 29 έτη.
Οι περισσότεροι μετανάστες από το Στένωμα ήταν έγγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 66 μετανάστες, οι 36 ήταν έγγαμοι (ποσοστό 55 %), οι 24 ήταν άγαμοι και για 6 άτομα δεν γνωρίζουμε την οικογενειακή τους κατάσταση.
Από τις οικογένειες του χωριού αυτού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :
Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από το Στένωμα έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν 20 άτομα.
Το έτος 1909, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 μετανάστες από το λιμάνι του Πειραιά, με το πλοίο “Massilia”. Το ίδιο έτος και από το ίδιο λιμάνι,έφυγαν 3 άτομα από το Στένωμα με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris”. Το 1912. από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 8 μετανάστες με το πλοίο (Martha Washington”. Το 1913, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν 5 άτομα με το πλοίο “Prinzess Irene”.
Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα και τα ομαδικά ταξίδια ήταν περίπου ίσα. Συγκεκριμένα, έγιναν 16 μεμονωμένα και 15 ομαδικά ταξίδια.
Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία,δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.
Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».
Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.
Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Στένωμα φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης, με 38 άτομα (ποσοστό 58 %)!Ακολούθησε η πολιτεία της Βιρτζίνια με 12 άτομα. Μικρότερες προτιμήσεις καταγράφηκαν στις πολιτείες Βόρ. Καρολίνας, Ουάσιγκτον, Αϊντάχο και Τενεσί. Υπήρξε και μία μεμονωμένη προτίμηση. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.
Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ
2. Επαγγέλματα των μεταναστών
Ο μεγαλύτερος αριθμός μεταναστών (48 άτομα) από το Στένωμα ή ποσοστό 55 %, δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως αυτών, δηλώθηκαν: εργάτες σε φάρμα, αγρότης-κτηματίας, έμπορος, αλλά και άλλα επαγγέλματα, κυρίως της εστίασης, όπως : μάγειρος, εστιάτορας, κ.ά.
Αριθμητικά στοιχεία αυτών ακολουθούν:
Έμπορος ήταν ο Γεώργιος Βλάχος. Εστιάτορας ήταν ο Ιωάννης Κ. Βλάχος. Μάγειρος ήταν ο Γρηγόριος Καλύβας. Καλλιεργητής ήταν ο Αριστείδης Καλύβας.Μαθητής δηλώθηκε Γεώργιος Σκεντέρης.
3. Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική
Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 16 άτομα που έκαναν πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι.
Περισσότερα χρόνια στο προηγούμενο ταξίδι του έμειναν και εργάστηκαν: ο Γρηγόριος Καλύβας (16 χρόνια) και ο Δημήτριος Καλύβας (11 χρόνια).
Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:
1. Κώστας Παπασπυρόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1909 σε τόπο της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 στη Νέα Υόρκη.
2. Ταξιάρχης Βλάχος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1909 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1912-1913 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1915 στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια.
3. Γεώργιος Καλύβας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στην πόλη Φαγιέτβιλ (Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας.
4. Βασίλειος Σερέτης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1909 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στη Νέα Υόρκη.
5. Παναγιώτης Σερπάνος: Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-1910 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 πάλι στον ίδιο προορισμό.
6. Ιωάννης Μπανιάς: Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1909 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στη Νέα Υόρκη.
7. Κωνσταντίνος Δάσκαλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1909 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Νέα Υόρκη.
8. Θεόδωρος Στεφάνου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια.
9. Λουκάς Κουτσούκαλης: Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άσβιλ (Asheville) της Βόρ. Καρολίνας.
10. Γεώργιος Παπασπύρου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.
11. Στυλιανός Φραγκοσκιάς: Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1915-1919 στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άσβιλ (Asheville) της Βόρ. Καρολίνας.
12. Βασίλειος Κροκίδας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1913 στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στην πόλη Ουίλμινγκτον (Wilmington) της Βόρ. Καρολίνας.
13. Δημήτριος Καλύβας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1921 στην πόλη Φαγιέτβιλ (Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1923 πάλι στον ίδιο προορισμό.
14. Γεώργιος Βλάχος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1920-1923 σε τόπο της Βόρ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1927 στην πόλη Ρίτσμοντ (Richmond) της Βιρτζίνια.
15. Ιωάννης Βλάχος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1922-1925 στην πόλη Μάουντ Βέρνον (Mount Vernon) της Νέας Υόρκης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1927 πάλι στον ίδιο προορισμό.
16. Γρηγόριος Καλύβας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1920-1936 στην πόλη Φαγιέτβιλ (Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1936 πάλι στον ίδιο προορισμό.
