Στο τραίνο που δεν σφυρίζει πια

 Διαδρομή Λειανοκλάδι - Μπράλος

του Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου, φυσικού

Τα τραίνα που φύγαν, αγάπες μου πήρανε …

        (στίχοι Βαγ. Γκούφα)

 

    Η σκέψη-όνειρο επιστρέφει από τα μεταπολεμικά χρόνια. Με την ατμομηχανή και με τα ξύλινα βαγόνια, στο σταθμό Λειανοκλαδίου ανεβαίναμε τα δυο σκαλιά, κι αν βρίσκαμε θέση καθόμαστε, αλλιώς όρθιοι. Δεν μας πείραζε καθόλου, αρκεί να ήμασταν μπροστά σε παράθυρο και μάλιστα ανοιχτό. Το σήμα του σταθμάρχη ακολουθούσε το χαρακτηριστικό σφύριγμα του μουτζούρη και γλυκά ξεκινούσε.

Ατμομηχανή στο Σ. Σ. Λειανοκλαδίου (1974)

   Η ταχύτητα του τραίνου δεν μας ενδιέφερε, αντίθετα θέλαμε πιο πολύ να χαρούμε το τοπίο. Μετά το πεδινό τμήμα, ανηφόριζε από το Φραντζή και περνώντας το μικρό σιδηρ. σταθμό του Γοργοποτάμου, ανέβαινε στην εντυπωσιακή ιστορική σιδηροδρομική γέφυρα. Ήταν η πρώτη κορύφωση της εντύπωσης από το ταξίδι.

   Η συνέχεια επίσης μοναδική. Στην πλαγιά της Οίτης, στην περιοχή της Τραχίνας, με θαυμάσια θέα στην κοιλάδα του Σπερχειού, με εναλλασσόμενες μικρές σήραγγες, αλλά και περνώντας τα μικρά πανέμορφα τοξωτά γεφύρια, δεν προλαβαίναμε να βλέπουμε μοναδικές εικόνες. Τότε, που τα ταξίδια ήταν σπάνια στον απλό κόσμο, η διαδρομή αυτή ήταν ένα όνειρο. Βγάζοντας το κεφάλι έξω από το παράθυρο, η μουντζούρα του καπνού χρωμάτιζε τα πρόσωπά μας. 

 

Σιδηρ. Σταθμός Ασωπού

  Ακολουθούσαν άλλες σήραγγες και γέφυρες, όπως του Ασωπού, διατρέχοντας το ομώνυμο φαράγγι, με μικροσταθμούς, όπως της Αρπίνης, Ασωπού και του Ελευθεροχωρίου, όπου όποιος ήθελε μπορούσε να κατεβεί. Υπήρξε και στάση Τραχίνα! Το πλάτωμα στο σταθμό του Ελευθεροχωρίου είναι ένας θαυμάσιος προορισμός για περπάτημα.

   Το μεγαλείο της διαδρομής ήταν η σιδερένια γέφυρα της Παπαδιάς και η μεγάλη σήραγγα του Μπράλου. Η άφιξη στο σταθμό του Μπράλουήταν το τέρμα του ταξιδιού, για τους επιβάτες που θα συνέχιζαν με άλλο μέσο για τα γειτονικά χωριά της Φωκίδας.

   Από το πρώτο τραίνο που πέρασε στις 24 Σεπτεμβρίου 1908 έχουν περάσει 116 χρόνια λειτουργάς στην παλιά ορεινή ιστορική μονή χάραξη του ελληνικού σιδηροδρόμου. Παρά τις βαριές ατμομηχανές (ιταλικές και αμερικανικές) στα μεταπολεμικά χρόνια, η γραμμή αυτή άντεξε εξαιρετικά. Η νέα χάραξη(με διπλή γραμμή) από την Τιθορέα που στη συνέχεια παρέκαμψε την Οίτη, περνώντας από το πεδινό τμήμα της βόρειας Λοκρίδας και την κοιλάδα του Σπερχειού, προς το Σ.Σ. Λειανοκλαδίου και βόρεια.

   Η σταδιακή εγκατάλειψη με 1 δρομολόγιο και τελικά κανένα,μέσω της παλιάς μονής γραμμής, έφερε αντιδράσεις από όσους επιβάτες εξυπηρετούσε τους ενδιάμεσους σταθμούς (Μπράλο, Λιλαία, Αμφίκλεια) και τα γειτονικά χωριά αυτών. Η ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από το 2016 και η εξαγορά της εκμετάλλευσης από την Ferrovie Dello Stato Italiane, άλλαξε σελίδα στον ελληνικό σιδηρόδρομο, με τον κανόνα της οικονομικής ωφέλειας να καθορίζει τη σχεδίαση και τα δρομολόγια. Από τον Ιούνιο 2018 εγκαινιάστηκε από το Σταθμό Λειανοκλαδίου, η ηλεκτροκίνηση της νέας γραμμής.

