Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921) - Μέρος Α'

(όσοι δήλωσαν ως πατρίδα τους το Λιδωρίκι)

Μέρος Α'

Εισαγωγή

   Η προσπάθεια τούτη είναι πολύχρονη, όπως και πολλές άλλες αντίστοιχες, έχουν δε καταγραφεί πλέον των 2.000 μεταναστών της Φωκίδας. Φυσικά υπάρχουν πολλοί περισσότεροι. Η προσπάθειά μου ήταν να κατανεμηθούν στους τόπους προέλευσης (πόλεις ή χωριά). Όμως, όταν καταγράφηκαν στην Αμερική (μετά την άφιξή τους), δεν δήλωναν ακριβώς τον τόπο απ’ όπου ήρθαν. Αρκετοί λοιπόν είπαν - και έτσι καταγράφηκε - ότι γεννήθηκαν ή ότι τελευταία διαμονή τους ήταν το Λιδωρίκι. Εδώ λοιπόν βρίσκεται το πρόβλημα, για κάποιον που δεν ξέρει επώνυμα, ώστε να προσδιορίσει τον πραγματικό τόπο καταγωγής των ατόμων.

   Η προσπάθεια αυτή κατέγραψε 83 μεταναστευτικά ταξίδια, από 356 άτομα που όλα δήλωσαν ως πατρίδα τους το Λιδωρίκι. Προφανώς δεν προήλθαν όλοι απ’ το Λιδωρίκι, εφόσον στις αρχές του 20ού αι. είχε 1.100 κατοίκους (βλ. παρατιθέμενο πίνακα 1) περίπου και δεν μπορεί το 32 % του πληθυσμού να έφυγε στη μετανάστευση!

   Ο σκοπός μου είναι αυτά να διαβαστούν από ανθρώπους της περιοχής Δωρίδας (από οικισμούς και χωριά κοντά στο Λιδωρίκι), που κάποιοι θα ξέρουν επώνυμα, χωριά και ίσως πρόσωπα. Αυτοί να συμπληρώσουν ή να διορθώσουν τον τόπο γέννησης ή διαμονής, από το Λιδωρίκι που δήλωσαν οι μετανάστες, στο σωστό τόπο. Έτσι κάθε τόπος της Δωρίδας θα βρει τους “δικούς” του μετανάστες.

    Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Δωρίδας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

      Μετά από ένα και πλέον αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                    φυσικός

1. Η κατάσταση στο Λιδωρίκι – Η απόφαση μετανάστευσης

   Το Λιδωρίκι  βρίσκεται στους πρόποδες της δυτικής πλευράς της οροσειράς της Γκιώνας και αγναντεύει τα Βαρδούσια. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Είχαν κτήματα στην εκτεταμένη περιφέρειά τους (μερικά ήταν ποτιστικά κοντά στο Μόρνο και τη Μπελεσίτσα) και παρήγαγαν επαρκείς ή και πλεονάζουσες ποσότητες σιταριού και καλαμποκιού και δευτερευόντως όσπρια. Είχαν και καλά αμπέλια κάτω προς τη Μπελεσίτσα, αλλά και στη Βελά, κοντά στη Λεύκα και το Παλαιόκαστρο. Όμως η δυναμικότερη ασχολία τους ήταν  η κτηνοτροφία. Χιλιάδες γιδοπρόβατα τρέφονταν στη μεγάλη και κατάλληλη για βοσκή περιοχή, που συνδύαζε πεδινή έκταση και τα ορεινά λιβάδια στη Γκιώνα.

   Κάποιοι άκουσαν από άλλους τον ωραιοποιημένο μύθο της «γης της επαγγελίας». Ήταν το αμερικάνικο όνειρο.  Για έναν τόπο μακρινό, που έχει δουλειές, κερδίζουν πολλά λεφτά και ζουν καλύτερα. Ελάχιστοι στην αρχή και τολμηροί, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη ανάγκη από τη φτώχεια που ζούσαν ξεπέρασε το φόβο[1] του μακρινού, άγνωστου και επικίνδυνου ταξιδιού.

   Έτσι έφυγαν, από τους πρώτους ο Χρήστος Κρικέλας το 1897, ο Πέτρος Κωνσταντίνου το 1901, ο Δημήτριος Στεργιόπουλος το 1904 και ακολούθησαν ο Κωνστ. Β. Φερτάκης και ο Κων. Κοντονιάς, το 1905. Αυτό ήταν! Η φυγή ήταν πλέον αθρόα και δεκάδες άνθρωποι κάθε χρόνο έγιναν μετανάστες (βλ. Πίνακα 2).

   Μαζί τους έφυγαν και άλλοι από γειτονικά χωριά. Πήγαν στην Αμερική[2] κι έδωσαν διέξοδο στην ανέχεια, επιτρέποντας και υλοποιώντας το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσαν και το παράδειγμα που ενθάρρυνε τους επόμενους.

   Δίνονται μερικά στατιστικά στοιχεία των μεταναστών της περιοχής του Λιδωρικίου : Συγκεκριμένα από τους 356 μετανάστες που κατέγραψε αυτή η εργασία, 84 άτομα (δηλ. ποσοστό 24 %) έφυγαν το 1907 και 64 άτομα (ποσοστό 18%) έφυγαν το 1910. Το 1914, εγκατέλειψαν το Λιδωρίκι για την Αμερική 43 μετανάστες (δηλ. άλλο 12%). Την τετραετία 1906-10 έφυγαν συνολικά 252 άτομα (δηλ. το 71 % των μεταναστών).

  Να ληφθεί υπόψη ότι στην εικοσαετία 1900-1920 ο μεταναστευτικός πυρετός στην Ελλάδα θα κορυφωθεί και η χώρα μας θα χάσει το 8% του συνολικού της πληθυσμού. Τότε 25.000 άνθρωποι περίπου εγκατέλειπαν ετησίως την Ελλάδα.

   Όλοι οι μετανάστες ήταν άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες έως 20 ετών, με 156 μετανάστες (44 %). Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του χωριού κατά ηλικία δίνονται στον πίνακα 3.

     Σε ομάδες ηλικιών, οι αντίστοιχοι αριθμοί μεταναστών δίνονται στο διπλανό πίνακα 4. Ο μέσος όρος των ηλικιών των 356 μεταναστών του Λιδωρικίου ήταν 25 έτη.

