Από το Φραντζή Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1905-1914)

Προλεγόμενα

  Ο Φραντζής είναι ένα χωριό της Φθιώτιδας, κοντά στη Λαμία, στους πρόποδες της Οίτης, σε υψόμετρο 130 μ., στα νότια του Σπερχειού ποταμού. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Λαμίας.

Το χωριό Φραντζής (η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

    Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ το Φραντζή. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 21 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2022.

   Η έρευνα, μέσω του Διαδικτύου, από το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland), απέδωσε 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων και τελικά ανευρέθηκαν 21 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από το Φραντζή, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν ή κατοικούσαν σ’ αυτή.

   Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να δήλωσαν άλλον τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από το Φραντζή, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

 Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Φραντζής

   Από τις 20 Απριλίου 1835, ο οικισμός Φραντζής ορίστηκε ως έδρα του δήμου Αλόπης (Δρυόπων) του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 2 Ιουλίου 1841 ο οικισμός Φραντζής αποσπάστηκε από το δήμο Αλόπης και προσαρτήθηκε στο δήμο Ηρακλειωτών του νομού Φθιωτιδοφωκίδος.

  Στις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Ηρακλειωτών. Ιδρύθηκε η κοινότητα Φραντζή και ο οικισμός ήταν η έδρα της κοινότητας.

   Στις 31 Μαρτίου 1943, διαιρέθηκε ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος και η κοινότητα Φραντζής υπάγεται στο νομό Φθιώτιδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 η κοινότητα Φραντζής καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Λαμιέων.

Ο οικισμός Φραντζής μαζί με τα Ζακαίικα και το Φραντζόμυλο αποτελούν (πρόγραμμα “Καλλικράτης”) την τοπική ενότητα, που υπάγεται στο δήμο Λαμιέων.

   Ο πληθυσμός του (απογραφή 2011) ήταν 511 κάτοικοι.

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 21 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (7) έφυγαν το έτος 1907 (ποσοστό 33 %). Συνολικά έγιναν 12 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 7% του πληθυσμού, που είναι κοντά στο γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε γεωργία και σχετικά κάλυπτε ικανοποιητικά τις ανάγκες[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν όλοι άρρενες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (με 9 άτομα). Ακολούθησαν οι παραγωγικές ηλικίες  21-30 ετών (με 8 άτομα) και μετά οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 4 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Φραντζή, δίνεται στον πίνακα 3.

 

   Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Μίχος Παναγιώτης, ετών 18 (πήγε το 1905)

(β) Μπαλάσης Γεώργιος, ετών 18 (πήγε το 1907)

(γ) Ρετσινάς Κωνσταντίνος, ετών 18 (πήγε το 1907)

 

  Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών:

(α) Μπαρμπαρέλης Χαράλαμπος, ετών 40 (πήγε το 1907)

(β) Μίχος Κωνσταντίνος, ετών 38 (πήγε το 1907)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 26 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από το Φραντζή ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 21 μετανάστες, οι 15 ήταν άγαμοι (ποσοστό 71 %) και οι υπόλοιποι 6 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού Φραντζή, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

    Συνολικά έγιναν 12 ταξίδια, που διακίνησαν τους 21 μετανάστες από το Φραντζή. Οι περισσότεροι μετανάστες (7 άτομα) έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας, ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 6 μετανάστες. Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένα λιμάνια (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από το Φραντζή έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικό πλοίο έφυγαν μόνον 3 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, το 1907 έφυγαν 3 μετανάστες από το Φραντζή με το πλοίο “Algeria (1891)”. Το ίδιο έτος (1907)και από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι έφυγαν 3 μετανάστες με το πλοίο “Neustria”.Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν ίσα σε αριθμό με τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν από 6 μεμονωμένα και ισάριθμα ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του EllisIsland (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το Φραντζή φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Καλιφόρνιας με 10 άτομα (ποσοστό 48%). Συγκεκριμένα ήταν η πόλη Ώκλαντ (Oakland). Ακολούθησαν οι πολιτείες της Μασαχουσέτης, της Νέας Υόρκης, της Αϊόβα και του  Ιλινόις. Υπήρξε και μεμονωμένη προτίμηση. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Καλιφόρνια (Cal.)	Oakland (10)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Haydenville (2), Springfield (1)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (3)
Αϊόβα (Iowa)	Davenport (1), Lokanta (1)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (1)
Μέην (Me.)	Buxton (1)
ΣΥΝΟΛΟ	21

