Από την Αρτοτίνα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1900-1927)

Προλεγόμενα

  Η Αρτοτίνα είναι ορεινό χωριό του νομού Φωκίδας, της πρώην επαρχίας Δωρίδας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.100-1.350 μ., στα Βαρδούσια, στους πρόποδες του βουνού Κόρακας.  Ήταν η πατρίδα του ήρωα Αθανασίου Διάκου και πολλών οπλαρχηγών του ’21, γνωστή ως καπετανοχώρι της Δωρίδας.

 

Η Αρτοτίνα (πανοραμική φωτογραφία από τη Βικιπαίδεια)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από την Αρτοτίνα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 176 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2020.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 54 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν στοιχεία για 176 άτομα. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από την Αρτοτίνα, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτήν. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα, Ναύπακτο, Λαμία, Αθήνα). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από την Αρτοτίνα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Αρτοτίνα

  Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Αρτοτίνα ορίστηκε ως έδρα του δήμου Βωμέας, του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 5 Νοεμβρίου 1836, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Βωμέας και προσαρτήθηκε στο δήμο Κροκυλίου, του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Στις 31 Δεκεμβρίου 1869 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Κροκυλίου και ορίστηκε ως έδρα του δήμου Βωμέας.

   Στις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Βωμέας. Ιδρύθηκε   Κοινότητα Αρτοτίνας με ομώνυμη έδρα.

  Στις 31 Μαρτίου 1943 ο οικισμός αποσπάστηκε από το νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος (που διαιρέθηκε) και πλέον υπάγεται στο νομό Φωκίδος.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) η κοινότητα Αρτοτίνας καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Βαρδουσίων.

   Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”) ο δήμος Βαρδουσίων καταργήθηκε και ο οικισμός Αρτοτίνας προσαρτήθηκε στο δήμο Δωρίδος.

 

Προτομή Αθανασίου Διάκου στην Αρτοτίνα

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τα 176 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (58) έφυγαν το έτος 1912 (ποσοστό 33%). Συνολικά έγιναν 54 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 16 μετανάστες που έκαναν πολλαπλά ταξίδια (2πλά και 3πλό).

   Το ποσοστό που μετανάστευσε (τα 176 άτομα) σε σχέση με τον πληθυσμό του χωριού ήταν 14 %, που είναι σχεδόν διπλάσιο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8%). Η περιοχή είχε κυρίως κτηνοτροφία (με χιλιάδες αιγοπροβάτων σε κοπάδια και οικόσιτα), αλλά πολύ λιγότερες γεωργικές καλλιέργειες με όσπρια, αμπέλια και καλαμπόκι. Στα γύρω δάση είχε άφθονη ξυλεία. Η περιοχή ήταν πολύ ορεινή και δυσκόλευε αρκετά τη ζωή[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν κυρίως άρρενες, αλλά υπήρξαν και 8 θήλεις. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 63 άτομα), που ήταν ίσες σε αριθμό με τις μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών (πάλι με 63 άτομα). Ακολούθησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 41 άτομα). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από την Αρτοτίνα, δίνεται στον πίνακα 3.

Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Αγγελάκης Νικόλαος, ετών 11 (το 1916)

(β) Ματσίκα Ξένη Κων., ετών 12 (το 1909)

(γ) Ματσίκα Χαρίκλεια Κων., ετών 12 (το 1913)

(δ) Ματσίκα Ερμιόνη Κων., ετών 14 (το 1909)

(ε) Πυλαρινός Χρήστος Γ., ετών 15 (το 1920)

(ζ) Φασίτσας Θεόδωρος, ετών 16 (το 1914)

Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Ακρίδας Κωνσταντίνος, ετών 51 (πήγε το 1927, γ’ ταξίδι)

(β) Ματσίκας Κωνσταντίνος, ετών 49  (πήγε το 1913, β’ ταξίδι)

(γ) Μπάτσος Κώστας, ετών 46 (πήγε το 1913, α΄ταξίδι)

(δ) Γκίκας Αθανάσιος, ετών 45 (πήγε το 1916)

(ε) Ματσίκα Γεωργούλα, ετών 45 (πήγε το 1909)

  

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 26 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Αρτοτίνας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τα 176 ονόματα μεταναστών, οι 110 ήταν άγαμοι (ποσοστό 62,5 %) και οι υπόλοιποι 66 έγγαμοι.

   Συνολικά έγιναν 54 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 176 μετανάστες από την Αρτοτίνα. Οι περισσότεροι μετανάστες (150 άτομα) έφυγαν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 85 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 13 μετανάστες. Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένα λιμάνια (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες της Αρτοτίνας (110 άτομα) έφυγαν με ελληνικά πλοία. Με ξένα πλοία έφυγαν 66 άτομα.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1910 έφυγαν 9 μετανάστες της Αρτοτίνας με το πλοίο “Alice”. Το 1911 και από το ίδιο λιμάνι, σε ένα ταξίδι έφυγαν 7 μετανάστες με το ελληνόκτητο  πλοίο (Patris). Το έτος 1912, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 12 μετανάστες από το λιμάνι της Πάτρας, με το ελληνόκτητο πλοίο “Macedonia”. Το ίδιο έτος (1912) και από το ίδιο λιμάνι, έφυγαν 22 άτομα της Αρτοτίνας πάλι με το πλοίο “Macedonia”. Επίσης το 1912 πάλι από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 10 άτομα της Αρτοτίνας με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles”. Το 1914, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 9 άτομα από το λιμάνι της Πάτρας πάλι με το πλοίο “Themistocles”. Το 1915, πάλι από το ίδιο λιμάνι, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 άτομα της Αρτοτίνας με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai”.

   Σε σύγκριση, τα ομαδικά ταξίδια ήταν πολύ περισσότερα από τα μεμονωμένα. Συγκεκριμένα, έγιναν 35 ομαδικά ταξίδια και 19 μεμονωμένα. Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Από τις οικογένειες της Αρτοτίνας, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : 

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες της Αρτοτίνας φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία του Οχάιο, με 47 άτομα (ποσοστό 27%). Συγκεκριμένα, οι πόλεις Άκρον  και Μπάρμπερτον. Ακολούθησε η πολιτεία της Βιρτζίνια, με κυρίαρχη επιλογή από 43 άτομα, την πόλη Ντάντε (Dante). Μικρότερες προτιμήσεις συγκέντρωσαν οι πολιτείες της Νέας Υόρκης, της Πενσυλβάνια, του Αϊντάχο, του Ιλινόις και της Ουάσινγκτον. Τα αριθμητικά στοιχεία για τις πολιτείες προορισμού φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Πιο αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Οχάιο (Ohio)	Akron (30), Barberton (17)
Βιρτζίνια (Va.)	Dante (43), Richmond (1)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (15), Poughkeepsie (1)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Ludlow (12), Kane (2)
Αϊντάχο (Idaho)	Pocatello (12)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (8), Clinton (3)
Ουάσινγκτον (Wash.)	Everett (10), Travel (1)
Ουισκόνσιν (Wis.)	Milwaukee (3), Sheboygan (3)
Βρετ. Κολούμπια (B.C.)	Fraser Mills (3), Revelstoke (1)
Γιούτα (Utah)	Bingham Canyon (1), New House (1), Salt Lake City (1)
Καλιφόρνια (Cal.)	Los Angeles (1), S. Francisco (2)
Μινεσότα (Minn.)	Minneapolis (2)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Springfield (1)
δ. α.	2
ΣΥΝΟΛΟ	176

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών δηλ. 142 άτομα (ποσοστό 81 %) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν: εργάτες σε φάρμα, αγρότες-κτηματίες, επαγγελματίες, κλπ. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	142
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	12
αγρότης (farmer, farm land)	3
ξυλουργός (carpenter)	2
μαθητής (pupil)	2
ξενοδόχος (hotel keeper)	1
εστιάτωρ (restaurant keeper)	1
ράπτης (tailor)	1
ανεπάγγελτοι	3
οικιακά	5
δ. α.	4
ΣΥΝΟΛΟ	176

Σημείωση : Ξυλουργοί (Δημ. Παπέλης, Ιωάν. Παπέλης), μαθητές (Μιχ. Πυλαρινός, Χρ. Πυλαρινός), εστιάτωρ-ξενοδόχος (Κων. Ακρίδας), ράπτης (Μιλτ. Σάκος).

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 16 άτομα που έκαναν διπλό ή τριπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.

  Περισσότερα χρόνια στην Αμερική (στο α’ ταξίδι) έμειναν οι : Κωνσταντίνος Ακρίδας και Βασίλειος Μαμαλούγκας από 11 χρόνια. Ο Κων/νος Ακρίδας όμως ξαναπήγε για άλλα 12 χρόνια, δηλ. συνολικά 23 χρόνια! Έκανε και τρίτο ταξίδι. Ο Κωνσταντίνος Ματσίκας έμεινε 10 χρόνια (στο α’ ταξίδι). Στο β’ ταξίδι έφερε στις ΗΠΑ και όλη την οικογένειά του.

   Ο μέσος όρος παραμονής και εργασίας των μεταναστών της Αρτοτίνας στην Αμερική (στο α’ ταξίδι τους) υπολογίστηκε στα 5 χρόνια. Αριθμητικά στοιχεία δίνονται στον πίνακα 8.

   Τα ονόματα, οι πολλαπλοί προορισμοί και άλλα στοιχεία ακολουθούν:

1.    Κωνσταντίνος Ματσίκας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1900-10 στο Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1913, μαζί με τις κόρες του πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Δημήτριος Παλασκόνης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στην πόλη Άκρον του Οχάιο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1913 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Αριστείδης Τζέτος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο1909-12 στον τόπο Φρέιζερ Μιλς (Fraser Mills) της Βρετανικής Κολούμπια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Χαρίλαος Λουκόπουλος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

5.    Κωνσταντίνος Ακρίδας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-15 στο Ελ Πάσο του Τέξας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1927 στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια.

