Από το Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1938)

Προλεγόμενα

   Το Μεγάλο Χωριό είναι το πολύ γνωστό ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, σε υψόμετρο 720 μέτρων, μέσα σε πυκνό δάσος από έλατα, στις πλαγιές του όρους Καλιακούδα. Είναι παραδοσιακός οικισμός με αρκετά πετρόκτιστα πανέμορφα δίπατα σπίτια. Ήταν έδρα του καποδιστριακού δήμου Ποταμιάς, μέχρι το 2010.

   Η παρούσα εργασία αναφέρεται στη μετανάστευση προς την Αμερική στο πρώτο τρίτο του 20ού αι. και πριν το Β’ Παγκ. Πόλεμο. Το σημαντικό εύρημα αυτής είναι ότι εντόπισε μετανάστη του χωριού, που από την Κωνσταντινούπολη, πήγε μετά στην Αμερική.

 

Άποψη του Μεγάλου Χωριού (φωτ. Μαρ. Χαραλαμπόπουλος)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Μεγάλο Χωριό. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 38 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2021.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές μέρες και ώρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 26 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ή τριπλά ταξίδια), ώστε τελικά ανευρέθηκαν 38 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή μπορεί να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Καρπενήσι, Λαμία). Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους του Μεγάλου Χωριού, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

            Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                                    φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Μεγάλου Χωριού Ευρυτανίας

   Από τις 30 Σεπτεμβρίου 1836 που έγινε η σύσταση του δήμου Οιχαλίας, με έδρα τον οικισμό Καλλιδρόμη, ο οικισμός Μεγάλο Χωριό (και αρκετοί άλλοι) προσαρτήθηκε στο δήμο Οιχαλίας, του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας. Στις 18 Δεκεμβρίου το όνομα του οικισμού και του δήμου από Καλλιδρόμη άλλαξε (μετονομάστηκε) σε Καρπενήσι.

   Στις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός Μεγάλο Χωριό (όπως και αρκετοί άλλοι) αποσπάστηκε από το δήμο Καρπενησίου. Δημιουργήθηκε (ιδρύθηκε) Κοινότητα Μεγάλου Χωριού με ομώνυμη έδρα, του νομού Αιτωλοακαρνανίας.

  Στις 16 Οκτωβρίου 1940 διορθώθηκε το όνομα του οικισμού και της Κοινότητος από Μεγάλο Χωριό σε Μέγα Χωρίον.

   Στις 22 Μαρτίου 1943, η Κοινότητα Μεγάλου Χωρίου αποσπάστηκε από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και πλέον υπάγεται στο νομό Ευρυτανίας. Το 1961 οι οικισμοί Γάβρος και Νέο Δερμάτι αναγνωρίστηκαν και προσαρτήθηκαν στην Κοινότητα Μεγάλου Χωρίου.

  Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) η κοινότητα Μεγάλου Χωρίου καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Ποταμιάς. Ταυτόχρονα ορίστηκε και ως έδρα του νέου δήμου.

  Από το 2010, με το σχέδιο “Καλλικράτης” καταργήθηκε ο δήμος Ποταμιάς και οι οικισμοί (μεταξύ αυτών και του Μεγάλου Χωρίου) προσαρτήθηκαν στο Δήμο Καρπενησίου.

   Ο πληθυσμός του Μεγάλου Χωρίου (απογραφή 2011) ήταν 219 κάτοικοι.

 

Θέα από το Μεγάλο Χωριό (η φωτογραφία ελήφθη από athensphotonews.gr)

 

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Μεγάλο Χωριό στην Αμερική[1]

   Από τους 38 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι σχετικά περισσότεροι έφυγαν στα έτη 1909, 1914 και 1921. Συνολικά έγιναν 26 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 10 μετανάστες που έκαναν διπλά ή τριπλά  ταξίδια.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 5 % του πληθυσμού, που είναι μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (ήταν 8%). Η περιοχή είχε περιορισμένες γεωργικές καλλιέργειες, αναπτυγμένη κτηνοτροφία, υλοτομία και έδινε σχετική αυτονομία στη ζωή[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν άρρενες (αλλά υπήρχε και μία γυναίκα, η Ευδοκία Χρ. Χόνδρου). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μεγαλύτερες ηλικίες 31-40 ετών (με 13 άτομα). Ακολούθησαν οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών (με 9 άτομα). Οι  μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών ήταν ίσες σε αριθμό μεταναστών με τις ώριμες ηλικίες 41-50 ετών (με 7 άτομα εκάστη). Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από το Μεγάλο Χωριό, δίνεται στον πίνακα 3.

