Από τη Σπερχειάδα (Αγά) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1924)

Προλεγόμενα

   Μέχρι το 1904 την έλεγαν Αγά. Από το όνομα του ποταμού μετονομάστηκε σε Σπερχειάδα. Χτισμένη στους πρόποδες του όρους Γουλινά (είναι παραβούνι της Οίτης) η Σπερχειάδα είναι κέντρο της Ν-Δ ορεινής Φθιώτιδας, με σημαντική ιστορία.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τον Αγά ή τη Σπερχειάδα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και η εργασία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2017.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 40 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια). Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη κωμόπολη ή πόλη (π.χ. Σπερχειάδα ή Λαμία) της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της ιστορικής κωμόπολης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Η Σπερχειάδα (πανοραμική φωτογραφία).

Ελήφθη από braininfo.wordpress.com (26-6-2008)

Διοικητικές μεταβολές

Από τον Αγά στη Σπερχειάδα και τελικά στο Δήμο Μακρακώμης

   Από τις 20 Απριλίου 1835 έχουμε τη σύσταση του δήμου Σπερχειάδος, του νομού Φωκίδοα και Λοκρίδος. Έδρα του δήμου ήταν ο οικισμός Παλαιόβραχον. Στο δήμο προσαρτήθηκαν οι οικισμοί: Αγά, Κάρνα, Μαστάνι, Χαλίλη, Μπρούφλιανη, Γυφτοχώρι, Γόριανη, Καλλιγά, Κουφόδενδρα, Κλωνίον, Φτέρη, Καμπιά, Γαύρος, Κιλυμόδι, Λευκάδες, Άγιος Ιωάννης και Κουκιά.

    Από τις 8 Δεκεμβρίου 1845 ο οικισμός Πουγκάκια αποσπάστηκε από του δήμο Σπερχειάδος και προσαρτήθηκε στο δήμο Τυμφρηστού. Παράλληλα καταργήθηκαν οι οικισμοί : Κάρνα, Μαστάνι, Γαύρος, Κιλυμόδι, Λευκάδες, Άγιος Ιωάννης και Κουκιά.

    Η αρχική σφραγίδα του Δήμου ήταν κυκλική και είχε ως έμβλημα το βασιλικό θυρεό. Με το Β.Δ. της 11-10-1870 (ΦΕΚ 43/1870) επελέγη ως έμβλημα «νύμφη φέρουσα εν τη δεξιά υδρία».

   Από τις 20 Νοεμβρίου 1878 η έδρα του δήμου μεταφέρθηκε από τον οικισμό Παλαιόβραχον στον οικισμό Αγά. Παράλληλα καταργήθηκε ο οικισμός Καλλιγά.

   Από τις 25 Ιουλίου ο οικισμός Μούστροβον προσαρτήθηκε στο δήμο Σπερχειάδος. Όμως στις 17 Ιουνίου 1897 ο ίδιος οικισμός (Μούστροβον) αποσπάστηκε από το δήμο Σπερχειάδος και προσαρτήθηκε στο δήμο Ομιλαίων. Από τις 8 Ιουλίου 1899, ο δήμος Σπερχειάδος υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος.

   Από τις 21 Ιουλίου 1904, ο οικισμός Αγά του δήμου μετονομάστηκε και έγινε Σπερχειάς. Το 1909 πάλι υπάγεται στο νομό Φθιωτιδοφωκίδος.

   Από τις 31 Αυγούστου 1912 ο οικισμός Σπερχειάς αποσπάστηκε από τον ομώνυμο δήμο (που καταργήθηκε) και ορίστηκε ως έδρα της κοινότητος Σπερχειάδος. Σ’ αυτήν προσαρτήθηκαν και οι οικισμοί Γόριανη[1] και Κουφόδενδρα.

    Από τις 31 Μαρτίου 1943 η κοινότητα Σπερχειάδος υπάγεται πλέον στο νομό Φθιώτιδος (πριν ανήκε στο νομό Φθιωτιδοφωκίδος). Το 1951 καταργήθηκε ο οικισμός Κουφόδενδρα. Το 1961 καταργήθηκε ο οικισμός Γόριανη.

   Από τις 29 Δεκεμβρίου 1989 (ΦΕΚ 251Α) η κοινότητα αναγνωρίστηκε (αναβαθμίστηκε) σε δήμο Σπερχειάδος.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (με το σχέδιο Καποδίστριας), στο δήμο προσαρτήθηκαν οι οικισμοί : Δίλοφον, Άγιος Σώστης, Ανατολή, Αργύρια, Κουτσούφλιανη, Γαρδίκι, Άνω Καλλιθέα, Κάτω Καλλιθέα, Άνω Καμπιά, Κάτω Καμπιά, Χάνια Καμπιών, Κανάλια, Κάτω Κανάλια, Τριφύλλια, Κλωνίον, Ανοίγματα, Κυριακοχώρι, Λευκάς, Μάρμαρα, Μεσοποταμία, Νικολίτσι, Παλαιοβράχα, Παλαιοχώριον Τυμρηφτού, Πίτσιον Πλάτανος, Βλάχικος, Πουγκάκια, Νεοχώριον, Μαστοραίικα, Κέδρα, Φτέρη, Άνω Φτέρη και Περιβόλιον.

   Από τις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο Καλλικράτης) ο δήμος Σπερχειάδος καταργήθηκε. Δημιουργήθηκε ο καλλικρατικός δήμος, που ονομάστηκε δήμος Μακρακώμης. Η Σπερχειάδα, κτισμένη στους πρόποδες του όρους Γουλινά (παραβούνι της Οίτης), είναι η έδρα του Δήμου Μακρακώμης.

   Σ’ αυτόν προσαρτήθηκαν και οι οικισμοί : Ανοίγματα, Άνω Φτέρη, Κάτω Καμπιά, Νεοχώριον, Ανατολή, Άνω Καμπιά, Άνω Καλλιθέα, Άγιος Σώστης, Κυριακοχώρι, Κέδρα, Κάτω Κανάλια, Μαστοραίικα, Τριφύλλις, Κουτσούφλιανη, Χάνια, Χάνια Καμπιών,  Δίλοφον, Βλάχικος, Γαρδίκι, Κλωνίον, Σπερχειάς, Πουγκάκια, Πίτσιον, Παλαιοχώριον Τυμφρηστού, Παλαιοβράχα, Νικολίτσιον, Κάτω Καλιθέα, Πλάτανος, Αργύρια, Μεσοποταμία, Κανάλια, Κολοκυθιά, Φτέρη, Λευκάς και Μάρμαρα.

   Ο πληθυσμός της Σπερχειάδας είναι 2.691 κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή 2011.

 

Παλαιό κτίριο του Γυμνασίου Σπερχειάδας (1925). Η φωτογραφία ελήφθη από την ιστοσελίδα http://www.bkanellos.com

1.    Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[2]

   Από τους 114 μετανάστες που εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (41) έφυγαν το 1907 (ποσοστό 36%). Συνολικά έγιναν 40 μεταναστευτικά ταξίδια. Βρέθηκαν 8 μετανάστες που έκαναν διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 10 % του πληθυσμού, που υπερβαίνει τον πανελλήνιο μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (είναι 8 %). Η περιοχή είχε ικανή αυτονομία αγαθών με αναπτυγμένες καλλιέργειες (π.χ. καπνών, δημητριακών, κηπευτικών, κ.ά.) και το σχετικά καλό επίπεδο[3] ζωής των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν άνδρες (με εξαίρεση 4 γυναίκες). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών, με 61 μετανάστες. Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών της Σπερχειάδας δίνονται στον πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν : Δημήτριος Βούλγαρης, ετών 10 (πήγε το 1914), Γεώργιος Β. Χανής, ετών 14 (πήγε το 1914), Κώστας Δ. Παπαδημητρίου, ετών 17 (πήγε το 1910) και Αλεξάνδρα Δ. Παπαδημητρίου, ετών 17 (πήγε το 1912).

   Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν : Ιωάννης Παπαγεωργίου, ετών 46 (πήγε το 1906.), Βασίλειος Μπαχιούρας, ετών 43 (πήγε το 1914), Νικόλαος Παρίσης (ή Νικ Πάρις), ετών 43, (πήγε το 1924, στο β’ ταξίδι) και Κώστας Λιάκος, ετών 41 (πήγε το 1911).

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 25 έτη!

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Σπερχειάδας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 114 μετανάστες οι 79 ήταν άγαμοι (ποσοστό 69 %) και οι υπόλοιποι 35 ήταν έγγαμοι .

   Από τις οικογένειες της Σπερχειάδας, τα αριθμητικά περισσότερα ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : 

   Συνολικά έγιναν 40 ταξίδια που διακίνησαν τους 114 μετανάστες της Σπερχειάδας. Οι περισσότεροι μετανάστες (56) προτίμησαν το λιμάνι του Πειραιά, ενώ από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 48 (βλ. πίνακα 4). Άλλοι 7 μετανάστες αναχώρησαν από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, ενώ 3 μετανάστες έφυγαν από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία, πλην του κόστους στο εισιτήριο. Περισσότερα και σχετικά πιο γρήγορα ήταν  τα ξένα πλοία. Οι περισσότεροι μετανάστες προτίμησαν ιταλικά πλοία, όπως “Massilia”, “Sicilian Prince”, “Citta di Napoli”, αλλά υπήρχαν και ελληνικά πλοία όπως “Πατρίς”, “Αθήναι”, “Ιωάννινα”, “Μακεδονία”, που αναχώρησαν κυρίως από το λιμάνι του Πειραιά.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Σπερχειάδας (18), σε ένα ταξίδι, έφυγαν το 1907 με το πλοίο “Massilia” από το λιμάνι της Πάτρας. Με το πλοίο “Atlanta” πάλι από το λιμάνι της Πάτρας, το 1909, σε ένα ταξίδι έφυγαν 10 μετανάστες.

    Με το ελληνόκτητο πλοίο “Ioannina”, σε ένα ταξίδι, έφυγαν από το λιμάνι του Πειραιά 7 μετανάστες. Με το πλοίο “Patris” ταξίδεψαν οι περισσότεροι - συνολικά 21 - μετανάστες από το λιμάνι του Πειραιά. Με το πλοίο “Macedonia” από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν το 1909 σε ένα ταξίδι 16 μετανάστες! Από το ίδιο λιμάνι (Πειραιά) το 1910 σε ένα ταξίδι έφυγαν 10 μετανάστες. Επίσης από το λιμάνι του Πειραιά, με το πλοίο “Ioannina”, το 1914, έφυγαν σε ένα ταξίδι 7 μετανάστες.   Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 5.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες της Σπερχειάδας φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησαν οι πολιτείες της Νέας Υόρκης, του Ιλινόις, Γιούτα και Μασαχουσέτη. Ακολούθησαν η Πενσυλβάνια, Ουάσινγτον, Καλιφόρνια και Βιρτζίνια. Πιο συγκεκριμένα οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΟΛΙΤΕΙΑ                     ΤΟΠΟΙ

Νέα Υόρκη (N.Y.)          New York (32)

Ιλινόις (Ill.)                  Chicago (4), Plano (2)

Γιούτα (Utah)                Castle Gate (14), Salt Lake City (2), Scoffield (1), Sunnyside (1)

Μασαχουσέτη (Mass.)    Milford (9), Boston (7)

Πενσυλβάνια (Pa.)        Pittsburg (3, Ambridge (2), Vandergrift (1)

Ουάσινγκτον (Wash.)    Tacoma (2), Seattle (2)

Καλιφόρνια (Cal.)         Vallejo (2), Ventura (1), Willow (1)

Βιρτζίνια (Va.)              Danville (4)

Αϊόβα (Iowa)                Davenport (3)

Νεμπράσκα (Neb.)        Columbus (2)

Αϊντάχο (Idaho)            Pocatello (1)

2.Διπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 8 άτομα που έκαναν διπλό ή τριπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Δημήτριος Παπαδημητρίου :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-11 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Γεώργιος Χανής :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-09 στην πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στο Σικάγο.

3.    Βασίλειος Μπαχιούρας  :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-08 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

4.    Βασίλειος Χανής  :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-13 στο Κολόμπους της Νεμπράσκα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

5.    Δημήτριος Μπίκας  :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Σικάγο. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

6.    Γρηγόριος Τριανταφύλλου :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στη Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στο Σκόφιλντ της Γιούτα.

7.    Ευθύμιος Μπάμπαλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-11 στην πόλη Βάντεργκριφτ της Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1917 πάλι στον ίδιο προορισμό.

8.    Νικόλαος Παρίσης (ή Νικ Πάρις) :  Το α’  ταξίδι δεν είναι γνωστό πότε έγινε. Το β’ ταξίδι έγινε το 1924 στο Βαλέχο της Καλιφόρνια.

3.Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών της Σπερχειάδας

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Σπερχειάδας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[4]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Σπερχειάδας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 α/α         Ονοματεπώνυμο           χρ. άφιξης    ηλικία  έγγαμος  Πλοίο που ταξίδεψε  Λιμάνι αναχ.

1        Αναστασίου Γεώργιος         24-11-1909     24         όχι        Oceania                 Πάτρα

2        Αναστασόπουλος Νικ.         3-8-1912        23         όχι        Pannonia               Πάτρα

3        Βάρσος Χρόνης                 28-11-1910     25         όχι        Martha Washington  Πάτρα

4        Βελής Ιωάννης                  25-3-1909       19         όχι        Atlanta                  Πάτρα

5        Βούλγαρη Χαρίκλεια          18-3-1914       28         ναι        Ioannina                Πειραιεύς

6        Βούλγαρης Βασίλειος         1-10-1907       26         ναι        Massilia                 Πάτρα

7        Βούλγαρης Δημήτριος        18-3-1914       10         όχι        Ioannina                Πειραιεύς

8        Γαρουφαλής Γεώργιος       1-10-1907       20         όχι        Massilia                 Πάτρα

9        Γαρουφαλής Ηλίας             4-12-1906       20         όχι        Citta di Napoli        Νάπολη

10      Γκαβαλίνης Αθανάσιος        1-10-1907       27         ναι        Massilia                 Πάτρα

11      Γκαβαλίνης Αριστείδης       28-4-1910       27         ναι        Patris                    Πειραιεύς

12      Γκιόκας Χρήστος               1-10-1907       38         ναι        Massilia                 Πάτρα

13      Γκούβας Ιωάννης               7-10-1907       40         ναι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

14      Δασκαλόπουλος Αλέξ.        28-4-1910       27         όχι        Patris                    Πειραιεύς

15      Δασκαλόπουλος Δημήτρ.    7-10-1907       28         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

16      Δίριγας Νικόλαος               19-4-1907       38         ναι        Gallia                    Πειραιεύς

17      Ευσταθίου Αθανάσιος         20-4-1912       24         ναι        Macedonia             Πειραιεύς

18      Ζαχαρής Βασίλειος             25-3-1909       25         όχι        Atlanta                  Πάτρα

19      Θεοδώρου Ηλίας               27-8-1907       24         όχι        Italia                     Νάπολη

20      Θεοχάρης Αλέξιος              7-10-1907       27         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

21      Ιγγλέσης Στυλιανός            18-10-1907     20         όχι        Laura                    Πάτρα

22      Καλαντζής Απόστολος         25-3-1909       25         ναι        Atlanta                  Πάτρα

23      Κανόπουλος Νικόλαος        27-9-1912       20         όχι        Macedonia             Πειραιεύς

24      Καραγιαννόπουλος Αθαν.    25-3-1909       21         όχι        Atlanta                  Πάτρα

25      Καραγιαννόπουλος Δημ.     1-10-1907       24         όχι        Massilia                 Πάτρα

26      Καραγιαννόπουλος Κων.     1-10-1907       22         όχι        Massilia                 Πάτρα