6.    Παντελής Αυγέρος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 πάλι στον ίδιο προορισμό.

7.    Κωνσταντίνος Κουλός :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 πάλι στον ίδιο προορισμό.

8.    Ιωάννης Σάκος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Κωνσταντίνος Σιώκης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1912-14 στην πόλη της Βιρτζίνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

10.  Κωνσταντίνος Φέρος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-15 στην πόλη Spokane της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στη Νέα Υόρκη.

11.  Κωνσταντίνος Μπάτσος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1913-15 στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

12.  Βασίλειος Παπέλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-14 στην πόλη Άκρον του Οχάιο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

13.  Δημήτριος Παπέλης :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1916 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920, με τη σύζυγό του, πάλι στον ίδιο προορισμό.

14.  Γεώργιος Πυλαρινός :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

15.  Ιωάννης Κατσούλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Μέμφις  του Τεννεσί. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στην πόλη Πουκίπσι (Poughkeepsie) της Νέας Υόρκης.

16.  Βασίλειος Μαμαλούγκας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1916-27 στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1927 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Αρτοτίνας

   Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Αρτοτίνας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Αρτοτίνας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α     Ονοματεπώνυμο             χρ. άφιξης   ηλικία     έγγαμος       Πλοίο ταξιδιού     Λιμάνι αναχ.

1        Αγγελάκης Νικόλαος         16-12-1916     11         όχι          Giuseppe Verdi     Νάπολη

2        Ακρίδας Δημήτριος            13-10-1912     25         όχι          Themistocles        Πάτρα

3        Ακρίδας Κωνσταντίνος       2-4-1904        27         όχι          Patricia                Βουλώνη

4        Ακρίδας Κωνσταντίνος       20-6-1915       39         όχι          Themistocles        Πειραιεύς

5        Ακρίδας Κωνσταντίνος       25-10-1927     51         ναι          Olympic               Χερβούργο

6        Αυγέρος Αυγέρης             24-2-1911       18         όχι          Oceania               Πάτρα

7        Αυγέρος Οδυσσεύς           5-10-1910       36         ναι          Alice                    Πάτρα

8        Αυγέρος Παντελής            3-6-1911        27         όχι          Patris                   Πάτρα

9        Αυγέρος Παντελής            7-9-1915        35         ναι          Athinai                 Πάτρα

10       Βήλος Αθανάσιος              5-10-1910       35         ναι          Alice                    Πάτρα

11       Βήλος Ιωάννης                  18-4-1912       36         ναι          Athinai                 Πάτρα

12       Βήλος Κώστας                  24-2-1911       30         ναι          Oceania               Πάτρα

13       Γαϊτάνος Αριστείδης           14-4-1914       40         ναι          Saxonia                Πάτρα

13       Γαϊτάνος Ιωάννης Αρ.         14-4-1914       18         όχι          Saxonia                Πάτρα

14       Γαϊτάνος Σπυρίδων            8-7-1912        31         ναι          Macedonia            Πάτρα

15       Γιαβρούτας Χαράλαμπος    18-8-1910       25         ναι          Columbia             Πάτρα

16       Γιαννόπουλος Αριστοτ.       20-4-1910       20         όχι          Laura                   Πάτρα

17       Γιαννουζής Θεμιστοκλής     24-2-1911       21         όχι          Oceania               Πάτρα

18       Γιαννουζής Μιλτιάδης         3-6-1909        30         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

19       Γκίκας Αθανάσιος              13-12-1916     45         ναι          Themistocles        Πάτρα

20       Γκίκας Αριστοτέλης           9-1-1914        36         ναι          Themistocles         Πάτρα

21       Γκράτζος Γεώργιος            31-5-1910       36         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

22       Γρηγοράκης Κώστας          17-8-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

23       Γρηγορόπουλος Δημήτρ.    18-10-1912     18         όχι          Argentina             Πάτρα

24       Γρηγορόπουλος Ευθύμιος  11-11-1913     17         όχι          Themistocles        Πάτρα

25       Γώγος ή Γκόγκος Στυλ.     3-6-1911        40         ναι          Patris                   Πάτρα

26       Διαμαντόπουλος Κωνστ.     17-8-1912       23         όχι          Macedonia            Πάτρα

27       Δρόσος Γεώργιος              13-10-1912     32         ναι          Themistocles        Πάτρα

28       Δρόσος Δημήτριος             13-10-1912     25         ναι          Themistocles        Πάτρα

29       Ζάβαλης Γεώργιος            9-1-1914        18         όχι          Themistocles        Πάτρα

30       Ζαρονίκος Βασίλειος          24-2-1911       17         όχι          Oceania               Πάτρα

31       Ζαρονίκος Κωνσταντίνος    29-6-1910       22         όχι          Argentina             Πάτρα

32       Ζαρονίκος Νικόλαος          3-6-1909        35         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

33       Ζαχαρής Γεώργιος            18-4-1912       24         όχι          Athinai                 Πάτρα

34       Ζούμας Αθανάσιος            17-8-1912       23         όχι          Macedonia            Πάτρα

35       Ζούμας Αριστείδης            17-8-1912       39         ναι          Macedonia            Πάτρα

36       Κανούρης Χαράλαμπος      17-8-1912       25         όχι          Macedonia            Πάτρα

37       Καπνιάς Ιωάννης               13-10-1912     37         ναι          Themistocles        Πάτρα

38       Καπνιάς Ιωάννης               9-1-1914        43         ναι          Themistocles        Πάτρα

39       Κατσαρός Κων/νος            25-3-1906       22         όχι          Neustria               Πειραιεύς

40       Κατσούλης Βασίλειος         29-6-1910       25         όχι          Argentina             Πάτρα

41       Κατσούλης Ιωάννης           20-2-1921       29         ναι          Themistocles        Πειραιεύς

42       Κόκκαλης Δημήτριος         18-4-1912       19         όχι          Athinai                 Πάτρα

43       Κόκκορης Κώστας             17-8-1912       24         όχι          Macedonia            Πάτρα

44       Κόκκορης Χρήστος            17-8-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

45       Κολοβός Αριστείδης           17-8-1912       23         όχι          Macedonia            Πάτρα

46       Κολοβός Γεώργιος            28-3-1910       29         όχι          Athinai                 Πάτρα

47       Κολοβός Κώστας               31-5-1910       27         όχι          Athinai                 Πειραιεύς

48       Κολόνιας Αθανάσιος          5-10-1910       35         ναι          Alice                    Πάτρα

49       Κολώνας Κωνσταντίνος      4-4-1911        33         όχι          Themistocles        Πάτρα

50       Κόντος Κωνσταντίνος         13-10-1912     24         όχι          Themistocles        Πάτρα

51       Κοτρώνης Ιωάννης            13-10-1912     19         όχι          Themistocles        Πάτρα

52       Κουλόπουλος Γεώργιος      29-12-1910     30         ναι          Laura                   Πάτρα

53       Κουλός Κωνσταντίνος        7-9-1915        30         ναι          Athinai                 Πάτρα

54       Κούστας Αριστείδης           9-1-1914        17         όχι          Themistocles        Πάτρα

55       Κούστας Νικόλαος             17-8-1912       31         ναι          Macedonia            Πάτρα

56       Κουτσάγγελος Αριστομ.     1-5-1913        17         όχι          Martha Washington   Πάτρα

57       Κουτσόβολος Δημήτριος     17-8-1912       28         ναι          Macedonia            Πάτρα

58       Κρανιάς Κωνσταντίνος        18-4-1912       20         όχι          Athinai                 Πάτρα

59       Κωστόγιαννος Αδάμ           17-8-1912       24         ναι          Macedonia            Πάτρα

60       Λάρυγγας Δημήτριος         8-7-1912        30         ναι          Macedonia            Πάτρα

61       Λουκόπουλος Κων/νος      25-7-1914       28         όχι          Saxonia                Πάτρα

62       Λουκόπουλος Κώστας        25-6-1909       23         όχι          Themistocles        Πειραιεύς

63       Λουκόπουλος Χαρίλαος      25-7-1914       26         όχι          Saxonia                Πάτρα

64       Λύρανδος Δημήτριος         29-6-1910       20         όχι          Argentina             Πάτρα

65       Μαμαλούγκας Βασίλειος     21-4-1909       27         όχι          Patris                   Πάτρα

67       Μαμαλούγκας Βασίλειος     29-8-1927       39         ναι          Edison                 Πειραιεύς

66       Μαμαλούγκας Βασίλειος     5-10-1910       20         όχι          Alice                    Πάτρα

68       Μαμαλούγκας Δημήτριος    8-7-1912        20         όχι          Macedonia            Πάτρα

69       Μαμαλούγκας Βασίλειος     20-4-1910       23         όχι          Laura                   Πάτρα

70       Μαμαλούγκας Κων/νος      9-1-1914        18         όχι          Themistocles        Πάτρα

71       Μαρτέκας Αριστείδης         14-4-1914       18         όχι          Saxonia                Πάτρα

72       Μαρτέκας Κωνσταντίνος     17-8-1912       25         όχι          Macedonia            Πάτρα

73       Μαρτέκας Κώστας             17-8-1912       26         ναι          Macedonia            Πάτρα

74       Μασούρας Κων/νος           21-4-1909       35         ναι          Patris                   Πάτρα

75       Ματσίκα Γεωργούλα          25-8-1909       45         ναι          Themistocles        Πάτρα

76       Ματσίκα Ερμιόνη               25-8-1909       14         όχι          Themistocles        Πάτρα

77       Ματσίκα Ερμιόνη               8-12-1913       15         όχι          Martha Washington  Τεργέστη

78       Ματσίκα Σοφία                 8-12-1913       21         ναι          Martha Washington   Τεργέστη

79       Ματσίκα Σταυρούλα           8-12-1913       11m                    Martha Washington   Τεργέστη

80       Ματσίκα Ξένη                   25-8-1909       12         όχι          Themistocles        Πάτρα

81       Ματσίκα Χαρίκλεια            8-12-1913       12         όχι          Martha Washington   Τεργέστη

82       Ματσίκας Κωνσταντίνος      8-12-1913       49         ναι          Martha Washington   Τεργέστη

83       Μαχαίρας Γεώργιος           10-5-1915       38         ναι          Athinai                 Πάτρα

84       Μαχαίρας Κωνσταντίνος     14-4-1914       28         ναι          Saxonia                Πάτρα

85       Μεγαδρόσος Κώστας Ι.      13-10-1912     18         όχι          Themistocles        Πάτρα

86       Μερής Δημήτριος              8-7-1912        38         ναι          Macedonia            Πάτρα

87       Μπαλής Κωνσταντίνος        17-8-1912       33         ναι          Macedonia            Πάτρα

88       Μπαλής Μιλτιάδης             18-8-1910       20         όχι          Columbia             Πάτρα

89       Μπάτσος Κων/νος             27-4-1920       33         ναι          Belvedere            Πάτρα

90       Μπάτσος Κώστας               1-5-1913        46         ναι          Martha Washington  Πάτρα

91       Μπραούνος Ιωάννης          17-8-1912       32         ναι          Macedonia            Πάτρα

92       Μπραούνος Κώστας           17-8-1912       24         όχι          Macedonia            Πάτρα

93       Παλασκόνης Γεώργιος       5-10-1910       32         όχι          Alice                    Πάτρα

94       Παλασκόνης Δημήτριος      18-12-1913     34         όχι          Venezia               Νάπολη

95       Παλασκόνης Κων/νος        31-5-1910       36         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

96       Παλασκόνης Παναγιώτης    9-1-1914        44         ναι          Themistocles        Πάτρα

97       Παλασκόνης Τάσσος          18-12-1913     18         όχι          Venezia               Νάπολη

98       Παλασκόνης Χρήστος        25-6-1909       23         όχι          Themistocles        Πειραιεύς

99       Παπαβασιλείου Βασίλειος   31-5-1910       38         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

100     Παπαδημητρίου Δημήτρ.    9-1-1914        18         όχι          Themistocles        Πάτρα

101     Παπαϊωάννου Βασίλειος     8-7-1912        36         ναι          Macedonia            Πάτρα

102     Παπατσιπούνης Γεώργιος   8-7-1912        24         όχι          Macedonia            Πάτρα

103     Παπαφασίτσας Σπύρος       31-5-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

104     Παπέλη Κάμελα Δ.             31-5-1920       24         ναι          Kroonland            Σαουθάμπτον

105     Παπέλης Βασίλειος            27-4-1920       36         ναι          Belvedere            Πάτρα

106     Παπέλης Δημήτριος           13-12-1916     18         όχι          Themistocles        Πάτρα

107     Παπέλης Δημήτριος           31-5-1920       37         ναι          Kroonland            Σαουθάμπτον

108     Παπέλης Ιωάννης Χαρ.       3-6-1911        19         όχι          Patris                   Πάτρα

109     Παπέλης Κωνσταντίνος       3-6-1911        30         ναι          Patris                   Πάτρα

110     Παπέλης Χρήστος              31-5-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

111     Πέτσας Κωνσταντίνος         19-9-1912       19         όχι          Pannonia              Πάτρα

112     Πυλαρινός Αντώνιος          16-12-1916     17         όχι          Giuseppe Verdi     Νάπολη

113     Πυλαρινός Απόστολος        22-3-1914       26         όχι          Carpathia             Πάτρα

114     Πυλαρινός Αριστοφάνης     24-9-1907       30         ναι          Moraitis                Πάτρα

115     Πυλαρινός Γεώργιος          7-9-1920        38         ναι          Edellyn                Πάτρα

116     Πυλαρινός Ιωάννης            1-10-1907       30         ναι          Massilia                Πάτρα

117     Πυλαρινός Κώστας            25-8-1909       18         όχι          Themistocles        Πάτρα

118     Πυλαρινός Μιχαήλ             3-6-1909        17         όχι          Athinai                 Πάτρα

119     Πυλαρινός Σπύρος            1-10-1907       35         ναι          Massilia                Πάτρα

120     Πυλαρινός Χρήστος Γ.        7-9-1920        15         όχι          Edellyn                Πάτρα

121     Ρεγκούζας Σταμάτης         14-4-1914       18         όχι          Saxonia                Πάτρα

122     Ρεγκούσας Κωνσταντ.        21-4-1909       31         ναι          Patris                   Πάτρα

123     Ρήγας Ευθύμιος                4-4-1911        23         όχι          Themistocles        Πάτρα

124     Σαβαλής Βασίλειος            5-10-1910       18         όχι          Alice                    Πάτρα

125     Σακοράφας Δημήτριος       3-6-1911        28         όχι          Patris                   Πάτρα

126     Σακοράφας Ιωάννης          7-9-1915        38         ναι          Athinai                 Πάτρα

127     Σακοράφας Κων/νος         18-4-1912       19         όχι          Athinai                 Πάτρα

128     Σακοράφας Λάμπρος         3-11-1909       24         όχι          Martha Washington Πάτρα

129     Σάκος Ιωάννης                 7-9-1915        31         ναι          Athinai                 Πάτρα

130     Σάκος Κωνσταντίνος          24-4-1914       18         όχι          Pannonia              Πάτρα

131     Σάκος Μιλτιάδης               29-12-1910     22         όχι          Laura                   Πάτρα

132     Σανιδάς Βασίλειος             17-8-1912       30         ναι          Macedonia            Πάτρα

133     Σανιδάς Ιωάννης               20-4-1910       26         όχι          Laura                   Πάτρα

134     Σανιδάς Κων/νος              17-8-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

135     Σεϊτής Γεώργιος                15-11-1907     24         όχι          Moraitis                Πειραιεύς

136     Σεϊτής Ηλίας Ν.                 31-5-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

137     Σιαπέρας Νικόλαος            4-4-1911        19         όχι          Themistocles        Πειραιεύς

138     Σιώκης Δημήτριος             13-10-1912     18         όχι          Themistocles        Πάτρα

139     Σιώκης Θεμιστοκλής          3-6-1911        25         όχι          Patris                   Πάτρα

140     Σιώκης Κωνσταντίνος         7-9-1915        38         ναι          Athinai                 Πάτρα

141     Σούφλας Αριστείδης          3-6-1911        28         όχι          Patris                   Πάτρα

142     Σούφλας Νικόλαος            20-8-1907       23         όχι          Gerty                   Πάτρα

143     Σταματόπουλος Βασίλ.       31-5-1912       20         όχι          Macedonia            Πάτρα

144     Σταματόπουλος Θωμάς      5-10-1910       38         ναι          Alice                    Πάτρα

145     Σταματόπουλος Σταμ.        5-10-1910       35         ναι          Alice                    Πάτρα

146     Τζαφέρης Αριστείδης         3-4-1912        18         όχι          Laura                   Πάτρα

147     Τζαφέρης Θωμάς              3-4-1912        18         όχι          Laura                   Πάτρα

148     Τζελέπης Κων/νος Ι.          14-4-1914       28         όχι          Saxonia                Πάτρα

149     Τζέτος Αριστείδης             21-7-1914       25         όχι          Ultonia                 Πάτρα

150     Τριβήλας Ξενοφών            5-10-1910       35         ναι          Alice                    Πάτρα

151     Τριβήλος Ιωάννης             8-7-1912        19         όχι          Macedonia            Πάτρα

152     Τρίφτης Κων/νος              13-10-1912     20         όχι          Themistocles        Πάτρα

153     Τριώτης Παναγιώτης          8-7-1912        19         όχι          Macedonia            Πάτρα

154     Τσάγαλης Κώστας             24-2-1911       19         όχι          Oceania               Πάτρα

155     Τσάγαλος Γεώργιος           14-4-1910       22         όχι          Alice                    Πάτρα

156     Τσαμαδιάς Γεώργιος          17-8-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

157     Τσαμαδιάς Σπύρος Ι.         21-7-1914       27         όχι          Ultonia                 Πάτρα

158     Τσελέπης Ιωάννης             17-8-1912       24         όχι          Macedonia            Πάτρα

159     Τσελέπης Κωνσταντίνος     17-8-1912       25         όχι          Macedonia            Πάτρα

160     Τσελίκης Κων/νος Αρ.       31-5-1912       19         όχι          Macedonia            Πάτρα

161     Τσέλιος Ιωάννης               3-6-1909        25         ναι          Athinai                 Πειραιεύς

162     Τσιαλίκης Αριστοτέλης       8-7-1912        19         όχι          Macedonia            Πάτρα

163     Τσιούμας Ιωάννης             8-7-1912        19         όχι          Macedonia            Πάτρα

164     Τσιούμας Περικλής            8-7-1912        23         όχι          Macedonia            Πάτρα

165     Τσιτσής Γεώργιος              17-8-1912       20         όχι          Macedonia            Πάτρα

166     Τσιώτας Γεώργιος             11-11-1913     45         ναι          Themistocles        Πάτρα

167     Τσούμας Νικόλαος            8-7-1912        23         όχι          Macedonia            Πάτρα

168     Φασίτσας Γεώργιος           13-10-1912     19         όχι          Themistocles        Πάτρα

169     Φασίτσας Θεόδωρος          9-1-1914        16         όχι          Themistocles        Πάτρα

170     Φασίτσας Κωνσταντίνος      3-4-1912        20         όχι          Laura                   Πάτρα

171     Φασίτσας Μιλτιάδης           13-11-1914     33         όχι          Athinai                 Πάτρα

172     Φέρος Κωνσταντίνος          29-5-1916       45         ναι          Ioannina               Πάτρα

173     Φλέγγας Κωνσταντίνος      9-1-1914        17         όχι          Themistocles        Πάτρα

174     Φλέγγας Ιωάννης              18-8-1910       20         όχι          Columbia             Πάτρα

175     Χαλμούκης Αθανάσιος       2-12-1907       30         ναι          Giulia                   Πάτρα

176     Χαλμούκης Ιωάννης           2-12-1907       25         ναι          Giulia                   Πάτρα

5. Χρονικό της μετανάστευσης από την Αρτοτίνα στην Αμερική

(i)    Ο πρωτοπόρος

   Ο άνθρωπος που άνοιξε το δρόμο προς την Αμερική ήταν ο Κωνσταντίνος Ματσίκας. Ακριβώς στην είσοδο του 20ού αι., το έτος 1900 έφυγε σε ηλικία 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Γεωργούλα. Προορισμός του για δουλειά ήταν τα ανθρακωρυχεία στο Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια. Το 1909 πήγε στην Αμερική και η γυναίκα του, με τις 2 κόρες του (Ερμιόνη και Ξένη). Το 1913, ο Κωνσταντίνος Ματσίκας έκανε και δεύτερο ταξίδι στην Αμερική μαζί με τις άλλες κόρες του.