      Σε μεγαλύτερη απ’ όλους ηλικία πήγαν στην Αμερική οι : Παπαγρίβας Αθανάσιος (1920) 52 ετών, Πέτρου Νικόλαος (1921) 50 ετών και Κάππας Ιωάννης (1916) 47 ετών. Τις μικρότερες ηλικίες είχαν 6 άτομα, όλα ηλικίας 11 ετών : Καραχάλιος Αποστόλης (1907), Κάρλος Παναγιώτης (1910), Λατσούδης Αθανάσιος (1910), Μιχαήλ Νικόλαος (1906), Παγώνης  Χαράλαμπος (1906), Τσιμέκας Χαράλαμπος (1907).

    Οι περισσότεροι μετανάστες του Λιδωρικίου δεν ήταν παντρεμένοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 356 μετανάστες οι 252 ήταν άγαμοι (ποσοστό 71%), ενώ οι υπόλοιποι 104 ήταν έγγαμοι.

    Από τις ευρύτερες οικογένειες της περιοχής Λιδωρικίου τους περισσότερους - αριθμητικά - μετανάστες στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : Καραχάλιος, Πέτρου, Δρόσος, Μαργιέλλος, Κλώσσας, Κάππας, Κόκκινος, Κούστας, Μπούγαλης, Ντούμας, κ.λ.π.
    Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας με τη συχνότητα των επωνύμων :

Πολλαπλά ταξίδια

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 42 άτομα που έκαναν 2 ή 3 ταξίδια στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση των μεταναστών στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι ή για να φέρουν μαζί τους στην Αμερική και άλλα μέλη της οικογένειας (συνήθως παιδιά τους). Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Αθανάσιος Φωτόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-08 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1909 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Αθανάσιος Αυγερόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-08 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1909 στη Νέα Υόρκη.

3.    Κωνσταντίνος Κάρλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-09 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1910 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Χρήστος Κρικέλας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1897-1899 στην Ολύμπια (Olympia) της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1910 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

5.    Δημήτριος Παπαδάκης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-09 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1910 στη Νέα Υόρκη.

6.    Αναστάσιος Αναστασόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στο Ρέβελστοκ (Revestoke), της Βρετανικής Κολούμπια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

7.    Ηλίας Δελενίκας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στη Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια.

8.    Ιωάννης Ζώγας  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Γεώργιος Καραστάθης  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

10.  Αθανάσιος Μάρκου  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στη Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια.

11.  Νικόλαος Μποβιάτσης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-13 στην Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Σιού Σίτυ (Sioux City) της Αϊόβα.

12.  Κωνσταντίνος Τράντας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στη Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια.

13.  Δημήτριος Τρίγκας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στον Καναδά. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ρέβελστοκ της Βρετανικής Κολούμπια.

14.  Δημήτριος Φωτόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στην πόλη Σουπίριορ (Superior) του Ουσκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

15.  Αθανάσιος Βασιλείου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στο Ντουλούθ (Duluth) της Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

16.  Νικόλαος Κούστας (ή Κώνστας) : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-13. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Νέα Υόρκη.

17.  Δημήτριος Λιάπης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-13 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

18.  Θεόδωρος Μαστρογιάννης  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

19.  Ιωάννης Μίχος  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

20.  Δημήτριος Μπαλατσούρας  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

21.  Γεώργιος Μπούγαλης  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-11 στο Ρέβελστοκ (Revelstoke) της Βρετανικής Κολούμπια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

22.  Γεώργιος Ντούμας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ράγουέη (Rahway) της Νέας Υόρκης.

23.  Θεόδωρος Ντούμας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Γουντμπρίτζ (Woodbridge) του Νιού Τζέρσεϋ.

24.  Νικόλαος Σπαής : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

25.  Πέτρος Κωνσταντίνου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1901-03 στην πόλη Σουπίριορ (Superior) του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 πάλι στον ίδιο προορισμό. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

26.  Αθανάσιος Κολοκυθάς  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στο Ντουλούθ (Duluth) της Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Σιού Σίτυ της Αϊόβα.

27.  Ευθύμιος Κούστας ή Κώνστας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στην Τακόμα της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

28.  Χαράλαμπος Πέτρου (Petros): Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-11 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

29.  Ιωάννης Χριστόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12, σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Σιού Σίτυ της Αϊόβα

30.  Ιωάννης Κάππας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-11 στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στη Νέα Υόρκη.

31.  Αθανάσιος Καραχάλιος  : Το α’ ταξίδι έγινε το 1907 στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στη Νέα Υόρκη.

32.  Ανδρέας Ασημακόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-10 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στο Χάρτφορντ (Hartford) του Κονέκτικατ.

33.  Παναγιώτης Κοράκης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-13. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

34.  Γεώργιος Σιδέρης  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης.

35.  Ηλίας Κώνστας  : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός.

36.  Χαράλαμπος Καραδήμας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-11 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 πάλι στον ίδιο προορισμό.

37.  Ηλίας Κάππος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

38.  Γεώργιος Πέτρου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

39.  Νικόλαος Τσίγκας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-13 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

40.  Παναγιώτης Κατσούλης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-10 σε τόπο της Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

41.  Αθανάσιος Ράπτης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-11 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

42.  Νικόλαος Πέτρου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-14 στο Νιούαρκ (Newark) του Νιου Τζέρσεϋ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2. Τα πλοία

Διαφήμιση σε εφημερίδα της Λαμίας

(Αρχές 20ού αι.)

Τα μεγάλα ταξίδια γίνονταν με ατμόπλοια, που ανήκαν σε ελληνικές ή σε ξένες εταιρείες. Μεγάλη ξένη εταιρεία ήταν η Austro-Americana Line[3], με μεγάλα υπερωκεάνια, όπως τα : Alice, Giulia, Kaiser Franz Josef I, Laura, Martha Washington, Gerty, Argentina, κ.ά.  Οι άλλες ξένες εταιρείες ήταν μικρότερες. 

Ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες δημιουργήθηκαν από το έτος 1907, στη γραμμή[4] Ελλάδα-Αμερική.  Οι πρώτες εταιρείες ήταν : “Μωραΐτης”[5] (1906-1908) και “Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα[6]” (1910-1912), που δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό και χρεοκόπησαν.

