Σ’ έναν Κρητικό, φανατικό Μακρακωμίτη

εις μνήμην

   Όλες οι παλιές ιστορίες - όπως και τα παραμύθια - αρχίζουν με το “μια φορά κι έναν καιρό”. Πάντα με γοήτευαν και ήθελα να ακούω τις διηγήσεις από τους παλιότερους. Τούτη είναι η ιστορία μιας οικογένειας, που από την Κρήτη ρίζωσε στη Μακρακώμη.

   Στο τελευταίο ήμισυ του 19ου αιώνα, όλη η Κρήτη, που ήταν ακόμα κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία, είχε χάσει πολύν κόσμο από τις αλλεπάλληλες επαναστάσεις (ιδιαίτερα αυτή το 1866-69) για ελευθερία και ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι σφαγές και διώξεις των Τούρκων, έκαναν αφόρητη τη ζωή των Κρητικών.

   Στο νομό Χανίων και συγκεκριμένα το χωριό Καλύβες, ήταν (και είναι) ένα ψαροχώρι σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από τα Χανιά. Βρίσκεται σε μια εύφορη κοιλάδα, με πολύ πράσινο και ελαιώνες. Εκεί ζούσε η οικογένεια Ζυγουράκη. Από εκεί έφυγαν (μαζί με άλλους πολλούς) για να σωθούν από τους Τούρκους και τα μέλη της οικογένειας Ζυγουράκη.

Κώστας Κρητικός

   Δεν είναι γνωστή η διαδρομή τους μέχρι να βρεθούν στην κοιλάδα του Σπερχειού, αναζητώντας δουλειά και τόπο για εγκατάσταση. Στη Φθιώτιδα του τέλους του 19ου αι. στα χωριά μας κυριαρχούσαν τα τσιφλίκια, όπου δούλευαν πολλοί ακτήμονες γεωργοί. Οι λίγες θύμησες αναφέρουν ότι ο πρώτος Ζυγουράκης δούλεψε στη Μάκρη, σε κτήματα του Ζήση. Η σκέψη της επιστροφής στην Κρήτη ήταν στο μυαλό τους ένας πόθος διαρκής. Τα παιδιά του συμμετείχαν στις επαναστάσεις για απελευθέρωση της επαρχίας Δομοκού και Θεσσαλίας (1876-78). Επίσης πολέμησαν στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

   Όπως συνήθως πάντα συνέβαινε, η καταγωγή του είχε ως αποτέλεσμα να μετατραπεί σε επώνυμο. Έτσι το Ζυγουράκης ξεχάστηκε και γράφτηκε στα μητρώα πλέον ως Κρητικός. Από την οικογένεια Ζυγουράκη πιο γνωστός είναι ο Δημήτριος, ο οποίος είχε και το ψευδώνυμο Δράκος.  Στην προκείμενη περίπτωση, από την οικογένεια Ζυγουράκη, που πλέον θα αναφέρεται με το επώνυμο Κρητικός, υπήρξαν πέντε παιδιά (Κώστας, Ηρακλής, Γεώργιος, Αλέξανδρος και Χρήστος).

   Από αυτά, ο Ηρακλής (1880-1972) ασχολήθηκε με το εμπόριο (δημητριακών και κυρίως καπνών). Απέκτησε σημαντική περιουσία και αγόρασε κτήματα στη Μακρακώμη, όπου το 1900 έκτισε το νεοκλασικό σπίτι του (υπάρχει μέχρι σήμερα, ανακαινισμένο). Στη Λαμία είχε άλλη κατοικία στην οδό Βύρωνος 4 (στα μεταπολεμικά χρόνια και σε νέα πολυώροφη οικοδομή έγινε Κλινική των Αφών Σκουτέλη).

   Ο Ηρακλής Κρητικός από το γάμο του με την Αλεξάνδρα Ζήση απέκτησε ένα γιο, το Χρήστο. Ο Χρήστος είχε εξαιρετική φιλία με τον Θανάση Κλάρα (Άρη Βελουχιώτη). Αν και γιος του πλούσιου άρχοντα της Μακρακώμης, οι ιδεολογικές αντιλήψεις του ταυτίζονταν με αυτές του Άρη. Συμμετείχε στον αντιστασιακό αγώνα και διώχθηκε στα εμφυλιακά χρόνια.

   Ο Χρήστος Κρητικός (1913-1973) από το γάμο του με την Αιμιλία (1918-1974) απέκτησε τρία παιδιά, τον Ηρακλή, τον Κώστα (1946-2017) και τον Αλέξανδρο. Ο Κώστας Κρητικός ήταν ο αείμνηστος πρώην δήμαρχος Μακρακώμης.

   Ο δεσμός του Κώστα με τη γενέθλια κωμόπολη ήταν άρρηκτος. Το συναίσθημα στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια δέθηκε ισχυρά με τη Βαρυμπόπη, όπως παλιότερα έλεγαν τη Μακρακώμη. Ίσως η περίοδος της στρατιωτικής θητείας ήταν η μόνη, που ο Κώστας έλλειψε για περισσότερο χρόνο από τη Μακρακώμη.

   Το 1972 διορίστηκε στην Αγροτική Τράπεζα, την οποία υπηρέτησε από διάφορες θέσεις, και αναδείχτηκε επάξια μέχρι τη θέση του Διευθυντή του Καταστήματος Σπερχειάδας. Η μεγάλη κοινωνικότητα που τον διέκρινε, είχε ως αποτέλεσμα να γνωριστεί με πολύν κόσμο του πρωτογενή τομέα (γεωργούς, κτηνοτρόφους) και να ασχοληθεί με τον αγροτικό συνδικαλισμό. Ήταν εκπρόσωπος της Ε.Γ.Σ. Λαμίας στην ΠΑΣΕΓΕΣ. Ήταν ιδρυτικό μέλος και μάλιστα διετέλεσε πρόεδρος (1977-83) του Κυνηγετικού Συλλόγου της Μακρακώμης.

   Η αγάπη του για τον τόπο μας, τον οδήγησε να ασχοληθεί με την τοπική αυτοδιοίκηση. Έτσι, διετέλεσε μέλος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Φθιώτιδας (1983-85), μετά εξελέγη και διετέλεσε αντιπρόεδρος της Κοινότητας Μακρακώμης (1986-1990). Στη συνέχεια εξελέγη δημοτικός σύμβουλος του Καποδιστριακού πλέον δήμου Μακρακώμης (από το 1990).

   Από το 2002 εξελέγη δήμαρχος Μακρακώμης (με ποσοστό 51 %), κάτι που επαναλήφθηκε το 2006 με δεύτερη θητεία. Ήταν πολύ αγαπητός στον κόσμο, για τον ήρεμο και πράο χαρακτήρα του, το σπάνιο ήθος του, την ανθρωπιά και τον ευχάριστο τρόπο του, ιδιαίτερα προσωπικά στοιχεία για τα οποία θα μείνει στη μνήμη και στις καρδιές όσων τον γνώρισαν. Παράλληλα στη θητεία του έγιναν αρκετά σημαντικά έργα στην περιοχή, όπως το Κέντρο Υγείας, μεταβολές στο σχέδιο πόλεως της Μακρακώμης, η αξιοποίηση των λουτρών Πλατυστόμου, κ.ά.

   Ο Κώστας Κρητικός ήξερε όλους με τα μικρά τους ονόματα. Συνήθιζε να βγαίνει στην πλατεία της Μακρακώμης, όπου συναντούσε φίλους και συζητούσαν πολιτικά και κοινωνικά θέματα, ιδιαίτερα δε της αυτοδιοίκησης. Ως σπάνιο χαρακτηριστικό του Κώστα καταγράφεται ότι ήταν τόσο δεμένος με τον τόπο, που δεν έφυγε ποτέ από τη Μακρακώμη! Ήταν φανατικός Μακρακωμίτης.

   Ο Κώστας είχε εκπληκτική μνήμη. Ήξερε τα ονόματα των κατοίκων του διευρυμένου δήμου (από όλα τα χωριά). Είχε πολλαπλά ενδιαφέροντα. Προσωπικά θαύμαζα την ευρυμάθειά του, σε ιστορικά θέματα από την πολιτική και την ιστορία της Ελλάδος, όσο και την τοπική. Είχε σημαντικές γνωριμίες με περιώνυμα πρόσωπα της πολιτικής και του πολιτισμού, που - ενίοτε - τον βοηθούσαν στην προώθηση των ποικίλων εκκρεμών θεμάτων του τόπου του. Αγαπημένη του ενασχόληση ήταν η φροντίδα και καλλιέργεια των κτημάτων του, σε καθημερινή βάση. Η πολυετής εμπειρία του στη χρήση των γεωργικών μηχανημάτων εκμηδένιζε τον κίνδυνο να συμβεί το κακό. Κι όμως …

   Η αιφνίδια απώλεια του Κώστα στέρησε τη στενή οικογένεια από έναν εξαιρετικό σύζυγο και πατέρα, την ευρύτερη οικογένεια από έναν αδερφό και θείο, αλλά και τη Μακρακώμη από έναν σπάνιο αυτοδιοικητικό, με ισχυρό δεσμό για τον τόπο. Ομολογώ ότι θα ήθελα να καταγράψω, όσο περισσότερα στοιχεία μπορούσα, από το μεγάλο θησαυρό της τεράστιας μνήμης του. Χωρίς να θέλω να μειώσω τους άλλους, θεωρώ πραγματικά λιγότερους τους αποδειγμένα καλούς και άξιους Μακρακωμίτες, χωρίς τον Κώστα.

   Στην κυρία Βάνα, το μεγάλο στήριγμά του και στην κόρη του Αιμιλία-Αλεξάνδρα, συμμερίζομαι τη λύπη της τόσο αιφνίδιας και μεγάλης απώλειας. Υποκλίνομαι στην ευγένεια, στην καλοσύνη, στην διαρκή άδολη προσφορά και στον εξαίρετο χαρακτήρα αυτού του φανατικού Μακρακωμίτη και ανθρώπου, όπως τον γνώρισα.

    Του οφείλω ευχαριστίες για τη μεγάλη εκτίμηση που γενναία μου απέδιδε. Τη διατηρώ ως πολύτιμη παρακαταθήκη.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

               φυσικός

 

-------------------------------------

Αναφορές

1.    Προσωπικές μνήμες, από συζητήσεις με τον αείμνηστο Κώστα Κρητικό.

2.    Μαρτυρία μνήμης Ηρακλή Χρ. Κρητικού, στον γράφοντα (26 Νοε. 2017).

3.    Γιώργου Παλαμιώτη, “Το τελευταίο αντίο στον Κώστα Κρητικό”, στην εφ. “σέντρα”, φ. 1523, σελ. 7, 30 Οκτ. 2017, Λαμία.

4.    Βικιπαίδεια.