(ii)   Οι επόμενοι τολμηροί στα έτη 1904 και 1906

   Την άνοιξη του 1904, ο Κωνσταντίνος Ακρίδας πραγματοποίησε το μεγάλο ταξίδι προς την Αμερική. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Από το λιμάνι της Βουλώνης αναχώρησε με το πλοίο “Patricia” και στις 2 Απριλίου 1904 έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 27 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε τον Πειραιά! Η μητέρα του λεγόταν Γιαννούλα. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ένας φίλος του[4]. Στη συνέχεια κατέληξε στο Ελ Πάσο του Τέξας, όπου εργάστηκε μέχρι το 1915, που επέστρεψε στην Αρτοτίνα. Το ίδιο έτος έκανε και δεύτερο ταξίδι.

   Δύο χρόνια μετά, τον ακολούθησε ο Κωνσταντίνος Κατσαρός. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 4 Μαρτίου 1906, έφυγε με το πλοίο “Neustria” και στις 25 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στην Αμερική. Ήταν 22 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σόλων Βλαστός.

(iii)  Η θαρρετή συνέχεια στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα από την Αρτοτίνα. Αναλυτικά:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Νικόλαο Σούφλα. Στις 31 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Gerty” και στις 20 Αυγούστου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Ήταν 23 ετών. Με 10 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Σπρίνγκφιλντ (Springfield) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Ευθυμίου[5].

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Αριστοφάνη Πυλαρινό. Από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο[6] “Moraitis” και στις 24 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ο μετανάστης ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Κωνστ. Πυλαρινό.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από τους Ιωάν. & Σπ. Πυλαρινό. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Massilia” και στην 1η Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Ιωάννης Πυλαρινός ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασίλω. Με 14 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συγγενής του Κώστας Πυλαρινός.

·         Ο Σπύρος Πυλαρινός ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Βασίλω. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Πυλαρινό[7].

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Σεΐτή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 8 Οκτωβρίου αναχώρησε με το ελληνόκτητο νέο τότε πλοίο “Moraitis” και στις 15 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Ως τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίς”. Ο πατέρας του λεγόταν Λέων (Λεωνίδας). Με 23 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο συγγενής του Κωνστ. Νταλούλος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από 2 άτομα (αδέλφια), τους Αθαν. Χαλμούκη και Ιωάν. Χαλμούκη. Στις 19 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Giulia” και στις 2 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υλικό του αρχείου μας πληροφορεί επιπλέον ότι :

·         Ο Αθανάσιος Χαλμούκης ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Με 10 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο χωριό Κέιν (Kane) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο αδερφός του Δημήτριος Χαλμούκης.

·         Ο Ιωάννης Χαλμούκης ήταν 25 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Θεοδώρα. Αναζητούσε δουλειά, με 10 $ μαζί του, στο χωριό Κέιν (Kane) της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο Χαλμούκη.

(iv)  Αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 14 άτομα της Αρτοτίνας. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους: Βασ. Μαμαλούγκα, Κων. Μασούρα και Κων. Ρεγκούσα. Στις 31 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 21 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι :

·         Ο Βασίλειος Μαμαλούγκας ήταν 27 ετών. Στην Αρτοτίνα είχε τη μητέρα του Μαρία. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ταξ. Μπαμπλέκος.

·         Ο Κωνσταντίνος Μασούρας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στο συγγενή του Ταξιάρχη Παμπλέκο.

·         Ο Κωνσταντίνος Ρεγκούσας ήταν 31 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Ευφροσύνη. Με 24 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συγγενής του Βασίλειος Κατσιμάνης[8].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από 4 άτομα, τους Μιλτ. Γιαννουζή, Νικ. Ζαρονίκο, Μιχ. Πυλαρινό και Ιωάν. Τσέλιο. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 13 Μαΐου ταξίδεψαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 3 Ιουνίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Μιλτιάδης Γιαννουζής (Gianusos) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 19 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Φέρος.

·         Ο Νικόλαος Ζαρονίκος (Zaronikas) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 23 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Παπαδημητρίου.

·         Ο Μιχαήλ Πυλαρινός ήταν 17 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (pupil). Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Βασίλειος. Με 10 $ μαζί του πήγαινε στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Κώστα Πυλαρινό.

·         Ο Ιωάννης Τσέλιος ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αθανασία. Με 14 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Σταματόπουλο.

 

Ατμόπλοιο “Athinai” (1910)

    Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από δύο άτομα τους, Κώσ. Λουκόπουλο και Χρ. Παλασκόνη. Στις 4 Ιουνίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 25 Ιουνίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Κώστας Λουκόπουλος ήταν 23 ετών. Η μητέρα του στην Κωστάριτσα λεγόταν Ευφροσύνη. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χαρίλαος Κυριαζής.

·         Ο Χρήστος Παλασκόνης ήταν 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε τέσσερα άτομα. Ήταν 3 μέλη της οικογενείας του Κων. Ματσίκα και ο Κώσ. Πυλαρινός. Στις 7 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Themistocles” και στις 25 Αυγούστου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μάς αναφέρει γι’ αυτούς ότι:

·         Η Γεωργούλα Ματσίκα ήταν 45 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Δήλωσε “οικιακά”. Ως πλησιέστερη συγγενή της στην Αρτοτίνα δήλωσε την κόρη της Αθανασία Κοντογιάννη. Με 50 $ μαζί της (για 3 άτομα) πήγαινε στο Λούντολου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, για να συναντήσει το σύζυγό της Κωνσταντίνο Ματσίκα.

·         Η Ερμιόνη Ματσίκα ήταν 14 ετών και αναλφάβητη. Κι αυτή γράφτηκε ως “οικιακά”. Με τη μητέρα της Γεωργούλα πήγαινε στο Λούντολου της Πενσυλβάνια, για να συναντήσει τον πατέρα της Κωνσταντίνο.

·         Η Ξένη Ματσίκα ήταν 12 ετών και αναλφάβητη. Γράφτηκε ως “ανεπάγγελτη”. Κι αυτή πήγαινε μαζί στο στο Λούντολου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, για να συναντήσει τον πατέρα της Κωνσταντίνο.

·         Ο Κώστας Πυλαρινός ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Φώτιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Λούντολου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, κοντά στο θείο του Σπύρο Πυλαρινό.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Λάμπρο Σακοράφα (). Στις 18 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του (με 14 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν μια τοποθεσία (Barbrehang) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Μπαλής.

(v)   Νέα μεγάλη αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 8 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (6 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 26 άνθρωποι της Αρτοτίνας. Πιο αναλυτικά έχουμε:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από το Γεώργιο Κολοβό. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 9 Μαρτίου ταξίδεψε με το πλοίο “Athinai” και στις 28 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 29 ετών. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Παρασκευή. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Ευθύμιος Ματζαβάς[9].

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από το Γεώργιο Τσάγαλο[10]. Στις 28 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Alice” και στις 14 Απριλίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 22 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Λιδωρίκι, όπου ήταν ο πατέρας του Ιωάννης. Με 31 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Γκούβας.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα, τους: Αριστ. Γιαννόπουλο, Βασ. Μαμαλούγκα και Ιωάν. Σανιδά. Στις 4 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Laura” και στις 20 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Αριστοτέλης Γιαννόπουλος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Αναζητούσε δουλειά, με 30 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε[11] (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Ρεγκούζας.

·         Ο Βασίλειος Κ. Μαμαλούγκας (Mamaloukas) ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κώστας. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε[12] της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του (brother-in-law) Κ. Ρεγκούζας.

·         Ο Ιωάννης Σανιδάς ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Προορισμός του (με 30 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ρίτσμοντ[13] (Richmond) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Βασ. Παπέλη[14].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε τέσσερα άτομα, που ήταν οι: Γεώρ. Γκράτζος, Κώσ. Κολοβός, Κων. Παλασκόνης και Βασ. Παπαβασιλείου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 14 Μαΐου έφυγαν με το πλοίο “Athinai” και στις 31 Μαΐου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Γεώργιος Γκράτζος[15] (Gratzos) ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον κουνιάδο του Κώστα Ρεγκούζα.

·         Ο Κώστας Κολοβός ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Θεόδωρος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Παπέλης.

·         Ο Κωνσταντίνος Παλασκόνης ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αθηνά. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά τον ξάδερφό του Βασίλειο Παπέλη.

·         Ο Βασίλειος Παπαβασιλείου ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Σοφία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Ρεγκούζας.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τριμελή άτυπη ομάδα, με τους: Κων. Ζαρονίκο, Βασ. Κατσούλη και Δημ. Λύρανδο.  Στις 13 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ανέβηκαν στο πλοίο “Argentina” και στις 29 Ιουνίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από τα υπάρχοντα αρχεία γνωρίζουμε γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Ζαρονίκος ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Θεόδωρος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην τοποθεσία Κλίντον (Clinton) του Ιλλινόις, όπου ήταν ο ξάδερφός του Τζέιμς Αρβανίτης.

·         Ο Βασίλειος Κατσούλης ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Θεόδωρος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην τοποθεσία Κλίντον (Clinton) του Ιλλινόις, κοντά στο θείο του Τζέιμς Αρβανίτη.

·         Ο Δημήτριος Λύρανδος (Lyrandos) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Θεόδωρος. Με 40 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην τοποθεσία Κλίντον του Ιλλινόις, όπου ήταν ο θείος του Νάκος Αρβανίτης.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα. Ήταν οι: Χαρ. Γιαβρούτας, Μιλτ. Μπαλής και Ιωάν. Φλέγγας. Στις 2 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Columbia” και στις 18 Αυγούστου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Χαράλαμπος Γιαβρούτας (Giavroutas) ήταν 25[16] ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφο του Γεώργιο Κολοβό.

·         Ο Μιλτιάδης Μπαλής ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κολοβός.

·         Ο Ιωάννης Φλέγγας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του  Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Μαμαλούγκας.

   Η πέμπτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε εννέα άτομα. Περιλάμβανε τους: Οδ. Αυγέρο, Αθ. Βήλο, Αθ. Κολόνια, Βασ. Μαμαλούγκα, Γεώρ. Παλασκόνη, Βασ. Σαβαλή, Θωμ. Σταματόπουλο, Σταμ. Σταματόπουλο και Ξεν. Τριβήλα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 5 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Οδυσσεύς Αυγέρος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Παρασκευή. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο, κοντά στον αδερφό του Γ. Αυγέρο.

·         Ο Αθανάσιος Βήλος (Vilos) ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κατίνα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Ποκατέλλο (Pocatello) του Αϊντάχο,όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Ζαρονίκος.

·         Ο Αθανάσιος Κολόνιας ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ποκατέλλο του Αϊντάχο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Σάκος.

·         Ο Βασίλειος Μαμαλούγκας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Ποκατέλλο του Αϊντάχο, κοντά στον ξάδερφό του Ν. Ζαρονίκο.

·         Ο Γεώργιος Παλασκόνης ήταν 32 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε την αδερφή του Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ι. Σταματόπουλος.

·         Ο Βασίλειος Σαβαλής ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Μιλτιάδης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Ποκατέλλο (Pocatello) του Αϊντάχο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Ζαρονίκος.

·         Ο Θωμάς Σταματόπουλος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Χρυσούλα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Α. Γάτος.

·         Ο Σταμάτης Σταματόπουλος ήταν 36[17] ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Πανώρια.  Με 25 $ για τα αναγκαία έξοδα μέχρι τον προορισμό του, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη.

·         Ο Ξενοφών Τριβήλος (Trivilas) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Χρυσούλα. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην  πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ν. Ζαρονίκος.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

  Η έκτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από δύο άτομα, τους Γεώρ. Κουλόπουλο και Μιλτ. Σάκο. Στις 12 Δεκεμβρίου, αό το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Laura” και στις 29 Δεκεμβρίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Ο Γεώργιος Κουλόπουλος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Σοφία. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Ποκατέλο του Αϊντάχο, κοντά στον αδερφό του Χ. (ή Κ.) Κουλόπουλο.

·         Ο Μιλτιάδης Σάκος ήταν 22 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ράπτης (tailor). Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Προορισμός του (με 25 $) για αναζήτηση εργασίας ήταν το Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Τομ Σάκο.

(vi)  Μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 15 άνθρωποι της Αρτοτίνας. Πιο συγκεκριμένα:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε πέντε άτομα, που περιλάμβανε τους: Αυγ. Αυγέρο, Κώσ. Βήλο, Θεμ. Γιαννουζή, Βασ. Ζαρονίκο και Κώσ. Τσάγαλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 6 Φεβρουαρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 24 Φεβρουαρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επίσης ότι:

·         Ο Αυγέρης Αυγέρος ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Παρασκευή. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ποκατέλο του Αϊντάχο, κοντά στον πατέρα του Οδυσσέα.

·         Ο Κώστας Βήλος/-ας (Vilas) ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Στυλιανή. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στο Ποκατέλο (Pocatello) του Αϊντάχο, όπου ήταν ο αδερφός του Αθανάσιος.

·         Ο Θεμιστοκλής Γιαννουζής ήταν 21 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Δημήτριος. Με 15 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Ποκατέλο του Αϊντάχο, όπου ήταν ο αδερφός του Γ. Γιαννουζής.

·         Ο Βασίλειος Ζαρονίκος ήταν 17 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Τασούλα. Προορισμός του (με 40 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν το Ποκατέλο του Αϊντάχο, κοντά στον πατέρα του Γ. Ζαρονίκο.

·         Ο Κώστας Τσάγαλης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Ποκατέλο (Pocatello) του Αϊντάχο, κοντά στον αδερφό του Γ. Τσάγαλη (ή Τσάγαλο).

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από τριμελή ομάδα, που αποτελείτο από τους: Κων. Κολώνα, Ευθ. Ρήγα και Νικ. Σιαπέρα. Στις 13 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Themistocles” και στις 4 Απριλίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Κολώνας ή Κολόνιας (Kolonas) ήταν 33 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παρασκευή. Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ μαζί του στην πόλη Ποκατέλο του Αϊντάχο, κοντά στον αδερφό του Θέμη Κολών[ι]α.

·         Ο Ευθύμιος Ρήγας ήταν 23 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ανδρέας. Γεννήθηκε στην Αρτοτίνα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε την Άμφισσα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη. Δεν έχει γραφεί κάποιος γνωστός του εκεί.

·         Ο Νικόλαος Σιαπέρας ήταν 19 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Χαράλαμπος Γιαννούκος.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε επτά άτομα και την ομάδα αποτέλεσαν οι: Παντ. Αυγέρος, Στυλ. Γώγος (ή Γκόγκος), Ιωάν. Παπέλης, Κων. Παπέλης, Δημ. Σακοράφας, Θεμ. Σιώκης και Αριστ. Σούφλας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 3 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ακόμη ότι:

·         Ο Παντελής Αυγέρος ήταν 27 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στην Αρτοτίνα δήλωσε τον αδερφό του Αυγέρο Αυγέρη. Με 32 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Ρεγκούζας.

·         Ο Στυλιανός Γώγος ή Γκόγκος (Gogos) ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 50 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Κολοβός.

·         Ο Ιωάννης Παπέλης ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξυλουργός (carpenter). Ο πατέρας του λεγόταν Χαράλαμπος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον αδερφό του Βασίλειο Παπέλη.

·         Ο Κωνσταντίνος Παπέλης ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Ήταν αδερφός του Ιωάννη, που προαναφέρθηκε. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο αδερφός του Βασίλειος Παπέλης.

·         Ο Δημήτριος Σακοράφας ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κωνσταντίνος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Λάμπρο Σακοράφα.

·         Ο Θεμιστοκλής Σιώκης (Siokias) ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σακοράφας.

·         Ο Αριστείδης Σούφλας ήταν 28 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του (με 38 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Γκράτζος.

 

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

(vii)    Κορύφωση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 8 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (6 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 58 άτομα της Αρτοτίνας. Αναλυτικά:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από 3 άτομα, τους Αριστ. Τζαφέρη, Θωμά Τζαφέρη και Κων. Φασίτσα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου έφυγαν με το πλοίο “Laura” και στις 3 Απριλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Αριστείδης Τζαφέρης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Λούης Σάκος.

·         Ο Θωμάς Τζαφέρης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, κοντά στο θείο του Λούη Σάρκο[18].

·         Ο Κωνσταντίνος Φασίτσας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σάκος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από πέντε άτομα. Ήταν οι : Ιωάν. Βήλος, Γεώρ. Ζαχαρής, Δημ. Κόκκαλης, Κων. Κρανιάς και Κων. Σακοράφας. Από το λιμάνι της Πάτρας, την 1η Απριλίου ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 18 Απροιλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Ιωάννης Βήλος (Vilos) ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παναγιού. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Γκράτζος.

·         O Γεώργιος Ζαχαρής ήταν 24 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στην Αρτοτίνα δήλωσε τον αδερφό του Νικόλαο. Προορισμός του (με 23 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Γκας Παπέλη.

·         Ο Δημήτριος Κόκκαλης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Παντελής Αυγέρος.

·         Ο Κωνσταντίνος Κρανιάς ήταν 20 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε  τον αδερφό του Βασίλειο. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Παντελής Αυγέρος.

·         Ο Κωνσταντίνος Σακοράφας (Sakorafas) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Σιώκης.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από το. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 16 Μαΐου ταξίδεψαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 31 Μαΐου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας γνωρίζει ότι :

·         Ο Σπύρος Παπαφασίτσας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του (brother-in-law) Κωνστ. (Gust) Παπέλης.

·         Ο Χρήστος Παπέλης ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Δημητρούλα. Ο τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά στον πατέρα του Βασίλειο Παπέλη.

·         Ο Ηλίας Σεϊτής (Seïtos) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 25 4 για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Παπέλης.

·         Ο Βασίλειος Σταματόπουλος ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας λεγόταν Αδάμ (Adamios Stamatopoulos). Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ρέβελστοκ (Revelstoke) της Βρετανικής Κολούμπια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Κολοβός[19].

·         Ο Κωνσταντίνος Τσελίκης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Αριστείδης. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο θείος του Γεώργιος Γκράτσος.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από αριθμούσε δώδεκα άτομα. Αυτά ήταν οι: Σπ. Γαϊτάνος, Δημ. Λάρυγγας, Δημ. Μαμαλούγκας, Δημ. Μερής, Βασ. Παπαϊωάννου, Γεώρ. Παπατσιπούνης, Ιωάν. Τριβήλος, Παν. Τριώτης, Αριστ. Τσιαλίκης, Ιωάν. Τσιούμας, Περ. Τσιούμας και Νικ. Τσούμας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 23 Ιουνίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Macedonia” και στις 8 Ιουλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο υλικό του αρχείου μας αναφέρει ότι:

·         Ο Σπυρίδων Γαϊτάνος ήταν 31 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασπασία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Παντελής Αυγέρος.

·         Ο Δημήτριος Λάρυγγας (Larigas) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Ρεγκούζα.

·         Ο Δημήτριος Μαμαλούγκας ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην τοποθεσία New House της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Τσέλιος[20].

·         Ο Δημήτριος Μερής ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Αναζητούσε δουλειά, με 35 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Κόκκαλη.

·         Ο Βασίλειος Παπαϊωάννου ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Γρηγορόπουλος.

·         Ο Γεώργιος Παπατσιπούνης ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Κρανιάς.

·         Ο Ιωάννης Τριβήλος (Trivilos) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Παλασκόνη[21].

·         Ο Παναγιώτης Τριώτης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Παλασκόνης.

·         Ο Αριστοτέλης Τσιαλίκης ήταν 19 ετών. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Θωμά Τζαφέρη.

·         Ο Ιωάννης Τσιούμας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σακοράφας.

·         Ο Περικλής Τσιούμας ήταν 23 ετών, αδερφός του Ιωάννη. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Κι αυτός (με 25 $) πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σακοράφας.

·         Ο Νικόλαος Τσούμας ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Αθανάσιος. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Κολοβό.

   Η πέμπτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 ήταν η μεγαλύτερη αριθμητικά στη μεταναστευτική ιστορία της Αρτοτίνας. Έφτασε τα 22 άτομα! Περιλάμβανε τους : Κώσ. Γρηγοράκη, Κων. Διαμαντόπουλο, Αθ. Ζούμα, Αριστ. Ζούμα, Χαρ. Κανούρη, Κώσ. Κόκκορη, Χρ. Κόκκορη, Αρ. Κολοβό, Νικ. Κούστα, Δημ. Κουτσόβολο, Αδ. Κωστόγιαννο, Κων. Μαρτέκα, Κώσ. Μαρτέκα, Κων. Μπαλή, Ιωάν. Μπραούνο, Κώσ. Μπραούνο, Βασ. Σανιδά, Κων. Σανιδά, Γεώρ. Τσαμαδιά, Ιωάν. Τσελέπη, Κων. Τσελέπη και Γεώρ. Τσιτσή. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Αυγούστου ταξίδεψαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 17 Αυγούστου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Κώστας Γρηγοράκης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Χρήστος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στο θείο του Κώστα Σιώκης.

·         Ο Κωνσταντίνος Διαμαντόπουλος ήταν 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Κωνσταντίνα. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Ρεγκούζας.

·         Ο Αθανάσιος Ζούμας ήταν 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Κολοβός.

·         Ο Αριστείδης Ζούμας ήταν 39 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Λάμπρο Σακοράφα.

·         Ο Χαράλαμπος Κανούρης ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 4 μαζί του, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Κρανιάς.

·         Ο Κώστας Κόκκορης ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Με 15 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Κωνσταντίνος Τσαλίκης.

·         Ο Χρήστος Κόκκορης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Προορισμός του (με 18 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, , όπου ήταν ο συμπατριώτης του Κωνσταντίνος Τσαλίκης.

·         Ο Αριστείδης Κολοβός ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Κολοβό.

·         Ο Νικόλαος Κούστας ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Τσάγαλος.

·         Ο Δημήτριος Κουτσόβολος ήταν 28 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Σάκο.

·         Ο Αδάμ Κωστόγιαννος ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Βήλος.

·         Ο Κωνσταντίνος Μαρτέκας ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Κρανιά.

·         Ο Κώστας Μαρτέκας ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Προορισμός του (με 24 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λάμπρος Σακοράφας.

·         Ο Κωνσταντίνος Μπαλής ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ελένη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο συγγενή του Δημήτριο Φέρο.

·         Ο Ιωάννης Μπραούνος ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Αναζητούσε δουλειά, με 24 $ μαζί του στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αριστείδης Τζαφέρης.

·         Ο Κώστας Μπραούνος ήταν 24 ετών, αδελφός του Ιωάννη. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Κι αυτός, με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αριστείδης Τζαφέρης.

·         Ο Βασίλειος Σανιδάς ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ηλίας Σεϊτός.

·         Ο Κωνσταντίνος Σανιδάς ήταν 19 ετών, αδελφός του Βασιλείου. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Κι αυτός, με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ηλίας Σεϊτός.

·         Ο Γεώργιος Τσαμαδιάς ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Γρηγορόπουλο.

·         Ο Ιωάννης Τσελέπης ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Βασίλειος. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, κοντά σε έναν ξάδερφό[22] του.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσελέπης ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του για δουλειά (με 33 $) ήταν η τοποθεσία Φρέιζερ Μιλς (Fraser Mills) της Βρετανικής Κολούμπια, κοντά στο θείο του Αριστείδη Τζέτο.

·         Ο Γεώργιος Τσιτσής ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Η μητέρα του λεγόταν Ανθούλα. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Παντελής Αυγέρος.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Πέτσα [23](Cef. Petsas). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Σεπτεμβρίου έφυγε με το πλοίο “Pannonia” και στις 19 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί τους στην πόλη Σεμπόιγκαν (Sheboygan) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασ. Μαμαλούγκας.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

    Η έκτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από 10μελή ομάδα, με τους: Δημ. Ακρίδα, Γεώρ. Δρόσο, Δημ. Δρόσο, Ιωάν. Καπνιά, Κων. Κόντο, Ιωάν. Κοτρώνη, Κώσ. Μεγαδρόσο, Δημ. Σιώκη, Κων. Τρίφτη και Γεώρ. Φασίτσα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Σεπτεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο  “Themistocles” και στις 13 Οκτωβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Δημήτριος Ακρίδας ήταν 25 ετών. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Γιαννούλα. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σακοράφας.

·         Ο Γεώργιος Δρόσος ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Πανωραία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο θείο του Κώστα Φέρο.

·         Ο Δημήτριος Δρόσος ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Χρυσούλα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Έβερετ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο θείος του Κώστας Φέρος.

·         Ο Ιωάννης Καπνιάς ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Λάμπρο Σακοράφα.

·         Ο Κωνσταντίνος Κόντος ήταν 24 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στην Αρτοτίνα δήλωσε τον αδερφό του Ιωάννη. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Φασίσας.

·         Ο Ιωάννης Κοτρώνης ήταν 19 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Αθανασία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Σακοράφας.

·         Ο Κώστας Μεγαδρόσος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην Άκρον (Akron) του Οχάιο, κοντά στον ξάδερφό του Λάμπρο Σακοράφα.

·         Ο Δημήτριος Σιώκης ήταν 18 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Ασήμω. Αναζητούσε δουλειά, με 21 $ μαζί του, στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, κοντά στον πατέρα του Κωνσταντίνο Σιώκη.

·         Ο Κωνσταντίνος Τρίφτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, όπου ήταν ο θείος του Κωνσταντίνος Σιώκης.

·         Ο Γεώργιος Φασίτσας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός του (με 21 $) για δουλειά ήταν η πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Φασίτσας.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Δημήτριο Γρηγορόπουλο. Στις 30 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας πήρε το πλοίο “Argentina”  και στις 18 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Μπιλ Σανιδάς.

 

Ατμόπλοιο “Argentina”

(viii)   Μείωση μεταναστών στο 1913

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερα ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 11 άνθρωποι της Αρτοτίνας. Συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1913 έγινε από δύο άτομα, τους : Αριστ. Κουτσάγγελο και Κώσ. Μπάτσο. Στις 14 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και την 1η Μαΐου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ότι :

·         Ο Αριστομένης Κουτσάγγελος ήταν 17 ετών. Η μητέρα το λεγόταν Αγγελική. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Μιννεάπολη της Μινεσότα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Σπύρος Καραΐνος.

·         Ο Κώστας Μπάτσος ήταν 46 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αικατερίνη. Με 50 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν ένας φίλος[24] του.

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1913 έγινε από δύο άτομα. Ήταν οι: Ευθ. Γρηγορόπουλος και Γεώρ. Τσιώτας. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 23 Οκτωβρίου, έφυγαν με το πλοίο “Themistocles” και στις 11 Νοεμβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Τα περιορισμένα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Ευθύμιος Γρηγορόπουλος  ήταν 17 ετών. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

·         Ο Γεώργιος Τσιώτας ήταν 45 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1913 αριθμούσε πέντε άτομα. Όλοι ήταν μέλη της οικογενείας Κωνσταντίνου Ματσίκα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο, μέχρι το λιμάνι της Τεργέστης (Trieste) που τότε ανήκε στην Αυστροουγγαρία. Στις 24 Νοεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 8 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Περισσότερα στοιχεία αντλούμε από το αρχειακό υλικό, που μας γνωρίζει ότι:

·         Ο Κωνσταντίνος Ματσίκας ήταν 49 ετών και παντρεμένος. Στην Αρτοτίνα δήλωσε ότι δεν έχει κανένα (none) συγγενή. Μαζί με τις 4 κόρες του και 70 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν και η σύζυγός του Γεωργία. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κων/νος Ματσίκας την περίοδο 1900-1910 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο. Η γυναίκα του Γεωργία είχε έρθει στην Αμερική το 1909, μαζί με τις κόρες της (Ερμιόνη και Ξένη).

·         Η Ερμιόνη Ματσίκα ήταν 15 ετών.

·         Η Χαρίκλεια Ματσίκα ήταν 12 ετών. Επάγγελμα “οικιακά”.

·         Η Σοφία Ματσίκα ήταν 21 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”.

·         Η Σταυρούλα Ματσίκα ήταν μωρό 11 μηνών.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1913 έγινε από δύο άτομα (αδέρφια), τους Δημ. και Τάσ. Παλασκόνη. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 3 Δεκεμβρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Venezia” και στις 18 Δεκεμβρίου αντίκρισαν το λιμάνι της Νέα Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Δημήτριος Παλασκόνης ήταν 34 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Ελένη. Με 28 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνσταντίνος Παλασκόνης. Για το Δημήτριο Παλασκόνη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοήρθε την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Ο Τάσσος (Tassile) Παλασκόνης ήταν 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ στην τσέπη, στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, όπου είχε έναν ξάδερφό[25] του.

(ix) Νέα αύξηση μεταναστών στο 1914

   Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, όπου συμμετείχαν και έλληνες μετανάστες που γύρισαν το 1912 από την Αμερική, ακολούθησε η αποστράτευση. Κάποιοι τότε αποφάσισαν να ξαναφύγουν. Παράλληλα υπήρξαν και νέοι μετανάστες.

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν επτά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 22 άτομα της Αρτοτίνας. Αναλυτικά :

   Η πρώτη ομαδική άφιξη στο 1914 αριθμούσε 9 άτομα και περιλάμβανε τους: Αριστ. Γκίκα, Γεώργ. Ζάβαλη, Ιωάν. Καπνιά, Αριστ. Κούστα, Κων. Μαμαλούγκα, Παν. Παλασκόνη, Δημ. Παπαδημητρίου, Θεόδ. Φασίτσα και Κων. Φλέγγα. Στις 17 Δεκεμβρίου 1913, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Themistocles” και στις9 Ιανουαρίου 1914 αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Αριστοτέλης Γκίκας ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 35 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Γεώργιος Τσιπούνης[26].

·         Ο Γεώργιος Ζάβαλης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Μιλτιάδης. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην τοποθεσία Τράβελ (Travel) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Βασίλειο Ζαβαλή.

·         Ο Ιωάννης Καπνιάς ήταν 43 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 42 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασίλειος Παπαϊωάννου.

·         Ο Αριστείδης Κούστας ήταν 17 ετών. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Αρετή. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Βασίλειος Παπαϊωάννου.

·         Ο Κωνσταντίνος Μαμαλούγκας ήταν 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του (brother-in-law) Κώστας Ρεγκούζας.

·         Ο Παναγιώτης Παλασκόνης ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Σοφία. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, κοντά στο συμπατριώτη του Περικλή Τσούμα.

·         Ο Δημήτριος Παπαδημητρίου ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο ομώνυμος ξάδερφός του Δημήτριος Παπαδημητρίου.

·         Ο Θεόδωρος Φασίτσας ήταν 16 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος.

·         Ο Κωνσταντίνος Φλέγγας ήταν 17 ετών. Ο πατέρας λεγόταν Παναγιώτης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Φλέγγα.

   Η πρώτη μεμονωμένη άφιξη στο 1914 έγινε από τον Απόστολο Πυλαρινό. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 6 Μαρτίου αναχώρησε με το πλοίο “Carpathia” και στις 22 Μαρτίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 26 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Χρήστος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Μαντζαβός.

   Η δεύτερη ομαδική άφιξη στο 1914 έγινε αριθμούσε έξη άτομα, τους Αριστ. Γαϊτάνο, Ιωάν. Γαϊτάνο, Αριστ. Μαρτέκα, Κων. Μαχαίρα, Σταμ. Ρεγκούζα και Κων. Τζελέπη. Από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Saxonia” και στις 14 Απριλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Αριστείδης Γαϊτάνος ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του, στην πατρίδα λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Γαϊτάνο.

·         Ο Ιωάννης Γαϊτάνος ήταν 18 ετών, γιος του Αριστείδη. Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του (με 25 $0 για δουλειά ήταν η πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν ο θείος του Κωνστ. Γαϊτάνος.

·         Ο Αριστείδης Μαρτέκας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ γα τα πρώτα τυ έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μπίνγκαμ Κάνυον της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνσταντίνος Μαρτέκας.

·         Ο Κωνσταντίνος Μαχαίρας ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αρχόντω. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο κουνιάδος του (brother-in-law) Σπύρος Γαϊτάνος.

·         Ο Σταμάτης Ρεγκούζας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αδάμ. Με 23 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Μιννεάπολη της Μινεσότα, κοντά στον ξάδερφό του Βασίλειο Κουτσάγγελο[27].

·         Ο Κωνσταντίνος Τζελέπης ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε της Βιρτζίνια, όπου ήταν ένας ξάδερφός[28] του.

 

Πλοίο Saxonia (Photo: Alex Duncan)

   Η δεύτερη μεμονωμένη άφιξη στο 1914 έγινε από τον Κωνσταντίνο Σάκο. Από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 30 $ μαζί του στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Σιώκης.

   Η τρίτη ομαδική άφιξη στο 1914 έγινε από 2 άτομα, τους : Αριστ. Τζέτο και Σπ. Τσαμαδιά. Στις 30 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Ultonia” και στις 21 Ιουλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Αριστείδης Τζέτος (Ntzetos) ήταν 25 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στηνν Αρτοτίνα δήλωσε τον αδερφό του Ιωάννη. Με 35 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην τοποθεσία Φρέιζερ Μιλς (Fraser Mills) της Βρετανικής Κολούμπια, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Λαπέρας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Αριστείδης Τζέτος την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Ο Σπύρος Τσαμαδιάς ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με20 $) ήταν η τοποθεσία Φρέιζερ Μιλς (Fraser Mills) της Βρετανικής Κολούμπια, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Παπαβασιλείου.

   Η τέταρτη ομαδική άφιξη στο 1914 έγινε από δύο άτομα (αδέρφια), τους Κων. Λουκόπουλο και Χαρ. Λουκόπουλο. Στις 10 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησαν με το πλοίο “Saxonia” και στις 25 Ιουλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία για τους μετανάστες αυτούς μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος ήταν 28 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ευφροσύνη. Με 45 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Δρόσος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος στην περίοδο 1909-1912

·         Ο Χαρίλαος Λουκόπουλος ήταν 26 ετών, αδελφός του προηγουμένου. Κι αυτός, με 45 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Δρόσος. Για το Χαρίλαο Λουκόπουλο ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε πρωτοπάει την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

(x)  Μείωση μεταναστών στο 1915

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα της Αρτοτίνας. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από το Γεώργιο Μαχαίρα. Στις 21 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Athinai” και στις 10 Μαΐου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίkα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Μαχαίρα.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από τον Κωνσταντίνο Ακρίδα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 29 Μαΐου έφυγε με το πλοίο “Themistocles” και στις 29 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Η μητέρα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Γιαννούλα. Με 500 $ μαζί του πήγαινε για αναζήτηση ανάλογης εργασίας στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Πρωτοπαπάς. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στην Αμερική ο Κων/νος Ακρίδας, την περίοδο 1904-1915 και εργάστηκε στο Ελ Πάσο του Τέξας.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1915 έγινε από πενταμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους: Παν. Αυγέρο, Κων. Κουλό, Ιωάν. Σακοράφα, Ιωάν. Σάκο και Κων. Σιώκη. Στις 2 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο πλοίο “Athinai” και στις 7 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υπάρχον υλικό του αρχείου γνωρίζουμε ότι:

·         Ο Παντελής Αυγέρος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Κρανιάς. Για τον Παντελή Αυγέρο ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Την προηγούμενη φορά πήγε την περίοδο 1910-1912 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Κωνσταντίνος Κουλός ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Αθηνά. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στο Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Ζαρονίκο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κωνστ. Κουλός την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

·         Ο Ιωάννης Σακοράφας (Sacoroufas) ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Αθηνά. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Λάμπρο Σακοράφα.

·         Ο Ιωάννης Σάκος ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Προορισμός του (με 37 $) για δουλειά ήταν το Σικάγο, όπου είχε τον ξάδερφό του Αθανάσιο Σάκο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ιωάννης Σάκος την περίοδο 1909-1912 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

·         Ο Κωνσταντίνος Σιώκης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ασήμω. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Παλασκόνης. Για τον Κωνστ. Σιώκη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον ξαναπήγε την περίοδο 1912-1914 και εργάστηκε στην πόλη Ντάντε (Dante) της Βιρτζίνια.

(xi)  Λιγότεροι μετανάστες στο 1916

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν μόνο 3  μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 5 άτομα της Αρτοτίνας. Πιο αναλυτικά έχουμε :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916 έγινε από τον Κωνσταντίνο Φέρο. Στις 5 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Ioannina” και στις 29 Μαΐου αντίκρισε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 45 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Σοφία. Αναζητούσε δουλειά, με 32 $ μαζί του, στη Νέα Υόιρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Καραγιάννης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κων/νος Φέρος τηνς περίοδο 1911-1915 και εργάστηκε στην πόλη Σποκέιν (Spokane) της πολιτείας Ουάσινγκτον.

 

Πλοίο “Ioannina”

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1916 έγινε από 2 άτομα, τους Αθαν. Γκίκα και Δημ. Παπέλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 20 Νοεμβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Themistocles” και στις 13 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Αθανάσιος Γκίκας ήταν 45 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γιαννούλα. Αναζητούσε δουλειά, με 50 $ μαζί του, στην πόλη Μπάρμπερτον του Οχάιο, όπου ήταν ο ανεψιός του Ιωάννης Φλέγγας.

·         Ο Δημήτριος Παπέλης ήταν 18 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξυλουργός (carpenter). Ο πατέρας του στην Αρτοτίνα λεγόταν Χαράλαμπος. Με 50 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Φλέγγας.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1916 έγινε από 2 άτομα, τους Νικ. Αγγελάκη και Αντ. Πυλαρινό. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου στις 29 Νοεμβρίου ανέβηκαν στο πλοίο “Giuseppe Verdi” και στις 16 Δεκεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι:

·         Ο Νικόλαος Αγγελάκης ήταν 11 ετών. Γράφτηκε ως ανεπάγγελτος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Δημήτριος. Προορισμός του (με 25 $) ήταν το Λάντλοου (Ludlow) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο αδερφός του Αλέξανδρος Αγγελάκης.

·         Ο Αντώνιος Πυλαρινός ήταν 17 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Βασίλω. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Λάντλοου της Πενσυλβάνια, κοντά στο θείο του Κώστα Ματσίκα.

(xii)    Ελάχιστες αναχωρήσεις στα έτη 1920 και 1921

   Στη διάρκεια του 1920 έγιναν τρία ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα της Αρτοτίνας.

   Στη διάρκεια του 1921 έγινε μόνον 1 ταξίδι από μεμονωμένο άτομο.

  Πιο συγκεκριμένα λοιπόν :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από τους Κων. Μπάτσο και Βασ. Παπέλη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 29 Μαρτίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Belvedere” και στις 27 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Από το υλικό του αρχείου αντλούμε επιπλέον στοιχεία γι’ αυτούς:

·         Ο Κωνσταντίνος Μπάτσος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 61 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ρεγκούσης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κωνστ. Μπάτσος την περίοδο 1913-1915 και εργάστηκε στην πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσινγκτον.

·         Ο Βασίλειος Παπέλης ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Ρεγκούσης. Για το Βασίλειο Παπέλη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1909-1914 και εργάστηκε στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

 

Πλοίο “Belvedere”  (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από το ζεύγος Παπέλη. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το αγγλικό λιμάνι του Σαουθάμπτον. Από εκεί, στις 19 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Kroonland” και στις 31 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον (ελλιπή) στοιχεία γι’ αυτούς μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Δημήτριος Παπέλης[29] ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του ήταν το Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Ήταν δεύτερο ταξίδι για το Δημήτριο Παπέλη, που είχε ξαναπάει τα 1916, πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Η Κάμελα (Kamela) Παπέλη ήταν 24 ετών και σύζυγος του Δημητρίου. Μαζί πήγαιναν στο Σαν Φρανσίσκο.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από 2 άτομα, τους Γεώρ. & Χρ. Πυλαρινό. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Αυγούστου ανέβηκαν στο πλοίο “Edellyn” και στις 7 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ακόμη ότι:

·         Ο Γεώργιος Πυλαρινός ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Χαρίκλεια. Αναζητούσε δουλειά, με 70 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Κωνσταντίνο Πυλαρινό. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στις ΗΠΑ ο Γεώργιος Πυλαρινός την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στη νέα Υόρκη.

·         Ο Χρήστος Πυλαρινός ήταν 16 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (pupil). Η μητέρα του  λεγόταν Χαρίκλεια. Μαζί με τον πατέρα του Γεώργιο, πήγαινε στη Νέα Υόρκη.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1921 έγινε από τον Ιωάννη Κατσούλη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 28 Ιανουαρίου 1921 ταξίδεψε με το πλοίο “Themistocles” και στις 20 Φεβρουαρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην Αρτοτίνα λεγόταν Γαρυφαλλιά. Προορισμός του (με 65 $) για δουλειά  ήταν η πόλη Πουκίπσι (Poughkeepsie) της πολιτείας Νέας Υόρκης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Θεοδωρόπουλος. Ο Ιωάννης Κατσούλης είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στην πόλη Μέμφις του Τενεσί.

(i)    Μεταναστευτικός επίλογος στο 1927

   Δόθηκε στη διάρκεια του έτους 1927, που έγιναν 2 μεμονωμένα μεταναστευτικά ταξίδια προς την Αμερική. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1927 έγινε από το Βασίλειο Μαμαλούγκα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 11 Αυγούστου ανέβηκε στο πλοίο “Edison” και στις 29 Αυγούστου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Στην Αρτοτίνα ήταν ο πατέρας του Γεώργιος. Με 500 $ μαζί του, πήγαινε στην πόλη Μπάρμπερτον (Barberton) του Οχάιο, όπου ήταν η η οικογένειά του. Για το Βασίλειο Μαμαλούγκα αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε έρθει πάλι την περίοδο 1916-1927 και εργάστηκε πάλι στην ίδια πόλη.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1927 έγινε από τον Κωνσταντίνο Ακρίδα. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι του Χερβούργου. Από εκεί, στις 19 Οκτωβρίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Olympic” και στις 25 Οκτωβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 51 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν εστιάτωρ (restaurant keeper). Ως πλησιέστερο συγγενή του στην Αρτοτίνα δήλωσε τον αδελφό του Α. Ακρίδα. Με 500 $ στην τσέπη, πήγαινε στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, όπου ήταν η δουλειά του (“business 103 South Los Angeles st. Los Angeles Cal.”). Για τον Κωνσταντίνο Ακρίδα, αυτό ήταν το τρίτο ταξίδι στην Αμερική. Είχε πρωτοπάει το 1904, αλλά ξαναπήγε το 1915, όπου εργάστηκε στην πόλη Ελ Πάσα. Συνολικά είχε εργαστεί 21 χρόνια, στην περίοδο 1904-1927.

Πλοίο “Olympic”

---

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από τη Δεσφίνα Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1925)”. Ανέκδοτη εργασία από το Νοέμβριο 2019. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Νοε. 2019.

8.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

9.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

10.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

11.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

12.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

13.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

14.  Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 176 ονομάτων μεταναστών από την  Αρτοτίνα, βρέθηκαν 23 αναλφάβητοι (ποσοστό 13 %)!

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Το όνομά του είναι κακογραμμένο. Πιθανά είναι Κουλουδάκης.

[5] Πολύ πιθανά ήταν από τη Δεσφίνα. Έκανε κι άλλο ταξίδι στην Αμερική το 1920, σε ηλικία 35 ετών.

[6] Ήταν καινούργιο πλοίο και το ίδιο έτος (1907) είχε μόλις παραληφθεί από ναυπηγείο στη Σκωτία.

[7] Είχε πάει στην Αμερική το 1906 (στο πρώτο ταξίδι του). Ήταν τότε 24 ετών. Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη. Έμεινε και εργάστηκε 6 χρόνια. Το 1912 επέστρεψε. Ακολούθησε δεύτερο ταξίδι.

[8] Από τη Σέλιανη (Μάρμαρα) Φθιώτιδος. Πήγε  στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 22 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Αρχικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[9] Από το χωριό Πλέσσα Δωρίδος. Πήγα στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 22 ετών. Προορισμός του (αρχικός) για δουλειά ήταν το Μάντισον (Madison) του Ιλινόις.

[10] Γράφεται με επιφύλαξη, στο ερώτημα αν προέρχεται από την Αρτοτίνα. Πάντως υπήρξε ο Κώστας Τσάγαλης, μετανάστης του 1911, από την Αρτοτίνα στις ΗΠΑ.

[11] Ο αρχικός τόπος προορισμού ήταν : Va. Richmond. Τον άλλαξε μετά στον τελικό έλεγχο.

[12] ό. π.

[13] Ο  αρχικός τόπος προορισμού ήταν : Va. Dante. Τον άλλαξε μετά στον τελικό έλεγχο.

[14] Πήγε για πρώτη φορά στην Αμερική το 1909, σε ηλικία 25 ετών. Εργάστηκε κυρίως στην πόλη Άκρον του Οχάιο. Έμεινε 5 χρόνια και το 1914 επέστρεψε. Έκανε και δεύτερο ταξίδι.

[15] Στο χειρόγραφο του αρχείου, το επώνυμο αυτό είναι δυσανάγνωστο. Με επιφύλαξη από τον γράφοντα, αποδόθηκε έτσι. Δεν είμαι βέβαιος ότι είναι το σωστό.

[16] Στο PASSENGER RECORD του αμερικανικού αρχείου Ellis Island, έχει γραφεί ηλικία 20 ετών, ενώ στο χειρόγραφο SHIP MANIFEST είναι γραμμένο 25 ετών. Το σωστό είναι το δεύτερο.

[17] ό.π. Συγκεκριμένα, έχουν γραφεί διαφορετικές ηλικίες 35 ετών και 36 ετών. Το σωστό είναι το δεύτερο.

[18] Το επώνυμο Σάρκος προέρχεται από τη Δεσφίνα.

[19] Έκανε Γενικό εμπόριο (General merchandise).

[20] Από το Ξεροπήγαδο Ναυπακτίας. Πήγε στην Αμερική τον Απρίλιο ρου 1912, σε ηλικία 20 ετών και αναλφάβητος. Αρχικός προορισμός του ήταν η πόλη Πάσκο (Pasco) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Βασίλειο Τσέλιο.

[21] Πήγε στην Αμερική για πρώτη φορά το 1906, σε ηλικία 27 ετών, με προορισμό την πόλη Άκρον του Οχάιο. Εργάστηκε μέχρι το 1912 και επέστρεψε. Το 1913 ξαναπήγε.

[22] Είναι δυσανάγνωστο το όνομα, στο χειρόγραφο.

[23] Στο χειρόγραφο διαβάζουμε “Cef, Petsas”. Κάτω από το όνομα συμπληρώθηκε το “Constantinos”.

[24] Το όνομα είναι δυσανάγνωστο.

[25] ό. π.

[26] Έχει γραφεί ως Παπατσιπούνης.

[27] Πήγε στην Αμερική το 1913, σε ηλικία 31 ετών. Πιθανά στο Πάτερσον του Νιου Τζέρσεϋ. Το 1920, σε ηλικία 38 ετών και παντρεμένος,  ο Βασίλειος Κουτσάγγελος (Koutsagelos) έκανε και δεύτερο ταξίδι, με προορισμό το Νάσβιλ του Τενεσί.

[28] Δυσανάγνωστο όνομα.

[29] Φέρει σφραγίδα που γράφει : NON IMMIGRANT ALIEN.