Αντίθετα, η εταιρεία “Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος[7]” των αδελφών Εμπειρίκου κυριάρχησε στο χώρο των υπερωκεανίων για 30 χρόνια (1908-1937), με πλοία όπως : Patris[8], Themistocles, Macedonia, Ioannina, Thessaloniki, Vassilefs Constantinos[9], Athinai, κ.ά.

Η αναχώρηση του πλοίου για την Αμερική

Τα ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοια έπαιρναν επιβάτες από διάφορα λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Γύθειο, Καλαμάτα, Πάτρα) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Με σχετικά μικρή συνολική χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων κόρων μετέφεραν 1.200 περίπου επιβάτες. Τα  μεγάλα ξένα ατμόπλοια της υπερατλαντικής γραμμής Μεσόγειος-Νέα Υόρκη έπαιρναν επιβάτες (κυρίως μετανάστες) από πολλά λιμάνια της Μεσογείου. Αυτά τα πλοία ήταν συνήθως μεγαλύτερα για μεταφορά πλέον των 1.500 επιβατών (τα πιο μεγάλα μετέφεραν 2.000 και πλέον επιβάτες).

Άλλη επιλογή ταξιδιού των μεταναστών ήταν να περάσουν από ελληνικό λιμάνι (Πειραιά, Πάτρα, κ.ά.) σε ξένο λιμάνι (Τεργέστη, Νάπολη της Ιταλίας, στη Χάβρη, Χερβούργο, Βουλώνη ή Μασσαλία της Γαλλίας). Από εκεί, έπαιρναν άλλο ατμόπλοιο (ξένης εταιρείας) κι έφταναν στην Αμερική. Τέτοια πλοία υπήρχαν πολλά όπως Sicilian Prince, Sofia Hohenberg, La Gascogne, Gerty, Eugenia, Napolitan Prince, κ.ά. 

Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία για το μετανάστη εκτός από το κόστος του εισιτηρίου. Πυκνότερη κίνηση είχαν τα ξένης ιδιοκτησίας ατμόπλοια εφόσον ήταν αριθμητικά περισσότερα. Από ελληνικό λιμάνι, οι περισσότεροι μετανάστες του Λιδωρικίου (29 άτομα) ταξίδεψαν από την Πάτρα με το πλοίο “Athinai”.

Το 1906, με το πλοίο “La Gascogne” από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 14 μετανάστες, ενώ από το λιμάνι της Νάπολης, το ίδιο έτος, σε ένα άλλο ταξίδι έφυγαν 10 μετανάστες με το πλοίο “Lazio ”.  Το 1907, από το λιμάνι της Χάβρης, έφυγαν σε ένα ταξίδι 16 μετανάστες με το πλοίο “Hudson”. Από το λιμάνι της Πάτρας, το 1907, έφυγαν 15 μετανάστες με το πλοίο “Sicilian Prince” και άλλοι 15 μετανάστες με το πλοίο “Napolitan Prince”. Με το πλοίο “Athinai”, από τo λιμάνι της Πάτρας σε ένα ταξίδι, το 1910, έφυγαν 29 μετανάστες μαζί! Από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι το 1914, έφυγαν 23 άτομα με το πλοίο “Laconia (1912)”, ενώ από το ίδιο λιμάνι το 1910, έφυγαν 12 άτομα με το πλοίο “Alice”. 

Μετανάστες περιμένουν να επιβιβαστούν στο πλοίο

Πολλοί μετανάστες της Λιδωρικίου προτίμησαν τα ελληνικής πλοιοκτησίας καράβια, όπως : Athinai (47), Themistocles (41), Moraitis (16), Megali Hellas (13), Patris (14), κλπ. Αρκετοί διακινήθηκαν με ξένα πλοία, όπως : Hudson (22), La Gascogne (20), Martha Washington (19), Sicilian Prince (16), Laura (9), κλπ.

   Περισσότερα στοιχεία δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 5.

3. Το ταξίδι – η άφιξη

Οι περισσότεροι μετανάστες της Δωρίδας (Λιδωρικίου) - όπως προαναφέρθηκε - προτίμησαν το μεγάλο ελληνικό λιμάνι της Πάτρας και πήραν το ατμόπλοιο για την Αμερική ή μέσω Ιταλίας ή Γαλλίας, απ’ όπου πήραν άλλο πλοίο για τον ίδιο τελικό προορισμό. Σε πλοία των 5-6 χιλιάδων κόρων, οι 1.000-1.300 επιβάτες της 3ης θέσης (οι μετανάστες) στοιβάζονταν σε πολύ στενούς χώρους, κάτω απ’ το κατάστρωμα.

Άφιξη των μεταναστών στην Αμερική

Σ’ ένα κρεβάτι-κουκέτα μόνο περνούσαν αναγκαστικά όλες  τις ώρες και μέρες του ταξιδιού, λόγω του συνωστισμού. Η πολυκοσμία, η ανύπαρκτη καθαριότητα (η ατομική και των χώρων), η ναυτία, το κρύο και η κακή ποιότητα του φαγητού ήταν, για τις 20 περίπου μέρες ταξιδιού, ένα μαρτύριο που το υπέμεναν αναγκαστικά.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, περνούσαν όλοι από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

Οι νεοαφιχθέντες έμεναν για λίγο στη Νέα Υόρκη [10] (η πρώτη εικόνα της Αμερικής). Ήταν όμως ακριβή πόλη[11] και αναγκαστικά έφευγαν σύντομα για τον τελικό προορισμό τους. Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

Οι προορισμοί των μεταναστών, σε φθίνουσα προτίμηση ήταν: 

(α) Το Ουισκόνσιν, από 139 άτομα, στις πόλεις Μιλγουώκι κυρίως (133 άτομα), Σουπίριορ (3 άτομα) και Φον ντι Λακ (3 άτομα).  Ποσοστό προτίμησης πολύ υψηλό 39 %!

(β) Η πολιτεία της Νέας Υόρκης, από 63 άτομα, στην πόλη της Νέας Υόρκης (61 άτομα) κυρίως. Ποσοστό 18 %.

(γ)  Στην πολιτεία Ιλινόις, προτιμήθηκε το Σικάγο (από 54 άτομα). Ποσοστό προτίμησης 15 %.

(δ) Στην Μασαχουσέτη βρέθηκαν 22 άτομα, κυρίως στην πόλη Σπρίνγκφιλντ.