4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Στένωμα
Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Στένωμα που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από το Στένωμα δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):
α/α Ονοματεπώνυμο χρ. άφιξης ηλικία έγγαμος Πλοίο που ταξίδεψε Λιμάνι αναχώρ.
1 Αθανασίου Νικόλαος 28-2-1921 38 ναι King Alexander Πειραιάς
2 Αμπλιανίτης Γεώργιος 20-5-1912 25 ναι Martha Washington Πάτρα
3 Βλάχος Βασίλειος 4-2-1907 19 όχι Algeria (1891) Νάπολη
4 Βλάχος Γεώργιος 4-5-1927 51 ναι Presidente Wilson Πάτρα
5 Βλάχος Ευάγγελος 28-2-1921 27 όχι King Alexander Πειραιάς
6 Βλάχος Ιωάννης 4-5-1927 39 ναι Presidente Wilson Πάτρα
7 Βλάχος Κωνσταντίνος 4-2-1907 18 όχι Algeria (1891) Νάπολη
8 Βλάχος Κωνσταντίνος 14-3-1912 17 όχι Patris Πειραιάς
9 Βλάχος Κωνσταντίνος 2-5-1921 34 ναι King Alexander Πειραιάς
10 Βλάχος Νικόλαος 28-2-1921 29 ναι King Alexander Πειραιάς
11 Βλάχος Ταξιάρχης 20-5-1912 30 ναι Martha Washington Πάτρα
12 Βλάχος Ταξιάρχης 29-5-1915 34 ναι VasilefsConstantinos Πάτρα
13 Βλάχος Χρήστος 24-9-1907 17 όχι Moraitis Πειραιάς
14 Δάσκαλος Δημήτριος 2-11-1907 17 όχι Alice Πάτρα
15 ΔάσκαλοςΚωνσταντίνος 8-6-1914 50 ναι Athinai Πειραιάς
16 ΔάσκαλοςΤαξιάρχης 27-7-1907 18 όχι Cretic Νάπολη
17 Κακάβαλος Γεώργιος 4-5-1908 18 όχι Argentina Πάτρα
18 Καλύβας Αριστείδης 7-11-1906 20 όχι Massilia Μασσαλία
19 ΚαλύβαςΒασίλειος 18-12-1913 - - Prinzess Irene Νάπολη
20 Καλύβας Γεώργιος 27-7-1907 30 ναι Cretic Νάπολη
21 Καλύβας Γεώργιος 20-5-1912 38 ναι Martha Washington Πάτρα
22 Καλύβας Γρηγόριος 18-12-1913 - - Prinzess Irene Νάπολη
23 Καλύβας Γρηγόριος 17-9-1936 39 όχι Conte di Savoia Νάπολη
24 Καλύβας Δημήτριος 3-4-1911 - - Principe di Piemonte Νάπολη
25 Καλύβας Δημήτριος 1-9-1923 32 όχι Byron Πειραιάς
26 Καλύβας Ευάγγελος 18-12-1913 - - Prinzess Irene Νάπολη
27 Καλύβας Ιωάννης 20-5-1912 37 ναι Martha Washington Πάτρα
28 Καραθάνος Βασίλειος 2-6-1909 19 όχι Patris Πειραιάς
29 Κοσκινάς Χρήστος 10-4-1909 25 ναι Massilia Πειραιάς
30 Κοσκινάς Χρήστος 17-4-1914 25 ναι Athinai Πειραιάς
31 Κουτσούκαλης Γεώργιος 10-4-1909 30 ναι Massilia Πειραιάς
32 Κουτσούκαλης Γεώργιος 20-1-1921 28 ναι Megali Hellas Πειραιάς
33 Κουτσούκαλης Δημήτριος 19-4-1907 30 ναι Gallia Πειραιάς
34 Κουτσούκαλης Λουκάς 26-2-1920 35 ναι Presidente Wilson Πάτρα
35 Κουτσούκαλης Νικόλαος 10-4-1909 20 ναι Massilia Πειραιάς
36 Κουτσούκαλης Σεραφείμ 27-7-1907 30 ναι Cretic Νάπολη
37 Κουτσουλάκης Γεώργιος 19-4-1907 37 ναι Gallia Πειραιάς
38 Κροκίδας Βασίλειος 2-5-1921 33 ναι King Alexander Πειραιάς
39 Κροκίδας Κωνσταντίνος 2-6-1909 18 όχι Patris Πειραιάς
40 Κρουστάλλης Αθανάσιος 20-5-1912 19 όχι Martha Washington Πάτρα
41 Λιόντης Βασίλειος 2-11-1907 19 όχι Alice Πάτρα
42 Μπανιάς Ιωάννης 25-6-1912 31 ναι Mendoza Νάπολη
43 Μπανιάς Κωνσταντίνος 11-6-1912 19 όχι Mendoza Νάπολη
44 Μπανιάς Χρήστος 10-4-1909 25 όχι Massilia Πειραιάς
45 Ντέμος Ευθύμιος 27-7-1907 31 όχι Cretic Νάπολη
46 Παπαδούκας Δημήτριος 27-7-1907 35 ναι Cretic Νάπολη
47 Παπαντωνίου Κωνσταντίνος 25-6-1912 38 ναι Mendoza Νάπολη
48 Παπασπυρόπουλος Γεώργιος 20-5-1912 44 ναι Martha Washington Πάτρα
49 Παπασπυρόπουλος Κώστας 4-9-1911 31 ναι Martha Washington Πάτρα
