Η Ιερά Μονή Αντινίτσης “Το Γενέσιον της Θεοτόκου” (Μέρος Δ’)

συνέχεια από το Γ’  μέρος

Η μονή περνά από τον 20ό στον 21ο αιώνα

1. Η αναδημιουργία της Μονής Αντίνιτσας – Το έργο ζωής του ηγουμένου της

Από το γέρο-πλάτανο φαίνεται το μικρό
ερυθρόχρωμο εκκλησάκι, χωρίς
άλλα ενδιάμεσα κτίσματα (1977)

 Μερικά περιστατικά μπορούν να θεωρηθούν τυχαία ή ίσως απλές συμπτώσεις. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, ο ερχομός του νέου ηγουμένου Αγαθονίκου Αναγνωστοπούλου στον τόπο τούτο (από το Σεπτέμβριο 1987[1]) ήταν η ιδανική επιλογή, εφόσον επρόκειτο για έναν πολύ δημιουργικό και εργατικό άνθρωπο αφοσιωμένο στην Παναγία, που ήρθε σε μια κατεστραμμένη Μονή, στην οποία έπρεπε να γίνουν πολλά εξ αρχής. Ίσως να αποτελεί άνωθεν υπόδειξη. Ο νέος ηγούμενος ανέλαβε ένθερμα το τεράστιο έργο αμέσως, αφιερώνοντας την υπόλοιπη ζωή του σ’ αυτό.

 Η φωτογραφία που παρατίθεται δείχνει το σχετικά γυμνό τοπίο που πρωταντίκρυσε. Από τον πλάτανο, όπου έτρεχε λίγο νερό (από μια απλή βρύση) είδε το μικρό ερυθρόχρωμο ναό (στη θέση του κατεστραμμένου παλιού ιστορικού Καθολικού). Στη βόρεια πλευρά ήταν οι ημιτελείς πρώτες πτέρυγες των κελιών και στη νότια πλευρά (προς το ρέμα) άλλο ένα ισόγειο κτίσμα. Αυτά είχαν φτιαχτεί από χρήματα που συγκέντρωσε η ερανική επιτροπή τη δεκαετία του ’70 και μετά, με ηγούμενο το Συνέσιο Κουτσομπέλη. Το κυπαρίσσι ήταν το επιβλητικότερο ζωντανό μνημείο, το μόνο που επέζησε της καταστροφής του 1944.

Τα ημιτελή κτίρια (1977) και ο μικρός Ναός στο μέσον
(φωτογραφία από ανατολικά)

 Η πρώτη κίνηση του νέου ηγουμένου ήταν να ολοκληρωθεί η κατασκευή των κελιών, για να είναι δυνατή η διαμονή του. Ταυτόχρονα έπρεπε να γίνει και η πετρόχτιστη περίφραξη του χώρου της Μονής αρχίζοντας από την ανατολική πλευρά, για προστασία της από τα κοπάδια ζώων (αιγοπρόβατα) της γύρω περιοχής, που διέρχονταν από την πλατεία του Μοναστηριού. Ταυτόχρονα έγινε ολόπλευρη διαπλάτυνση.  Η ερανική επιτροπή είχε στο μεταξύ ατονήσει και δεν συγκέντρωσε άλλα χρήματα για τα ημιτελή έργα. Ο π. Αγαθόνικος κάλυψε οικονομικά (εξόφλησε) την ολοκλήρωση του κτιρίου[2] των κελιών (βόρεια). Σ’ ένα από αυτά τα δωμάτια ερχόταν από το 1991, ο τότε μητροπολίτης Φθιώτιδας αείμνηστος Δαμασκηνός Παπαχρήστου και διέμενε για 2 μήνες (Αύγουστο, Σεπτέμβριο). Έβλεπε τα έργα στη Μονή και χαιρόταν, λέγοντας στον ηγούμενο :

“Πέρασαν 47 χρόνια[3] και τόσοι πέρασαν από δωπέρα και δεν βρέθηκε ένας να βάλει μια πέτρα επάνω στην άλλη. Εσύ θα φτιάξεις και το Καθολικό.”

 Επίσης έγινε προσθήκη στο κάτω (νότιο) κτίριο, σε μήκος 30-35 μ., που τελικά έγινε τριώροφο. Σ’ αυτό δημιουργήθηκαν χώροι αποθήκευσης, τοποθετήθηκε το καλοριφέρ, στους δε ανώτερους ορόφους έγιναν κελιά, αίθουσες και δωμάτια διαμονής και φιλοξενίας. Συνολικά έφτασε να διαθέτει 24 κελιά κι άλλα 5 που είναι κάτω από τη σημερινή κουζίνα και τραπεζαρία. Σ’ ένα από τα δυτικά δωμάτια, όπου ήταν το γραφείο και το δωμάτιο του ηγουμένου, τα επόμενα καλοκαίρια[4] διέμενε ο τότε μητροπολίτης  Δαμασκηνός.

 Η επέκταση του νοτίου κτίσματος προς τα δυτικά, έκανε δυνατή τη δημιουργία Ξενώνα. Αντίστοιχα από τα βόρεια, με επέκταση προς τα δυτικά,  έγινε ένα διώροφο κτίσμα, δημιουργώντας στο ισόγειο την αίθουσα τραπεζαρίας επισήμων και στο ανώγειο τα δωμάτια διαμονής.