(ε) Τη Βρετανική Κολούμπια επέλεξαν 18 άτομα, κυρίως την πόλη Ρέβελστοκ.

(ζ) Στη βορειοδυτική πολιτεία της Ουάσινγκτον πήγαν 13 άτομα, κυρίως στην πόλη Έβερετ.

(η) Λίγοι επέλεξαν τη Μινεσότα (7 άτομα), στους τόπους Deer River, Hibbing, Duluth, Cloquet και Kerrick.

(θ) Στο Τενεσί, την Αϊόβα και το Νιου Τζέρσεϋ βρέθηκαν για εργασία από 4 άτομα. Κυρίως πήγαν στις πόλεις Μέμφις (Τενεσί), Σιού Σίτυ (Αϊόβα) και Νιούαρκ (Νιου Τζέρσϋ).

(ι) Ελάχιστοι επέλεξαν τις πολιτείες Κονέκτικατ, Μοντάνα, Γιούτα, Γoυαϊόμινγκ και Πενσυλβάνια.

Πλήθος μεταναστών στο κατάστρωμα του πλοίου, έτοιμο για αποβίβαση.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Δωρίδας (όσοι δήλωσαν ως πατρίδα τους το Λιδωρίκι) που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[12]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών αυτών δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α                   Ονοματεπώνυμο       χρ. άφιξης    ηλικία        έγγαμος       Πλοίο ταξιδιού      Λιμάνι αναχώρησης

1        Αναγνωστόπουλος Ανδρ.  2-5-1913        44       ναι        Principe di Piemonte    Νάπολη

2        Αναγνωστόπουλος Γεώρ. 2-5-1913        18       όχι        Principe di Piemonte    Νάπολη

3        Αναστασόπουλος Αναστ.  14-9-1907      35       ναι        Napolitan Prince           Πάτρα

4        Αναστασόπουλος Αναστ.  16-3-1914      40       ναι        Martha Washington        Πάτρα

5        Ανδρίτσος Νικόλαος        28-3-1910      20       όχι        Athinai                        Πάτρα

6        Αποστολόπουλος Απόστ.  28-3-1910      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

7        Αποστολόπουλος Δημ.     16-3-1914      17       όχι        Martha Washington        Πάτρα

8        Αρβανίτης Δημήτρ.          28-3-1910      32       ναι        Athinai                        Πάτρα

9        Αρμάγος Γεώργιος          15-4-1907      35       ναι        Hudson                       Χάβρη

10       Αρμέρος Θεόδωρος         20-7-1909      38       ναι        Laura                          Πάτρα

11       Αρμέρος Ιωάννης            20-7-1909      16       όχι        Laura                          Πάτρα

12       Ασημακόπουλος Ανδ.      17-4-1907      27       ναι        Gerty                          Τεργέστη

13       Ασημακόπουλος Ανδ.      6-8-1916        37       ναι        Vasilefs Constantinos     Πειραιεύς

14       Αυγερόπουλος Αθ.          23-11-1909     35       ναι        Athinai                        Πάτρα

15       Αυγερόπουλος Γεώργ.     20-7-1909      17       όχι        Laura                          Πάτρα

16       Βαρειός Κωνσταντ.          15-4-1907      30       ναι        Hudson                       Χάβρη

17       Βάρσος Κώστας              15-4-1907      20       όχι        Hudson                       Χάβρη

18       Βασιλείου Αθαν.              28-3-1910      22       όχι        Athinai                        Πάτρα

19       Βασιλείου Αθαν.              28-3-1914      26       όχι        Themistocles               Πειραιεύς

20       Βασιλείου Κώστας           4-4-1911        19       όχι        Themistocles               Πάτρα

21       Βέλιας Αλκιβιάδης           15-5-1906      22       όχι        Giulia                          Πάτρα

22       Βλαχόπουλος Παναγ.       9-4-1906        19       όχι        La Gascogne                Χάβρη

23       Βούλγαρης Κώστ.           8-6-1906        20       όχι        Hudson                       Χάβρη

24       Γατάκης Αθανάσ.            28-3-1910      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

25       Γατάκης Κωνστ.              28-3-1910      17       όχι        Athinai                        Πάτρα

26       Γατάκης Κώστας             17-4-1911      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

27       Γατάκης Χρήστος            28-3-1910      45       ναι        Athinai                        Πάτρα

28       Γεωργουσόπουλος Γεώρ. 24-9-1907      21       όχι        Moraitis                       Πάτρα

29       Γιαννακόπουλος Ιωάν.     15-4-1907      40       ναι        Hudson                       Χάβρη

30       Γιαννακόπουλος Παναγ.   9-4-1906        19       όχι        La Gascogne                Χάβρη

31       Γιαννέλος Αλέξιος           20-7-1909      19       όχι        Laura                          Πάτρα

32       Γιαννέλος Γεώργ.            20-7-1909      25       όχι        Laura                          Πάτρα

33       Γιαννομήτρου Δημ.          9-4-1906        30       ναι        La Gascogne                Χάβρη

34       Γιαννουζής Κώστας         14-4-1910      24       όχι        Alice                           Πάτρα

35       Γκόλφης Ανδρέας           18-9-1916      18       όχι        Regina d’ Italia             Νάπολη

36       Γραββάνης Γεώργ.          9-4-1906        24       όχι        La Gascogne                Χάβρη

37       Γραββάνης Λάμπρος        9-4-1906        21       όχι        La Gascogne                Χάβρη

38       Γραββάνης Μαργαρ.        14-4-1907      34       ναι        Hudson                       Χάβρη

39       Γριβάκης Αθανάσιος        7-6-1906        23       όχι        Francesca                    Πάτρα

40       Γριβάκης Χρήστος           7-6-1906        18       όχι        Francesca                    Πάτρα

41       Δελενίκας Ηλίας              16-3-1914      26       ναι        Martha Washington        Πάτρα

42       Δημητρακόπουλος Γεώρ. 30-5-1906      22       όχι        Lazio                          Νάπολη

43       Δημουλάς Ιωάννης          31-8-1912      30       ναι        Kaiser Franz Josef I       Πάτρα

44       Δογερόπουλος Απόστολ.  9-4-1906        20       όχι        La Gascogne                Χάβρη

45       Δούμας (Ντούμας) Δημ.   28-9-1906      15       όχι        Sofia Hohenberg           Πάτρα