   Η πίεση της φθιωτικής κοινωνίας, για λειτουργία της παλιάς γραμμής, μέσω Μπράλου, Αμφίκλειας προς Τιθορέα, υποχρέωσε τους πολιτικούς να παρέμβουν προς τον ΟΣΕ και – με μεγάλη χρονική καθυστέρηση - το Μάρτιο 2021 να αποφασίσει[1] :

“η παλιά μονή γραμμή Τιθορέα - Λειανοκλάδι, συνολικού μήκους 59,70 χλμ και κανονικού εύρους, θα λειτουργεί στο εξής ως τοπική και τουριστική γραμμή”.

Σιδηρ. Σταθμός Ελευθεροχώρι (όπως είναι σήμερα)

   Τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων που ακολούθησαν, ανέστειλαν και τις ελάχιστες δημιουργικές προτάσεις στην Ελλάδα. Η παλιά γραμμή λειτουργούσε με 1 δρομολόγιο από Λειανοκλάδι-Αθήνα το πρωί κι άλλο 1 επιστροφής. Το ίδιο γινόταν και για την τοπική γραμμή Στυλίδα-Λαμία-Λειανοκλάδι. Για άγνωστους λόγους, χωρίς εξηγήσεις, αυτά τα δρομολόγια έπαψαν. Η κακή-πελατειακή στελέχωση στον ΟΣΕ αποδείχτηκε στο μεγάλο πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη (στις 28 Φεβρουαρίου 2023), με το θάνατο 57 ανθρώπων (συμπεριλαμβανομένων των δύο μηχανοδηγών) και  τουλάχιστον 85 τραυματιών). Μέχρι τώρα, είναι φανερή η προσπάθεια πολιτικής - κι όχι μόνο - διαχείρισης του σιδηροδρομικού εγκλήματος στα Τέμπη.

   Το ζητούμενο στην Ελλάδα είναι να αξιοποιήσει - μεταξύ πολλών άλλων - και την ιστορία του σιδηροδρόμου, αναδεικνύοντας παράλληλα και τα απαράμιλλα τοπία μας. Η ορεινή διαδρομή  Λειανοκλαδίου-Μπράλου συνδυάζει απόλυτα αυτά τα δύο. Από τη στιγμή που η εταιρεία ΤΡΑΙΝΟΣΕ αποφάσισε τη λειτουργία της τοπικής γραμμής ως τουριστικής, πού είναι η συνέχεια ;

Επιβίβαση σε ξύλινα βαγόνια αμαξοστοιχίας

   Όπως για χρόνια λειτουργεί με επιτυχία η γραμμή του οδοντωτού σιδηροδρόμου Διακοπτού-Καλαβρύτων, μπορεί να λειτουργεί η γραμμή Λειανοκλάδι-Μπράλος. Παράλληλα επιβάλλεται να επισκευάσει ο ΟΣΕ τα κτίρια των Σταθμών και να κάνει επισκέψιμους τους περιβάλλοντες χώρους με καθίσματα, στέγαστρα, μονοπάτια, ώστε ταυτόχρονα να αναδείξει και το τοπίο της διαδρομής. Ιδιώτες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν μικρές μονάδες εστίασης στο πλάτωμα του Σταθμού Ελευθεροχωρίου. Ίσως είναι ένα όνειρο του τόπου, αλλά δεν απέχει πολύ από την πράξη.

   Άραγε, το υπουργείο που εποπτεύει στις συγκοινωνίες της Ελλάδας, ποιο έμπρακτο ενδιαφέρον έδειξε για υλοποίηση της τουριστικής γραμμής αυτής, που αποφάσισαν; Απαντήσεις θα ήταν πάντα ευπρόσδεκτες, αλλά - δυστυχώς - είμαστε σ’ ένα πολιτικό και αυτοδιοικητικό τοπίο, όπου ο διάλογος λείπει παντελώς. Έτσι η τουριστική γραμμή ορίστηκε, αλλά τραίνο δεν σφυρίζει.

   Όταν αδιαφορούν όσοι οφείλουν να δώσουν λύσεις σε χρόνια προβλήματα, ποιο ευοίωνο μέλλον μπορεί να περιμένει τη Λαμία και τη Φθιώτιδα ;

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, φ. 22273, σ. 2. 12 Μαρ. 2021.