 Το 1988 ο Σύλλογος Καλαμακιωτών[5] “Η Αντίνιτσα” δώρισε στη Μονή μια πετρόκτιστη κρήνη, ακριβώς μπροστά στο μεγάλο πλάτανο. Επίσης, ο Αθανάσιος Σκαρμούτσος από τη Μελιταία έφτιαξε και δώρισε μια κτιστή κρήνη στα Β-Α του Καθολικού της Μονής.

 Στην είσοδο του μικρού Ναού είχαν γίνει από πριν πετρόχτιστα πεζούλια, που τα επόμενα χρόνια αφαιρέθηκαν ώστε να γίνει μικρή επέκταση του πρόναου και να μπουν τα μανουάλια.

 Το όνειρο του ηγουμένου Αγαθόνικου ήταν από την αρχή, η κατασκευή του Καθολικού, όμοιου όπως ήταν το προηγούμενο που καταστράφηκε. Έπρεπε όμως να υπάρχει άλλος ναός για την τέλεση των ιερών μυστηρίων. Γι’ αυτό αποφάσισε την κατασκευή του μικρού Ναού των Αγίων Πάντων. Αυτή άρχισε το 1993 και τελείωσε[6] σύντομα. Την όλη αγιογράφηση της Μονής ανέλαβε το καλλιτεχνικό ζεύγος Ε. & Θ. Μώρη, με πρώτο έργο τους τις εικόνες (με αυγοτέμπερες) του τέμπλου του Ναού των Αγίων Πάντων. Ακολούθησαν άλλες αγιογραφημένες εικόνες (της Αγίας Αικατερίνης, Αγίας Παρασκευής και των Αγίων Πάντων) και το ψηφιδωτό δάπεδο.

 Επόμενο έργο ήταν το γειτονικό κτίριο (αρχονταρίκι) με το τζάκι και τις τραπεζαρίες και παράπλευρα, που διατέθηκε τελικά για να αποτελεί χώρο Έκθεσης της Μονής.

Η Φιάλη της Μονής (αρχική μορφή)
φωτ. 2007

 Την ίδια σχεδόν χρονική περίοδο διαμορφώθηκε και η πετρόχτιστη αψιδωτή πύλη που εισάγει στον κύριο χώρο της Μονής και ολοκληρώθηκε η περίφραξη από τα δυτικά με μεταλλικά κάγκελα[7]. Στο επάνω μέρος της πύλης αυτής τοποθετήθηκαν και την κοσμούν τρία ψηφιδωτά έργα (με την Παναγία και άλλα δύο με τους Αρχαγγέλους). Στη φωτογραφία (άνω) φαίνονται ο ναός των Αγίων Πάντων (τότε δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί πλήρως) και η είσοδος  (η πύλη) στο χώρο της Μονής.

 Απαραίτητο συμπλήρωμα για τη Μονή ήταν η κατασκευή της Φιάλης, στα δυτικά της πλατείας της, με την απαραίτητη κρήνη στο μέσον και την αγιογραφία της Ζωοδόχου Πηγής. Αυτά έγιναν την περίοδο 1993-94.
 Εκτός του χώρου της Μονής, στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο μικρός Ναός του Αγίου Αθανασίου του Μετεωρίτη, ο ηγούμενος π. Αγαθόνικος βρήκε ένα μικρό προσκυνητάρι. Παλιότεροι, του ανέφεραν ότι στη θέση αυτή πρέπει να προϋπήρχε άλλος ναός που καταστράφηκε. Θεώρησε λοιπόν χρέος του τη δημιουργία νέου μικρού ναού. Ένα τμήμα του μικρού λόφου ισοπεδώθηκε και εκεί κτίστηκε το ναΐδριο. Στο τέμπλο του έξι φορητές εικόνες αγιογραφήθηκαν από το εργαστήριο  Ε. & Θ. Μώρη. . Όλα αυτά γίνονταν κατά την περίοδο 1994-95. Ο περιβάλλων χώρος χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 2010 περίπου για καλλιέργεια των κηπευτικών της Μονής.

Το προσωρινό (κοκκινόχρωμο) Καθολικό της Μονής

 Το 1996 “εκοιμήθη” ο μητροπολίτης Φθιώτιδος Δαμασκηνός Παπαχρήστου, μετά από επισκοπική θητεία 36 ετών (1960-1996). Ως τοποτηρητής της Μητρόπολης Φθιώτιδος ορίστηκε ο τότε μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Χριστόδουλος[8]. Στις 17-11-1996 ενθρονίστηκε και ανέλαβε ο Νικόλαος Πρωτοπαπάς, ως νέος μητροπολίτης Φθιώτιδος.

 Το ίδιο έτος, στον Ι. Ν. των Αγίων Πάντων, με ζωγραφική αναπαράσταση ψηφιδωτού έγινε και τοποθετήθηκε η Πλατυτέρα των Ουρανών. Το έτος 1997 τοποθετήθηκαν άλλα έργα των προαναφερθέντων καλλιτεχνών, όπως ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και οι Ιεράρχες (Βασίλειος, Γρηγόριος, Ιωάννης και Αθανάσιος).