46       Δρόσος Ασημάκης           1-5-1910        20       όχι        Themistocles               Πάτρα

47       Δρόσος Γεώργιος 1         31-8-1906      21       όχι        Hudson                       Χάβρη

48       Δρόσος Γεώργιος 2         24-10-1909     18       όχι        Themistocles               Πάτρα

49       Δρόσος Κωνσταντ.          1-5-1913        18       όχι        Martha Washington        Πάτρα

50       Δρόσος Ξενοφών            1-5-1910        19       όχι        Themistocles               Πάτρα

51       Δρόσου Γεώργιος           12-4-1911      26       ναι        Eugenia                       Πάτρα

52       Δρόσου Δρόσος              28-3-1910      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

53       Δρόσου Χαράλ.               12-4-1911      19       όχι        Eugenia                       Πάτρα

54       Ευσταθίου Αθαν.             28-6-1911      20       όχι        Argentina                    Πάτρα

55       Ζαρονίκος Βασίλειος       14-4-1910      25       όχι        Alice                           Πάτρα

56       Ζαρονίκος Κώστας          14-4-1910      38       ναι        Alice                           Πάτρα

57       Ζαχαρής Δημήτρ.            23-11-1909     17       όχι        Athinai                        Πάτρα

58       Ζαχαρής Ευστάθ.            23-11-1909     38       ναι        Athinai                        Πάτρα

59       Ζαχαρής Κωνσταντ.         14-9-1907      19       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

60       Ζόγκζας Νικόλαος          1-5-1907        30       όχι        Noordam                     Βουλώνη

61       Ζόγκζας Κωνσταντ.         24-9-1907      16       όχι        Moraitis                       Πάτρα

62       Ζώγας Ιωάννης               16-3-1914      37       ναι        Martha Washington        Πάτρα

63       Ζώης Γεώργιος               24-10-1909     18       όχι        Themistocles               Πάτρα

64       Ζωγράφος Δήμος           22-7-1907      25                  Sicilian Prince              Πειραιεύς

65       Θεοχαρόπουλος Σιδ.       14-9-1907      22       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

66       Καγκάλας Νικόλ.            16-3-1914      17       όχι        Martha Washington        Πάτρα

67       Κάγκαλος Γεώργιος        24-9-1907      23       όχι        Moraitis                       Πάτρα

68       Κάγκαλος Δημήτρ.          4-4-1911        18       όχι        Themistocles               Πάτρα

69       Κάγκαλος Κώστας           24-9-1907      17       όχι        Moraitis                       Πάτρα

70       Κάγκαλος Μήτρος           28-3-1910      40       ναι        Athinai                        Πάτρα

71       Καλαπετζής Παναγ.         12-4-1911      18       όχι        Eugenia                       Πάτρα

72       Καλαπτζής Χρήστ.           17-4-1907      23       όχι        Gerty                          Τεργέστη

73       Κάππας Αλέξιος              17-4-1907      20       όχι        Gerty                          Τεργέστη

74       Κάππας Ιωάννης             14-6-1916      47       ναι        Vasilefs Constantinos     Πειραιεύς

75       Κάππος Αλέξιος              24-10-1909     18       όχι        Themistocles               Πάτρα

76       Κάππος Ηλίας 1              28-3-1910      20       όχι        Athinai                        Πάτρα

77       Κάππος Ηλίας 2              22-4-1920      31       ναι        Megali Hellas                Πειραιεύς

78       Κάππος Κωνστ.               25-8-1906      30       όχι        La Savoie                     Χάβρη

79       Καραγεώργης Χρ.           1-5-1910        18       όχι        Themistocles               Πάτρα

80       Καραγεώργος Δημ.         14-4-1910      19       όχι        Alice                           Πάτρα

81       Καραγεώργος Κων.         2-4-1914        18       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

82       Καραγεώργος Χρ.1         14-4-1910      22       όχι        Alice                           Πάτρα

83       Καραγεώργος Χρ. 2        31-5-1910      27       όχι        Athinai                        Πάτρα

84       Καραδήμας Αναστ.          18-3-1914      18       όχι        Ioannina                      Πειραιεύς

85       Καραδήμας Αναστ.          2-4-1914        17       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

86       Καραδήμας Χαράλ.          13-12-1916     37       ναι        Themistocles               Πάτρα

87       Καραδήμος Δήμος           18-3-1914      17       όχι        Ioannina                      Πειραιεύς

88       Καραΐσκος Κωνστ.           25-3-1906      20       όχι        Neustria                      Πειραιεύς

89       Καραΐσκος Σπυρίδων       25-3-1906      19       όχι        Neustria                      Πειραιεύς

90       Καραμπέτσας Αθαν.         21-4-1909      25       όχι        Patris                          Πάτρα

91       Καραμπέτσος Αθαν.         15-5-1906      32       ναι        Giulia                          Πάτρα

92       Καρανάσος Βασίλ.           3-6-1907        24       ναι        Sicilian Prince              Πάτρα

93       Καράντσαλης Αθαν.         28-9-1906      18       όχι        Sofia Hohenberg           Πάτρα

94       Καραπιστόλης Γεώργ.      28-8-1909      17       όχι        Patris                          Πάτρα

95       Καραστάθης Αναστ.         15-11-1907     23       όχι        Moraitis                       Πάτρα

96       Καραστάθης Γεώρ. 1       1-5-1910        31       ναι        Themistocles               Πάτρα

97       Καραστάθης Γεώρ. 2       16-3-1914      36       ναι        Martha Washington        Πάτρα

98       Καραστάθης Κώστας        1-5-1910        19       όχι        Themistocles               Πάτρα

99       Καραχάλιος Αθαν            19-4-1907      32       ναι        Francesca                    Πάτρα

100     Καραχάλιος Αθαν. 1         2-4-1914        18       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

101     Καραχάλιος Αθαν. 2         17-7-1916      45       ναι        Themistocles               Πειραιεύς

102     Καραχάλιος Ανδρ.           15-4-1907      33       όχι        Hudson                       Χάβρη

103     Καραχάλιος Αποστ.          19-4-1907      11       όχι        Francesca                    Πάτρα

104     Καραχάλιος Δημ.             24-7-1907      18       όχι        Moraitis                       Πάτρα

105     Καραχάλιος Ηλίας           24-7-1907      17       όχι        Moraitis                       Πάτρα