 

 

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Η πλειοψηφία των μεταναστών δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman) και οι υπόλοιποι δήλωσαν εργάτης σε φάρμα (farm laborer). Αριθμητικά στοιχεία αυτών ακολουθούν:

 

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	15
αγρότης (farmer, farm land)	6
ΣΥΝΟΛΟ	21

 

 

3.  Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 5 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Κώστας Ρέτεμος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1913 στην πόλη Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνιας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Ηλίας Μπαλάνης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1911 σε τόπο της Καλιφόρνιας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Νέα Υόρκη.

3.    Νικόλαος Μπαλάνης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 σε τόπο της Καλιφόρνιας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στη Νέα Υόρκη.

4.    Δημήτριος Μανίκας :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1912 σε τόπο της Καλιφόρνιας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Μολίν (Moline) του Ιλινόις.

5.    Ηλίας Μπανούσης  :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1912 στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

 4.  Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Φραντζή

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellisisland) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Φραντζή που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του χωριού Φραντζή δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 
 

α/α       Ονοματεπώνυμο                χρ. άφιξης    ηλικία   έγγαμος     Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι αναχώρ.

 

1        Βελέντζας Δημήτριος              25-3-1911       20         όχι        Argentina                  Πάτρα

2        Γιάγιας Αλέξανδρος                14-3-1912       20         όχι        Patris                       Πειραιάς

3        Διαμαντής Παναγιώτης            12-4-1911       26         όχι        Eugenia                    Πάτρα

4        Κολοφωτιάς Κώστας               25-3-1911       20         όχι        Argentina                  Πάτρα

5        Μανίκας Δημήτριος                 17-5-1914       31         ναι        Laconia (1912)            Πάτρα

6        Μανίκας Κων/νος                   20-4-1912       20         όχι        Macedonia                Πειραιάς

7        Μίχος Κων/νος                      4-2-1907        38         ναι        Algeria (1891)             Νάπολη

8        Μίχος Παναγιώτης                  11-5-1905       18         όχι        America (1881)           Μασσαλία

9        Μπαλάνης Ηλίας                     19-4-1914       38         ναι        Cleveland                  Νάπολη

10      Μπαλάνης Νικόλαος               19-4-1914       30         όχι        Cleveland                  Νάπολη

11      Μπαλάσης Γεώργιος               4-2-1907        18         όχι        Algeria (1891)             Νάπολη

12      Μπαλάσης Ηλίας                    21-10-1907     27         όχι        Neustria                    Πειραιάς

13      Μπανούσης Ηλίας                   17-5-1914       25         όχι        Laconia (1912)            Πάτρα

14      Μπαρμπαρέλης Χαράλαμπος    4-2-1907        40         ναι        Algeria (1891)             Νάπολη

15      Ξηντάρας Σπύρος                   21-10-1907     25         ναι        Neustria                    Πειραιάς

16      Παπαδόπουλος Δημήτριος       20-4-1912       20         όχι        Macedonia                Πειραιάς

17      Παπαδόπουλος Σπύρος           10-4-1913       19         όχι        Chicago                    Χάβρη

18      Ρέτεμος Κώστας                     14-4-1914       26         όχι        Saxonia                     Πάτρα

19      Ρετσινάς Αθανάσιος                11-6-1911       30         ναι        Martha Washington     Πάτρα

20      Ρετσινάς Κων/νος                  4-2-1907        18         όχι        Algeria (1891)             Νάπολη

21      Σοκαντζής Δημήτριος              21-10-1907     27         όχι        Neustria                    Πειραιάς

 

 

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από το Φραντζή

 

(i)   Ο πρωτοπόρος του 1905

   Ήταν ο Παναγιώτης Μίχος. Από την Ελλάδα αναχώρησε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Μασσαλίας. Από εκεί, στις 22 Απριλίου 1905 ταξίδεψε με το πλοίο “America (1881)” και στις 11 Μαΐου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών και αναλφάβητος. Ως τόπος διαμονής γράφτηκε ο Πειραιάς. Με 60 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ένας θείος[4] του.