 

Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Παπαδόπουλος Διονύσιος, ετών 16 (πήγε το 1909)

(β) Φραγκαλιός Ηλίας, ετών 17 (πήγε το 1909)

(γ) Χόνδρος Χρήστος, ετών 17 (πήγε το 1909)

Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :

(α) Καρβέλης Νικόλαος Αθ., ετών 58 (πήγε το 1938)

(β) Κοτρώνης Μιλτιάδης, ετών 52  (πήγε το 1933)

(γ) Κανάρας Δημήτριος, ετών 45 (πήγε το 1921)

(δ) Λιάτσος Κωνσταντίνος, ετών 45 (πήγε το 1926)

 

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών βρέθηκαν ότι ήταν 33 έτη, δηλ. ήταν πολύ μεγάλος.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από το Μεγάλο Χωριό ήταν έγγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 38 μετανάστες, οι 25 ήταν έγγαμοι (ποσοστό 66 %), οι δε υπόλοιποι 13 ήταν άγαμοι.

   Από τις οικογένειες του χωριού αυτού, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά έγιναν 26 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 38 μετανάστες του Μεγάλου Χωριού. Οι περισσότεροι μετανάστες (14 άτομα) έφυγαν το λιμάνι της Πάτρας (ή ποσοστό 37 %), ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 11 μετανάστες. Ένας έφυγε από το λιμάνι του Αιγίου (Βοστίτσα ήταν το παλιό του όνομα). Άλλα 13 άτομα έφυγαν από ξένα λιμάνια (βλ. πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από το Μεγάλο Χωριό έφυγαν με ξένα πλοία. Με ελληνικά πλοία έφυγαν 12 άτομα.

   Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, το έτος 1909 έφυγαν σε ένα ταξίδι, 5 μετανάστες από το Μεγάλο Χωριό με το πλοίο “Cedric”. Το 1914 με το πλοίο “Berlin” και από το ίδιο λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι έφυγαν 3 μετανάστες.

   Το έτος 1921, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 μετανάστες από το λιμάνι του Πειραιά, με το ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander”.

   Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια ήταν πολύ περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 21 μεμονωμένα και μόνον 5 ομαδικά ταξίδια!

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από το  Μεγάλο Χωριό φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης, με 18 άτομα (ποσοστό 47 %)! Ακολούθησαν οι πολιτείες Πενσυλβανίας, Βόρειας Καρολίνας, Οχάιο, Βιρτζίνια και Καλιφόρνιας. Μεμονωμένες προτιμήσεις καταγράφηκαν σε άλλες τρεις πολιτείες. Τα αριθμητικά στοιχεία των προορισμών φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 7.

   Αναλυτικά, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

 

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (17), Albany (1)
Πενσυλβανία (Pa.)	Pittsburg (5)
Βόρ. Καρολίνα (N.C.)	Winston Salem (2), High Pont (1), Weldon (1)
Οχάιο (Ohio)	Akron (1), E. Liverpool (1), South Loin (1)
Βιρτζίνια (Va.)	Charleston (1), Petersburg (1)
Καλιφόρνια (Cal.)	San Francisco (2)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Boston (1)
(Νιου Τζέρσεϋ (N.J.)	Atlantic City (1)
Νότ. Καρολίνα (S.C.)	Laurence (3)
δ.α.	(1)
ΣΥΝΟΛΟ	38

 

 

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγαλύτερος αριθμός μεταναστών 24 άτομα (ή ποσοστό 63 %) από το Μικρό Χωριό, δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως αυτών, δηλώθηκαν: εργάτες σε φάρμα, αλλά και άλλα επαγγέλματα, κυρίως της εστίασης, όπως : ξενοδόχος, μάγειρος, εστιάτορες, κ.ά.