50 Παπασπύρος Βασίλειος 18-12-1913 - - Prinzess Irene Νάπολη
51 Παπασπύρος Γεώργιος 4-2-1907 27 ναι Algeria (1891) Νάπολη
52 Παπασπύρος Ευάγγελος 18-12-1913 - - Prinzess Irene Νάπολη
53 Παπασπύρος Ιωάννης 2-6-1909 17 όχι Patris Πειραιάς
54 Παπασπύρου Γεώργιος 22-6-1920 44 ναι Megali Hellas Πειραιάς
55 Σερέτης Βασίλειος 20-5-1912 25 όχι Martha Washington Πάτρα
56 Σερπάνος Παναγιώτης 15-10-1905 34 ναι Gallia Νάπολη
57 Σερπάνος Παναγιώτης 20-5-1912 38 ναι Martha Washington Πάτρα
58 Σκεντέρης Αθανάσιος 10-4-1909 18 όχι Massilia Πειραιάς
59 Σκεντέρης Γεώργιος 10-10-1909 17 όχι Patris Πάτρα
60 Σκεντέρης Γεώργιος 17-4-1914 37 ναι Athinai Πειραιάς
61 Σκεντέρης Κωνσταντίνος 4-2-1907 19 όχι Algeria (1891) Νάπολη
62 Σκεντέρης Κωνσταντίνος 14-6-1909 19 όχι Martha Washington Πάτρα
63 Σκεντέρης Σπύρος 11-11-1905 40 ναι Massilia Μασσαλία
64 Στεφάνου Θεόδωρος 8-6-1914 47 ναι Athinai Πειραιάς
65 Φραγκοσκιάς Στυλιανός 4-9-1911 25 ναι Martha Washington Πάτρα
66 Φραγκοσκιάς Στυλιανός 5-1-1921 39 ναι King Alexander Πειραιάς
5. Χρονικό της μετανάστευσης από το Στένωμα Ευρυτανίας στις ΗΠΑ
i. Οι πρωτοπόροι του 1905
Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις με πλοία προς την Αμερική. Αναλυτικά έχουμε :
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1905 έγινε από τον ΠαναγιώτηΣερπάνο. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί στις 26 Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Gallia” και στις 15 Οκτωβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Με 25 $ για τα πρώτα το έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασίλειος Σκεντέρης.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1905 έγινε από τον Σπύρο Σκεντέρη. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Μασσαλίας. Από εκεί, στις 15 Οκτωβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Massilia” και στις 11 Νοεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Σεραφείμ Αντωνόπουλο.
ii. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906
Έγινε από τον Αριστείδη Καλύβα. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Μασσαλίας. Από εκεί, στις 20 Οκτωβρίου αναχώρησε με το πλοίο “Massilia” και στις 7 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 20 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν καλλιεργητής (cultivator). Προορισμός του για δουλειά (με 10 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Καβέλας.
iii. Το δυναμικό ξεκίνημα της μετανάστευσης στο 1907
Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (4 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 14 άτομα από το Στένωμα. Πιο συγκεκριμένα :
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από τέσσερα άτομα, τους Βασ. Βλάχο, Κων. Βλάχο και Γεώρ. Παπασπύρο. Από την Ελλάδα αναχώρησαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 17 Φεβρουαρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Algeria (1891)” και στις 4 Φεβρουαρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υπάρχον υλικό του αρχείου γνωρίζουμε ακόμη ότι:
· Ο Βασίλειος Βλάχος ήταν 19 ετών. Γεννήθηκε στο Στένωμα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τον Πειραιά. Με 13 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Βλάχος.