106     Καραχάλιος Ιωάν.            2-4-1914        40       ναι        Laconia (1912)              Πάτρα

107     Καραχάλιος Κωνστ.         24-7-1907      26       ναι        Moraitis                       Πάτρα

108     Καραχάλιος Χαράλ.         9-4-1906        38       ναι        La Gascogne                Χάβρη

109     Κάρλος Κωνστ.               28-3-1910      40       ναι        Athinai                        Πάτρα

110     Κάρλος Παναγ.               28-3-1910      11       όχι        Athinai                        Πάτρα

111     Κάρμας Αναστ.               21-4-1909      22       όχι        Patris                          Πάτρα

112     Κάρμας Δημήτρ.             21-4-1909      36       ναι        Patris                          Πάτρα

113     Κάρμος Ιωάννης             30-5-1906      32       ναι        Lazio                          Νάπολη

114     Καρυδάκης Δημ.             28-3-1910      23       όχι        Athinai                        Πάτρα

115     Καρυδάκης Ηλίας            14-9-1907      18       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

116     Κατσάμπας Ζαχ.              3-6-1907        25       όχι        Sicilian Prince              Πάτρα

117     Κατσιμίχας Αθ.                16-3-1915      38       ναι        Athinai                        Πειραιεύς

118     Κατσίμπας Απ.                24-7-1907      42       ναι        Moraitis                       Πάτρα

119     Κατσίμπας Χαράλ.           24-7-1907      39       ναι        Moraitis                       Πάτρα

120     Κατσούλης Παναγ.          10-8-1920      40       ναι        Megali Hellas                Πειραιεύς

121     Κατσούρης Μάν.             23-11-1909     25       όχι        Athinai                        Πάτρα

122     Κατσούρος Αθαν.            14-9-1907      19       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

123     Καφετζής Απόστ.            24-10-1909     34       ναι        Themistocles               Πάτρα

124     Καψάλης Κωνστ.             4-1-1911        15       όχι        Patris                          Πάτρα

125     Καψάλης Κώστας            1-5-1910        14       όχι        Themistocles               Πάτρα

126     Καψιώτης Φίλιπ.             21-4-1909      19       όχι        Patris                          Πάτρα

127     Καψώτης Αποστ.             14-9-1907      28       ναι        Napolitan Prince           Πάτρα

128     Καψώτης Δημ.                28-3-1910      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

129     Κλώσσας Αθαν.               1-5-1910        35       ναι        Themistocles               Πάτρα

130     Κλώσσας Γεώργ.             28-9-1906      19       όχι        Sofia Hohenberg           Πάτρα

131     Κλώσσας Γεώργ.             1-5-1907        30       ναι        Noordam                     Βουλώνη

132     Κλώσσας Δημ.                22-4-1920      28       όχι        Megali Hellas                Πειραιεύς

133     Κλώσσας Ευθ.                14-9-1907      22       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

134     Κλώσσας Ιωάν.               24-9-1907      26       ναι        Moraitis                       Πάτρα

135     Κλώτζας Γεώρ.               23-11-1909     18       όχι        Athinai                        Πάτρα

136     Κλώτζας Κωνστ.              23-11-1909     17       όχι        Athinai                        Πάτρα

137     Κοβάκης Δρόσος            30-4-1907      20       όχι        America (1881)             Μασσαλία

138     Κόκκινος Ανδρ.1             3-6-1907        29       όχι        Sicilian Prince              Πάτρα

139     Κόκκινος Ανδρ. 2            4-4-1911        18       όχι        Themistocles               Πάτρα

140     Κόκκινος Ανδρ. 3            22-4-1920      30       όχι        Megali Hellas                Πειραιεύς

141     Κόκκινος Γεώργ.            3-6-1907        19       όχι        Sicilian Prince              Πάτρα

142     Κόκκινος Ευθύμ.             14-9-1907      19       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

143     Κόκκινος Χαράλ.             3-6-1907        17       όχι        Sicilian Prince              Πάτρα

144     Κολοβός Νικόλαος          5-9-1910        15       όχι        Atlanta                        Τεργέστη

145     Κολοκυθάς Αθαν.            16-5-1914      27       όχι        Kaiser Franz Josef I       Πάτρα

146     Κολοκυθάς Απόστ.          12-5-1910      38       ναι        Argentina                    Πάτρα

147     Κοντονιάς Κωνστ.            25-9-1905      28       όχι        La Gascogne                Χάβρη

148     Κοράκης Αριστ.              31-7-1909      26       όχι        Athinai                        Πάτρα

149     Κοράκης Παναγ.             6-8-1916        34       όχι        Vasilefs Constantinos     Πειραιεύς

150     Κοτρώτσος Ασημ.            23-6-1907      25       όχι        Gerty                          Πάτρα

151     Κοτρώτσος Θεοχ.            25-8-1906      23       όχι        La Savoie                     Χάβρη

152     Κουβέλης Χαράλ.            3-6-1907        27       ναι        Sicilian Prince              Πάτρα

153     Κουλουβάκης Νικ.          2-4-1914        19       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

154     Κουλούλας Αθαν.            30-5-1906      38       ναι        Lazio                          Νάπολη

155     Κουντάς Ευθύμιος           9-3-1915        30       όχι        Carpathia                     Πειραιεύς

156     Κουρέλης  Αριστ.            11-9-1912      19       όχι        Alice                           Πάτρα

157     Κούστας Ευθύμιος           28-3-1910      24       όχι        Athinai                        Πάτρα

158     Κούστας Νικόλ. 1            31-8-1906      27       όχι        Hudson                       Χάβρη

159     Κούστας Νικόλ. 2            2-4-1914        35       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

160     Κουτόσης Αθαν.              30-5-1906      40       ναι        Lazio                          Νάπολη

161     Κούτρας Κωνστ.              14-9-1907      20       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

162     Κουτσιλέλας Χρ.             28-3-1910      20       όχι        Martha Washington        Πάτρα

163     Κουτσόπουλος Αθ.          28-3-1910      23       όχι        Martha Washington        Πάτρα

164     Κουφόπουλος Κώσ.         14-4-1910      25       όχι        Alice                           Πάτρα

165     Κρικέλας Αθαν.               23-11-1909     18       όχι        Athinai                        Πάτρα

166     Κρικέλας Ηλίας               23-11-1909     17       όχι        Athinai                        Πάτρα