 Τα λίγα χιλιόμετρα του χωμάτινου δρόμου, από την πηγή του Αχιλλέα μέχρι τη Μονή παρέμεναν ένα πολύχρονο άλυτο πρόβλημα. Με τις πολλές στροφές του ο δρόμος ήταν στενός και από τα πρανή έπεφταν συνεχώς μικρές ή μεγαλύτερες πέτρες. Χρειαζόταν να διατεθεί ένα ποσό για την διάνοιξή του ή με διαμόρφωση, όπου ήταν εύκολο και τελικά την ασφαλτόστρωσή του. Μετά από διαρκείς εκκλήσεις και προσπάθειες του ηγουμένου, το Νομαρχιακό Συμβούλιο διέθεσε τα χρήματα και τα 6χλμ. επιτέλους ασφαλτοστρώθηκαν.

 Ενώ ο 20ός αιώνας τελείωνε (μιλάμε για το έτος 1998), είχε φτάσει, η μεγάλη στιγμή. Έπρεπε να πραγματοποιηθεί η υπόσχεση που είχε δώσει ο ηγούμενος, για κατασκευή του κατεστραμμένου Καθολικού, με ένα καινούργιο αλλά ακριβώς όμοιο όπως ήταν και το παλιό. Επιπλέον όμως ζήτησε και προστέθηκαν τέσσερα παρεκκλήσια : των Αγίων Φθιωτών, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, του Αγίου Αγαθονίκου και του Αγίου Νικολάου.

 Το μέγεθος του έργου οδήγησε τον ηγούμενο να ζητήσει τη βοήθεια των πιστών χριστιανών, αποστέλλοντας επιστολή, όπου εξηγούσε την πορεία των προσπαθειών και τη δυσκολία της τελικής προσπάθειας. Η επιστολή αυτή δίνεται αμέσως :

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΝΤΙΝΙΤΣΗΣ

   Με πολύ σεβασμό και ανυπόκριτη αγάπη απευθύνομαι προς όλους εσάς, που επισκέπτεσθε ή απλώς γνωρίζετε την Ιερά Μονή Αντινίτσης για να σας πως πατρικώς τα εξής:

   Στη σεβάσμια και ιστορική Μονή της Παναγίας Αντινίτσης γίνεται - εδώ και λίγα χρόνια - ένα αξιοζήλευτο ανακαινιστικό έργο.

   Μετά την εκ βάθρων καταστροφή της Μονής το 1944 από την άνανδρη ανατίναξή της από τους κατακτητές Γερμανούς, έγιναν φιλότιμες προσπάθειες για την επαναλειτουργία και ανακαίνισή της με θετικά αποτελέσματα.

   Από 10ετίας “θεία εμπνεύσει” και με υπόδειξη της Παναγίας μας, υπηρετούμε στην Ιερά Μονή.

   Από της εγκαταστάσεώς μας στη Μονή κύριο μέλημά μας ήταν η ανοικοδόμηση και ανακαίνισή της. Άοκνα εργασθήκαμε όλα αυτά τα χρόνια έχοντας εσάς τους ευσεβείς προσκυνητάς της Παναγίας μας, χρήσιμους βοηθούς και πλουσιοπάροχους χορηγούς.

   Ολοπρόθυμα συμπαρασταθήκατε ηθικά και υλικά, με τον καλό και ενισχυτικό σας λόγο και με τον οβολό σας στη μεγάλη και δύσκολη προσπάθεια της ανακαίνισης της Μονής Αντινίτσης.

   Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας είναι και γνωστά και ορατά :

Χτίστηκαν δύο Ιεροί Ναοί : Ο Ναός των Αγίων Πάντων εντός της Μονής, τα θυρανοίξια του οποίου τέλεσε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Δαμασκηνός και ο Ναός του Αγίου Αθανασίου του Μετεωρίτου εκτός της Μονής στη θέση προϋπάρχοντος και καταστραφέντος Ναού.

   Έγιναν ξενώνες δυναμικότητος 100 περίπου κλινών, έγιναν κελιά, τραπεζαρίες, αρχονταρίκι, πολλοί και διάφοροι βοηθητικοί χώροι, αίθουσα εξυπηρετήσεως των πιστών περίπου 200τ.μ., αφού ασφαλτοστρώθηκε ο δρόμος ώστε να είναι εύκολη πλέον η επίσκεψη των προσκυνητών στη Μονή (20χλμ. περίπου από τη Λαμία).

   Όλα αυτά έγιναν από σας και είναι για σας, είναι δικά σας, γι’ αυτό η πόρτα της Μονής είναι πάντοτε ανοιχτή και η Παναγία η Αντίνιτσα δέχεται όλους, όσους θέλουν να την επισκεφθούν για να προσευχηθούν, να παρηγορηθούν, να κλαύσουν, να ξεκουραστούν, να χαρούν την παρουσία της Παναγίας μας.

   Αγαπητά μου παιδιά, το μόνο που απομένει να γίνει τώρα για να ανακτήσει η ιστορική Μονή της Αντίνιτσας την παλιά αίγλη και μεγαλείο είναι το ΚΑΘΟΛΙΚΟ (ο κεντρικός ναός της Μονής, ο ναός της Παναγίας μας). Για το θέμα αυτό θέλω να σας ενημερώσω και να σας παρακαλέσω.

   Με ανείπωτη χαρά σας αναγγέλλω ότι με τη χάρη του Θεού και της Παναγίας Αντινίτσης και με τις ευχές και ευλογίες του Σεπτού Ιεράρχου μας κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ήρθε η ώρα να κάνουμε το όνειρο πραγματικότητα, να χτίσουμε τον Ιερό Ναό της Παναγιάς μας, όπως της πρέπει και της αρμόζει.