27      Κίτσος Δημήτριος               10-5-1907       19         όχι        Saint Laurent         Χάβρη

28      Κολοκυθάς Νικόλαος         25-3-1909       19         όχι        Atlanta                  Πάτρα

29      Κολωνιώτης Ηλίας              14-3-1912       18         όχι        Patris                    Πειραιεύς

30      Κουζούμας Ιωάννης           7-10-1907       28         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

31      Κουτσικόπουλος Δημήτ.      9-6-1910        20         όχι        Patris                    Πειραιεύς

32      Κυριαζής Κώστας               13-3-1911       30         ναι        Martha Washington  Πάτρα

33      Κύρκος Γεώργιος              1-10-1907       18         όχι        Massilia                 Πάτρα

34      Κύρκος Νικόλαος              1-10-1907       21         όχι        Massilia                 Πάτρα

35      Λαγός Ιωάννης                  1-10-1907       30         ναι        Massilia                 Πάτρα

36      Λάιος Νικόλαος                 25-3-1909       18         όχι        Atlanta                  Πάτρα

37      Λαμπογιώργος Ανδρέας      24-4-1911       37         ναι        Patris                    Πειραιεύς

38      Λιάκος Ευθύμιος                7-10-1907       26         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

39      Λιάκος Κώστας                  13-3-1911       41         ναι        Martha Washington  Πάτρα

40      Λώτσος Αθανάσιος             1-10-1907       23         όχι        Massilia                 Πάτρα

41      Λώτσος Κωνσταντίνος         27-8-1907       20         όχι        Italia                     Νάπολη

42      Μαγουλάς Ιωάννης            1-10-1907       19         όχι        Massilia                 Πάτρα

43      Μακρής Νικόλαος              9-6-1910        28         όχι        Patris                    Πειραιεύς

44      Μακρυκώστας Ιωάννης       8-10-1906       18         όχι        La Bretagne           Χάβρη

45      Μπαλέσας Κωνσταντίνος     25-3-1909       23         όχι        Atlanta                  Πάτρα

46      Μπακατσέλος Δημήτριος     24-4-1911       19         όχι        Patris                    Πειραιεύς

47      Μπάμπαλης Ευθύμιος         31-12-1906     19         όχι        Giulia                    Πάτρα

48      Μπάμπαλης Ευθύμιος         28-11-1910     20         όχι        Martha Washington  Πάτρα

49      Μπάμπαλης Ευθύμιος         13-2-1917       27         όχι        Patris                    Πειραιεύς

50      Μπαρούτας Βασίλειος         1-10-1907       27         ναι        Massilia                 Πάτρα

51      Μπασούρας Βασίλειος        21-11-1906     30         ναι        Sofia Hohenberg     Πάτρα

52      Μπαχιούρας Βασίλειος        18-3-1914       43         ναι        Ioannina                Πειραιεύς

53      Μπενίσης Ιωάννης              1-10-1907       20         όχι        Massilia                 Πάτρα

54      Μπίκας Δημήτριος              7-10-1907       19         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

55      Μπίκας Δημήτριος              14-4-1914       26         όχι        Saxonia                 Πάτρα

56      Μπίκας Ευάγγελος             22-6-1907       24         όχι        Massilia                 Πάτρα

57      Ξεφτίλης Κώστας               31-5-1910       35         ναι        Athinai                  Πειραιεύς

58      Πανάγος Δημήτριος           7-9-1909        19         όχι        Laura                    Πάτρα

59      Πανουργιάς Δημήτριος       30-3-1907       32         όχι        Napolitan Prince     Πειραιεύς

60      Παπαγεωργίου Ιωάννης      4-12-1906       46         όχι        Citta di Napoli        Νάπολη

61      Παπαδημητρίου Αλεξάνδ.    6-5-1912        17         όχι        Patris                    Πειραιεύς

62      Παπαδημητρίου Δημήτρ.     6-5-1912        36         ναι        Patris                    Πειραιεύς

63      Παπαδημητρίου Κωνσταν    6-5-1912        18         όχι        Patris                    Πειραιεύς

64      Παπαδημητρίου Κώστας      11-3-1910       16         όχι        Oceania                 Πάτρα

65      Παπακώστας Γεώργιος       9-6-1910        20         όχι        Patris                    Πειραιεύς

66      Παπανικολάου Δημήτρ.       8-7-1912        19         όχι        Macedonia             Πάτρα

67      Παπατριανταφύλλου Θ.       7-10-1907       19         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

68      Παππάς Γρηγόριος             28-4-1910       37         ναι        Patris                    Πειραιεύς

69      Παρασκευιώτης Ανδρέας    14-3-1911       20         όχι        Patris                    Πειραιεύς

70      Παρίση Βασιλική Νικ.         18-6-1924       26         ναι        King Alexander       Πειραιεύς

71      Παρίσης (Πάρις) Νικόλ.       18-6-1924       43         ναι        King Alexander       Πειραιεύς

72      Πασαπόρτης Ελευθέριος     6-5-1912        19         όχι        Patris                    Πειραιεύς

73      Πεχάριος Χρήστος             4-12-1906       25         όχι        Citta di Napoli        Νάπολη

74      Πιτσίκας Ταξιάρχης            24-11-1909     33         ναι        Oceania                 Πάτρα

75      Πλατής Νεοπτόλεμος          7-10-1907       20         όχι        Sicilian Prince        Πάτρα

76      Πλατής Σπύρος                 13-3-1911       19         όχι        Martha Washington  Πάτρα

77      Πολύζος Γεώργιος             5-9-1907        24         όχι        Nord America        Νάπολη

78      Πολύζος Δημήτριος            8-10-1906       25         όχι        La Bretagne           Χάβρη

79      Πολύζος Κωνσταντίνος       28-3-1914       20         όχι        Themistocles         Πειραιεύς

80      Πολύζος Φίλιππος              18-3-1914       18         όχι        Ioannina                Πειραιεύς

81      Σαρδελής Ιωάννης             1-10-1907       19         όχι        Massilia                 Πάτρα

82      Σίβος Ιωάννης                   20-4-1912       20         όχι        Macedonia             Πειραιεύς

83      Σκούρας Αριστείδης           2-6-1909        20         όχι        Patris                    Πειραιεύς

84      Σκούρας Ευάγγελος           14-3-1912       30         ναι        Patris                    Πειραιεύς

85      Σκούρας Κώστας               28-4-1910       35         ναι        Patris                    Πειραιεύς

86      Σπανός Ιωάννης                22-6-1907       22         όχι        Massilia                 Πάτρα

87      Στεφανής Δημήτριος          27-9-1912       32         όχι        Macedonia             Πειραιεύς

88      Τζουμάκας Νικόλαος          31-5-1910       25         όχι        Athinai                  Πειραιεύς

89      Τζούνος Δημήτριος            1-10-1907       20         όχι        Massilia                 Πάτρα

90      Τζώρας Ανδρέας                22-6-1907       24         ναι        Massilia                 Πειραιεύς

91      Τριανταφύλλου Γρηγ.         7-9-1915        27         όχι        Athinai                  Πειραιεύς

92      Τσαβδάρας Δημήτριος        18-3-1914       40         ναι        Ioannina                Πειραιεύς

93      Τσάκας Βασίλειος              7-10-1907       27         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

94      Τσαούσης Ηλίας                28-2-1910       20         όχι        Alice                     Πάτρα

95      Τσάτσαλος Ιωάννης            25-3-1909       32         ναι        Atlanta                  Πάτρα

96      Τσιγκόπουλος Κωνστ.        19-4-1907       25         ναι        Gallia                    Πειραιεύς

97      Τσιγκόπουλος Νικόλ.         19-4-1907       27         ναι        Gallia                    Πειραιεύς

98      Τσιλιμάγκος Κωνστ.           1-10-1907       19         όχι        Massilia                 Πάτρα

99      Τσιλιφώνης Αθανάσιος       25-3-1909       25         όχι        Atlanta                  Πάτρα

100     Τσιλιφώνης Κωνστ.            9-6-1910        20         όχι        Patris                    Πειραιεύς