   Αριθμητικά στοιχεία αυτών ακολουθούν:

 

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	24
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	3
μάγειρος (cook)	3
ξενοδόχος (hotel keeper)	3
υπηρέτης (servant)	1
εστιάτορας (restauranteur)	1
οικιακά (house wife)	1
δ.α.	2
ΣΥΝΟΛΟ	38

 

Σημείωση :

ξενοδόχοι :  (Κώστ. Γάιος, Μάρκ. Λιάπης, πριν μάγειρος, Σταύρ. Καρίπης)

μάγειροι :  ( Μάρκ. Λιάπης, Μιλτ. Κοτρώνης, Νικ. Καρβέλης)

εστιάτορας : (Ιωάν. Καραγιάννης)

υπηρέτης : (Ευάγ. Φραγκαλιός)

 

 

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 10 άτομα που έκαναν διπλό ή τριπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.

   Περισσότερα χρόνια στο α’ ταξίδι τους έμειναν και εργάστηκαν οι :

Ø  Χρήστος Χόνδρος, 19 χρόνια

Ø  Νικόλαος Καρβέλης, 17 χρόνια

Ø  Ιωάννης Καραγιάννης, 13 χρόνια

   Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Σταύρος Λαδάς :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-08 στο Πίτσμουργκ της Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1909  πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Μάρκος Λιάπης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-09 στην πόλη Φλόρενς (Florence) της Νότ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-13 στην πόλη Πέτερμπουργκ της Βιρτζίνια. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Φλόρενς της Νότ. Καρολίνας.

3.    Ιωάννης Σερετάκης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Πίτσμουργκ της Πενσυλβάνια. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στην πόλη Άκρον του Οχάιο.

4.    Κώστας Γάιος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-12 στην Ατλάντικ Σίτυ του Νιου Τζέρσεϋ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

5.    Σταύρος Καρίπης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1914-19 σε τόπο (που δεν μας είναι γνωστός) της πολιτείας Β. Καρολίνα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στη Νέα Υόρκη.

6.    Κωνσταντίνος Λιάτσος :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1916-17 στην πόλη Μπρίτζπορτ (Bridgeport) του Κονέκτικατ. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1920 πόλη Γκρήνσμπορο (Greensboro) της Βόρ. Καρολίνας. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1926 στη Νέα Υόρκη.

7.    Χρήστος Χόνδρος :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1909 με άγνωστη διάρκεια στο Ουίνστον Σάλεμ (Winston Salem) της Βόρ. Καρολίνας. Έγινε αμερικανός πολίτης.  Το 1928 επέστρεψε και παντρεύτηκε. Το β’ ταξίδι έγινε το 1929 πάλι στο Ουίνστον Σάλεμ.

8.    Ιωάννης Καραγιάννης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1916-29 στο Χάι Ποντ της Βόρ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1931 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Μιλτιάδης Κοτρώνης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1921-24 στην πόλη Τσάρλεστον της Βιρτζίνια. Το β’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1925-32 πάλι στον ίδιο προορισμό. Το γ’ ταξίδι έγινε το 1933 επίσης στον ίδιο προορισμό.

10. Νικόλαος Καρβέλης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1920-37 στην πόλη Ουέλντον (Weldon) της Βόρ. Καρολίνας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1938 πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από το Μεγάλο Χωριό

   Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από το Μεγάλο Χωριό που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Μεγάλου Χωριού δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α       Ονοματεπώνυμο          χρ. άφιξης   ηλικία   έγγαμος   Πλοίο ταξιδιού      Λιμάνι αναχώρ.

1        Γάιος Κώστας               7-5-1914          30       ναι        Laconia (1912)            Πάτρα

2        Ζαχαρόπουλος Γεώρ.    5-1-1921          38       ναι        King Alexander          Πειραιάς

3        Κανάρας Δημήτριος      5-1-1921          45       ναι        King Alexander          Πειραιάς

4        Καραγιάννης Ιωάννης    17-2-1931         41       όχι        Saturnia                    Πάτρα

5        Καρβέλης Νικόλαος      5-1-1921          39       ναι        King Alexander          Πειραιάς

6        Καρβέλης Νικόλαος      31-3-1938         58       ναι        Conte di Savoia          Νάπολη

7        Καρίπης Σταύρος          5-3-1914          37       ναι        Berlin                           Νάπολη