 

(ii)    Αυξημένο μεταναστευτικό ρεύμα από το 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο ομαδικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα από το Φραντζή. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε τέσσερα άτομα. Ήταν οι : Κων. Μίχος, Γεώρ. Μπαλάσης, Χαρ. Μπαρμπαρέλης και Κων. Ρετσινάς. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 17 Ιανουαρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Algeria (1891)” και στις 4 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Μίχος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, κοντά στον αδερφό του Παναγιώτη Μίχο.

·         Ο Γεώργιος Μπαλάσης ήταν 18 ετών. Αναζητούσε δουλειά με 12 $ μαζί του στην πόλη ‘Ωκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Ρετσινάς.

·         Ο Χαράλαμπος Μπαρμπαρέλης[5] ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη ‘Ωκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο κουνιάδος του Παναγιώτης Μίχος.

·         Ο Κωνσταντίνος Ρετσινάς ήταν 18 ετών. Με 12 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ωκλαντ της Καλιφόρνιας, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο.

 

Πλοίο “Algeria (1891)”

    Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από τρία άτομα, που ήταν οι : Ηλ. Μπαλάσης, Σπ. Ξηντάρας και Δημ. Σοκαντζής. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 29 Σεπτεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Neustria” και στις 21 Οκτωβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το αρχειακό υλικό είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε επιπλέον γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Ηλίας Μπαλάσης ήταν 27 ετών. Γεννήθηκε στο Φραντζή, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Το όνομα της μητέρας του ήταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά (με 45 $ μαζί του) ήταν το Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Μπαλάσης.

·         Ο Σπύρος Ξηντάρας ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κώστας. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη ‘Ωκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνιας, κοντά στον αδερφό του Δ. Ξηντάρα.

·         Ο Δημήτριος Σοκαντζής ήταν 27 ετών. Γεννήθηκε στο Φραντζή, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ευστάθιος. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του, στην πόλη Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Κολοφωτιάς.

 

 

(iii)  Μείωση αριθμού μεταναστών στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 2 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άτομα από το Φραντζή. Αναλυτικά έχουμε :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους : Δημ. Βελέντζα και Κώσ. Κολοφωτιά. Στις 8 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Argentina”  και στις 25 Μαρτίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Δημήτριος Βελέντζας ήταν 20 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Ελένη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο συγγενής του Γ. Μπαλάσης.

·         Ο Κώστας Κολοφωτιάς ήταν 20 ετών. Στο Φραντζή ήταν ο πατέρας του Αχιλλέας. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) ήταν το Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο θείος του Ελ. Μπαλάσης.

 

Ατμόπλοιο “Argentina”

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Παναγιώτη Διαμαντή. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 20 Μαρτίου  ταξίδεψε με το πλοίο “Eugenia” και στις 12 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε ότι γεννήθηκε στο Καστρί, αλλά ως τόπο κατοικίας του είναι το Φραντζή, όπου είναι η γυναίκα του Ελένη. Με 26 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Ακρίβος[6].

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Αθανάσιο Ρετσινά[7]. Στις 29 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Martha Washington”  και στις 11 Ιουνίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Κιτσοπανίδης[8].

 

 

(iv)      Νέα μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 3 άτομα από το Φραντζή. Πιο συγκεκριμένα :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αλέξανδρο Γιάγια (Giagias). Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 25 Φεβρουαρίου έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Θεόδωρος. Με 45 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Αθανάσιο Παπαθεοδώρου.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους : Κων. Μανίκα και Δημ. Παπαδόπουλο. Στις 2 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Macedonia” και στις 20 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Μανίκας ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν  Νικόλαος. Προορισμός του για δουλειά, με 30 $ μαζί του, ήταν η πόλη Χάιντενβίλ (Haydenville) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Ακρίβος.

·         Ο Δημήτριος Παπαδόπουλος ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του στο χειρόγραφο αρχείο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Με 21 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην τοποθεσία Λοκάντα της Αϊόβα, κοντά στο θείο του Βασίλειο Ζησόπουλο[9].