   Είναι μεγάλο το τόλμημα! Είναι μεγάλη η δαπάνη που απαιτείται! Όμως αν ο φιλόχριστος λαός της Φθιώτιδας προσφέρει - όπως κάνει πάντοτε - είναι βέβαιο ότι σύντομα θα καμαρώνουμε το καινούργιο σπίτι της Παναγιάς μας, όπως ακριβώς ήταν προτού καταστραφεί.

    Ήρθε η ώρα! Ο μήνας Αύγουστος είναι ο μήνας που θα μείνει στην ιστορία της Μονής ως ο μήνας ενάρξεως των εργασιών για την ανοικοδόμηση του σπουδαιότερου κτίσματος της Μονής, του Ιερού Ναού της Παναγίας Αντινίτσης.

   Όσοι πιστοί … συνδράμετε! Η συνδρομή μας αυτή θα αποδείξει ότι ο Ορθόδοξος λαός μπορεί, όταν θέλει, να κάνει θαύματα. Η συνδρομή μας αυτή θα μας εγγράψει στα δίπτυχα των κτητόρων Μονής.

  Αγαπητά μου παιδιά, ας είναι η προσφορά μας αυτή προς την Παναγία μας ένα μικρό “αντίδωρο”, ένα ευχαριστώ προς τη Μάνα μας, που ήρθε στον τόπο μας «πρόσφυγας» από το Αϊδίνι της ελληνικής Μικρασίας.

   Βέβαιος κι ευγνώμων για τη φιλότιμη προσφορά σας, με άπειρες ευχές κι ευχαριστίες

Για το Ηγουμενοσυμβούλιο

Ο Ηγούμενος

ΑΓΑΘΟΝΙΚΟΣ

 Με  τη δύναμη της Παναγίας, ο ηγούμενος αρχιμ. Αγαθόνικος γκρέμισε το μικρό προσωρινό ναΐδριο (το κοκκινόχρωμο) και η εκσκαφή έφτασε μέχρι τα θεμέλια του παλιού ιστορικού ναού. Μέσα σ’ ένα μήνα (τον Αύγουστο του 1998) έγινε ο τσιμεντένιος σκελετός[9] του νέου Καθολικού. Το εμβαδό του είναι 200 τ.μ. περίπου, έχει 9 μικρούς τρούλους (συμβολίζουν τα 9 τάγματα) και τα τέσσερα παρεκκλήσια, που είναι ενσωματωμένα στον κυρίως Ναό. Τότε προστέθηκε και η ιδέα για αξιοποίηση του υπογείου χώρου του Καθολικού, με τη δημιουργία του μικρού υπογείου ναού της Ζωοδόχου Πηγής, με το Αγίασμα της Μονής, με τις Κατακόμβες  και το Κρυφό Σχολειό (έτσι ονομάστηκε ο χώρος όπου συνεδρίαζαν οι οπλαρχηγοί κατά την ελληνική επανάσταση).

Ανέγερση του νέου Καθολικού της Μονής (αρχές 2000)

 Στο διάστημα αυτό τα ιερά μυστήρια της Μονής τελούνταν στον Ι. Ν. των Αγίων Πάντων. Οι εργασίες προχώρησαν γρήγορα χάρη στην καλή οργάνωση και την οικονομική διαχείριση από τον ηγούμενο, που έβλεπε να υλοποιείται το όνειρο της ζωής του. Στην προσπάθεια αυτή βοήθησαν πολλοί που εργάστηκαν με αμοιβή αλλά και αφιλοκερδώς. Όλοι είχαν έναν καλό λόγο για τον ηγούμενο, που τους δόθηκε η ευκαιρία να συμβάλλουν σ’ ένα ιστορικό γεγονός (την αναδημιουργία της Μονής Αντίνιτσας) και να νοιώσουν βαθιά εσωτερική ικανοποίηση.

 Ψηλά, στην πρόσοψη του Καθολικού, στο ύψος της στέγης, τοποθετήθηκε το 2001 μεγάλο ψηφιδωτό έργο με το Γενέσιον της Θεοτόκου (βλ. διπλανή φωτογραφία). Στο εσωτερικό του Καθολικού τοποθετήθηκαν εντοίχια ψηφιδωτά.

 Την 1η Σεπτεμβρίου 2002, από το μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. Νικόλαο, έγινε ο καθαγιασμός του νέου Καθολικού της Μονής (δηλ. τα εγκαίνια, μαζί με την αρχιερατική Θεία Λειτουργία). Στη Μονή βρίσκονται τεμάχια Ιερών Λειψάνων των Αγίων Χαραλάμπους, Κυριακής, Βαρβάρας, Μάμαντος και Μοδέστου. Πρέπει να αναφερθεί η διαρκής υποστήριξη των πρωτοβουλιών του ηγουμένου της Μονής, από τον τωρινό μητροπολίτη Φθιώτιδας κ. Νικόλαο, του οποίου η θητεία έφερε έναν ποιοτικό δημιουργικό άνεμο στο μοναχικό χώρο και κόσμο της επισκοπής του, όσο και στο σύνολο των πολλών άλλων ιερατικών δραστηριοτήτων του.

 

Η Πλατυτέρα των Ουρανών
(μεγάλη ψηφιδωτή παράσταση των καλλιτεχνών Ε. & Θ. Μώρη)

 Έτσι στις 8-9-2002 τελέστηκε η Θεία Ευχαριστία για το Γενέσιον της Θεοτόκου (η θρησκευτική πανήγυρη της Μονής) στον ίδιο ναοδομικά χώρο όπως ήταν και το παλιό Καθολικό. Ήταν σαν να έσβησε το ιστορικό κενό των 58 χρόνων από την ανατίναξη και την καταστροφή της Μονής. Η παρουσία του μητροπολίτη μας στην ετήσια πανήγυρη της Μονής και η πολυπληθής προσέλευση του λαού μας στήριξε και ανέδειξε το έργο του ηγουμένου, που επανέφερε τη Μονή σε περίοδο μεγάλης ακμής.

 Την αγιογράφηση του Καθολικού ανέλαβε το εργαστήριο των Εν. και Θεόδ. Μώρη, που εισηγήθηκαν στον ηγούμενο τη δημιουργία μεγάλων ψηφιδωτών βυζαντινών παραστάσεων. Ο προοδευτικός ηγούμενος (πρωτοποριακά για τις μονές της Φθιώτιδας) δέχθηκε κι έτσι έγινε το μεγαλύτερο μέρος του Ιερού. Ειδικά η Πλατυτέρα των Ουρανών είναι μεγάλο έργο ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας. Βεβαίως (από το έτος 2007) άρχισε και αγιογράφηση η οποία προχώρησε τα επόμενα χρόνια. Αντιπροσωπευτικά έργα θα δοθούν σε άλλο τμήμα του παρόντος.

 Το καμπαναριό ήταν απαραίτητο και έγινε παράλληλα (από το έτος 2000) με τα άλλα έργα. Φτάνει το ύψος τετραώροφου κτιρίου και το ψηλότερο τμήμα του έχει σχήμα οκταγωνικό με 8 ζεύγη κιόνων (είναι όμοιο με αυτό του Οσίου Δαβίδ). Είναι άλλο ένα κόσμημα της Μονής.

Η νέα μαρμάρινη φιάλη με  
ψηφιδωτό της Ζωοδόχου Πηγής

 Την ίδια χρονική περίοδο, ακριβώς δίπλα από τη βάση του Καμπαναριού όπου προϋπήρχε πρόχειρο προσκυνητάρι, διαμορφώθηκε στεγασμένος ανοιχτός αψιδωτός χώρος, στον οποίο τοποθετήθηκαν προσκυνητάρια με την εικόνα της Παναγίας και άλλες φορητές εικόνες, καθώς επίσης παγκάρι με κεριά, λαμπάδες και μανουάλια.

 Αργότερα, το 2009, έγινε πλακόστρωση του δαπέδου της Φιάλης και το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, στο μέσον του δαπέδου, τοποθετήθηκε θαυμάσια κυκλική ψηφιδωτή παράσταση πουλιών να πίνουν νερό. Το ίδιο έτος αντικαταστάθηκε η κρήνη και η απλή λεκάνη με νέα μεγάλη μαρμάρινη (αθηναϊκού  εργοστασίου) και κοσμήθηκε με νέο εντοίχιο ψηφιδωτό της Ζωοδόχου Πηγής.

 Ολοκληρώνοντας τα έργα στον εσωτερικό χώρο της Μονής, έγινε κλιμακωτή διαμόρφωση της κεντρικής οδού που οδηγεί στην πλατεία, όπως επίσης της ίδιας της πλατείας και του άλλου αύλειου χώρου, που όλα καλύφθηκαν με πλάκες. Σε αρκετές θέσεις η πλακόστρωση διακοσμήθηκε με ψηφιδωτά δαπέδου με διακοσμητικά σχέδια ή παραστάσεις όπως δικέφαλος αητός, έλαφοι, δύο παγώνια, άρτος και ιχθείς, κ.ά. Οι άνθρωποι που υπηρετούσαν τη Μονή, με τις σχετικές οδηγίες του ηγουμένου, συνέβαλαν στη φύτευση διακοσμητικών φυτών και ανθέων στα παρτέρια και στις πάμπολλες γλάστρες, βελτιώνοντας την αισθητική του χώρου.

Η κλιμακωτή είσοδος στο χώρο της Μονής

 Είχε έρθει η ώρα να φροντίσει και τον εξωτερικό χώρο της Μονής. Η πρώτη διαπίστωση ήταν ότι η Μονή δεν διέθετε εξωτερικό πλάτωμα για στάθμευση των αυτοκινήτων (Ι.Χ. και λεωφορείων) αναγκαίο για την εξυπηρέτηση των πιστών-επισκεπτών με οργανωμένες εκδρομές, όσο και κατά την ετήσια θρησκευτική πανήγυρη της μονής. Γι’ αυτό χρειάστηκε να κατασκευαστεί στο πρανές ένας μακρύς τσιμεντένιος τοίχος αντιστήριξης μήκους 180μ. που επιχωματώθηκε σε ύψος, μέχρι το οριζόντιο επίπεδο του δρόμου. Με τον τρόπο αυτό από 3μ. πλάτος μόνο, δημιουργήθηκε εξωτερική πλατεία πλάτους 50μ.