· Ο Κωνσταντίνος Βλάχος ήταν 18 ετών. Κι αυτός δήλωσε τον Πειραιά ως τόπο προηγούμενης διαμονής. Προορισμός του για δουλειά (με 17 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συνονόματος ξάδερφός του Κωνσταντίνος Βλάχος.
· Ο Γεώργιος Παπασπύρος ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Στένωμα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τον Πειραιά. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Σταμούλης.
· Ο Κωνσταντίνος Σκεντέρης ήταν 19 ετών. Κι αυτός δήλωσε τον Πειραιά ως τόπο προηγούμενης διαμονής. Προορισμός του για δουλειά (με 12 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Σταμούλης.
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από δύο άτομα, τους Δημ. Κουτσούκαλη και Γεώργ. Κουτσουλάκη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 26 Μαρτίου έφυγαν με το πλοίο “Gallia” και στις 19 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι :
· Ο Δημήτριος Κουτσούκαλης ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Στένωμα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Μπαλάφας.
· Ο Γεώργιος Κουτσουλάκης ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε κτηματίας (farmer). Αναζητούσε ανάλογη δουλειά, με 90 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο κουνιάδος του Σεραφ. Αντωνόπουλος[4].
Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Ταξ. Δάσκαλο, Γεώρ. Καλύβα, Σερ. Κουτσούκαλη, Ευθ. Ντέμο και Δημ. Παπαδούκα. Η ομάδα έφυγε με πλοίο από την Ελλάδα μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 13 Ιουλίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Cretic” και στις 27 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :
· Ο Ταξιάρχης Δάσκαλος ήταν 18 ετών και αναλφάβητος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Το όνομα του πατέρα του ήταν Δημήτριος. Με 8 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Χαβέλο[5].
· Ο Γεώργιος Καλύβας ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε τον αδερφό του Βασίλειο. Προορισμός του για δουλειά (με 8 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Κωνσταντίνο Χαβέλο.
· Ο Σεραφείμ Κουτσούκαλης ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε το θείο του Ιωάννης Κουτσούκαλη. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γ. Καραμάνος.
· Ο Ευθύμιος Ντέμος ήταν 31 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε το θείο του Δημήτριο Βλάχο. Αναζητούσε δουλειά, με 11 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Σερετάκη.
· Ο Δημήτριος Παπαδούκας ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τον αδερφό του Ιωάννη Παπαδούκα. Με 19 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θωμάς Καραμάνος,
Πλοίο “Cretic” (Photo: Andreas
Hernandez Collection )
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Χρήστο Βλάχο. Στις 2 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Moraitis” και στις 24 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 17 ετών. Προορισμός του για δουλειά (με 10 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος Βλάχος.
Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από δύο άτομα. Ήταν οι Δημ. Δάσκαλος και Βασ. Λιόντης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 15 Οκτωβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 2 Νοεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επίσης ότι :
· Ο Δημήτριος Δάσκαλος ήταν 17 ετών. Στο χωριό είχε τον πατέρα του Κωνσταντίνο. Με 10 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεράσιμος Ντεμπονέρας.
· Ο Βασίλειος Λιόντηςήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Σωτήριος. Αναζητούσε δουλειά, με 19 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Σεραφ. Αντωνόπουλο.
iv. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1908
Έγινε από τον Γεώργιο Κακάβαλο (Cacavalos). Στις 16 Απριλίου 1908, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Argentina” και στις 4 Μαΐου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Στο Στένωμα ήταν ο πατέρας του Ιωάννης. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεράσ. Ντεμπονέρας.
v. Νέα αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1909
Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν τέσσερα μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν δέκα άτομα από το Στένωμα. Αναλυτικά :
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Χρ. Κοσκινά, Γεώρ. Κουτσούκαλη, Νικ. Κουτσούκαλη, Χρ. Μπανιά και Αθαν. Σκεντέρη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 10 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Massilia” και στις 10 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :
· Ο Χρήστος Κοσκινάς ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά (με 11 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Βλάχο.
· Ο Γεώργιος Κουτσούκαλης ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Δημητρούλα. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Πάππας.
· Ο Νικόλαος Κουτσούκαλης ήταν 20 ετών και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τη γυναίκα του Ελένη. Αναζητούσε δουειά, με 16 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Πάππας.
· Ο Χρήστος Μπανιάς ήταν 25 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Γεώργιος. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Πάππας.
· Ο Αθανάσιος Σκεντέρης ήταν 18 ετών. Στο χωριό είχε τη μητέρα του Αγγέλω. Προορισμός του για δουλειά (με 10 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον γνωστό του Κωνσταντίνο Βλάχο.