8        Καρίπης Σταύρος          7-6-1920          44       ναι        Pannonia                     Πάτρα

9        Κοντογιάννης Πέτρος    3-4-1907          27       ναι        Erny                         Πάτρα

10       Κοτρώνης Μιλτιάδης     2-5-1921          42       ναι        King Alexander        Πειραιάς

11       Κοτρώνης Μιλτιάδης     28-2-1933         52       ναι        Paris                        Χάβρη

12       Λαδάς Σταύρος            27-3-1909         28       όχι        Cedric                      Νάπολη

13       Λιάπης Μάρκος            21-10-1905       35       ναι        Roma                       Πάτρα

14       Λιάπης Μάρκος            3-6-1911          38       ναι        Patris                       Πειραιάς

15       Λιάπης Μάρκος            17-9-1914         44       ναι        Thessaloniki              Πειραιάς

16       Λιάτσος Κωνσταν.         5-9-1916          36       ναι        Giuseppe Verdi          Νάπολη

17       Λιάτσος Κωνσταν.         22-6-1920         39       ναι        Megali Hellas             Πειραιάς

18       Λιάτσος Κωνσταν.         29-11-1926       45       ναι        Presidente Wilson      Βοστίτσα

19       Μέρμηγκας Αθαν.         5-1-1921          35       ναι        King Alexander          Πειραιάς

20       Μουτογιάννης Ανδρ.     5-1-1921          27       ναι        King Alexander          Πειραιάς

21       Μπέτσης Ιωάννης         28-8-1912         18       όχι        Carpathia                  Φιούμε

22       Παπαγιάννης Αθαν.       5-3-1914          35       ναι        Berlin                       Νάπολη

23       Παπαδόπουλος Διον.     27-3-1909         16       όχι        Cedric                      Νάπολη

24       Πάτσης (;) Δημήτριος    3-4-1907          33       ναι        Erny                         Πάτρα

25       Πριγκηφίλης Θεοφ.      2-6-1909          18       όχι        Patris                       Πειραιάς

26       Σερετάκης Ιωάννης       7-7-1906          24       όχι        Dora                        Πάτρα

27       Σερετάκης Ιωάννης       2-2-1914          32       όχι        Saxonia                     Πάτρα

28       Σερετάκης Κων/νος      27-3-1909         18       όχι        Cedric                      Νάπολη

29       Σταθόπουλος Ιωάν.       14-12-1920       24       όχι        Calabria                    Πάτρα

30       Φαράντζος Ιωάννης      5-3-1914          44       ναι        Berlin                       Νάπολη

31       Φραγκαλιός Ευάγ.        10-1-1911         19       όχι        Alice                        Πάτρα

32       Φραγκαλιός Ηλίας        27-3-1909         17       όχι        Cedric                      Νάπολη

33       Φραγκαλιός Κων/νος    22-9-1910         30       όχι        Athinai                      Πειραιάς

34       Χατζόπουλος Γεώργ.     2-4-1920          38       ναι        Pannonia                  Πάτρα

35       Χόνδρος Παναγιώτης    27-3-1909         29       ναι        Cedric                      Νάπολη

36       Χόνδρος Χρήστος         14-6-1909         17       όχι        Martha Washington     Πάτρα

37       Χόνδρος Χρήστος         19-2-1929         38       ναι        Vulcania                    Πάτρα

38       Χόνδρου Ευδοκία Χρ.    19-2-1929         25       ναι        Vulcania                    Πάτρα

 

 

5.    Χρονικό μετανάστευσης από το Μεγάλο Χωριό στις Η.Π.Α.

 

             i.   Ο πρωτοπόρος του 1904

    Ο άνθρωπος που τόλμησε το μεγάλο ταξίδι προς την Αμερική ήταν ο Σταύρος Λαδάς. Από την Ελλάδα το 1904 πήγε με πλοίο στην Αμερική. Ήταν τότε 23 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του για δουλειά ήταν η πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια. Εργάστηκε για 4 χρόνια, μέχρι το 1908 και επέστρεψε. Το 1909 έκανε δεύτερο ταξίδι.

