Από τη Δρέμισα (ή Ντρέμισα) Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1906-1920)

Προλεγόμενα

   Για τους ρουμελιώτες και για όσους γνωρίζουν ονόματα οπλαρχηγών της ελληνικής επανάστασης του ’21, το χωριό Δρέμισα (ή Ντρέμισα) είναι γνωστό, εφόσον είναι η πατρίδα των αγωνιστών Παν. Πανουργιά, Νάκου Πανουργιά, Γιάννη Γκούρα, Γιάν. Μαμούρη και παπα-Κώστα Τζαμάλα.

   Είναι ένα πολύ ορεινό κι όμορφο χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 1.060 μέτρων στις πλαγιές της Γκιώνας.

Η Δρέμισα Παρνασσίδας

(η φωτογραφία ελήφθη από το Διαδίκτυο)

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν απ’ τη Δρέμισα (ή Ντρέμισα). Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 61 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2019.

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 27 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 61 μετανάστες. Πρέπει να σημειωθεί, επειδή δεν ξέρω επώνυμα, ότι κατέγραψα ως μετανάστες από τη Ντρέμισα, όσους δήλωσαν στην Αμερική ότι γεννήθηκαν και κατοικούσαν σ’ αυτή. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία, Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τη Ντρέμισα, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ

Από τον οικισμό Δρέμισα στον Πανουργιά Φωκίδας

   Από τις 20 Απριλίου 1835 ο οικισμός Δρέμισα προσαρτήθηκε στο δήμο Ερινεού του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Στις 28 Δεκεμβρίου 1836 ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Ερινεού και προσαρτήθηκε στο δήμο Κυτινίων, του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Το 1899 ο οικισμός (και ο δήμος) υπαγόταν πλέον στο νομό Φωκίδας. Όμως το 1909 πάλι ο οικισμός (και ο δήμος Καλλιέων, όπου είχε προσαρτηθεί) υπαγόταν στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος.

   Από τις 31 Αυγούστου 1912, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Καλλιέων και έγινε κοινότητα Δρέμισας με ομώνυμη έδρα.

   Στις 4 Μαρτίου 1915 (ΦΕΚ 89Α) ο οικισμός και η κοινότητα μετονομάστηκε σε Πανουργιάς, τιμώντας το γνωστό οπλαρχηγό του ’21. Στην Κατοχή χωρίστηκε ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος και από τις 31 Μαρτίου 1943, ο οικισμός υπάγεται πλέον στο νομό Φωκίδος.

   Από τις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”) η κοινότητα Πανουργιά καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Καλλιέων.

    Στις 7 Ιουνίου 2010 (σχέδιο “Καλλικράτης”) ο δήμος Καλλιέων καταργήθηκε και ο οικισμός Πανουργιάς προσαρτήθηκε στο δήμο Δελφών.

   Στην απογραφή του 2011 είχε 196 κατοίκους.

1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]

   Από τους 61 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (15) έφυγαν το 1910 (ποσοστό 25%). Συνολικά έγιναν 27 μεταναστευτικά ταξίδια (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 3 μετανάστες που έκαναν διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 13% του πληθυσμού, που είναι 1½ φορές μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8%). Η περιοχή είχε μόνο κτηνοτροφία, ήταν πολύ ορεινή και δυσκόλευε τη ζωή[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν μόνον άνδρες. Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι μοιράστηκαν εξίσου οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών και οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών, με 26 μετανάστες εκάστη. Η κατανομή σε ομάδες ηλικιών των μεταναστών από τη Ντρεμισα, δίνεται στον πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν :

(α) Ταξιάρχης Κούπας, ετών 17 (πήγε το 1914)

(β) Χαράλαμπος Κούπας, ετών 17 (πήγε το 1914)

   Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν :

(α) Ευστάθιος Ντάσιος , ετών 39 (πήγε το 1920, β’ ταξίδι))

(β) Παναγιώτης Ντόσκορης, ετών 39 (πήγε το 1911)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 24 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες της Δρέμισας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 61 μετανάστες, οι 45 ήταν άγαμοι (ποσοστό 74 %) και οι υπόλοιποι 16 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες της Δρέμισας, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

   Συνολικά έγιναν 27 ταξίδια, που διακίνησαν τους 61 μετανάστες από τη Ντρέμισα. Οι περισσότεροι μετανάστες (21 άτομα) έφυγαν το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης (ποσοστό 34 %), ενώ από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν 16 μετανάστες. Από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγαν 15 άτομα, ενώ από τον Πειραιά έφυγαν μόνο 4 άτομα (βλ. πίνακα 4). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες από τη Ντρέμισα (67 %) έφυγαν με ξένα πλοία.

   Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Νάπολης, το 1907 έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Nord America”. Το έτος 1909 και από το λιμάνι της Πάτρας, σε ένα ταξίδι έφυγαν 4 μετανάστες με το πλοίο “Laura”. Το έτος 1910, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 9 μετανάστες από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης, με το πλοίο “La Bretagne”. Το 1911 από το λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 άτομα με το πλοίο “San Giovanni”. Από το ίδιο λιμάνι, το 1914, έφυγαν 7 άτομα της Δρέμισας με το πλοίο “Celtic”. Σε σύγκριση, τα μεμονωμένα ταξίδια είναι περισσότερα από τα ομαδικά. Συγκεκριμένα, έγιναν 16 μεμονωμένα και 11 ομαδικά ταξίδια.

   Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 5, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από τη Δρέμισα φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησε η πολιτεία της Ουάσινγκτον, με 22 άτομα (ποσοστό 36%). Ακολούθησε η πολιτεία Όρεγκον με 19 μετανάστες. Μικρότερες προτιμήσεις καταγράφηκαν στις πολιτείες Γιούτα και Νέας Υόρκης. Οι υπόλοιποι μεμονωμένοι προορισμοί φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 6.

   Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Ουάσινγκτον (Wash.)	Camas (14), Raymond (7), αόριστα (1)
Όρεγκον (Ore.)	Oregon City (9), Portland (9), Willamina (1)
Γιούτα (Utah)	Castle Gate (4), Helper (3), Price (2)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (8)
Βρετανική Κολούμπια (B.C.)	Victoria (1)
Οχάιο (Ohio)	Lorain (1)
Πενσυλβάνια (Pa.)	Easton (1)
ΣΥΝΟΛΑ	45

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών (72%) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν : εργάτες σε φάρμα και αγρότες-κτηματίες. Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	44
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	12
εργάτης ημέρας (day laborer)	4
αγρότης (agricultural laborer)	1
ΣΥΝΟΛΟ	61

3.  Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 3 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Η διάρκεια του α’ ταξιδιού τους ήταν πολύ βραχεία (1-2 έτη), εκτός του Παν. Σιότροπου που έμεινε 6 χρόνια. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν :

1.    Χρήστος Καραλούκας :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-12 στην πόλη Πράις (Price) της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Παναγιώτης Σιότροπος: Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-15 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Ευστάθιος Ντάσιος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1913-15 σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 στην πόλη Λορέιν (Lorain) του Οχάιο.

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών από τη Ντρέμισα

   Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες της Δρέμισας που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών της Δρέμισας δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α       Ονοματεπώνυμο               χρον. άφιξης  ηλικία έγγαμος  πλοίο ταξιδιού         λιμάνι αναχ.

1        Αποστολίδης Σπυρίδων        26-3-1911      29       ναι        Saxonia                   Τεργέστη

2        Αποστολίδης Σταμάτης         15-4-1909      19       όχι        Laura                      Πάτρα

3        Αποστολίδης Ταξιάρχης        10-4-1911      19       όχι        San Giovanni            Νάπολη

4        Αποστολίδης Ταξιάρχης        14-4-1914      19       όχι        Celtic                      Νάπολη

5        Ασημάκης Γεώργιος            29-5-1912      19       όχι        Laura                      Πάτρα

6        Ασημάκης Δημήτριος           9-4-1909        25       όχι        Alice                       Πάτρα

7        Ασημάκης Παναγιώτης         1-4-1907        27       όχι        Celtic                      Νάπολη

8        Ασημάκης Παναγιώτης         25-4-1910      32       όχι        La Bretagne             Χάβρη

9        Ασημάκης Χαράλαμπος        4-3-1912        38       ναι        Argentina                 Πάτρα

10       Γεωργουσόπουλος Γεώργ.   17-9-1912      20       ναι        Laura                      Πάτρα

11       Γούβαλης Αριστείδης           25-4-1910      38       ναι        La Bretagne             Χάβρη

12       Γούβαλης Γεώργιος             10-4-1911      35       ναι        San Giovanni            Νάπολη

13       Γούβαλης Ηλίας Π.              19-10-1907     38       ναι        Nord America           Νάπολη

14       Γούβαλης Παναγιώτης Ι.       12-9-1910      19       όχι        La Gascogne             Χάβρη

15       Γούβαλης Σπύρος               12-9-1910      19       όχι        La Gascogne             Χάβρη

16       Δοσεύρης Παναγιώτης Ι.      14-4-1914      26       όχι        Celtic                      Νάπολη

17       Δουγαλέτας Παναγιώτης      15-4-1909      23       όχι        Laura                      Πάτρα

18       Καραλούκας Απόστολος       14-4-1914      19       όχι        Celtic                      Νάπολη

19       Καραλούκας Απόστολος       27-12-1920     27       όχι        Patris                      Πειραιεύς

20       Καραλούκας Ευστάθιος        25-4-1910      20       όχι        La Bretagne             Χάβρη

21       Καραλούκας Ιωάννης           20-6-1910      20       όχι        Chicago                   Χάβρη

22       Καραλούκας Λουκάς            27-10-1906     24       όχι        Giulia                      Πάτρα

23       Καραλούκας Παναγιώτης      12-4-1910      23       όχι        La Gascogne             Χάβρη

24       Καραλούκας Χρήστος          14-4-1914      29       ναι        Celtic                      Νάπολη

25       Καρανάσιος Ζαχαρίας          27-10-1906     23       όχι        Giulia                      Πάτρα

26       Καραχρήστος Θοδωράκης    19-10-1907     25       όχι        Nord America           Νάπολη

27       Καραχρήστος Κων/τίνος       12-4-1910      20       όχι        La Gascogne             Χάβρη

28       Κατσαδήμας Αυγέριος          27-10-1906     22       όχι        Giulia                      Πάτρα

29       Κατσαδήμας Γεώργιος         18-6-1907      20       όχι        Gallia                      Πειραιεύς

30       Κατσαδήμας Ευστάθιος        7-6-1906        18       όχι        Francesca                Πάτρα

31       Κατσαδήμας Παναγιώτης      28-2-1911      22       ναι        Caronia                   Φιούμε

32       Κατσαδήμας Σεραφείμ         19-10-1907     20       όχι        Nord America           Νάπολη

33       Κάτσος Αθανάσιος Ι.            25-4-1910      25       όχι        La Bretagne             Χάβρη

34       Κούπας Ευάγγελος Δ.          12-9-1910      19       όχι        La Gascogne             Χάβρη

35       Κούπας Θεόδωρος Ι.            15-4-1909      19       όχι        Laura                      Πάτρα

36       Κούπας Ταξιάρχης Δ.           14-4-1914      17       όχι        Celtic                      Νάπολη

37       Κούπας Χαράλαμπος Ι.         14-4-1914      17       όχι        Celtic                      Νάπολη

38       Κούπας Χαρίλαος Ι.             10-4-1911      19       όχι        San Giovanni            Νάπολη

39       Μαύρος Θεμιστοκλής           25-4-1910      32       όχι        La Bretagne             Χάβρη

40       Νάκος Απόστολος Θεμ.        8-4-1912        23       όχι        Calabria                   Νάπολη

41       Νάκος Ιωάννης Γ.                19-10-1907     21       όχι        Nord America           Νάπολη

42       Νάκος Κωνσταντίνος Γ.        13-4-1912      19       όχι        Columbia (1908)        Πάτρα

43       Ντάσιος Ευστάθιος              25-4-1910      28       ναι        La Bretagne             Χάβρη

44       Ντάσιος Ευστάθιος              27-12-1920     39       ναι        Patris                      Πειραιεύς

45       Ντάσιος Κωνσταντίνος          10-4-1911      27       όχι        San Giovanni            Νάπολη

46       Ντόσκορης Αγγ.                 25-4-1910      30       ναι        La Bretagne             Χάβρη

47       Ντόσκορης Αθανάσιος Ι.       25-4-1910      20       όχι        La Bretagne             Χάβρη

48       Ντόσκορης Θεόδωρος         1-10-1909      30       ναι        Alice                       Πάτρα

49       Ντόσκορης Παναγιώτης       5-12-1911      39       ναι        Martha Washington    Πάτρα

50       Πιστόλης Κωνσταντίνος        5-5-1907        34       ναι        Smolensk                 Ρόττερνταμ

51       Σαντάς Γεώργιος                 11-12-1906     25       όχι        Gerty                      Πάτρα

52       Σαντάς Γεώργιος                 28-2-1911      28       ναι        Caronia                   Φιούμε

53       Σαντάς Γεώργιος                 8-4-1912        25       όχι        Calabria                   Νάπολη

54       Σαντάς Νικήτας                   16-5-1907      23       όχι        Adriatic                   Λίβερπουλ

55       Σαντάς Σταύρος Π.              25-4-1910      20       όχι        La Bretagne             Χάβρη

56       Σιότροπος Λεωνίδας Κ.        8-4-1912        20       όχι        Calabria                   Νάπολη

57       Σιότροπος Παναγιώτης         21-1-1916      19       ναι        Re d’ Italia               Νάπολη

58       Σιότροπος Χαράλαμπος        10-4-1911      20       όχι        San Giovanni            Νάπολη

59       Τζωρτζόπουλος Ιωάννης       14-4-1914      18       όχι        Celtic                      Νάπολη

60       Τσούμας Δημήτριος             15-4-1909      25       όχι        Laura                      Πάτρα

61       Τσούμας Παναγιώτης           27-12-1920     27       όχι        Patris                      Πειραιεύς

5.  Χρονικό της μετανάστευσης από τη Ντρέμισα Παρνασσίδας

Α. Ο πρωτοπόρος του 1906 - Η συνέχεια, στο ίδιο έτος

   Ο άνθρωπος που προηγήθηκε και “άνοιξε το δρόμο” για την Αμερική ήταν ο Ευστάθιος Κατσαδήμας. Στις 21 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Francesca” και στις 7 Ιουνίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Με 20 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο θείος του Γεώργιος Μπαμπάρας.

 

Πλοίο “Francesca”  (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

   Η συνέχεια δόθηκε  στο ίδιο έτος (1906) με 2 αναχωρήσεις (1 ομαδική και 1 μεμονωμένα). Έτσι συνολικά στο 1906 έφυγαν 5 άτομα από τη Ντρέμισα. Πιο συγκεκριμένα :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1906 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Λουκ. Καραλούκα, Ζαχ. Καρανάσιο και Αυγ. Κατσαδήμα. Από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Giulia” και στις 27 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ακόμη ότι :

·         Ο Λουκάς Καραλούκας ήταν 24 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 40 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Παναγιώτη Ντάσιο.

·         Ο Ζαχαρίας Καρανάσιος ήταν 23 ετών και αναλφάβητος. Γεννήθηκε στη Ντρέμισα, αλλά ως τόπο κατοικίας δήλωσε τον Πειραιά! Με 19 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Γεώργιος Μπαμπάρας.

·         Ο Αυγέριος Κατσαδήμας ήταν 22 ετών. Προορισμός του (με 20 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Ευστάθιο Κατσαδήμα.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1906 έγινε από το Γεώργιο Σαντά. Στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Gerty” και στις 11 Δεκεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 25 ετών. Γεννήθηκε στη Ντρέμισα, αλλά ως τόπο κατοικίας δήλωσε αόριστα “Παρνασσός”. Με 40 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στο συμπατριώτη του Σπύρο Παπαδόπουλο[4].

Β. Μικρή αύξηση μεταναστών στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 4 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 8 άτομα από τη Ντρέμισα. Αναλυτικά:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Παναγιώτη Ασημάκη. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Σρις 20 Μαρτίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης ανέβηκε στο πλοίο “Celtic” και την 1η Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 27 ετών. Με 18 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κωνστ. Τιμογεώργος.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Κωνσταντίνο Πιστόλη. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο και έφτασε στην Ολλανδία. Στις 23 Απριλίου, από το λιμάνι του Ρόττερνταμ αναχώρησε με το πλοίο “Smolensk”  και στις 5 Μαΐου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 15 $ στην τσέπη) στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Δημήτριο Πιστόλη[5].

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Νικήτα Σαντά. Από την Ελλάδα ταξίδεψε με πλοίο κι έφτασε μέχρι την Αγγλία. Στις 8 Μαΐου, από το λιμάνι του Λίβερπουλ πήγε το πλοίο “Adriatic” και στις 16 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 23 ετών. Ο τελικός προορισμός του (με 10 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σπύρος Παπαδόπουλος.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Κατσαδήμα. Στις 25 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκε στο πλοίο “Gallia” και στις 18 Ιουνίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 24 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Δημήτριος Ανδρεάκος.

 

Πλοίο “Nord America” (Photo: Maurizio Eliseo Collection)

    Η ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από 4μελή ομάδα, που συγκρότησαν οι :  Ηλ. Γούβαλης, Θοδ. Καραχρήστος, Σερ. Κατσαδήμας και Ιωάν. Νάκος. Η ομάδα έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 4 Οκτωβρίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Nord America” και στις 19 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει ακόμη ότι :

·         Ο Ηλίας Π. Γούβαλης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδα”. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Με 34 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ραίημοντ (Raymond) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Βασ. Βασιλείου.

·         Ο Θοδωράκης[6] Καραχρήστος ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Κι αυτός δήλωσε αόριστα την Παρνασσίδα, ως τόπο γέννησης και διαμονής. Ο πατέρας του πρέπει να λεγόταν Ευστάθιος[7]. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 31 $ μαζί του) στην πόλη Ραίημοντ (Raymond) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Βασ. Βασιλείου.

·         Ο Σεραφείμ Κατσαδήμας[8] ήταν 20 ετών. Ως τόπο γέννησης δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδα” και ως τόπο διαμονής δήλωσε “Λοκρίδα”, όπου ήταν ο πατέρας του Δημήτριος. Με 19 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αθαν. Παναγάκης[9].

·         Ο Ιωάννης Γ. Νάκος ήταν 21 ετών. Κι αυτός δήλωσε αόριστα την Παρνασσίδα, ως τόπο γέννησης και διαμονής. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά ήταν η πόλη Ραίημοντ της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Παναγ. Πάσιος.

Γ. Σταθερός αριθμός μεταναστών στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα από τη Ντρέμισα. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Δημήτριο Ασημάκη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 22 Μαρτίου ανέβηκε στο πλοίο “Alice” και στις 9 Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 25 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Ταξιάρχης. Με 13 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χέλπερ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Καρανάσος.

 

Ατμόπλοιο “Alice” (Photo: Eric Johnson)

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους: Σταμ. Αποστολίδη, Παν. Δουγαλέτα, Θεόδ. Κούπα και Δημ. Τσούμα. Στις 29 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Laura” και στις 15 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν:

·         Ο Σταμάτης Αποστολίδης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 12 $ μαζί του) στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη.

·         Ο Παναγιώτης Δουγ(κ)αλέτας (Dougaletas) ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ταξιάρχης. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Αποστολίδης.

·         Ο Θεόδωρος Κούπας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 12 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Ευστάθιο Κούπα.

·         Ο Δημήτριος Τσούμας ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Η μητέρα του στη Ντρέμισα λεγόταν Μαρία. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Ζαχαρίας Γραβιάς.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Θεόδωρο Ντόσκορη. Στις 15 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Alice” και την 1η Οκτωβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευφροσύνη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 23 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Παππά (Papas).

Γ. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 1 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 15 άτομα της Ντρέμισας. Αναλυτικά:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από δύο άτομα, τους Παν. Καραλούκα και Κων. Καραχρήστο. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις 2 Απριλίου, από το λιμάνι της Χάβρης ανέβηκαν στο πλοίο “La Gascogne” και στις 12 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ότι :

·         Ο Παναγιώτης Καραλούκας ήταν 23 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στη Ντρέμισα δήλωσε τον αδερφό του Χρήστο. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ, του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Καραλούκας.

·         Ο Κωνσταντίνος Καραχρήστος ήταν 20 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Καραλούκας.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε εννέα άτομα και τη συγκρότησαν οι: Παν. Ασημάκης, Αριστ. Γούβαλης, Ευστ. Καραλούκας, Αθαν. Κάτσος, Θεμ. Μαύρος, Ευστ. Ντάσιος, Αγγ. Ντόσκορης, Αθ. Ντόσκορης και Στ. Σαντάς. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις 16 Απριλίου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης επιβιβάστηκαν στον ατμόπλοιο “La Bretagne”  και στις 25 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας πληροφορούν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Παναγιώτης Ασημάκης ήταν 32 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Ταξιάρχης. Με 23 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στην πόλη Χέλπερ της Γιούτα, κοντά στον αδερφό του Δημ. Ασημάκη.

·         Ο Αριστείδης Γούβαλης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η πόλη Κέμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθαν. Τογκαλίτης.

·         Ο Ευστάθιος Καραλούκας[10] ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Άγγελος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 25 $ μαζί του) στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ, του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Ταξιάρχη Καραλούκα.

 

Πλοίο “La Bretagne” (Photo: Frank Richardo Collection)

·         Ο Αθανάσιος Κάτσος (Katsog) ήταν 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην πόλη Χέλπερ της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Θεοδώρου.

·         Ο Θεμιστοκλής Μαύρος ήταν 32 ετών. Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Μαύρος.

·         Ο Ευστάθιος Ντάσιος ήταν 28 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Με 25 $ για τα αναγκαία έξοδα πήγαινε για δουλειά στη μικρή πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο αδερφός του Πέτρος Ντάσιος.

·         Ο Άγγελος Ντόσκορης (Angesi Doscouris) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η τοποθεσία Βιλαμίνα (Willamina) του Όρεγκον, όπου ήταν ο κουνιάδος του Σταμάτης Αποστολίδης (ή Αποστόλου).

·         Ο Αθανάσιος Ντόσκορης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 32 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου είχε τον ξάδερφό του Παναγιώτη Δουγκαλέτα.

·         Ο Σταύρος Σαντάς ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Παναγιώτης. Με 20 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στην πόλη Κέμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Γεώργιο Σαντά.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Ιωάννη Καραλούκα. Το ταξίδι του έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγε με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις 11 Ιουνίου, από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης ταξίδεψε με το ατμόπλοιο “Chicago” και στις 20 Ιουνίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στη Ντρέμισα δήλωσε τον αδερφό του Χρήστο. Έψαχνε για δουλειά εργάτη ημέρας (day laborer) στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ, του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λουκάς Καραλούκας.

 

Πλοίο La Gascogne   (Photo: Richard Faber Collection)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τριμελή ομάδα, με τους : Σπ. Γούβαλη, Παν. Γούβαλη και Ευάγ. Κούπα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι τη Γαλλία. Στις 3 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Χάβρης ανέβηκαν στο πλοίο “La Gascogne” και στις 12 Σεπτεμβρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη:

·         Ο Σπύρος Γούβαλης (Gouvalis) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αλέξης. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ημέρας ήταν η πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο θείο του Αριστείδη Γούβαλη.

·         Ο Παναγιώτης Γούβαλης (Gouvalis) ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ για τα αναγκαία έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη ημέρας (day laborer) στην πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στο θείο του Αριστείδη Γούβαλη.

·         Ο Ευάγγελος Κούπας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη ημέρας (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ευστάθιος Κούπας.

Δ. Λίγοι έφυγαν  για μετανάστες στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 9 άτομα της Ντρέμισας. Συγκεκριμένα:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους : Παν. Κατσαδήμα και Γεώρ. Σαντά. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι την Αδριατική Θάλασσα. Στις 14 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι του Φιούμε επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Caronia” και στις 28 Φεβρουαρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν γι’ αυτούς ότι :

·         Ο Παναγιώτης Κατσαδήμας (Katsidima) ήταν 22 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Αποστόλου.

·         Ο Γεώργιος Σαντάς ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Ντρέμισα λεγόταν Αγγελική. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Αποστόλου.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Σπυρίδωνα Αποστολίδη. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι την Τεργέστη. Στις 4 Μαρτίου, από το λιμάνι αυτό (Trieste) πήρε το πλοίο “Saxonia” και στις 26 Μαρτίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 29 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ζωή. Με 25 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη σε αγρόκτημα (agricultural laborer), στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον αδελφό του Ιωάννη Αποστολίδη.

 

Πλοίο “San Giovanni” (Photo: Peabody Essex Museum)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από 5μελή ομάδα, την οποία συγκρότησαν οι: Ταξ. Αποστολίδης, Γεώρ. Γούβαλης, Χαρ. Κούπας, Κων. Ντάσιος και Χαρ. Σιότροπος. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 25 Μαρτίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν με το πλοίο “San Giovanni” και στις 10 Απριλίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Το αρχειακό υλικό μας γνωρίζει ακόμη ότι:

·         Ο Ταξιάρχης Αποστολίδης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Απόστολος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ του Όρεγκον, όπου ήταν ο αδερφός του Σπύρος.

·         Ο Γεώργιος Γούβαλης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ειρήνη. Τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Όρεγκον Σίτυ του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Μαύρας.

·         Ο Χαρίλαος Κούπας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Μερ 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στην Όρεγκον Σίτυ του Όρεγκον, κοντά στον αδερφό του Θεόδωρο.

·         Ο Κωνσταντίνος Ντάσιος ήταν τότε 27 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε την αδελφή του Μαρία. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ, του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Ντάσιος.

·         Ο Χαράλαμπος Σιότροπος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Λεωνίδας. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στην Όρεγκον Σίτυ του Όρεγκον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Ντόσκορης.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Παναγιώτη Ντόσκορη. Στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 5 Δεκεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος[11]. Αναζητούσε δουλειά εργάτη, με 25 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Σ. Λιγδής[12].

Ε. Νέα αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 4 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 7 άτομα της Ντρέμισας. Αναλυτικά:

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Χαράλαμπο Ασημάκη. Στις 15 Φεβρουαρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο “Argentina” και στις 4 Μαρτίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Δέσπω. Με 75 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα σε τόπο[13] της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ι. Μπαχούρας.

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Απ. Νάκο, Γεώρ. Σαντά και Λεων. Σιότροπο. Η ομάδα έφυγε από την Ελλάδα με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 22 Μαρτίου, από το λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο “Calabria” και στις 8 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Απόστολος Νάκος ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Θεμιστοκλής. Ο τελικός προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον ξάδερφό του Σ. Αποστολίδη.

·         Ο Γεώργιος Σαντάς ήταν 25 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε την αδελφή του Ζωή Ντόσκορη. Με 21 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ομώνυμος ξάδερφός του Γεώργιος Σαντάς.

·         Ο Λεωνίδας Σιότροπος ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Χάρυ Σιότροπο.

 

Πλοίο Calabria (Photo: Tom Rayner )

    Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Κωνσταντίνο Νάκο. Στις 25 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Columbia (2908)” και στις 13 Απριλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Έψαχνε για δουλειά εργάτη (με 25 $ στην τσέπη) στο Πόρτλαντ[14] του Όρεγκον, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης Νάκος.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Ασημάκη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 13 Μαΐου έφυγε με το πλοίο[15] “Laura” και στις 29 Μαΐου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Ταξιάρχης. Προορισμός του (με 20 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον ξάδερφό του Ευστάθιο Ντάσιο.

   Η τέταρτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Γεωργουσόπουλο. Στις 2 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκε στο πλοίο[16] “Laura” και στις 17 Σεπτεμβρίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Στυλιανός. Με 19 $ για να αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Βικτώρια[17] της βρετανικής Κολούμπια (ανήκει στον Καναδά), όπου ήταν ο συγγενής του Φίλιππος Βασιλείου.

Ζ. Μία ομαδική αναχώρηση στο 1914 και μία μεμονωμένη στο 1916

   Ήταν η μεγαλύτερη σε αριθμό ομάδα μεταναστών από τη Ντρέμισα, που καταγράφηκε στη μικρή ιστορία του χωριού. Είχε επτά άτομα! Την αποτέλεσαν οι : Ταξ. Αποστολίδης, Παν. Δοσεύρης, Απ. Καραλούκας, Χρ. Καραλούκας, Ταξ. Κούπας, Χαρ. Κούπας και Ιωάν. Τζωρτζόπουλος. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Την 1η Απριλίου, από το λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Celtic” και στις 14 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από το υπάρχον αρχειακό υλικό ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Ταξιάρχης Αποστολίδης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Απόστολος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Πράις (Price) της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Αντώνιο Κατσαδήμο.

·         Ο Παναγιώτης Δοσεύρης (Doseuris) ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του στη Ντρέμισα λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Λ. Σιότροπος.

·         Ο Απόστολος Καραλούκας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Άγγελος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Ευστάθιο.

 

Πλοίο “Celtic” (Photo: Alex Duncan)

·         Ο Χρήστος Καραλούκας ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Πανώρια. Με 25 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στην πόλη Πράις (Price) της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κώστας Θεοδώρου. Είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι στην Αμερική ο Χρήστος Καραλούκας την περίοδο 1911-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Ταξιάρχης Κούπας ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) στην πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον αδερφό του Ευάγγελο.

·         Ο Χαράλαμπος Κούπας ήταν 17 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Ιωάννης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στην πόλη Κέιμας της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο αδερφός του Χαρίλαος.

·         Ο Ιωάννης Τζωρτζόπουλος (Giorgiosjopulo) ήταν 18 ετών. Η μητέρα του στη Ντρέμισα λεγόταν Μαρία. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα ήταν η πόλη Κέιμας (Camas) της πολιτείας όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Σαντάς.

   Η μεμονωμένη άφιξη στο 1916 έγινε από τον Παναγιώτη Σιότροπο. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 30 Δεκεμβρίου 1915 ταξίδεψε με το πλοίο “Re d’ Italia” και στις 21 Ιανουαρίου 1916 αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν 19 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 60 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Ζαχαρία Τυλιγάδα. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Παναγιώτης Σιότροπος την περίοδο 1909-15 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

H. Μεταναστευτικός επίλογος στο 1920

   Δόθηκε με μία ομαδική αναχώρηση στον τελευταίο μήνα του έτους. Η ομάδα περιλάμβανε τους : Απ. Καραλούκα, Ευστ. Ντάσιο και Παν. Τσούμα. Στις 4 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 27 Δεκεμβρίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε επίσης ότι :

·         Ο Απόστολος Καραλούκας ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αγγελής. Με 27 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη μικρή πόλη Όρεγκον Σίτυ του Όρεγκον, όπου ήταν ο συγγενής του Ιωάννης Βλάχος.

·         Ο Ευστάθιος Ντάσιος ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στη Ντρέμισα λεγόταν Μαργαρίτα. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 50 $ μαζί του) στην πόλη Λορέιν (Lorain) του Οχάιο, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Κολοκοτσάς. Για τον Ευστάθιο Ντάσιο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1913-15 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Ουάσινγκτον.

·         Ο Παναγιώτης Τσούμας ήταν 27 ετών. Ως πλησιέστερο συγγενή του στο χωριό δήλωσε τον αδελφό του Δημήτριο.Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη στην πόλη Ήστον (Easton) της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Πέτρος Στεφανίδης.

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

 Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

Εφημερίδες – Περιοδικά

i     περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες

i.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)”, στο περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», ετών 2012 και 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Από τη  Στρώμη Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Δεκέμβριο 2017. Αναρτήθηκε στο μπλογκ : amfictyon.blogspot.gr στις 21 Φεβ. 2018.

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1893-1924)”, Περιλαμβάνει όσους δήλωσαν ως πατρίδα τους το Καρπενήσι. Ανέκδοτη εργασία από τις 10 Οκτωβρίου 2015. Αναρτήθηκε σε 7 μέρη, στο μπλογκ : amfictyon.blogspot.gr από τις 13-10-2015.

iv.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Από το Μαυρολιθάρι Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1902-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από τον Ιούνιο 2015. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gr από τις 27-6-2015.

v.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου: “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.

vi.  Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

vii.  Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

viii. Ιστοσελίδα web3.eetaa.gr

ix.   “Οδηγός του Μετανάστου”, 1910, Αθήνα.

x.   Βικιπαίδεια  https://el.wikipedia.org

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 61 μεταναστών από τη  Ντρέμισα, βρέθηκαν 4 αναλφάβητοι (ποσοστό 7 %).

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Πιθανά, είναι ο Σπύρος Αναργ. Παπαδόπουλος από την Αγόριανη. Πήγε το 1903 στην Αμερική, σε ηλικία 20 ετών και εργάστηκε για 5 χρόνια στην πόλη Λόουελ της Μασαχουσέτης. Το 1910 έκανε και δεύτερο ταξίδι με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[5] Από τη Στρώμη Παρνασσίδας. Πήγε το 1906 στην Αμερική, σε ηλικία 22 ετών, με προορισμό το Καστλ Γκέιτ της Γιούτα.

[6] Στο χειρόγραφο κείμενο της καταγραφής (Ship Manifest) ήταν δυσανάγνωστο το όνομα. Ελπίζω να αποδόθηκε σωστά.

[7] το όνομα ήταν δυσανάγνωστο (κακογραμμένο). Ελπίζω να αποδόθηκε σωστά.

[8] Φέρει σφραγίδα που γράφει : DEPORTED (απελαθείς).

[9] Πήγε το 1903 στην Αμερική σε ηλικία 22 ετών. Ως τόπο καταγωγής-διαμονής δήλωσε “Pirée”. Ο αρχικός τόπος προορισμού του ήταν η Βοστώνη της Μασαχουσέτης.

[10] Φέρει σφραγίδα που γράφει  DEPORTED (απελαθείς).

[11] Το όνομα της συζύγου του δεν ήταν καταγραμμένο στο Βιβλίο (Ship Manifest).

[12] Βρέθηκε ένας Σεραφείμ Λιγδής, από το Καρπενήσι, που πήγε στην Αμερική το 1907, σε ηλικία 20 ετών, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[13] Δυστυχώς στο χειρόγραφο είναι κακογραμμένο το σημείο αυτό και δεν διαβάζεται.

[14] Αρχικά είχε δηλώσει τη Νέα Υόρκη ως τόπο προορισμού του, αλλά το άλλαξε στη συνέχεια.

[15] Βρέθηκε διπλή εγγραφή του ίδιου μετανάστη και στο πλοίο “Martha Washington”, που αναχώρησε λίγο νωρίτερα, στις 6 Μαΐου κι έφτασε στην Αμερική στις 20 Μαΐου. Όμως ο μετανάστης ταξίδεψε με το πλοίο “Laura”.

[16] Βρέθηκε και 2η εγγραφή στην Κατάσταση (Ship Manifest) του πλοίου “Pannonia”, το οποίο έφυγε την ίδια μέρα και από το ίδιο λιμάνι. Ο μετανάστης όμως - τελικά - ταξίδεψε με το πλοίο “Laura”.

[17] Η Βρετανική Κολούμπια είναι επαρχία του Καναδά, με πρωτεύουσα τη Βικτώρια. Βρίσκεται στο νότιο άκρο της νήσου Βανκούβερ.