167     Κρικέλας Νικόλ.              23-11-1909     38       ναι        Athinai                        Πάτρα

168     Κρικέλας Χρήστος           28-3-1910      38       ναι        Athinai                        Πάτρα

169     Κρίτσας Γεώργιος           15-4-1907      32       ναι        Hudson                       Χάβρη

170     Κυριαζής Κωνστ.             23-11-1909     33       όχι        Athinai                        Πάτρα

171     Κωνσταντίνου Πέτρ.        5-4-1914        26       όχι        Patris                          Πειραιεύς

172     Κωνσταντόπουλος Ιωάν.   15-4-1907      19       όχι        Hudson                       Χάβρη

173     Κώνστας Δημήτρ.            25-8-1906      34       ναι        La Savoie                     Χάβρη

174     Κώνστας Ηλίας               18-9-1916      26       όχι        Regina d’ Italia             Νάπολη

175     Κώνστας Ιωάννης            19-4-1907      25       όχι        Francesca                    Πάτρα

176     Κωστοπαναγιώτου Ηλ.     24-9-1907      26       ναι        Moraitis                       Πάτρα

177     Κωστοπαναγιώτου Κων.   28-3-1910      25       όχι        Athinai                        Πάτρα

178     Κωστόπουλος Κώστ.        21-11-1906     20       όχι        La Gascogne                Χάβρη

179     Κωστόπουλος Νικόλ.       21-11-1906     20       όχι        La Gascogne                Χάβρη

180     Κωστόπουλος Παναγ.      21-11-1906     20       όχι        La Gascogne                Χάβρη

181     Λάιος Νικόλαος              4-4-1911        34       ναι        Themistocles               Πάτρα

182     Λατσούδης Αθανάς.         20-4-1910      11       όχι        Laura                          Πάτρα

183     Λατσούδης Παναγ.          20-4-1910      38       ναι        Laura                          Πάτρα

184     Λέτσος Χαράλ.                21-4-1909      20       όχι        Patris                          Πάτρα

185     Λιάγκουρας Δημ.            4-4-1911        38       ναι        Themistocles               Πάτρα

186     Λιάγκουρας Χρήστ.         30-5-1907      18       όχι        Laura                          Πάτρα

187     Λιάπης Αθανάσιος           21-8-1910      19       όχι        Martha Washington        Πάτρα

188     Λιάπης Γεώργιος             2-4-1914        19       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

189     Λιάπης Απόστολος           2-4-1914        39       ναι        Laconia (1912)              Πάτρα

190     Λιάπης Δημήτριος           2-4-1914        29       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

191     Λόγκρας Ιωάννης            17-4-1907      30       όχι        Gerty                          Τεργέστη

192     Λουκόπουλος Ευθ.          8-6-1906        21       όχι        Hudson                       Χάβρη

193     Λουκόπουλος Νικ.          14-9-1907      17       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

194     Μανέτας Χαράλ.              15-11-1907     18       όχι        Moraitis                       Πάτρα

195     Μαργέλλος Γεώρ. Ι.         30-5-1907      16       όχι        Laura                          Πάτρα

196     Μαργέλλος Κωνστ.          25-8-1906      26       όχι        La Savoie                     Χάβρη

197     Μαργέλλος Κωνστ.          10-3-1914      18       όχι        Caronia                       Πάτρα

198     Μαργέλλος Νικόλ.           25-8-1906      23       όχι        La Savoie                     Χάβρη

199     Μάργιαλος Αντ.              4-4-1911        18       όχι        Themistocles               Πάτρα

200     Μαργέλλος Ευθύμ.          14-9-1907      35       ναι        Napolitan Prince           Πάτρα

201     Μαργέλλος Χαράλ.          1-5-1910        19       όχι        Themistocles               Πάτρα

202     Μαργέλλος Χρήστος        1-5-1910        17       όχι        Themistocles               Πάτρα

203     Μάρκος Ασημάκης          14-9-1907      23       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

204     Μάρκος Κωνστ. 1            28-3-1910      25       όχι        Athinai                        Πάτρα

205     Μάρκος Κωνστ. 2            2-4-1914        18       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

206     Μάρκος Νικόλαος           4-4-1911        20       όχι        Themistocles               Πάτρα

207     Μάρκου Αθανάσιος         16-3-1914      25       όχι        Martha Washington        Πάτρα

208     Μαστρογιάννης Θεόδ.      2-4-1914        26       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

209     Μαυραγάνης Αθ. 1          15-4-1907      23       όχι        Hudson                       Χάβρη

210     Μαυραγάνης Αθ. 2          15-4-1907      40       ναι        Hudson                       Χάβρη

211     Μιχαήλ Νικόλαος            9-4-1906        11       όχι        La Gascogne                Χάβρη

212     Μιχαήλ Φώτιος               9-4-1906        30       ναι        La Gascogne                Χάβρη

213     Μίχας Γεώργιος              14-4-1910      30       όχι        Alice                           Πάτρα

214     Μίχος Απόστολος            2-4-1914        36       ναι        Laconia (1912)              Πάτρα

215     Μίχος Ιωάννης                2-4-1914        29       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

216     Μπαλατσούρας Δημ.        2-4-1914        21       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

217     Μπαλωμένος Δημ.           30-5-1906      24       όχι        Lazio                          Νάπολη

218     Μπάμπαλης Νικόλ.          28-3-1910      20       όχι        Martha Washington        Πάτρα

219     Μπερετάμης Ματθ.          7-6-1906        19       όχι        Francesca                    Πάτρα

220     Μπίλιος Αθανάσιος          28-9-1906      18       όχι        Sofia Hohenberg           Πάτρα

221     Μπίλιος Κωνστ.               31-7-1909      13       όχι        Athinai                        Πάτρα

222     Μποβιάτσης Νικόλ.          16-3-1914      22       όχι        Martha Washington        Πάτρα

223     Μπούγαλης Απόστ.          12-4-1911      19       όχι        Eugenia                       Πάτρα

224     Μπούγαλης Γεώργ.         2-4-1914        25       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

225     Μπούγαλης Δημ.             2-4-1914        18       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

226     Μπούγαλης Ιωάν. 1         24-10-1909     19       όχι        Themistocles               Πάτρα

227     Μπούγαλης Ιωάν. 2         22-4-1920      31       όχι        Megali Hellas                Πειραιεύς