 

            ii.        Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στα έτη 1905 και 1906

   Στις αρχές Οκτωβρίου 1905, ο Μάρκος Λιάπης έφυγε με πλοίο από την Ελλάδα μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 7 Οκτωβρίου 1905 ταξίδεψε με το πλοίο “Roma” και στις 21 Οκτωβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 35 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής του δήλωσε το Καρπενήσι. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ένας ξάδερφός[4] του.

 

Πλοίο “Roma” (Photo: Andreas Hernandez Collection)

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από τον Ιωάννη Σερετάκη. Στις 18 Ιουνίου 1906, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησε με το πλοίο “Dora” και στις 7 Ιουλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 24 ετών. Ως τόπο διαμονής του δήλωσε το Καρπενήσι. Προορισμός του για δουλειά (με 28 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ένας ξάδερφός[5] του.

 

 

           iii.        Η δειλή συνέχεια του 1907

    Στη διάρκεια του έτους έγινε μόνο ένα ομαδικό ταξίδι, από δύο άτομα. Συγκεκριμένα ήταν οι : Πέτρ. Κοντογιάννης και Δημ. Πάτσης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 12 Μαρτίου 1907 ανέβηκαν στο πλοίο “Erny” και στις 3 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντά στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Πέτρος Κοντογιάννης ήταν 27 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν εργάτης σε φάρμα. Ο πατέρας του πρέπει να λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του, στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο φίλος του Στυλιανός Πάτσης.

·         Ο Δημήτριος Πάτσης[6] ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Ο πατέρας πρέπει να λεγόταν Ιωάννης. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, όπου ήταν ο ξάδερφός του Στυλιανός Πάτσης.

 

 

           iv.        Σημαντική αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1909

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 ομαδικό και άλλα 2  από μεμονωμένους), προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα από το Μεγάλο Χωριό. Πιο συγκεκριμένα :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους: Στ. Λαδά, Διον. Παπαδόπουλο, Κων. Σερετάκη, Ηλ. Φραγκαλιό και Παν. Χόνδρο. Η ομάδα έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 13 Μαρτίου 1909 επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Cedric” και στις 27 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Σταύρος Λαδάς ήταν 28 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $) ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδελφό του Δημήτριο. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Σταύρος Λαδάς την περίοδο 1904-08 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

·         Ο Διονύσιος Παπαδόπουλος ήταν 16 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Ανατ. Λίβερπουλ του Οχάιο, όπου ήταν ο αδελφός του Γεώργιος.

·         Ο Κωνσταντίνος Σερετάκης (Siritakis) ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Αναζητούσε δουλειά, με 12 $ μαζί του στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδελφό του Ιωάννη.

·         Ο Ηλίας Φραγκαλιός ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σερετάκης.

·         Ο Παναγιώτης Χόνδρος ήταν 29 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά (με 12 $ μαζί του) ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σερετάκης.

 

Πλοίο “Cedric” (Photo: Andreas Hernandez Collection)

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Θεοφάνη Πριγκηφίλη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 14 Μαΐου έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Ο πατέρας του στο Μεγάλο Χωριό λεγόταν Αθανάσιος. Με 20 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο θείος του Δημήτριος Χασιάλης[7].

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Χρήστο Χόνδρο. Στις 31 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 14 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 17 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Αναζητούσε δουλειά, με 10 $ μαζί του στο Ώλμπανυ (Albany) της Νέας Υόρκης, κοντά στον αδερφό του Σπύρο Χόνδρο.

 

            v.        Λίγες μεμονωμένες αναχωρήσεις την περίοδο 1910-12

    Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Κωνσταντίνο Φραγκαλιό. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 3 Σεπτεμβρίου 1910 πήρε το ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 22 Σεπτεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 30 ετών και αναλφάβητος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 26 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο θείος του Δ. Τσιάμης.

    Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ευάγγελο Φραγκαλιό. Στις 26 Δεκεμβρίου 1910 επιβιβάστηκε στο πλοίο “Alice” και στις 10 Ιανουαρίου 1911 αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 19 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν υπηρέτης (servant). Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του για δουλειά (με 26 $ μαζί του) ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον αδερφό του Ελ. Φραγκαλιό.