101     Τσιρώνης Κωνσταντίνος      4-3-1914        20         όχι        Athinai                  Πειραιεύς

102     Τσιτσίας Κυριάκος             1-10-1907       25         ναι        Massilia                 Πάτρα

103     Τσολιάς Γεώργιος              1-10-1907       27         ναι        Massilia                 Πειραιεύς

104     Τσούμας Κωνσταντίνος       9-6-1910        18         όχι        Patris                    Πειραιεύς

105     Χαμουνάς Ιωάννης             7-10-1907       27         όχι        Sicilian Prince        Πειραιεύς

106     Χανής Βασίλειος                18-3-1914       29         όχι        Ioannina                Πειραιεύς

107     Χανής Γεώργιος                6-5-1912        38         ναι        Patris                    Πειραιεύς

108     Χανής Γεώργιος                18-3-1914       14         όχι        Ioannina                Πειραιεύς

109     Χανής Δημήτριος               25-3-1909       28         ναι        Atlanta                  Πάτρα

110     Χατζής Αριστείδης              13-3-1911       38         ναι        Martha Washington  Πάτρα

111     Χατζής Γεώργιος               13-3-1911       26         ναι        Martha Washington  Πάτρα

112     Χατζής Ηλίας                     16-5-1914       18         όχι        Thessaloniki           Πειραιεύς

113     Χατζής Κωνσταντίνος          1-10-1907       22         όχι        Massilia                 Πάτρα

114     Ψύχας Ευάγγελος              4-12-1906       38         όχι        Citta di Napoli        Νάπολη

4. Χρονικό της μετανάστευσης

Α. Οι πρωτοπόροι – Η δειλή αρχή στο 1906

   Η αρχή έγινε στο έτος 1906 με τέσσερα ταξίδια (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 8 άνθρωποι του Αγά (Σπερχειάδας). Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1906 έγινε από δύο άτομα, τους Ιωάν. Μακρυκώστα και Δημ. Πολύζο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι τη Λαμία. Στις 29 Σεπτεμβρίου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης αναχώρησαν με το πλοίο “La Bretagne” και στις 8 Οκτωβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Από το αρχείο ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Ιωάννης Μακρυκώστας ήταν 18 ετών. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 12 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου είχε το αδερφό του Άγγελο Μακρυκώστα.

·         Ο Δημήτριος Πολύζος (Colizos) ήταν 25 ετών. Το επάγγελμά του ήταν αρτοποιός (baker). Με 15 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Άγγελος Μακρυκώστας.

Πλοίο “La Bretagne” (Photo: Frank Richardo Collection )

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από το Βασίλειο Μπασούρα (Vassilio Basouras). Στις 3 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψε με το πλοίο “Sofia Hohenberg” και στις 21 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στα Κουφόδενδρα Σπερχειάδος και δήλωσε τη Λαμία ως τόπο προηγούμενης διαμονής. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Τομ Χαμάλης.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1906 έγινε από 4μελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Ηλ. Γαρουφαλή, Ιωάν. Παπαγεωργίου, Χρ. Πεχάριο και Ευάγ. Ψύχα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο και πήγαν στην Ιταλία. Στις 18 Νοεμβρίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης αναχώρησαν με το πλοίο “Citta di Napoli” και στις 4 Δεκεμβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Γι’ αυτούς ξέρουμε ότι :

·         Ο Ηλίας Γαρουφαλής ήταν 20 ετών. Είχε γεννηθεί και διέμενε στον Αγά. Δήλωσε εργάτης και με 52 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Α. Παναγάκης.

·         Ο Ιωάννης Παπαγεωργίου ήταν 46 ετών και αναλφάβητος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 31 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αγαμ. Παναγάκης.

·         Ο Χρήστος Πεχάριος (Peharios) ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Προορισμός του (με 27 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στο συγγενής του Αγαμ. Παναγάκη.

·         Ο Ευάγγελος Ψύχας ήταν 38 ετών. Με 40 $ για τα πρώτα αναγκαία έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αγαμ. Παναγάκης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από τον Ευθύμιο Μπάμπαλη. Στις 8 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Giulia” και στις 31 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Με 12 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Παναγ. Γιαννέλος.

Β. Έκρηξη της μεταναστευτικής φυγής στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 9 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (5 ομαδικά και 4 από μεμονωμένους), μεταφέροντας 41 συνολικά μετανάστες στην Αμερική. Αναλυτικά λοιπόν :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Δημήτριο Ε. Πανουργιά. Στις 9 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το πλοίο “Napolitan Prince” και στις 30 Μαρτίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 32 ετών. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Παππάς.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907, αριθμούσε 3 άτομα, τους : Νικ. Δίριγα, Κων. Τσιγκόπουλο και Νικ. Τσιγκόπουλο. Στις 26 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Gallia” και στις 19 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Νικόλαος Δίριγας (Dirigas) ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Προορισμός του (με 20 $ για τα πρώτα έξοδα) ήταν η πόλη Τακόμα (Tacoma) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου είχε έναν φίλο του.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσιγκόπουλος ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Ήταν αγρότης-κτηματίας και με 12 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Κάστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στο φίλο του Ι. Καψαδάμη.

·         Ο Νικόλαος Τσιγκόπουλος ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας και με 12 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος[5] του Δ. Πολύζος.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Δημήτριο Κίτσο. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις αρχές Μαΐου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγε και στις 10 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 19 ετών[6]. Γεννήθηκε στον Αγά και ο προορισμός του (με 30 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Γεώργιος Κιτσοπανίδης.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907, ήταν τριμελής και συγκροτήθηκε από τους : Ευάγ. Μπίκα, Ιωάν. Σπανό και Ανδ. Τζώρα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 3 Ιουνίου έφυγαν με το πλοίο[7] “Massilia” και στις 22 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι :

·         Ο Ευάγγελος Μπίκας ήταν 24 ετών. Με 100 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στο συμπατριώτη του Αργύρη Παναγάκη.

·         Ο Ιωάννης Σπανός ήταν 22 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 11 $ μαζί του) στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, με γνωστό στην Αμερική το φίλο Κωνστ. Θεοδώρου (στο Μίλφορντ της Μασαχουσέτης).

·         Ο Ανδρέας Τζώρας ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Με 11 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, με γνωστό στην Αμερική το φίλο Κωνστ. Θεοδώρου (στο Μίλφορντ της Μασαχουσέτης).

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από 2 άτομα, τους : Ηλ. Θεοδώρου και Κων. Λώτσο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα ταξίδεψαν πρώτα μέχρι την Ιταλία. Στις 8 Αυγούστου, από το λιμάνι της Νάπολης αναχώρησαν με το πλοίο “Italia” και στις 27 Αυγούστου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ότι :

·         Ο Ηλίας Θεοδώρου ήταν 24 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Προορισμός του (με 19 $) ήταν η πόλη Μίλφορντ (Milford) της Μασαχουσέτης, κοντά στον αδερφό του Κωνστ. Θεοδώρου.

·         Ο Κωνσταντίνος Λώτσος ήταν 20 ετών. Με 19 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Ευθύμιος Παπαγεωργίου[8].

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Πολύζο. Από την Ελλάδα ταξίδεψε πρώτα στην Ιταλία. Στις 22 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Nord America” και στις 5 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 24 ετών. Με 50 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαγός.

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 ήταν η μεγαλύτερη στη μεταναστευτική ιστορία της Σπερχειάδας, με 19 άτομα! Περιλάμβανε τους : Γεώρ. Τσολιά, Βασ. Βούλγαρη, Γεώρ. Γαρουφαλή, Αθαν. Γκαβαλίνη, Χρ. Γκιόκα, Δημ. Καραγιανόπουλο, Κων. Καραγιαννόπουλο, Γεώρ. Κύρκο, Νικ. Κύρκο, Ιωάν. Λαγό, Αθαν. Λώτσο, Ιωάν. Μαγουλά, Βασ. Μπαρούτα, Ιωάν. Μπενίση, Ιωάν. Σαρδελή, Δημ. Τζούνο, Κων. Τσιλιμάγκο, Κυρ. Τσιτσία και Κων. Χατζή. Από το λιμάνι της Πάτρας[9], στις 8 Σεπτεμβρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Massilia” και την 1η Οκτωβρίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Γεώργιος Τσολιάς ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Ζωή. Με 27 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Τσαρούχας.

·         Ο Βασίλειος Βούλγαρης ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Καριολία. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 15 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Λούη Κωτσόπουλο[10].

·         Ο Γεώργιος Γαρουφαλής ήταν 20 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Δημητρούλα. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Άγγελο Μπίκα.

·         Ο Αθανάσιος Γκαβαλίνης ήταν 27 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Τσιβούλα. Με 12 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος Λούης Κωτσόπουλος.

·         Ο Χρήστος Γκιόκας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κωστάντω. Ως εργάτης (με 20 $ στην τσέπη) έψαχνε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Χρήστο Ντελή[11].

·         Ο Δημήτριος Καραγιαννόπουλος ήταν 24 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Στέλιος. Τελικός προορισμός του, με 20 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Τσιλιμάγκο.

Πλοίο “Massilia”   (Photo: Peabody Essex Museum)

·         Ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος ήταν 22 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Σπύρος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 23 $ μαζί του, στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Τσιλιμάγκο.

·         Ο Γεώργιος Κύρκος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 13 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Λάγιο.

·         Ο Νικόλαος Κύρκος ήταν 21 ετών. Στον Αγά είχε το θείο του Κωνσταντίνο Κύρκο. Προορισμός του, για δουλειά εργάτη (με 12 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ευάγγελος Μπίκας.

·         Ο Ιωάννης Λαγός ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Καλλιόπη. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Λούης Κωτσόπουλος.

·         Ο Αθανάσιος Λώτσος ήταν 23 ετών. Πίσω στην πατρίδα είχε τον αδερφό του Ευάγγελο. Ως εργάτης, με 11 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Μπίκα.

·         Ο Ιωάννης Μαγουλάς ήταν 19 ετών. Στον Αγά είχε τον αδερφό του Γεώργιο. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 21 $ στην τσέπη, στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνστ. Μαγουλάς.

·         Ο Βασίλειος Μπαρούτας ήταν 27 ετών. Ο κουνιάδος του στον Αγά λεγόταν Βασ. Παλιούρας. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 11 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου είχε το φίλο Ευάγγελο Φράγκο.

·         Ο Ιωάννης Μπενίσης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 18 $ για τα πρώτα του έξοδα, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Άγγελο Μπίκα.

·         Ο Ιωάννης Σαρδελής ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Κώστας. Με 30 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χρήστος Ντελής.

·         Ο Δημήτριος Τζούνος (Juno) ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 18 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Άγγελο Μπίκα.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσιλιμάγκος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γρηγόριος. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 20 $) ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος Τσιλιμάγκος.

·         Ο Κυριάκος Τσιτσίας ήταν 25 ετών. Στον Αγά, ήταν ο θείος του Δημήτριος Ξύγκας (Xigas). Ως εργάτης, με 18 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Τακόμα της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Νικόλαο Ντίγκα.

·         Ο Κωνσταντίνος Χατζής ήταν 22 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Χαράλαμπος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 11 $ μαζί του, στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Θεοφάνης Χανής.

   Η πέμπτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε 10 άτομα και περιλάμβανε τους : Ιωάν. Γκούβα, Δημ. Δασκαλόπουλο, Αλέξ. Θεοχάρη, Ιωάν. Κουζούμα, Ευθ. Λιάκο, Δημ. Μπίκα, Θωμ. Παπατριανταφύλλου, Βασ. Τσάκα, Ιωάν. Χαμουνά και Νεοπτ. Πλατή. Στις 15 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψαν με το πλοίο “Sicilian Prince” και στις 7 Οκτωβρίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Το υλικό του αρχείου μας αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Ιωάννης Γκούβας ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Άννα. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Α. Γριβάκης.

·         Ο Δημήτριος Δασκαλόπουλος ήταν 28 ετών. Στον Αγά είχε τον αδερφό του Π. Δασκαλόπουλο. Προορισμός του (με 20 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δ. Δασκαλόπουλος.

·         Ο Αλέξιος Θεοχάρης ήταν 27 ετών. Δήλωσε ότι γεννήθηκε στην Τσούκα και η προηγούμενη διαμονή του ήταν στη Λαμία. Στον Αγά ήταν ο πατέρας του Γ. Θεοχάρης. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, στην Βεντούρα της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Β. Χαγκουριάς.

·         Ο Ιωάννης Κουζούμας (Cuzumas) ήταν 28 ετών. Πίσω στον Αγά είχε τον αδερφό του Δ. Κουζούμα. Με 10 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Α. Παππά.

·         Ο Ευθύμιος Λιάκος ήταν 26 ετών. Στην πατρίδα είχε τη μητέρα του Π. Λιάκου. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 15 $ στην τσέπη, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Μακρυκώστας.

·         Ο Δημήτριος Μπίκας ήταν 19 ετών. Στον Αγά είχε τον αδερφό του Γ. Μπίκα. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Α. Μπίκα.

·         Ο Θωμάς Παπατριανταφύλλου (Papatriantafilos) ήταν 19 ετών. Πίσω στην πατρίδα είχε τον πατέρα του Α. Παπατριανταφύλου (ή Παπατριαντάφυλλο). Με 13 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Α. Παππάς.

·         Ο Βασίλειος Τσάκας ήταν 27 ετών. Στον Αγά είχε τον αδερφό του Χ. Τσάκα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 15 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Δ. Δασκαλόπουλο.

·         Ο Ιωάννης Χαμουνάς (Hamunas) ήταν 27 ετών. Πίσω στην πατρίδα είχε το θείο του Α. Κουζούμα. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 20 $ στην τσέπη) στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος Γ. Τσιμίρης.

·         Ο Νεοπτόλεμος Πλατής[12] ήταν 19 ετών. Ο αδερφός του λεγόταν Βασίλειος. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Δ. Πλατή.

   Η τέταρτη (και τελευταία) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Στυλιανό Ιγγλέση. Στις Αρχές Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Laura” και στις 18 Οκτωβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Αγγελής. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 17 $) ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Απόστολος Παπαποστόλου.

Πλοίο “Atlanta”

Γ. Ελάττωση του αριθμού μεταναστών στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 14 άτομα. Πιο συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από 10 άτομα και απαρτίστηκε από τους : Ιωάν. Βελή, Βασ. Ζαχαρή, Απ. Καλαντζή, Αθαν. Καραγιαννόπουλο, Νικ. Κολοκυθά, Νικ. Λάιο, Κων. Μπολέσα, Ιωάν. Τσάτσαλο, Αθαν. Τσιλιφώνη και Δημ. Χανή. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Atlanta” και στις 25 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Ιωάννης Βελής ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Ανδρέας. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 16 $ για τα πρώτα του έξοδα, στην Ντάνβιλ (Danville) της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Κουκούλης[13].

·         Ο Βασίλειος Ζαχαρής ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νίκος. Με 8 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Καραγιαννόπουλος.

·         Ο Απόστολος Καλαντζής ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Δημητρούλα. Ως εργάτης, με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην Ντάνβιλ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος Βασίλειος Κουκούλης.

·         Ο Αθανάσιος Καραγιαννόπουλος ήταν 21 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Στέργιος. Τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με μόλις 7 $) ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του.

·         Ο Νικόλαος Κολοκυθάς ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 9 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην Ντάνβιλ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαγός.

·         Ο Νικόλαος Λάιος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 10 $ στην τσέπη,  στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον πατέρα του Δημήτριο Λάιο.

·         Ο Κωνσταντίνος Μπαλέσας (Bolessas) ήταν 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 10 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, στην Ντάνβιλ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Λαγός.

·         Ο Ιωάννης Τσάτσαλος ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Φρόσω. Τελικός προορισμός του (με 10 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Δημ. Λάιος.

·         Ο Αθανάσιος Τσιλιφώνης ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Με 8 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, Όλπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Σαρδελής.

·         Ο Δημήτριος Χανής ήταν 28 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά(με 12 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, , κοντά στο συγγενή του Λάμπρο Ζαχαρή.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909, έγινε από τον Αριστείδη Σκούρα. Στις 14 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 22 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 10 $ για τα πρώτα έξοδα, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Σηάτλ (Seattle) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης Σκούρας[14].

   Η δεύτερη (και τελευταία) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909, έγινε από το Δημήτριο Πανάγο. Στις 23 Αυγούστου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laura” και στις 7 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Κώστας. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Σικάγο, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικόλαος Γκρίνος.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από δύο άτομα, τους Γεώρ. Αναστασίου και Ταξ. Πιτσίκα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 8 Νοεμβρίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Oceania” και στις 24 Νοεμβρίου αφίχθησαν στην Αμερική. Τα διαθέσιμα στοιχεία μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Γεώργιος Αναστασίου ήταν τότε 24 ετών. Στη Σπερχειάδα είχε την αδελφή του Χαρίκλεια. Με 20 $ για τα αναγκαία έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Άμπριτζ (Ambridge) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Μπάμπαλης.

·         Ο Ταξιάρχης Πιτσίκας ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γεωργία. Με 21 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Α. Δασκαλόπουλος.

Δ. Διατήρηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν  6 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 15 άτομα. Αναλυτικά :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910, έγινε από τον Ηλία Τσαούση. Στις 7 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Alice” και στις 28 Φεβρουαρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Τη μητέρα του στον Αγά την έλεγαν Σοφία. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Σπανό.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910, έγινε από τον Κώστα Παπαδημητρίου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 21 Φεβρουαρίου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Oceania” και στις 11 Μαρτίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 16 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Η μητέρα του λεγόταν Ζωγράφω. Με 19 $ μαζί του πήγαινε στο Σικάγο για να συναντήσει τον πατέρα του Δ. Παπαδημητρίου.

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε 4 άτομα, τους : Αρ. Γκαβαλίνη, Αλέξ. Δασκαλόπουλο, Γρηγ. Παππά και Κώσ. Σκούρα. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 12 Απριλίου έφυγαν με το πλοίο “Patris” και στις 28 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Αριστείδης Γκαβαλίνης ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Τούλα. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Παραστένης.

·         Ο Αλέξανδρος Δασκαλόπουλος ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Κωνσταντίνος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 40 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Τζέιμς Δασκαλόπουλο.

·         Ο Γρηγόριος Παππάς ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Χρυσούλα. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 40 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου είχε το φίλο του Πέτρο Μητρομάρα.

·         Ο Κώστας Σκούρας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Ελένη. Πήγαινε για δουλειά εργάτη (με 25 $ για τα πρώτα έξοδα) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Μπίκα.

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από 2 άτομα, τους : Κώσ. Ξεφτίλη και Νικ. Τζουμάκα. Από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψαν με το πλοίο “Athinai” και στις 31 Μαΐου έφτασαν στην Αμερική. Τα περιορισμένα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Κώστας Ξεφτίλης (Xiptilis) ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Μαρία. Με 33 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ[15] της Αϊόβα, όπου ήταν ένας φίλος του.

·         Ο Νικόλαος Τζουμάκας ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Ντάβενπορτ[16] της Αϊόβα, όπου ήταν ένας φίλος του.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Δημ. Κουτσικόπουλο, Νικ. Μακρή, Γεώρ. Παπακώστα, Κων. Τσιλιφώνη και Κων. Τσούμα. Στις 22 Μαΐου από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 9 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ότι:

·         Ο Δημήτριος Κουτσικόπουλος ήταν 20 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 27 $) ήταν το Σηάτλ (Seattle) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Θεοδόσιο Κουτσικόπουλο.

·         Ο Νικόλαος Μακρής ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευάγγελος. Πήγαινε για δουλειά εργάτη, με 22 $ για τα πρώτα του έξοδα, στην πόλη Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Νικόλαος Σταθάκης.

·         Ο Γεώργιος Παπακώστας ήταν 20 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Στυλιανή. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κύρκος.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσιλιφώνης ήταν 20 ετών.  Η μητέρα του στον Αγά λεγόταν Δήμητρα. Με 38 % στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Μπάμπαλη.

·         Ο Κωνσταντίνος Ζούμας ή Τσούμας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του πίσω στην πατρίδα λεγόταν Βασίλειος. Προορισμός του (με 23 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδελφός του Δημήτριος Τσούμας.

   Η τέταρτη (και τελευταία) ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από 2 άτομα, τους Χρ. Βάρσο και Ευθ. Μπάμπαλη. Στις 14 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 28 Νοεμβρίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη :

·         Ο Χρόνης Βάρσος[17] ήταν 25 ετών. Το επάγγελμά του ήταν ράπτης. Ο πατέρας του στον Αγά λεγόταν Κώστας. Με 30 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άμπριτζ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Αναστασίου.

·         Ο Ευθύμιος Μπάμπαλης ήταν 20 ετών. Δήλωσε σιδεράς (iron molder). Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Με 20 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης Μπάμπαλης. Για τον Ευθύμιο Μπάμπαλη, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Για πρώτη φορά ήρθε την περίοδο 1906-10 και εργάστηκε πάλι στην Πενσυλβάνια.

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

E. Νέα μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν μόνο 3 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο). Συνολικά έφυγαν 8 άτομα. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από πενταμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Κώσ. Κυριαζή, Κώσ. Λιάκο, Σπ. Πλατή, Αριστ. Χατζή και Γεώρ. Χατζή. Στις 27 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Κώστας Κυριαζής ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Η γυναίκα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 25 $ στην τσέπη στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Σ. Τριανταφύλλου

·         Ο Κώστας Λιάκος ήταν 41 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το επάγγελμά του ήταν σιδεράς (iron molder). Η γυναίκα του λεγόταν Γεωργούλα. Προορισμός του (με 25 $ για τα πρώτα έξοδα) ήταν το Σικάγο, κοντά στον αδερφό του Ευθ. Λιάκο.

·         Ο Σπύρος Πλατής ήταν 19 ετών. Το επάγγελμά του ήταν ράπτης. Ο πατέρας του στη Σπερχειάδα λεγόταν Ευάγγελος. Πήγαινε για δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο στενός συγγενής του Ι. Πλατής.

·         Ο Αριστείδης Χατζής ήταν 38 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 31 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, κοντά στο συγγενή του Ευ. Σφώρο.

·         Ο Γεώργιος Χατζής ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 20 $ μαζί του, στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο συγγενής του Ευ. Σφέρος.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Ανδρέα Παρασκευιώτη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 21 Φεβρουαρίου, έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 20 ετών. Η μητέρα του στα Κουφόδενδρα Σπερχειάδος λεγόταν Ελένη. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα) ήταν η πόλη Πλάνο του Ιλινόις, κοντά στο θείο του Γεώργιο Λαγό[18].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από 2 άτομα, τους : Ανδ. Λαμπογιώργο και Δημ. Μπακατσέλο. Στις 4 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψαν με το πλοίο “Patris” και στις 24 Απριλίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Ανδρέας Λαμπογιώργος ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παντελιά. Με 25 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Θεοδώρου[19].

·         Ο Δημήτριος Μπακατσέλος (Bacatzelos) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στον Αγά Σπερχειάδος λεγόταν Ανδρέας. Με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κύρκος.

Ζ. Νέα αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 6 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (4 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 13 άτομα. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από 2 άτομα, τους : Ηλ. Κολωνιώτη και Ευάγ. Σκούρα. Στις 25 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 14 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Ηλίας Κολωνιώτης ήταν 18 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Η μητέρα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Ευαγγελία. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $ στην τσέπη) στην πόλη Σώλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Γιαν. Κολωνιώτη.

·         Ο Ευάγγελος Σκούρας ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γεωργίτσα. Προορισμός του για δουλειά εργάτη (με 40 $) ήταν η πόλη Πλάνο του Ιλινόις, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Λουκάς[20].

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από διμελή ομάδα, που απαρτίστηκε από τους : Αθ. Ευσταθίου και Ιωάν. Σίβο. Στις 2 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 20 Απριλίου αφίχθησαν στις ΗΠΑ. Επιπλέον στοιχεία μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Αθανάσιος Ευσταθίου ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ασπασία. Ο μετανάστης δήλωσε ότι γεννήθηκε στη Σπερχειάδα, αλλά η διαμονή του ήταν στη Λαμία. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Μίλφορντ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευθύμιος Ευσταθίου.

·         Ο Ιωάννης Σίβος (Sivos) ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, κοντά στο φίλο του Ιωάν. Παπακωνσταντίνου.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Δημ. Παπαδημητρίου, Αλεξ. Παπαδημητρίου, Κωνστ. Παπαδημητρίου, Ελευθ. Πασαπόρτη και Γεώρ. Χανή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 18 Απριλίου, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Patris” και στις 6 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας γνωρίζει ότι:

·         Ο Δημήτριος Παπαδημητρίου ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Ζωγράφω. Με 113 $ στην τσέπη, μαζί με τα δύο παιδιά του, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Γκούβας. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Δημ. Παπαδημητρίου στην Αμερική. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1907-11 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

·         Η Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου ήταν 17 ετών και αναλφάβητη. Δήλωσε οικιακά. Μαζί με τον πατέρα της Δημήτριο πήγαινε στο Σικάγο.

·         Ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου ήταν 18 ετών. Δήλωσε εργάτης και μαζί με τον πατέρα του Δημήτριο πήγαινε στο Σικάγο για δουλειά, όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Γκούβας.

·         Ο Ελευθέριος Πασαπόρτης ήταν 19 ετών. Ως συγγενή του στην Ελλάδα δήλωσε το Γεώργιο Γαβρέλο στο Γυφτοχώρι Σπερχειάδος. Με 30 $ μαζί του, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Ουίλοου (Willow) της Καλιφόρνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευάγγελος Κοτζαγιώργος.

·         Ο Γεώργιος Χανής ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαριγώ. Ο τελικός προορισμός του (με 35 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, κοντά στον κουνιάδο του Αριστείδη Χατζή. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Γεώργιος Χανής την περίοδο 1906-09 και εργάστηκε στην πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Δημήτριο Παπανικολάου. Στις 21 Ιουνίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Macedonia” και στις 8 Ιουλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 22 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Ποκατέλο του Αϊντάχο, κοντά στον ξάδερφό του Ευάγγελο Γεωργίου[21].

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Νικόλαο Αναστασόπουλο. Στις 15 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκε στο πλοίο “Pannonia” και στις 3 Αυγούστου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 23 ετών. Ο πατέρας του στην πατρίδα λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Ντάβενπορτ της Αϊόβα, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Καραγεώργος[22].

   Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από 2 άτομα, τους : Νικ. Κανόπουλο και Δημ. Στεφανή. Στις 12 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγαν με το πλοίο “Macedonia” και στις 27 Σεπτεμβρίου έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Νικόλαος Κανόπουλος ήταν 20 ετών. Η μητέρα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα) στο Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Δημήτριο Πλατή.

·         Ο Δημήτριος Στεφανής ήταν 32 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 26 $ στην τσέπη, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ανδρέας Κυριαζής.

Η. Διατήρηση του μεταναστευτικού ρεύματος και στο 1914

   Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων έχουμε ροή των μεταναστών προς την Αμερική, όσων γύρισαν για να στρατευτούν, αλλά και νέων. Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και 4 από μεμονωμένους). Συνολικά έφυγαν 11 άτομα. Συγκεκριμένα έχουμε :

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Κωνσταντίνο Τσιρώνη. Στις 7 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγε με το πλοίο “Athinai” και στις 4 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 20 ετών. Στη Σπερχειάδα είχε τον αδερφό του Ιωάννη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Ανατολικό Σικάγο, όπου ήταν ο θείος του Αριστείδης Λαμπαδιάρης.

   Η μοναδική ομαδική αναχώρηση στο 1914 αριθμούσε 7 άτομα και τη συγκρότησαν οι : Χαρ. Βούλγαρη, Δημ. Βούλγαρης, Βασ. Μπαχιούρας, Φίλ. Πολύζος, Δημ. Τσαβδάρας, Βασ. Χανής και Γεώργ. Χανής. Στις 24 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Ioannina” και στις 18 Μαρτίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Η Χαρίκλεια Βούλγαρη ήταν 28 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Ο πατέρας της στη Σπερχειάδα λεγόταν Ιωάννης Γκαβαλίνης. Με 50 $ μαζί της πήγαινε στο Σικάγο, όπου ήταν ο θείος της Ιωάννης Γκούβας.

·         Ο Δημήτριος Βούλγαρης ήταν 10 ετών και αναλφάβητος. Προορισμός του, μαζί με τη μητέρα του Χαρίκλεια (με 10 $) ήταν το Σικάγο, στο συγγενή του Ιωάννη Γκούβα.

·         Ο Βασίλειος Μπαχιούρας (Mbachiouras) ήταν 43 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στον Αγά λεγόταν Θωμαή. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 40 $ στην τσέπη) στο Σικάγο, κοντά στον ξάδερφό του Ανδρέα Ανδρεάδη. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Βασίλειος Μπαχιούρας την περίοδο 1906-08 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

·         Ο Φίλιππος Πολύζος ήταν 18 ετών. Το επάγγελμά του ήταν αρτοποιός (baker). Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Με 25 $, έψαχνε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο θείος του Δημήτριος Παπαδημητρίου.

·         Ο Δημήτριος Τσαβδάρας ήταν 40 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευαγγελιώ. Πήγαινε για δουλειά εργάτη (με 25 $) στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ανδρέας Αντρίκος[23].

·         Ο Βασίλειος Χανής ήταν 29 ετών. Δήλωσε ξενοδόχος (hotelkeeper). Η μητέρα του στη Σπερχειάδα λεγόταν Βασίλω. Με 100 $ μαζί του πήγαινε στο μαγαζί του (his shop) στο Κολόμπους της Νεμπράσκα. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Βασίλειος Χανής την περίοδο 1910-13 και εργάστηκε πάλι στο Κολόμπους.

·         Ο Γεώργιος Χανής ήταν 14 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Η μητέρα του λεγόταν Βασίλω. Μαζί με τον πατέρα του Βασίλειο πήγαινε στο Κολόμπους της Νεμπράσκα, όπου εκείνος είχε το μαγαζί του.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Κωνσταντίνο Πολύζο. Στις 9 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το πλοίο “Themistocles” και στις 28 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Προορισμός του, με 20 $ στην τσέπη, για δουλειά εργάτη ήταν το Σικάγο, κοντά στο θείο του Δημ. Παπαδημητρίου.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Δημήτριο Μπίκα. Στις 29 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας, έφυγε με το πλοίο “Saxonia” και στις 14 Απριλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 26 ετών. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας. Στη Σπερχειάδα είχε τον αδερφό του Ανδρέα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Ανδρέας Μπούγας. Είχε ξανάρθει στις ΗΠΑ ο Δημήτριος Μπίκας, την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε πάλι στο Σικάγο.

Πλοίο Saxonia (Photo: Alex Duncan)

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ηλία Χατζή. Στις 25 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγε με το πλοίο “Thessaloniki” και στις 16 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών.  Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Με 20 $ μαζί του πήγαινε στο Σικάγο, για δουλειά εργάτη, κοντά στον πατέρα του Χάρυ Χατζή.

Θ. Μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1915 και 1917

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1915 έγινε από το Γρηγόριο Τριανταφύλλου. Στις 18 Αυγούστου, από το λιμάνι του Πειραιά, έφυγε με το πλοίο “Athinai” και στις 7 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 27 ετών. Ο πατέρας του στη Σπερχειάδα λεγόταν Απόστολος. Με 25 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Σκόφιλντ (Scoffield) της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Αθανάσιο Τριανταφύλλου[24]. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Γρηγορίου Τριανταφύλλου στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι σε τόπο της πολιτείας Γιούτα.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1917 έγινε από τον Ευθύμιο Μπάμπαλη. Στις 27 Νοεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά, ταξίδεψε με το πλοίο “Patris” και στις 13 Φεβρουαρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη, με 30 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, στην πόλη Βάντεργκριφτ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης Μπάμπαλης[25]. Για πρώτη φορά ο Ευθύμιος Μπάμπαλης είχε έρθει στην Αμερική την περίοδο 1906-11 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

Ι. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1924

   Στο έτος αυτό έγινε μία αναχώρηση από δύο άτομα (έγγαμο ζευγάρι), τον Νικ Πάρις και τη Βασιλική Παρίση. Στις 26 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “King Alexander” και στις 18 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Νικ Πάρις ήταν τότε 43 ετών και παντρεμένος. Το πλήρες ελληνικό του όνομα ήταν Νικόλαος Παρίσης. Ήταν αμερικανός πολίτης. Αυτό σημαίνει ότι είχε ξαναπάει στην Αμερική σε προηγούμενο ταξίδι και εργάστηκε κάποια χρόνια. Προορισμός του ήταν η πόλη Βαλέχο (Vallejo) της Καλιφόρνιας. Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

Ατμόπλοιο “King Alexander”

·         Η Βασιλική Παρίση ήταν τότε 26 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Δήλωσε “οικιακά”.  Στη Σπερχειάδα είχε τον πατέρα της Γεώργιο Μπακατσέλο. Μαζί με το σύζυγό της Νικ Πάρις (Nick Paris) αμερικανό πολίτη, πήγαινε στο Βαλέχο (Vallejo) της Καλιφόρνιας.

--------------------------------------------

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

1.    Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

2.    Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)» περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» 2012, 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1& 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα 

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ amfictyon.blogspot.gt

iv.   περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

v.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

3.    Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες, Μαρτυρίες

i.    “Οδηγός του Μετανάστου”, 1910, Αθήνα.

ii.    Θ.  Ανθογαλίδου  “Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)”, στην ηλεκτρ. διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iii.   Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

iv.   Ιστοσελίδα web3.eetaa.gr

v.    Βικιπαίδεια

vi.   Μαρτυρία Χρόνη Βάρσου, φιλολόγου.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Σημείωση : Στον πληθυσμό της Σπερχειάδος του έτους 1920 (Πίνακας 1) έχουν προστεθεί 20 κάτ. των Γόριανων και 124 από τα Κουφόδενδρα.

[2] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[3] Στο σύνολο των 114 μεταναστών της Σπερχειάδας βρέθηκαν 10 αναλφάβητοι (ποσοστό 9 %).

[4] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[5] Η διεύθυνση που δήλωσε ήταν : Hotel Evritania, No 701-6 New York.

[6] Σε πινακίδα του EllisIsland γράφει 22 ετών, αλλά είναι λάθος. Όπως προκύπτει από το φύλλο καταγραφής στοιχείων του μετανάστη (Ship Manifest)  η σωστή ηλικία  του είναι 19 ετών.

[7] Το πλοίο αυτό έφυγε από τον Πειραιά και πήρε επιβάτες από Μασσαλία και Βαρκελώνη.

[8] Από το Γυφτοχώρι Σπερχειάδας. Πήγε στην Αμερική τον Απρίλιο του 1907, σε ηλικία 18 ετών.

[9] Ο μόνος μετανάστης του Αγά, που επιβιβάστηκε στο πλοίο, από το λιμάνι του Πειραιά ήταν ο Γεώργιος Τσολιάς.  Όλοι οι άλλοι (18) επιβιβάστηκαν στο πλοίο από το λιμάνι της Πάτρας.

[10] Από τη Μπρούφλιανη. Για πρώτη φορά πήγε το 1905 στην Αμερική, σε ηλικία 30 ετών. Δούλεψε στη Νέα Υόρκη. Γύρισε το 1912 και ξαναπήγε το 1914, πάλι στη Νέα Υόρκη.

[11] Από το Γαρδίκι Ομιλαίων. Πήγε στην Αμερική τον Απρίλιο του 1907, σε ηλικία 27 ετών, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[12] Υπάρχει και δεύτερη εγγραφή  του ίδιου μετανάστη με το πλοίο Alice, που αναχώρησε στις 15 Οκτωβρίου 1907 από το λιμάνι της Πάτρας και έφτασε στην Αμερική στις 2 Νοεμβρίου. Στην εγγραφή αυτή ο Νεοπτόλεμος Πλατής αναφέρεται ηλικία 20 ετών, η δε μητέρα του στον Αγά λέγεται Αγγελική. Έχει 10 $, και είναι εργάτης, με προορισμό τη Νέα Υόρκη, όπου έχει το φίλο του Δημήτριο Δασκαλόπουλο.

[13] Από τη Φτέρη Φθιώτιδος. Ο Βασίλειος Γρηγ. Κουκούλης πήγε στην Αμερική το Δεκέμβριο του 1907, σε ηλικία 23 ετών, με προορισμό το Λύντσμπουργκ της Βιρτζίνια.

[14] Ένας Ιωάννης Σκούρας, το 1906, πήγε στην Αμερική σε ηλικία 18 ετών. Δήλωσε ως τόπο προηγούμενης διαμονής τη Λαμία. Δεν είναι όμως βέβαιο αν ήταν ο αδερφός του Αριστείδη.

[15] Αρχικά είχε δηλωθεί ως προορισμός η Νέα Υόρκη, που μετά άλλαξε.

[16] ό. π.

[17] Δούλεψε στο Sault Lake City ως ανθρακωρύχος και το 1924 επέστρεψε στη Σπερχειάδα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα.

[18] Πήγε το 1907 στην Αμερική, σε ηλικία 37 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε ότι γεννήθηκε στη Φτέρη, αλλά διέμενε στη Σπερχειάδα. Αρχικός προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν το Σώλτ Λέικ της Γιούτα.

[19] Με το ονοματεπώνυμο Κωνστ. Θεοδώρου υπήρξαν 4 μετανάστες από τη Βελίτσα Λοκρίδος.

[20] Από το Γυφτοχώρι Σπερχειάδος (σημ. Καλλιθέα). Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 21 ετών. Αρχικός προορισμός του ήταν το Καστλ Γκέιτ (ανθρακωρυχεία) της Γιούτα.

[21] Από τα Καμπιά. Πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Αρχικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη, με γνωστό του εκεί τον ξάδερφό του Ιωάννη Λάγιο.

[22] Πιθανά από το Κλωνί. Πήγε το 1907 στην Αμερική σε ηλικία 18 ετών. Αρχικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.

[23] Από τη Βελίτσα. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 38 ετών.

[24] Ένας Αθανάσιος Τριανταφύλλου, από την Υπάτη, πήγε το 1910 στην Αμερική σε ηλικία 35 ετών. Η γυναίκα του στην Υπάτη λεγόταν Μαρία. Ήταν αναλφάβητος και ο προορισμός του για δουλειά εργάτη ήταν  το Όνγκτεν (Ogden) της Γιούτα. Δεν ξέρω όμως αν αυτός ήταν ο αδερφός του Γρηγορίου Τριανταφύλλου.

[25] Υπήρξε μετανάστης Ιωάννης Μπάμπαλης, που πήγε το 1909 στην Αμερική σε ηλικία 20 ετών. Ως ιδιαίτερη πατρίδα του δήλωσε τη Λαμία, όπου ήταν η μητέρα του Βασιλική. Προορισμός του ήταν η πόλη Άμπριτζ (Ambridge) της Πενσυλβάνια. Δεν είναι όμως βέβαιο ότι αυτός ήταν ο αδερφός του Ευθυμίου.