228     Μπούγαλης Κωνστ.         24-10-1909     24       όχι        Themistocles               Πάτρα

229     Μπουλούμπασης Παν.      28-3-1910      23       ναι        Athinai                        Πάτρα

230     Μπρούμας Κωνστ.           21-10-1910     18       όχι        Themistocles               Πειραιεύς

231     Νασιόπουλος Νικόλ.        15-7-1913      16       όχι        Ultonia                        Πάτρα

232     Νιαμάρας Ανδρέας          2-4-1914        40       ναι        Laconia (1912)              Πάτρα

233     Ντούμας Γεώργιος          24-10-1909     24       όχι        Themistocles               Πάτρα

234     Ντούμας Γεώρ.               2-4-1914        28       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

235     Ντούμας Θεόδ. 1            14-5-1906      22       όχι        La Bretagne                 Χάβρη

236     Ντούμας Θεόδ. 2            2-4-1914        25       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

237     Παγώνης Κωνστ.             9-4-1906        35       ναι        La Gascogne                Χάβρη

238     Παγώνης Μιλτιάδης         9-4-1906        25       όχι        La Gascogne                Χάβρη

239     Παγώνης Χαράλ.             9-4-1906        11       όχι        La Gascogne                Χάβρη

240     Παλαιολόγου Παλ.          24-10-1909     40       ναι        Themistocles               Πάτρα

241     Παναγιωτόπουλος Αλ.      14-9-1907      18       όχι        Napolitan Prince           Πάτρα

242     Πανάγος Ευθύμιος          4-4-1911        19       όχι        Themistocles               Πάτρα

243     Πανάγος Κωνστ. 1           28-3-1910      18       όχι        Athinai                        Πάτρα

244     Πανάγος Κωνστ. 2           2-4-1914        18       όχι        Laconia (1912)              Πάτρα

245     Πανάγος Κώστας            24-10-1909     18       όχι        Themistocles               Πάτρα

246     Πανάγος Νικόλαος          30-4-1907      18       όχι        America (1881)             Μασσαλία

247     Παναϊόσκου Γεώρ.          30-5-1906      38       ναι        Lazio                          Νάπολη

248     Πάνος Ιωάννης               18-3-1910      29       ναι        Patris                          Πάτρα

249     Πανουργιάς Κωνστ.         20-7-1909      30       ναι        Laura                          Πάτρα

250     Παπαγεωργίου Γεώρ.      21-11-1906     19       όχι        La Gascogne                Χάβρη

Η συνέχεια στο Β' μέρος

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΝΑΦΟΡΕΣ – ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.    Ηλεκτρονικό αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Ιστοσελίδα :  www.eetaa.gr

3.    Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.

4.    Ιστοσελίδα  http://www.dorida.gr

5.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

6.    Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

7.    Θανάση Καλαφάτη  «1880-1920,  η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από Διαδίκτυο.

8.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

9.    Βικιπαίδεια

     ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Ήταν και αρκετοί αναλφάβητοι (κυρίως οι γυναίκες). Εδώ βρέθηκαν 49 άτομα, δηλ. ποσοστό 14%.

[2] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[3] Αντιπρόσωπος (πράκτορας) της εταιρείας για τη Φθιώτιδα ήταν ο Αθανάσιος Γιαννούκος, με γραφείο στην οδό Ρήγα Φεραίου στη Λαμία.

[4] Οι ελληνικές υπερπόντιες γραμμές που αναπτύχθηκαν ήταν κυρίως δύο : η γραμμή βορείου Ατλαντικού (1907- 1977), που τη διέκοψε για επτά χρόνια ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η γραμμή Αυστραλίας (1947-1977).

[5] Εταιρεία των Δ. Μωραΐτη και Παν. Βαλλιάνου. Είχε τα αγγλικής κατασκευής υπερωκεάνια "Μωραΐτης" (Moraitis) και "Αθήναι" (Athinai).

[6] Είχε τα ίδια πλοία της προηγούμενης εταιρείας (δηλ. Moraitis και Athinai). Όμως χρεοκόπησε το 1912 και απορροφήθηκε από την εταιρεία των Αφών Εμπειρίκου.

[7] Η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» συχνά αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει επιτάξεις και φθορές πλοίων, από πολεμικές αντιξοότητες (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ παγκόσμιος πόλεμος) αλλά και από εχθρότητα των αντίπαλων πολιτικών μερίδων, που εναλλάσσονταν τότε στη διακυβέρνηση της χώρας. Στη συνέχεια η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» ίδρυσε την αγγλική εταιρεία «Byron Steamship Company» που διαλύθηκε το 1928, μετά υπέγραψε μια ατυχή σύμβαση το 1932 με το κράτος και τελικά το 1937 διαλύθηκε.

[8] Ήταν το πρώτο πλοίο που παρέλαβε το 1909 από τα αγγλικά ναυπηγεία (4.890 κόρων).

[9] Τα επόμενα χρόνια μετονομάστηκε σε Megali Hellas (το 1919) και σε Byron (το 1923).

[10] Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου ένας στους επτά μετανάστες παρέμενε στη Νέα Υόρκη, που είχε το 1910 πάνω από 12.000 Έλληνες. Οι υπόλοιποι συνέχιζαν την πορεία τους στην τεράστια αμερικανική ενδοχώρα.

[11] «Ο βίος εν Νέα Υόρκη είναι αρκούντως πολυδάπανος. Αν ο μετανάστης μείνει ημέρας τινάς άεργος ενταύθα και δεν έχει συγγενείς ή φίλους, οι οποίοι να δαπανώσι δι΄ αυτόν, οφείλει να υπολογίζει εν τουλάχιστον δολλάριον καθ΄ ημέραν δια τροφήν και κατοικίαν, ήτοι πέντε περίπου φράγκα. Και ταύτα αν τρώγει εις τα ελληνικά μικροεστιατόρια και αποφεύγει τα ποτά και τα κεράσματα. Οιονδήποτε ποτόν στοιχίζει το ολιγότερον 5 σεντς, ήτοι 25 λεπτά. Καλόν είναι ο μετανάστης να προσπαθεί να μη μείνει μακρόν χρόνον εν Νέα Υόρκη, αλλά να διευθύνεται εις το εσωτερικόν. [Από τον «Οδηγόν του Μετανάστου», 1910].

[12] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.