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

 

    Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από το Μάρκο Λιάπη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 17  Μαΐου 1911 ανέβηκε στο πλοίο “Patris” και στις 3 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν μάγειρος (cook). Η γυναίκα του λεγόταν Αθηνά. Με 50 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Πέτερμπουργκ της Βιρτζίνια, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Βλάχος. Για το Μάρκο Λιάπη, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Ξαναπήγε την περίοδο 1905-1909 και εργάστηκε στην πόλη Φλόρενς (Florence) της Νότ. Καρολίνας.

    Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Ιωάννη Μπέτση. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο μέχρι το λιμάνι Φιούμε στην Αδριατική Θάλασσα. Από εκεί έφυγε με το πλοίο “Carpathia” και στις 28 Αυγούστου 1912 έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Άλλα στοιχεία ελλείπουν (από πρόβλημα του αρχείου).

 

           vi.        Αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1914

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερις αναχωρήσεις με πλοία (1 ομαδική και άλλες 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα από το Μικρό χωριό. Πιο αναλυτικά έχουμε :

    Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Ιωάννη Σερετάκη. Στις 16 Ιανουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Saxonia” και στις 2 Φεβρουαρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 32 ετών. Ο τόπος γέννησης και διαμονής που δήλωσε ήταν το Καρπενήσι. Το επάγγελμά του ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Προορισμός του για αναζήτηση εργασίας (με 23 $)  ήταν η πόλη Άκρον[8] του Οχάιο, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Σερετάκη. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ιωάννης Σερετάκης την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τρία άτομα, τους : Στ. Καρίπη, Αθ. Παπαγιάννη και Ιωάν. Φαράντζο. Από την Ελλάδα αναχώρησαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 20 Φεβρουαρίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Berlin” και στις 5 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Ο Σταύρος Καρίπης ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Χασιάλης.

·         Ο Αθανάσιος Παπαγιάννης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αικατερίνη. Με 15 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Κώστα.

·         Ο Ιωάννης Φαράντζος ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευφροσύνη. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Γεώργιο Αποστολόπουλο.

 

Πλοίο “Berlin” (Photo: Richard Faber Collection)

    Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Κώστα Γάιο (Gaïos). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 2 Μαΐου ταξίδεψε με το πλοίο “Laconia (1912)” και στις 17 Μαΐου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 30 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 35 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για ανάλογη εργασία στην Ατλάντικ Σίτυ του Νιου Τζέρσεϋ, όπου ήταν ο φίλος του Τζώρτζ Λέοναρντ (Γεώργιος Λεονάρδος). Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κώστας Γάιος, την περίοδο 1909-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

    Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Μάρκο Λιάπη. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκε στο ελληνόκτητο πλοίο “Thessaloniki” και στις 17 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Η γυναίκα του στο Μεγάλο Χωριό λεγόταν Αθηνά. Με 250 $ μαζί του, πήγαινε στην πόλη Φλόρενς (Florence) της Νότιας Καρολίνας, όπου ήταν το Κατάστημά του, όπως γράφτηκε : “his shop Busy Bee Restaurant E. Evans st. Florence S. Ca.”  Για το Μάρκο Λιάπη, αυτό ήταν το τρίτο ταξίδι που έκανε στις ΗΠΑ. Είχε ξαναπάει στις περιόδους 1905-09 και 1911-13 και εργάστηκε στη Βιρτζίνια και στη Νότ. Καρολίνα.

 

 

          vii.        Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916

    Έγινε από τον Κωνσταντίνο Λιάτσο. Από την Ελλάδα πήγε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, απ όπου στις 20 Αυγούστου 1916 έφυγε με το πλοίο “Giuseppe Verdi” και στις 5 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 36 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Τελικός προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 24 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Χασιάλης.

        viii.        Λίγες μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1920

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερις μεμονωμένες αναχωρήσεις με πλοία προς την Αμερική. Συγκεκριμένα:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από το Γεώργιο Χατζόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Μαρτίου ταξίδεψε με το πλοίο “Pannonia” και στις 2 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Σπυριδούλα. Αναζητούσε δουλειά, με 50 $ μαζί του, στον τόπο South Loin του Οχάιο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Σεραφείμ Κράνης.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

    Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από το Σταύρο Καρίπη. Στις 14 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Pannonia” και στις 7 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Το επάγγελμά του ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Με 30 $ στην τσέπη, έψαχνε για ανάλογη δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Χασιώτης[9]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Σταύρος Καρίπης την περίοδο 1914-19 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Καρολίνα.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Κωνσταντίνο Λιάτσο. Από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Ιουνίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημ. Χασιάλης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Κωνστ. Λιάτσου στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1916-17 και εργάστηκε στην πόλη Μπρίτζπορτ (Bridgeport) του Κονέκτικατ.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1920 έγινε από τον Ιωάννη Σταθόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Νοεμβρίου έφυγε με το πλοίο “Calabria” και στις 14 Δεκεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Ο πατέρας του στο Μεγάλο Χωριό λεγόταν Νικόλαος. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Δημήτριο Χασιάλη.

 

 

           ix.        Μικρή αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1921

    Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο αφίξεις με πλοία (1 ομαδική και 1 μεμονωμένα) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άνθρωποι του Μεγ. Χωριού. Αναλυτικά:

   Η ομαδική άφιξη στο 1921 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους: Γεώρ. Ζαχαρόπουλο, Δημ. Κανάρα, Νικ. Καρβέλη, Αθαν. Μέρμηγκα και Ανδ. Μουτογιάννη. Στις 16 Δεκεμβρίου 1920, από το λιμάνι του Πειραιά, αναχώρησαν με το ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander” και στις 5 Ιανουαρίου 1921 έφτασαν στην Αμερική. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Γεώργιος Ζαχαρόπουλος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο θείος του Φώτιος Κατσούδας.

·         Ο Δημήτριος Κανάρας ήταν 45 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Τασία. Με 10 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Χασιάλης.

·         Ο Νικόλαος Καρβέλης ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αλεξάνδρα. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $ μαζί του) η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημ. Χασιάλης.

·         Ο Αθανάσιος Μέρμηγκας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Κατίνα. Με 40 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Δημ. Χασιάλη.

·         Ο Ανδρέας Μουτογιάννης ήταν 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αθηνά. Αναζητούσε δουλειά, με 40 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Φώτιος Κατσούδας.

 

Ατμόπλοιο “King Alexander”

   Η μεμονωμένη άφιξη στο 1921 έγινε από το Μιλτιάδη Κοτρώνη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 15 Απριλίου αναχώρησε με το πλοίο “King Alexander” και στις 2 Μαΐου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 42 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Με 40 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Φώτη Κατσούδα.

 

 

            x.        Από ένα ταξίδι στο 1926 και 1929

   Το 1926 έγινε ένα μεμονωμένο ταξίδι από τον Κωνσταντίνο Λιάτσο. Από το λιμάνι του Αιγίου (τότε λεγόταν Βοστίτσα), στις 15 Νοεμβρίου 1926 έφυγε με το πλοίο “Presidente Wilson” και στις 29 Νοεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 45 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης δήλωσε το Καρπενήσι. Με 400 $ μαζί του, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Κασέλης. Αυτό ήταν άλλο ένα ταξίδι του στην Αμερική. Πρωτοπήγε το 1916 και την περίοδο 1920-25 και εργάστηκε στην πόλη Γκρήνσμπορο (Greensboro) της Βόρ. Καρολίνας.

   Το 1929 έγινε άλλο ένα ταξίδι από ένα έγγαμο ζευγάρι, τους Χρήστο και Ευδοκία Χόνδρου. Στις 7 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Vulcania” και στις 19 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι:

·         Ο Χρήστος Χόνδρος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Είχε γεννηθεί στο Μεγάλο Χωριό. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Είχε ξαναπάει στην Αμερική, από το 1909, όπου εργάστηκε αρκετά χρόνια και απέκτησε την Αμερικανική υπηκοότητα (American Citizen). Με τη γυναίκα του Ευδοκία επέστρεφε στο σπίτι του (My home, 514 Trade st. Winston Salem N. Ca.) στην πόλη Ουίνστον Σάλεμ της Βόρειας Καρολίνας.

·         Η Ευδοκία Χόνδρου ήταν 25 ετών και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Ως πλησιέστερο συγγενή της στο Μεγάλο Χωριό δήλωσε τον πατέρα της Ν. Σταθόπουλο. Με 100 $ μαζί της, συνοδευόταν από το σύζυγό της Χρήστο, με προορισμό το Ουίνστον Σάλεμ της Βόρειας Καρολίνας.