Πλοίο “Massilia” (Photo: Peabody Essex Museum)
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από τρία άτομα, τους : Βασ. Καραθάνος, Κων. Κροκίδας και Ιωάν. Παπασπύρος. Στις 14 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Πρόσθετα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι:
· Ο Βασίλειος Καραθάνος ήταν 18 ετών. Στο Στένωμα είχε τη μητέρα του Χρυσούλα Δ. Καραθάνου. Με 8 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Κωνσταντίνο Βλάχο.
· Ο Κωνσταντίνος Κροκίδας ήταν 18 ετών. Η μητέρα του Ευθ. Κροκίδα ήταν στο χωριό. Αναζητούσε δουλειά, με 10 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σεραφείμ Σκεντέρης.
· Ο Ιωάννης Παπασπύρος ήταν 17 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ευάγγελος. Με 8 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σεραφείμ Σκεντέρης.
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Κωνσταντίνο Σκεντέρη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 31 Μαΐου έφυγε με το πλοίο “MarthaWashington” και στις 14 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης. Προορισμός του για δουλειά (με 15 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Σεραφείμ Σκεντέρη.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από τον Γεώργιο Σκεντέρη[6]. Στις 24 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Patris” και στις 10 Οκτωβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 17 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Ως απασχόληση γράφτηκε μαθητής (scholar). Πήγαινε στη Νέα Υόρκη (με 24 $ μαζί του), όπου ήταν ο αδερφός του Σεραφείμ Σκεντέρης.
Ατμόπλοιο “Πατρίς”(Patris)
vi. Ελάχιστες αναχωρήσεις μεταναστών στο 1911
Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν δύο μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν τρία άτομα από το Στένωμα. Συγκεκριμένα :
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Δημήτριο Καλύβα. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί ταξίδεψε με το πλοίο “Principe di Piemonte” και στις 3 Απριλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Από πρόβλημα του αρχείου δεν ξέρουμε την ηλικία του.Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά (μάλλον) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Αριστείδη.
Η ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους : Κώστ. Παπασπυρόπουλο και Στυλ. Φραγκοσκιά, Στις 21 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 4 Σεπτεμβρίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:
· Ο Κώστας Παπασπυρόπουλος ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Η γυναίκα του ονομαζόταν Κωνσταντίνα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασ. Παπασπύρου. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κώστας Παπασπυρόπουλος την περίοδο 1905-1909 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Ουάσιγκτον.
· Ο Στυλιανός Φραγκοσκιάς ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε το Καρπενήσι ως τόπο διαμονής του. Το όνομα της γυναίκας του ήτα Σταυρούλα. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Ρήκον (Roanoke) της Βιρτζίνια, κοντά στον κουνιάδο του Σπ. Σκεντέρη.
vii. Κορύφωση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1912
Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν τρία μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 12 άτομα από το Στένωμα. Αναλυτικά :
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Βλάχο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 25 Φεβρουαρίου έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του ονομαζόταν Χρήστος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του …… Καïόπουλος.
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε οκτώ άτομα και περιλάμβανε τους : Γεώρ. Αμπλιανίτη, Ταξ. Βλάχο, Γεώρ. Καλύβα, Ιωάν. Καλύβα, Αθαν. Κρουστάλλη, Γεώρ. Παπασπυρόπουλο, Βασ. Σερέτη και Παναγ. Σερπάνο. Στις 6 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 29 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:
· Ο Γεώργιος Αμπλιανίτης ήταν 25 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Μαγδάλω. Με 26 $ για τα πρώτα του αναγκαία έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη,, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Βλάχος.
· Ο Ταξιάρχης Βλάχος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 81 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Βλάχο. Για τον Ταξιάρχη Βλάχο, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1905-1909 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.
· Ο Γεώργιος Καλύβας ήταν 38 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Τ όνομα της γυναίκας του ήταν Ελένη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Φαγιέτβιλ (Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας, κοντά στον ανεψιό του Κωνσταντίνο Καλύβα. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Γεώργιος Καλύβας, την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον.
· Ο Ιωάννης Καλύβας ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τη γυναίκα του Γεωργία. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Φαγιέτβιλ της Βόρ. Καρολίνας, όπου ήταν ο ανεψιός του Ταξιάρχης …………[7].
· Ο Αθανάσιος Κρουστάλλης ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στο θείο του Κωνσταντίνο Κρουστάλλη.
· Ο Γεώργιος Παπασπυρόπουλος ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Αθηνά. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 50 $ μαζί του, στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον, κοντά στο γιο του Κώστα Παπασπυρόπουλο.
· Ο Βασίλειος Σερέτης ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Κωνσταντίνα. Με 41 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σεραφείμ Σκεντέρης. Για το Βασίλειο Σερέτη, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Την προηγούμενη φορά πήγε την περίοδο 1904-1909 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον.
· Ο Παναγιώτης Σερπάνος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Ευαγγελία. Προορισμός του για δουλειά (με 35 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Βλάχο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Παναγιώτης Σερπάνος την περίοδο 1905-1910 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.
Ατμόπλοιο“Martha
Washington” (Photo: Richard Faber Collection)
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τρία άτομα. Ήταν οι : Κων. Μπανιάς, Ιωάν. Μπανιάς και Κων. Παπαντωνίου. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 11 Ιουνίου αναχώρησαν με το πλοίο “Mendoza” και στις 25 Ιουνίου αντίκρισαν το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Πρόσθετες πληροφορίες του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :
· Ο Κωνσταντίνος Μπανιάς ήταν 19 ετών. Στο Στένωμα είχε τη μητέρα του Μαρία. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Ποκατέλο(Pocatello) του Αϊντάχο, όπου ήταν ο συγγενής του Φώτης Βάγιας.
· Ο ΙωάννηςΜπανιάς ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 35 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Μάικ Πάππας. Για τον Ιωάννη Μπανιά αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Είχε πρωτοπάει την περίοδο 1906-1909 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον.
· Ο Κωνσταντίνος Παπαντωνίου ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Παρασκευή. Με 21 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Ποκατέλο(Pocatello) του Αϊντάχο, όπου ήταν ένας κουνιάδος[8] του.
viii. Μία μεγάλη ομαδική αναχώρηση στο 1913
Περιλάμβανε συνολικά 5 άτομα. Τα τρία άτομα είχαν ίδιο οικογενειακό επώνυμο και άλλα δύο άτομα πάλι είχαν ίδιο οικογενειακό επώνυμο. Ήταν οι : Βασίλειος, Γρηγόριος, Ευάγγελος Καλύβας και Βασίλειος, Ευάγγελος Παπασπύρος. Η ομάδα έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί ταξίδεψαν με το πλοίο “Prinzess Irene” και στις 18 Δεκεμβρίου αφίχθηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου είναι πολύ περιορισμένα και δεν μας γνωρίζουν την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση και τον πλησιέστερο συγγενή τους στο χωριό. Ξέρουμε ότι :
· Ο Βασίλειος Καλύβας δήλωσε ως προορισμό για δουλειά (με 25 $ μαζί του) την πόλη Μπρίστολ του Τενεσί, όπου ήταν άλλος ξάδερφός του με το ίδιο επώνυμο.
· Ο Γρηγόριος Καλύβας με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, για δουλειά δήλωσε έναν τόπο[9] της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ταξιάρχης Χαβέλος.
· Ο Ευάγγελος Καλύβας με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στην πόλη Μπρίστολ του Τενεσί, όπου ήταν ο αδερφός του Δημήτριος.
· Ο Βασίλειος Παπασπύρος με 25 στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ρίτσμοντ (Richmond) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συνονόματός του ξάδερφος Β. Παπασπύρος.
· Ο Ευάγγελος Παπασπύρος δήλωσε ως προορισμό (με 25 $ μαζί του) την πόλη Ρίτσμοντ (Richmond) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο γιος του.
Πλοίο “Prinzess Irene” (Photo: Peabody Essex Museum)
ix. Λίγοι μετανάστες πήγαν στο 1914
Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν δύο ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άτομα από το χωριό. Συγκεκριμένα :
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα τους Χρ. Κοσκινά και Γεώργ. Σκεντέρη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 27 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 17 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι:
· Ο Χρήστος Κοσκινάς ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τη γυναίκα του Ελένη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια, κοντά στον κουνιάδο του Βασίλειο Σκεντέρη.
· Ο Γεώργιος Σκεντέρης ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ρήνοκ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασίλειος Σκεντέρης.
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Κων. Δάσκαλο και Θεόδ. Σκεντέρη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 19 Μαΐου, ανέβηκαν στο πλοίο “Athinai” και στις 8 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας συμπληρώνει ότι :
· Ο Κωνσταντίνος Δάσκαλος ήταν 50 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Το όνομα της γυναίκας του ήταν Κωστίτσα. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου ήταν ο γιος του Γεώργιος Δάσκαλος. Ο Κων/νος Δάσκαλος είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1906-1909 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.