 

 

(v)    Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1913

   Έγινε από το Σπύρο Παπαδόπουλο. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 31 Μαρτίου αναχώρησε με το πλοίο “Chicago” και στις 10 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη μικρή πόλη Μπάξτον του Μέην, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο Παπαδόπουλο

 

(vi)      Αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1914 – Μεταναστευτικός επίλογος

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 5 άτομα από το Φραντζή. Αναλυτικά :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Κώστα Ρέτεμο (Retemos).Στις 29 Μαρτίου από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Saxonia” και στις 14 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 26 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Ευθυμία. Με 26 $ στην τσέπη. Έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ώκλαντ της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο συγγενής του Νικόλαος Μιχελής. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κώστας Ρέτεμος την περίοδο 1906-1913 πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

Πλοίο Saxonia (Photo: AlexDuncan)

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα, τους : Ηλ. Μπαλάνη και Νικ. Μπαλάνη. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 7 Απριλίου αναχώρησαν με το πλοίο “Cleveland” και στις 19 Απριλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Ηλίας Μπαλάνης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Κατερίνα. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 150 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, ¨οπου είχε ένα φίλο[10] του. Για τον Ηλία Μπαλάνη, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-1911 και εργάστηκε σε τόπο της Καλιφόρνιας.

·         Ο Νικόλαος Μπαλάνης ήταν 30 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Φραντζή δήλωσε την αδερφή του Κατερίνα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βαρδής Καραμίχος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Μπαλάνης την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε σε τόπο της Καλιφόρνιας.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από δύο άτομα. Ήταν οι : Δημ. Μανίκας και Ηλ. Μπανούσης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Laconia (1912)” και στις 17 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επιπλέον γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Δημήτριος Μανίκας ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της συζύγου του ήταν Δημητρούλα. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στην πόλη Μολίν(Moline) του Ιλινόις, όπου ήταν ο κουνιάδος του Παναγιώτης Διαμαντής. Για το Δημήτριο Μανίκα ήταν ο δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον πρωτοπήγε το 1912 και εργάστηκε σε τόπο της Καλιφόρνιας.

·         Ο Ηλίας Μπανούσης ήταν 25 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Σταμάτιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Βάρσο[11]. Ο Ηλίας Μπανούσης είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1910-1912 και εργάστηκε πάλι στην ίδια πόλη.

 

Πλοίο Laconia (1912) [Photo: Hisashi Noma Collection]

 

 

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Γενικές απογραφές πληθυσμού στα έτη 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Επίσης αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gt από τις 7& 14 Ιουλίου 2014 (α’ &β’μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : Από τις Κομποτάδες Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1920). Αναρτήθηκε στο www.amfictyon.blogspot.gr στις 28 Ιουνίου 2018.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου :“Από τη Σαρμουσακλή (Ροδίτσα) Φθιώτιδας, μετανάστες στην Αμερική (1907-1925)”. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 5 Σεπτ. 2018.

8.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

9.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

10.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

11.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

12.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

13.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

14.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1]Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2]Στο σύνολο των 21 μεταναστών από το Φραντζή, βρέθηκαν 2 αναλφάβητοι !

[3]Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4]Στο χειρόγραφο αρχείο το ονοματεπώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[5]Στο χειρόγραφο αρχείο το επώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Το γράφω με επιφύλαξη.

[6]Από τη Λαμία, όπως δήλωσε ο ίδιος. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 38 ετών και παντρεμένος. Αρχικός προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη.

[7]Με την άφιξη, αφού έγινε η ιατρική του εξέταση, παραπέμφθηκε στο Νοσοκομείο.

[8]Από τις Κομποτάδες. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 20 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Παρασκευή. Ως επάγγελμα δήλωσε υπάλληλος (clerk) και ο αρχικός του προορισμός ήταν η πόλη Λάντλοου της Μασαχουσέτης.

[9]Από τη Λαμία, δήλωσε, αλλά πιθανότατα από την Ανθήλη. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 24 ετών, με αρχικό τόπο προορισμού τη Νέα Υόρκη.

[10]Το όνομά του στο χειρόγραφο αρχείο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.

[11]Από το Σαρμουσακλί (Ροδίτσα) Λαμίας. Πήγε το ίδιο έτος (1914) στην Αμερική, σε ηλικία 40 ετών με προορισμό την Οτούμβα (Ottumwa) της Αϊόβα.