Ο περατούμενος Ξενώνας της Μονής
(φωτ. 2007)

 Αργότερα στο βόρειο τμήμα της, απ’ όπου αρχίζει ο δρόμος έγινε η εξωτερική πετρόκτιστη πύλη της μονής, με καγκελωτή σιδερένια θύρα. Τις αρχές Σεπτεμβρίου 2009, σε εσοχή στο υπέρθυρο της πύλης, τοποθετήθηκε ψηφιδωτό της Παναγίας. Παράλληλα εξωραΐστηκαν τα άκρα του εσωτερικού δρόμου της έξω πλατείας με την τοποθέτηση των μαρμάρινων κιόνων σε βάσεις (που μεταφέρθηκαν από το μητροπολιτικό Ναό της Λαμίας) και διαμορφώθηκε η πλατεία αυτή με νησίδες όπου φυτεύτηκαν δέντρα και λουλούδια.
 Η ανάγκη σίτισης και στέγασης των επισκεπτών της Μονής έφερε ένα ακόμα κτίσμα. Η κατασκευή του έγινε σε δύο φάσεις. Ο σκελετός του ισογείου άρχισε από το 1996-97 και μετά το έτος 2000 έγινε το ανώγειο. Τελικά προέκυψε ένα διώροφο όμορφο κτίριο με κιονοστοιχίες στην πρόσοψη, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της εξωτερικής πλατείας, που περιλαμβάνει εστιατόριο στο ισόγειο και Ξενώνα στο ανώγειο, με δυναμικότητα 50 ατόμων. Το 2011 είχε ήδη ολοκληρωθεί και εξοπλίστηκε με τα απαραίτητα έπιπλα, σκεύη και συσκευές εστίασης, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στην εξυπηρέτηση των πιστών-επισκεπτών, σε εκδηλώσεις ή μέσα από προγράμματα θρησκευτικού τουρισμού.

 Παράλληλα, ο ακούραστος ηγούμενος καθοδηγούσε τους υπηρέτες της Μονής στις πολλές δραστηριότητες, όπως στην εκτροφή ζώων (αιγοπρόβατα, χοίρους, κότες, κ.ά.) που διαθέτονταν σε επιχειρήσεις της Λαμίας, αλλά και σε μεμονωμένους καταναλωτές. Από τα κτήματα στο Αίγιο του ηγουμένου προέρχονταν τριαντάφυλλα, που γίνονταν γλυκό του κουταλιού και χρησιμοποιείτο από ελληνική βιομηχανία για ηδύποτα. Επίσης παράγονταν ελιές, που γίνονταν ελαιόλαδο και διαθέτονταν για τις ανάγκες της Μονής και για πώληση σε καταναλωτές. Όλα τα χρήματα που απέφεραν, κάλυπταν τους μισθούς των υπηρετών, τη διατροφή των ζώων, τα πολλά και πολυέξοδα έργα που έγιναν στη Μονή και άλλα που είχε στη σκέψη του ο δημιουργικός ηγούμενος. Ταυτόχρονα ενισχύθηκε και η Μητρόπολη Φθιώτιδας για το κοινωνικό έργο που επιτελούσε.

Πτώση βράχων στην εξωτερική πλατεία  
της Μονής (φωτ. 2010)

 Το Μάρτιο του 2010, όγκοι βράχων και χώματα κατέπεσαν (λόγω των βροχών και του σαθρού εδάφους) στην εξωτερική πλατεία. Την ανάγκη αντιστήριξης είχε από το 2006 επισημάνει ο αείμνηστος ηγούμενος στον τότε υπουργό κ. Δ. Σιούφα[10], ζητώντας μία πίστωση για τα αναγκαία έργα. Δεν έγινε τίποτα. Το πρόβλημα όμως παραμένει μέχρι σήμερα, με κίνδυνο να πέσουν κι άλλοι βράχοι προκαλώντας καταστροφές στα έργα της εξωτερικής πλατείας, αλλά ίσως και θύματα σε διερχόμενους. Το όνειρο του γέροντα ήταν να γίνει εξωτερικά πετρόκτιστο τοιχείο αντιστήριξης, με σκάλα για να ανεβαίνει στην κορυφή, όπου ήθελε να τοποθετήσει ένα σταυρό και να γίνει εκεί η Αποκαθήλωση του Κυρίου.

 Η διαρκής προσπάθεια και το αξιοθαύμαστο αποτέλεσμα γέμισε τη μεγάλη καρδιά του δημιουργικού και αφοσιωμένου στην Παναγία ηγουμένου, που παρέμενε ακούραστος και έτοιμος για κάτι καλύτερο, παρά τα χρόνια του ανθρώπου που όλο και βάραιναν. Οι βελτιωτικές προσπάθειες δεν τελειώνουν ποτέ, αναζητώντας το καλύτερο. Διαπιστώθηκε ότι τα κεραμίδια του Καθολικού δεν ήταν τόσο καλής ποιότητας στις δύσκολες καιρικές συνθήκες της Αντίνιτσας. Έτσι το καλοκαίρι του 2010 αντικαταστάθηκαν με άλλα και σε μεγάλο τμήμα της επιφάνειας της στέγης τοποθετήθηκαν φύλλα μολύβδου (όπως στους τρούλους). Έτσι πέτυχε να εκλείψει η υγρασία στο Καθολικό. Παράλληλα έγιναν προσθήκες στα υποστατικά και στις αποθήκες[11]. Η δημιουργία ήταν η διαρκής κινητήρια δύναμη του εργατικού ηγουμένου.

 Από τα πρώτα χρόνια ο αρχιμ. Αγαθόνικος έδειξε το σεβασμό του στην ιστορία της μαρτυρικής Μονής, την οποία κλήθηκε να υπηρετήσει. Γι’ αυτό καθιέρωσε ετήσιο Αρχιερατικό Μνημόσυνο (την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου) αρχίζοντας από το έτος 1989, για τα θύματα των Γερμανών κατά την καταστροφή της Μονής (το 1944), του γειτονικού Σανατορίου, για όσους αντιστάθηκαν στον κατακτητή, αλλά και για να αποδίδεται η οφειλόμενη τιμή στους κτήτορες και τους αποβιώσαντες πατέρες της Μονής. Στο πρώτο μνημόσυνο χοροστάτησε (το έτος 1989) ο αείμνηστος μητροπολίτης Δαμασκηνός και παρέστησαν οι τοπικές αρχές, βουλευτές[12] και πλήθος λαού. Έκτοτε τελείται κάθε χρόνο ανελλιπώς.

 Όσο υπήρχε αυτός ο σπάνιος άνθρωπος, με τη βαθιά πίστη στο Χριστό και την πλήρη αφοσίωση στην Παναγία, συνέχισε να δημιουργεί έργο. Ο ίδιος έδινε με λακωνικό τρόπο τη θέση του λέγοντας:

“Το έργον ενισχύει την πίστιν μας, η δε πίστις μας δημιουργεί έργον”

             (Αγαθόνικος)

              2.  Το μέλλον της Μονής

 Η δεύτερη 10ετία του 21^ου αιώνα βρήκε τη Μονή Αντίνιτσας ολοκληρωμένη από πλευράς κτιριακής υποδομής. Το έργο του αειμνήστου αρχιμ. Αγαθόνικου “συμπύκνωσε το χρόνο” και υπερ-αναπλήρωσε όσα χάθηκαν με την ολοκληρωτική καταστροφή του 1944, επαναφέροντας τη Μονή στα “καλύτερα χρόνια” της. Τα κτιριακά συγκροτήματα, στα οποία απαιτήθηκε μεγάλο κόστος κατασκευής, είναι έτοιμα για χρήση στα χρόνια που έρχονται. Βέβαια, πάντα θα χρειάζονται κάποιες μικρές προσθήκες, αναπληρώσεις ή βελτιώσεις και οπωσδήποτε την αναγκαία συντήρηση.

 Οι χώροι λατρείας (Καθολικό, παρεκκλήσια, εξωκλήσια) και κυρίως το Καθολικό θα χρειαστεί στα επόμενα χρόνια επιλεγμένη και ποιοτική αγιογράφηση ή παραστάσεις με αθάνατα ψηφιδωτά έργα, που θα αναδείξουν την υποβλητικότητα του ιερού χώρου.  Με τη σκέψη ότι οι αγιογραφημένες εικόνες και τα ψηφιδωτά θα είναι πολυετή ή αιώνια στη θέση όπου θα τεθούν, προέχει η ποιότητα και πιστότητα στο βυζαντινό τυπικό και όχι η ταχύτητα εκτέλεσης αυτών. Ο σεβάσμιος ηγούμενος έθεσε ήδη “πολύ ψηλά τον πήχη” απαιτώντας άμεση (επιτόπου) αγιογράφηση στο χώρο του Καθολικού και βυζαντινές ψηφιδωτές παραστάσεις (που δεν είναι όμοια αντίγραφα από άλλους ναούς).

 Η δημιουργικότητα του ηγουμένου, βρήκε τη λύση στο πρόβλημα της κατάπτωσης βράχων στην εξωτερική πλατεία.Στις αρχές του 2011, οι πεσμένοι βράχοι αφού κόπηκαν σε μικρότερα κομμάτια, τοποθετήθηκαν (βλ. φωτογραφία) σχηματίζοντας ένα πρώτο τοιχείο αντιστήριξης, που δέθηκε με τσιμεντένιο σενάζι, προστατεύοντας το χώρο της πλατείας από νέες πτώσεις βράχων.

Το πρώτο τμήμα του τοιχείου αντιστήριξης της βραχώδους
πλευράς της εξωτερικής πλατείας (φωτ. Κ.Α.Μ., 2-3-2011)

 Απραγματοποίητη ακόμη ιδέα του ηγουμένου παραμένει η απόδοση της οφειλόμενης τιμής αλλά και η αξιοποίηση της διπλανής τοποθεσίας, όπου ήταν το μαρτυρικό Σανατόριο Αντίνιτσας. Βρισκόταν στο γειτονικό (ανατολικά της Μονής) λόφο,  σε υπήνεμη και προσήλια θέση, με θαυμάσια θέα προς τη Λαμία. Λειτούργησε την περίοδο 1935-1944 και είχε βίαιο και σκληρό τέλος, κατεστραμμένο από τους Γερμανούς κατακτητές (την ίδια ημέρα με τη Μονή Αντίνιτσας και το χωριό Καλαμάκι), στις 13 Ιουνίου 1944, μαζί με τους ασθενείς (φυματικούς) και το νοσηλευτικό προσωπικό. Δυστυχώς, ο ιστορικός αυτός χώρος θυσίας, δόθηκε από τη Γεωργική Υπηρεσία Λαμίας ως κτηνοτροφικός κλήρος (για τη στάνη και αποθήκες ζωοτροφών) κάποιου κτηνοτρόφου! Η Αυτοδιοίκηση αγνόησε τις προφορικές και γραπτές προτάσεις τόσο του ηγουμένου, όσο και του γράφοντα, ώστε να ελευθερώσει το χώρο από την υποβάθμιση και να τον αποδώσει στη Μονή Αντίνιτσας για αξιοποίηση. Η ιδέα του ηγουμένου για το χώρο αυτό ήταν να γίνει ένα μνημείο, τιμώντας όσους χάθηκαν και επίσης ένα κτιριακό συγκρότημα με παιδικές κατασκηνώσεις.

 Η Μονή Αντίνιτσας επέζησε στα πολλά χρόνια της Τουρκοκρατίας, χάρη στους ιδεολόγους, πατριώτες και εργατικούς ηγουμένους της, οι οποίοι της έδωσαν κοινωνική αίγλη, εκτίμηση ακόμα και από τον κατακτητή, αλλά και σημαντική ακίνητη και κινητή περιουσία. Αυτή θέλησαν να πάρουν οι Βαυαροί αντιβασιλείς την περίοδο του Όθωνα το 1834. Η Μονή κρατήθηκε (παρά την επίσημη κατάργησή της) με πλήρη οικονομική αυτονομία, την οποία πέτυχαν οι ηγούμενοί της Θεοφάνης Κωνσταντίνου, Γρηγόριος Οικονόμου και Ιάκωβος Δήμου. Από τον τελευταίο “ανακαινιστή” ηγούμενο Ιάκωβο Δήμου (που απεβίωσε το 1896) έμελλε να παρέλθει χρόνος ενός αιώνα περίπου για να αναλάβει ο προ-ηγούμενος Αγαθόνικος Αναγνωστόπουλος, ο οποίος έδωσε πάλι στη Μονή Αντίνιτσας την αντάξια ιστορική της θέση.

 Μακάρι η Παναγία Αντίνιτσα να φέρει έναν άξιο διάδοχο και ικανό συνεχιστή του έργου του, που θα αξιοποιήσει πνευματικά την αποκατεστημένη υλικοτεχνική υποδομή της Μονής και θα αποδώσει κοινωνικό έργο τόσο στον πιστό ορθόδοξο χριστιανό, αλλά και γενικότερα στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο άνθρωπο, στην καρδιά του οποίου θα βρουν θέση οι αξίες που έφερε ο Θεάνθρωπος.

Εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας
(προσκυνητάρι)

---

[1] από την Ιερά Μονή Ταξιαρχών Αιγίου.

[2] Να σημειωθεί ότι τα ημιτελή αυτά κτίρια (βόρεια και νότια του μικρού Ναού) ήταν πρόχειρα σκεπασμένα με ελλενίτ.

[3] εννοούσε από το 1944, που καταστράφηκε το Μοναστήρι.

[4] Το κλίμα της περιοχής αυτής βοηθούσε στα προβλήματα υγείας (αναπνευστικά) του τότε μητροπολίτη. Εξάλλου, για τον ίδιο λόγο είχε επιλεγεί και λειτούργησε την περίοδο 1935-1944, δίπλα, το Ορεινό Αντιφυματικό Αναρρωτήριο Αντίνιτσας.

[5] Το χωριό Καλαμάκι, παλιά λεγόταν Δερβέν Φούρκα.

[6] Βλ. Άρθρο με τίτλο «Το Μοναστήρι της Αντίνιτσας», του Κων/νου Αθ. Πολύζου, στην εφ. «ΤΟ ΦΩΣ», φ. 10345, σ. 4, Τρίτη 14-9-1999, Λαμία.

[7] Αργότερα (μετά το έτος 2.000) έγινε πετρόχτιστη περιτοίχιση και στο δυτικό τμήμα του περιβόλου της Μονής και συμπληρώθηκε με σιδερένια κάγκελα στο επάνω μέρος της περίφραξης.

[8] Το κοσμικό του όνομα ήταν Χρήστος Παρασκευαΐδης, του Κωνσταντίνου και της Βασιλικής. Γεννήθηκε στην Ξάνθη. Ήταν μητροπολίτης Δημητριάδος. Από το 1998 διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος για σχεδόν δέκα χρόνια, μέχρι το θάνατό του το έτος 2008.

[9] Βλ. άρθρο με τίτλο «Το Μοναστήρι της Αντίνιτσας», του Κων/νου Αθ. Πολύζου, στην εφ. «ΤΟ ΦΩΣ», φ. 10345, σ. 4, Τρίτη 14-9-1999, Λαμία.

[10] Ήταν υπουργός Ανάπτυξης στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας (πρωθυπουργός ο Κων. Καραμανλής) την περίοδο 2004-07. Από το 2007 και μετά έγινε πρόεδρος της Βουλής Των Ελλήνων.

[11] Οι διάφοροι βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, υποστατικά, κ.ά.) έγιναν από το 1998-99 με διαρκή χρήση και επόμενες προσθήκες και βελτιώσεις. Η γύρω έκταση (βοσκότοπος) που ανήκει στη Μονή είναι 150 στρέμματα.

[12] Οι Αθανάσιος Ξαρχάς και Δημήτριος Αλαμπάνος.