 

           xi.        Μεταναστευτικός επίλογος στη δεκαετία του ’30

    Καταγράφηκαν τρεις μεμονωμένες αναχωρήσεις, στα έτη 1931, 1933 και 1938. Πιο αναλυτικά έχουμε :

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1931 έγινε από τον Ιωάννη Καραγιάννη. Στις 6 Φεβρουαρίου 1931, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Saturnia” και στις 17 Φεβρουαρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 41 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν εστιάτορας (restauranteur). Η γυναίκα του στο Μεγάλο Χωριό λεγόταν Καλλιόπη. Προορισμός του για εργασία (με 300 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χάι Ποντ (High Pont) της Βόρ. Καρολίνας, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Φραγκάκης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Ιωάννης Καραγιάννης την περίοδο 1916-1929 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

Πλοίο “Paris”

 

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1933 έγινε από τον Μιλτιάδη Κοτρώνη. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 22 Φεβρουαρίου ανέβηκε στο πλοίο “Paris” και στις 28 Φεβρουαρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 52 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε το Καρπενήσι. Το επάγγελμά του ήταν μάγειρος (cook). Με 40 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, επέστρεφε στην πόλη Τσάρλεστον της Βιρτζίνια, όπου ήταν το σπίτι του και ο τόπος εργασίας του (Home to New York Restaurant Charleston Va.). Για το Μιλτιάδη Κοτρώνη, αυτό ήταν άλλο ένα ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε ξανάρθει τα έτη 1921 και 1925 και εργάστηκε μέχρι το 1932, πάλι στην πόλη Τσάρλεστον της Βιρτζίνια.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1938 έγινε από το Νικόλαο Καρβέλη. Με πλοίο έφυγε από την Ελλάδα μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 22 Μαρτίου αναχώρησε με το ατμόπλοιο “Conte di Savoia” και στις 31 Μαρτίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 58 ετών και παντρεμένος. Εκτός της ελληνικής γλώσσας μιλούσε και αγγλικά. Ως τόπο καταγωγής δήλωσε το Καρπενήσι. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Το επάγγελμά του ήταν μάγειρος (cook). Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Αλεξάνδρα. Με 50 $ στην τσέπη, επέστρεφε στη δουλειά του, στο εστιατόριο “New York Café”, στην πόλη Ουέλντον (Weldon) της Βόρ. Καρολίνας. Ο Νικόλαος Καρβέλης είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στις ΗΠΑ, την περίοδο 1920-37 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

 

Βιβλιογραφία- Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ www.amfictyon.blogspot.gr

7.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

8.    περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

9.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

10.  «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

11.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

12.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις»,  2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

13.  Ιστοσελίδα https://www.karpenissi.gr

14.  Ιστοσελίδα https://www.athensphotonews.gr

15.  Ιστοσελίδα https://www.greece.com

16.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 38 μεταναστών από το Μεγάλο Χωριό, βρέθηκαν 2 αναλφάβητοι.

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Το μικρό του όνομα είναι Κωνσταντίνος, αλλά το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[5] Το όνομά του ήταν Νικόλαος, αλλά το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[6] Το επώνυμο γράφεται με επιφύλαξη, επειδή είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Ίσως είναι Μπέτσης. Δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα.

[7] Έλληνας από την Κωνσταντινούπολη. Πήγε στην Αμερική το 1905, σε ηλικία 28 ετών. Προορισμός του (αρχικός) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη. Πρέπει να έχει δεσμούς με το Μεγάλο Χωριό, επειδή τον επικαλέστηκαν 7 μετανάστες ως φίλο ή ως συγγενή τους (ξάδερφο) στη Νέα Υόρκη. Δεν ξέρουμε περισσότερα.

[8] Αρχικός τόπος προορισμού γράφτηκε το Pittsburg, Pa. Έγινε αλλαγή τόπου στο βιβλίο.

[9] Από το χωριό Έλοβα (Άγιος Χαράλαμπος) Ευρυτανίας. Πήγε στην Αμερική το 1910, σε ηλικία 31 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.