· Ο Θεόδωρος Στεφάνου ήταν 47 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Σκεντέρη. Για τον Θεόδωρο Στεφάνου, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον.
Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)
x. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915
Έγινε από τον Ταξιάρχη Βλάχο. Στις 14 Μαΐου 1915, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Vasilefs Constantinos” και στις 29 Μαΐου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 30 $ μαζί του, στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νέστορας Αντωνόπουλος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ταξιάρχης Βλάχος την περίοδο 1907-1913 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον.
xi. Τέσσερις μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1920
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Λουκά Κουτσούκαλη. Στις 9 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Presidente Wilson” και στις 26 Φεβρουαρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τη γυναίκα του Αγγελική. Αναζητούσε δουλειά, με 50 $ μαζί του, στην πόλη Άσβιλ (Asheville) της Βόρειας Καρολίνας, όπου ήταν ο συγγενής του Βασίλειος Σκεντέρης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Λουκάς Κοτσούκαλης την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν της πολιτείας Ουάσιγκτον.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Γεώργιο Παπασπύρου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 8 Ιουνίου έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Παναγιού. Με 30 στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θεοφάνης Παπασπύρος[10]. Για το Γεώργιο Παπασπύρου αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στη Νέα Υόρκη.
Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Στυλιανό Φραγκοσκιά. Στις 16 Δεκεμβρίου 1920, από το λιμάνι του Πειραιά επέλεξε το ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander” και στις 5 Ιανουαρίου 1921 “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Σταυρούλα. Προορισμός του για δουλειά (με 40 $ μαζί του) ήταν η πόλη Άσβιλ (Asheville) της Βόρειας Καρολίνας,κοντά στον κουνιάδο του Βασίλειο Σκεντέρη. Είχε ξαναπάει άλλες δύο φορές στην Αμερική ο Στυλιανός Φραγκοσκιάς, την περίοδο 1911-1913, όπου εργάστηκε στην πόλη Ρήνοκ (Roanoke) της Βιρτζίνια και την περίοδο 1915-19, πάλι στον ίδιο προορισμό.
Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Γεώργιο Κουτσούκαλη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 31 Δεκεμβρίου 1920 ταξίδεψε με το πλοίο “Megali Hellas” και στις 20 Ιανουαρίου 1921 αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Στο Στένωμα είχε τη γυναίκα του Χριστίνα. Με 30 $ για να πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Βλάχος.
Πλοίο Megali Hellas (Photo: Richard Faber Collection)
xii. Αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1921
Στη διάρκεια του έτους καταγράφηκαν δύο ταξίδια με πλοία (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν τέσσερα άτομα από το χωριό. Πιο συγκεκριμένα :
Η ομαδική αναχώρηση στο 1921 έγινε από τρία άτομα, τους : Νικ. Αθανασίου, Ευάγ. Βλάχο και Νικ. Βλάχο. Στις 12 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “King Alexander” και στις 28 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Συμπληρωματικά στοιχεία από το αρχείο μας γνωρίζουν ότι :
· Ο Νικόλαος Αθανασίου ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ευφροσύνη. Αναζητούσε ανάλογη δουλειά, με 45 $ μαζί του, στην πόλη Φαγιέτβιλ (Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας, κοντά στον ξάδερφό του Ταξιάρχη Χαβέλο.
· Ο Ευάγγελος Βλάχος ήταν 27 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Αικατερίνη. Με 69 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο Βλάχο,
· Ο Νικόλαος Βλάχος ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Στο χωριό ήταν η γυναίκα του Όλγα. Προορισμός του για δουλειά (με 40 $ μαζί του) ήταν η πόλη Φρέντερικ (Frederick) του Μαίρυλαντ, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευάγγελος Καραγεώργος[11].
Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1921 έγινε από τον Βασίλειο Κροκίδα. Στις 15 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκε στο πλοίο “KingAlexander” και στις 2 Μαΐου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του ονομαζόταν Ευαγγελία. Με 40 $ για να πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ουίλμινγκτον(Wilmington) της Βόρ. Καρολίνας, όπου ήταν ο θείος του Βασίλειος Κουφαλιώτης. Για τον Βασίλειο Κροκίδα, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στην Αμερική. Την πρώτη φορά πήγε την περίοδο 1907-1913 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον.
xiii. Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1923
Έγινε από τον Δημήτριο Καλύβα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 12 Αυγούστου ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Byron” και την 1η Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 32 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Στένωμα δήλωσε τον αδερφό του Κώστα. Αναζητούσε δουλειά, με 60 $ μαζί του στην πόλη Φαγιέτβιλ(Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας, κοντά στον αδερφό του Αριστείδη Καλύβα. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Δημήτριος Καλύβας, την περίοδο 1910-1921 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.
xiv. Μία ομαδική αναχώρηση στο 1927
Περιλάμβανε δύο άτομα, τους Γεώργιο και Ιωάννη Βλάχο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 21 Απριλίου έφυγαν με το πλοίο “PresidenteWilson” και στις 4 Μαΐου αφίχθηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέουμε επιπλέον γι’ αυτούς ότι :
· Ο Γεώργιος Βλάχος ήταν 51 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν έμπορος (merchant). Στο χωριό είχε τη γυναίκα του Μαρία. Με 200 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ρίτσμοντ(Richmond) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Παπασπύρος. Για τον Γεώργιο Βλάχο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι που έκανε στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1920-1923 και εργάστηκε σε τόπο της Βόρ. Καρολίνας.
· Ο Ιωάννης Κ. Βλάχος ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν εστιάτορας (restaurant). Το όνομα της γυναίκας του ήταν Βασιλική. Προορισμός του για δουλειά (με 100 $ μαζί του) ήταν η πόλη Μάουντ Βέρνον (MountVernon) της Νέας Υόρκης, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κ. (Gust) Κορέντζελος. Ο Ιωάννης Βλάχος είχε ξαναπάει στην Αμερική, την περίοδο 1922-1925 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.
Πλοίο “Presidente Wilson” (Photo: Richard Faber Collection)
xv. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1936
Καταγράφηκε μία τελευταία μεμονωμένη αναχώρηση, από τον Γρηγόριο Καλύβα. Από την Ελλάδα αναχώρησε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 9 Σεπτεμβρίου ταξίδεψε με το ατμόπλοιο “ContediSavoia” και στις 17 Σεπτεμβρίου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 39 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μάγειρος (cook). Στο Στένωμα είχε τη μητέρα του Ελένη. Με 190 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Φαγιέτβιλ(Fayetteville) της Βόρ. Καρολίνας, όπου ήταν η κατοικία του. Ο Γρηγόριος Καλύβας είχε πολυετή παραμονή στις ΗΠΑ, την περίοδο 1920-1936, με εργασία στην ίδια προαναφερθείσα πόλη.
---------------------------
Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες
1. Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.
2. Β.Δ. 3/15-12-1833
3. Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)
4. Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.
5. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκwww.amfictyon.blogspot.gr
6. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : Από τη Βίνιανη Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1898-1939). Ανέκδοτη εργασία από τον Ιανουάριο 2021. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 17 Ιανουαρίου 2021.
7. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Μετανάστες στην Αμερική από το Καλεσμένο Ευρυτανίας (1900-1920)”. Εργασία του 2009. Αναρτήθηκε στο μπλογκamfictyon.blogspot.gr από τις 9-11-2014.
8. Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr
9. περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.
10. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.
11. «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.
12. Θ. Ανθογαλίδου «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html
13. Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.
14. Ιστοσελίδα http://www.mariailiaki.gr/
15. Βικιπαίδεια
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).
[2]Στο σύνολο των 66 μεταναστών από το Στένωμα, βρέθηκαν 9 αναλφάβητοι (ποσοστό 14 %).
[3]Δεν καταγράφηκαν και δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.
[4]Από το Καρπενήσι, όπως δήλωσε. Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 27 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη.
[5]Από το Καρπενήσι, όπως δήλωσε. Πήγε στην Αμερική το 1904, σε ηλικία 20 ετών.
[6]Φέρει το χαρακτηρισμόINHOSPITALDISCHARGED (δηλ. παραπέμφτηκε σε νοσοκομείο για εξέταση). Επίσης τη σφραγίδαDEPORTED(δηλ. απελάθηκε).
[7]Στο χειρόγραφο αρχείο, το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.
[8]Στο χειρόγραφο αρχείο το όνομα είναι δυσανάγνωστο.
[9]Στο χειρόγραφο αρχείο, ο τόπος είναι δυσανάγνωστος. Πιθανά, γράφει Staunton(Στόντον) της Βιρτζίνια.
[10]Από το χωριό Καλεσμένο. Πήγε στην Αμερική το 1912, σε ηλικία 16 ετών. Αρχικός προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσιγκτον.
[11]Από τη Βίνιανη Ευρυτανίας. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 17 ετών, με αρχικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Αργότερα πήγε στην πόλη Φρέντερικ του Μαίρυλαντ, όπου άνοιξε εστιατόριο και το λειτούργησε για πολλά χρόνια. Το 1930 επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά το ίδιο έτος επέστρεψε στην Αμερική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου