Από Βιβλία Ιερών Ναών της
Λαμίας
Πρόλογος
Ήταν οι πλέον ταραγμένες περίοδοι της χώρας μας στα μέσα σχεδόν του 20ού αι. Η ζωή του ελληνικού λαού δυσκολεύτηκε πολύ και μπορούσε να χαθεί κάθε στιγμή. Ο κίνδυνος του κακού βέβαια ενυπάρχει κάθε στιγμή, ακόμη και στην καθημερινή ζωή, με ατυχήματα. Η κυκλοφορία αυτοκινήτων πρόσθεσε επιπλέον κίνδυνο και θανάτους.
Εδώ όμως προστέθηκαν βομβαρδισμοί, συλλήψεις πατριωτών για αντίποινα στη δράση της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και θανατηφόρα όπλα (χειροβομβίδες, νάρκες, κλπ.). Χάθηκαν αρκετά παιδιά και έφηβοι από την έκρηξη παρατημένων χειροβομβίδων.
Στην παρούσα εργασία εντοπίστηκαν 133 περιστατικά βίαιων θανάτων, από τα οποία τα 31 ήταν παιδιά μέχρι 15 ετών. Σημαντικός είναι ο αριθμός, όσων φονεύτηκαν στις μάχες του Εμφυλίου, οι περισσότεροι των οποίων κατάγονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Η γραφή αυτή δεν θέλει να αναμοχλεύσει την αντιπαλότητα του Εμφυλίου, αλλά να αποδώσει τη σκληρή πλευρά με αναίτια θύματα, μιας περιόδου, που δεν πρέπει να ξανάρθει ποτέ.
Η εργασία θα παρουσιαστεί με όσο γίνεται σύντομο, αλλά και περιεκτικό τρόπο.
Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
φυσικός
Α. Γενικά – Περιπτώσεις βίαιων θανάτων
Η συνολική περίοδος, στην οποία αναφέρεται αυτή η εργασία για τη Λαμία και τη Φθιώτιδα, χωρίζεται σε :
· Περίοδο Κατοχής, από 21 Απριλίου 1941 έως 18 Οκτωβρίου 1944
· Μεσοπερίοδο, από 19 Οκτωβρίου 1944 έως 31 Μαρτίου 1946
· Περίοδο Εμφυλίου, από 31 Μαρτίου 1946 έως 30 Αυγούστου 1949
Στην παρουσίαση της εργασία θα διατηρήσουμε αυτό το χωρισμό. Οι βίαιοι θάνατοι περιλαμβάνουν τις παρακάτω περιπτώσεις: Εκτελέσεις (αντίποινα) από Γερμανούς κατακτητές, θύματα μαχών των ανταρτών με κατακτητές, θύματα μαχών του στρατού ή χωροφυλακής στις συμπλοκές με μαχητές του ΔΣΕ, από νάρκες, χειροβομβίδες ή άλλα εκρηκτικά, ατυχήματα (πτώσεις, χτυπήματα, πνιγμό, κ.ά.), από εγκληματική πράξη, δυστυχήματα από αυτοκίνητα ή τραίνα, δηλητηρίαση, ή άγνωστη αιτία.
Β. Την περίοδο της Κατοχής και τη μεσοπερίοδο πριν τον Εμφύλιο
Τα διαθέσιμα στοιχεία θα δοθούν χωριστά κατά ενορία. Μόνο τα αναγκαία στοιχεία θα δοθούν για την απαραίτητη ιστορική ακρίβεια. Αναλυτικά λοιπόν:
(i) Στη ζώνη της ενορίας του Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων
Την περίοδο της Κατοχής 1941-44 καταγράφηκαν 5 περιπτώσεις βίαιων θανάτων, που οφείλονταν σε : δυστύχημα, κάταγμα σπονδυλικής στήλης, θλάση της βάσεως του κρανίου και πολλαπλά τραύματα. Επίσης, ένας 17χρονος[1], το 1943 έχασε του ζωή του από “τραύμα δια πυροβόλου όπλου υπό Γερμανού”.
Την περίοδο 1945-46 καταγράφηκαν 7 περιπτώσεις βίαιων θανάτων, εκ των οποίων τα 5 ήταν σε ανήλικα παιδιά (μαθητές). Οι θάνατοι προήλθαν από εκρηκτικές ύλες (βλήματα, χειροβομβίδες ή πυρίτιδα). Αναφέρουμε το τραγικό περιστατικό της οικογενείας του Ευθ. Καραγιάννη, στις 15 Ιανουαρίου 1945, που έχασε 4 άτομα τα οποία “εκάησαν εκ πυρομαχικών οίκοι”[2].
(ii) Στη ζώνη της ενορίας του Ι. Ν. Αγίου Νικολάου
Την περίοδο της Κατοχής 1941-44 έγιναν 5 θανατηφόροι τραυματισμοί από εγκαύματα (άγνωστης προέλευσης) και πτώση από ύψος. Από το 1944 έχουμε το πρώτο θύμα του αυτοκινήτου (σε παιδί 5 ετών).
Το 1945 χάνει τη ζωή του από “εσωτερική αιμορραγία κατόπιν πτώσεως” ο 25χρονος πολιτικός μηχανικός Βασ. Γρ. Δροσόπουλος. Ένα ακόμη θύμα προήλθε από πτώση και κάταγμα.
(iii) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Παναγίας Δέσποινας
Την περίοδο της Κατοχής 1941-44 καταγράφηκαν 9 περιστατικά βίαιων θανάτων. Η είσοδος των Γερμανών από το βορρά στη Λαμία, τον Απρίλιο του 1941, συνοδεύτηκε από ένα θύμα[3], που καταγράφηκε στην ενορία. Όπως γράφτηκε στο Βιβλίου του Ναού “εφονεύθη εκ βόμβας γερμανικού αεροπλάνου” (στις 22 Απριλίου 1941), στο 16ο χμ. της οδού Λαμίας-Δομοκού. Στο τέλος του 1941, άλλος ένας έχασε τη ζωή του “εκ τραύματος της κεφαλής δια πυροβόλου όπλου”. Άλλα 5 περιστατικά προήλθαν από τραύματος πολεμικών όπλων (πυροβολισμοί). Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, ένας έχασε τη ζωή του από έκρηξη νάρκης.
Την μεσοπερίοδο 1945-46 μέχρι την έναρξη του Εμφυλίου σημειώθηκαν τρία περιστατικά, που προήλθαν από “πολλαπλά τραύματα δια πυροβόλου όπλου”.
(iv) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Ευαγγελίστριας
Την περίοδο της Κατοχής καταγράφηκαν 4 περιστατικά βίαιων θανάτων, που προήλθαν: από ατύχημα (πτώση), από δηλητηρίαση (μωρό) και άλλα 2 από πυροβόλο όπλο. Περισσότερα στοιχεία (σε χρονολογική σειρά) δίνονται στον επόμενο πίνακα.
Τη μεσοπερίοδο 1945-46 ένα ατύχημα ήταν η αιτία του θανάτου.
(v) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου
Την περίοδο της Κατοχής, στα Βιβλία του Ναού, καταγράφηκαν 23 περιστατικά βίαιων θανάτων. Είναι η ζώνη της πόλης που την πλήρωσε περισσότερο σε θύματα. Απ’ αυτούς:
Ο Γεώργιος Ανταχόπουλος το τελευταίο έτος της Κατοχής (1944), συνελήφθη (σε μπλόκο) από τους Γερμανούς στα πλαίσια αντιποίνων για αντιστασιακές πράξεις των Ελλήνων ανταρτών, μετήχθη στο Στρατόπεδο Χαϊδαρίου Αθηνών, όπου και εκτελέστηκε.
Ο Ευθύμιος Φιλίππου εκτελέστηκε από το Γερμανικό στρατό κατοχής στο χωριό Χρισσό Παρνασσίδας, επειδή είχε τραυματίσει 2 Γερμανούς.
Πέντε Έλληνες (Γ. Δαρδιώτης, Αναστ. Μπαξεβανάκης, Δημ. Ριζοκώστας, Κ. Μίγγας και Κ. Τραχανάς) συνελήφθησαν σε μπλόκο από τους Γερμανούς και εκτελέστηκαν στη θέση Αμπέλια του χωριού Ομβριακής, ως αντίποινα.
Ο Κ. Λάμπος εκτελέστηκε από τους αντάρτες. Ο Ιωάννης Λεπίδας είχε τον πλέον βασανιστικό θάνατο, εφόσον είχε συλληφθεί από αντάρτες και πέθανε από ασιτία!
Δύο άτομα (μηχανοδηγός και θερμαστής) σκοτώθηκαν σε σιδηροδρομικό δυστύχημα, μετά από ανατίναξη της γραμμής.
Άλλα τρία άτομα έχασαν τη ζωή τους από σοβαρά τραύματα που προήλθαν από χειροβομβίδα, από νάρκη και από σφαίρες. Επίσης συνέβησαν και 3 ατυχήματα από πτώσεις, 3 δηλητηριάσεις κι ένας πέθανε από πνιγμό (Γ. Παπαδέλος). Ακολουθεί πίνακας (σε αλφαβητική σειρά) με περισσότερα στοιχεία :
Γ. Την περίοδο του Εμφυλίου
Πάλι τα διαθέσιμα στοιχεία θα δοθούν χωριστά κατά ενορία. Πιο συγκεκριμένα :
(i) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Αγίων Θεοδώρων
Καταγράφηκαν 3 περιστατικά βίαιων θανάτων από “διαμπερές τραύμα κοιλίας” σε στρατιώτη, από κάταγμα της βάσεως του κρανίου και αυτοκ. δυστύχημα. Ένας ακόμη έχασε τη ζωή του από έκρηξη νάρκης.
Επίσης, η συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο[4] της Κορέας αφήνει το θλιβερό σημάδι της στη συνοικία των Αγίων Θεοδώρων, με νεκρό έναν στρατιώτη. Ήταν ο Ευάγ. Κ. Νικολόπουλος ή Καραγιάννης, ετών 25.
(ii) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Αγίου Νικολάου
Καταγράφηκαν 9 περιστατικά βίαιων θανάτων εκ των οποίων 3 από ατυχήματα (πολλαπλά κατάγματα) σε παιδιά και μαθητές και άλλα 3 σε νέους ανθρώπους, ενώ τα υπόλοιπα 3 προήλθαν από αυτοκινητιστικά ατυχήματα (σε 2 οδηγούς και ένα άλλο σε μωρό 2 ετών). Κανένα περιστατικό δεν είχε ως αιτία τις εμφύλιες συγκρούσεις της περιόδου αυτής.
(iii) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Παναγίας Δέσποινας
Το 1946, οι θάνατοι προήλθαν από πυροβόλα όπλα, από έκρηξη νάρκης ή οβίδες της εμφύλιας σύρραξης. Κατά το 1948 ελαττώθηκαν οι θάνατοι από πυροβόλα όπλα και αυξήθηκαν τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα και τα θανατηφόρα ατυχήματα. Το χρόνο λήξης (1949) του Εμφυλίου πολέμου καταγράφηκαν οι λιγότεροι θάνατοι (ήταν 3).
Ακολουθεί πίνακας ονομάτων σε χρονολογική σειρά, με επιπλέον στοιχεία:
(iv) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Ευαγγελίστριας
Την περίοδο του Εμφυλίου, στα Βιβλία του Ναού καταγράφηκαν 25 περιστατικά βίαιων θανάτων, προερχόμενα από τα θύματα της εμφύλιας σύρραξης. Από αυτά τα 15 ήταν αξιωματικοί του στρατού και της Χωροφυλακής, υπαξιωματικοί, στρατιώτες κι ένας χωροφύλακας. Τα υπόλοιπα περιστατικά ήταν 2 μαθητές, 2 γυναίκες/οικιακά, 2 γεωργοί κι ένας εμπορορράπτης. Ο τελευταίος (στέλεχος του ΚΚΕ) δολοφονήθηκε μέσα στο ραφείο του από άτομο της ακροδεξιάς οργάνωσης “Χ”. Περισσότερα στοιχεία (σε χρονολογική σειρά) για όλους αυτούς δίνονται στον επόμενο πίνακα:
(v) Στη ζώνη της ενορίας Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου
Την περίοδο του Εμφυλίου, στα Βιβλία της ενορίας καταγράφηκαν 13 περιστατικά βίαιων θανάτων. Απ’ αυτά, 3 άτομα έχασαν τη ζωή τους από “κάταγμα της βάσεως του κρανίου” κι ένας μαθητής από θραύσματα χειροβομβίδας. Δύο στρατιώτες σκοτώθηκαν στις μάχες της εμφύλιας σύρραξης κι ένας ακόμη από νάρκη. Τρεις επαγγελματίες χάθηκαν από ατύχημα (πτώση). Τραγωδία για πατέρα και γιο ήταν η θανάσιμη πτώση από το μπαλκόνι του σπιτιού τους (Τσεργάς). Τέλος, ένας σωφέρ δολοφονήθηκε κάποια νύχτα του 1947, νοσηλεύτηκε σε Στρατιωτ. Νοσοκομείο, αλλά δεν επέζησε.
Στον πίνακα που ακολουθεί (σε χρονολογική σειρά) δίνονται επιπλέον στοιχεία για τα άτομα αυτά.
Επίλογος
Η θερμή ευχή που έρχεται στα χείλη όλων είναι να μην ξανάρθουν ποτέ οι μαύρες μέρες της Κατοχής και μην ξαναγίνει ποτέ ο αδελφοκτόνος Εμφύλιος Πόλεμος.
-----------------------------------------
Βιβλιογραφία
1. Βιβλία Αποβιώσεων Ι. Ν. Αγ. Θεοδώρων, Αγ. Νικολάου, Παναγ. Δέσποινας, Ευαγγελίστριας και Αγ. Δημητρίου, της Λαμίας.
2. Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένου : “Απασχόληση και επαγγέλματα στη ζώνη της ενορίας του Ι.Ν. Ευαγγελίστριας Λαμίας (την περίοδο 1923-1971)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2010, σελ. 239-292, Λαμία.
3. Κωνστ. Αθ. Μπαλωμένου : “Καταγωγή, απασχόληση και επαγγέλματα των κατοίκων της ενορίας του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Λαμίας (κατά την περίοδο 1929-1965)”, αναρτημένο από τις 10 Αυγούστου 2021, στο www.amfictyon.blogspot.gr
4. Βικιπαίδεια (Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδας στην Κορέα)
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου