Μικροεπαγγελματίες της παλιάς Λαμίας

Στα προπολεμικά χρόνια

Εισαγωγή

   Είναι μια σημαντική σε αριθμό κοινωνική ομάδα, που ασκούσε μια επαγγελματική δραστηριότητα κατά κανόνα μεμονωμένα, σε σταθερή θέση ή πλανόδια, διαθέτοντας πολύ λίγα κεφάλαια. Συνήθως έκανε μικροεμπόριο (π.χ. ξηρών καρπών, παγωτών, γάλακτος, γλυκών, κλπ.), αλλά μπορεί να περιλάμβανε και τεχνίτες (π.χ. ακονιστής, καλαντζής, κλπ), ή παραγωγούς προϊόντος (π.χ. χαλβά, για μαλλί της γριάς, ψητά κάστανα, κ.ά.).

Φιστικάς υπαίθριος

     Τα στοιχεία που θα δοθούν προέρχονται από τα Βιβλία όλων των Ι. Ν. της Λαμίας, αλλά και από τα χειρόγραφα Βιβλία ληξιαρχικών πράξεων (1860, 1863) του Δήμου Λαμιέων. Καλύπτουν χρονική περίοδο μισού αιώνα περίπου στον 20ό αι., αλλά θα δοθούν και περιορισμένα στοιχεία από το 19ο αι., με όσο γίνεται συνοπτικό τρόπο.

Είδη μικροεπαγγελματιών

   Η πλέον διαδεδομένη δραστηριότητα ήταν αυτή των μικροπωλητών. Ήταν μεμονωμένα άτομα σε μόνιμη θέση ή πλανόδια, που διέθεταν είδη τροφίμων, ποτών (μικρεμπόριο), όπως :

Παγωτατζής

α. Κουλούρια, σταφιδόψωμα ή ανάλογα είδη.

β. Παγωτά τυποποιημένα σε σταθερό ψυγείο ή σε τροχοφόρο (με 3 ρόδες). Γαλατάδες πλανόδιοι.

γ. Ξηρούς καρπούς, όπως φιστίκια, στραγάλια, πασατέμπος, φουντούκια, σταφίδες κλπ.

δ. Ψητά κάστανα και καλαμπόκια.

ε. Εμφιαλωμένα αναψυκτικά ποτά.

    Εκτός αυτών, υπήρχαν μικροπωλητές :

α. Οπωροκηπευτικών σε σταθερή θέση ή πλανόδιοι, με μεταφορικό ζώο.

β. Ψαριών ή άλλων αλιευμάτων

γ. Κάρβουνων[1] για θέρμανση σε τζάκια ή θερμάστρες.

δ. Εφημερίδων

ε. Πάγου

   Άλλη επαγγελματική δραστηριότητα μικροεπαγγελματιών γινόταν από εξειδικευμένους τεχνίτες. Αυτοί, συνήθως είχαν κάποιο μαγαζί-εργαστήριο. Αυτοί ήταν οι φωτογράφοι, σαρωθροποιοί, βαρελοποιοί, ομπρελοποιοί, σαγματοποιοί, καρεκλάδες, ποικιλουργοί (επισκεύαζαν ο,τιδήποτε), καλαντζήδες (ή γανωτήδες), ακονιστές, χαλκουργοί, βιβλιοδέτες, κ.ά. Υπήρχαν βέβαια και οι πλανόδιοι (όπως οι στιλβωτές, ακονιστές, καρεκλάδες, γυρολόγοι, αχθοφόροι, κλπ).

    Οι μικροπωλητές της Λαμίας

Από διαφήμιση (Λαμία, 1929)

   Από τα βιβλία των Ιερών Ναών της Λαμίας έχουμε κάποια ονόματα και στοιχεία, που κατέγραψαν κυρίως τους πλανόδιους μικροπωλητές. Εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες, όλες τις μέρες, γύριζαν τους δρόμους για να βγει το μεροκάματο. Ως καταγωγή τους δηλώθηκε η Λαμία, αλλά κάποιοι απ’ αυτούς ήταν πρόσφυγες (Ιωάν. Καταρτζής). Ο Δημ. Καστανούλης ήταν από τη Λάρισα. Σχεδόν όλοι δεν είχαν κάποια άδεια άσκησης επαγγέλματος και δεν ήταν ποτέ οργανωμένοι σε συνδικάτο[2]. Ήταν άνθρωποι οικογενειάρχες στη Λαμία.

Σημείωση : Η ενορία του τόπου κατοικίας τους στη Λαμία, σημειώνεται ως εξής : Θ = Αγ. Θεοδώρων, Ν = Αγ. Νικολάου, Π = Παν. Δέσποινας, Ε = Ευαγγελίστριας και Δ = Αγ. Δημητρίου.

Κουλουροπώλες

   Συνήθως ήταν Ηπειρώτες. Κάποιοι παράλληλα δούλευαν σε αρτοποιεία της Λαμίας και αναλάμβαναν να πουλήσουν τα κουλούρια του φούρνου. Είχαν πάγκο σε αγοραία σημεία της πόλης, οι δε πλανόδιοι είχαν τα κουλούρια σε κυκλικό μεγάλο ξύλινο δίσκο, τον μετέφεραν επάνω στο κεφάλι τους και για να τον ακουμπήσουν είχαν τρίποδο ξύλινο ψηλό σκαμνί. Αναφέρουμε τους :

α/α         Ονοματεπώνυμο                    έτη          ηλικία    καταγωγή

1.      Γεώργιος Παπαναστασίου (Δ)   1862-1932      70         Κορυτσά

2.      Χρήστος Τσιλίκας (Θ)              1863-1930      67         Ιωάννινα

3.      Χρήστος Καλλημάνδρης (Π)     1891-1946      55         Λαμία

Ιχθυοπώλες

  Για όλους δηλώθηκε ως τόπος καταγωγής η Λαμία. Διέθεταν κάποιο μαγαζί, αλλά παράλληλα περιέρχονταν τους δρόμους της Λαμίας, αυξάνοντας τις πωλήσεις και για να ξεπουλήσουν το ευαλλοίωτο εμπόρευμά τους. Καταγράφηκαν οι :

α/α        Ονοματεπώνυμο                έτη        ηλικία

1       Ιωάννης Τσιτσελώνης (Π)    1871-1941      70

2       Νικόλ.  Κυπραίος (Θ)          1874-1932      58

3       Χρήστος Κυπραίος (Θ)        1880-1935      55

4       Κωνστ. Στρουμπούλης (Π)   1886-1931      45

Οπωροπώλες  (Μανάβηδες)

Μανάβης στην οδό Καραγιαννοπούλου

   Είχαν μαγαζιά (μανάβικα) ή μόνιμους πάγκους σε εμπορικά σημεία της Λαμίας (κυρίως μεταξύ των πλατειών Πάρκου και Λαού). Κάποιοι ήταν και παραγωγοί με κτήματα στο πεδινό της Λαμίας, όπως ο Γεώργιος Κουκλάρας[3]. Το 1920, για πρώτη φορά, οργανώθηκαν σε Σύλλογο με τον τίτλο “Ένωσις Κηπουρών - Λαχανοπωλών - Οπωροπωλών Λαμίας”, που ιδρύθηκε με την αριθ. 141 /1920 απόφαση του Πρωτοδικείου Λαμίας. Αυτή τροποποιήθηκε με την αριθ. 174 /1928 απόφαση του ίδιου Πρωτοδικείου.

   Υπήρχαν και πλανόδιοι μανάβηδες, που περιδιάβαιναν την πόλη με τα προϊόντα τους επάνω σε μεταφορικό ζώο (συνήθως γάιδαρο) και με φορητή ζυγαριά (παλάντζα) τα ζύγιζαν και τα έδιναν σε πελάτισσες συνήθως (όπως και σε υπηρέτριες κάποιων αστικών οικογενειών), που τα μετέφεραν σε δίχτυ δικό τους (δεν υπήρχαν τότε πλαστικές σακούλες).

   Ως τόπος καταγωγής των περισσότερων δηλώθηκε η Λαμία.  Ακολουθούν τα στοιχεία :

α/α           Ονοματεπώνυμο                        έτη         ηλικία      καταγωγή

1        Ευστάθιος Χαρμαγκιόλος              1828-1860       32            -

2        Αθανάσιος Χρήστου                     1833-1863       30            -

3        Χρήστος Αναστασίου                    1833-1863       30           -

4        Χαρίσης Σταματίου (Δ)                  1849-1942       93          Χαλκίς

5        Γεώργ.  Αθαν.  Κουκλάρας (Ν)       1857-1939       82          Λαμία

6        Θεόδωρος Ι. Νεοφώτιστος (Θ)        1859-1945       86          Λαμία

7        Αλ. Αλεξίου (Ν)                            1860-1920       60          Λαμία

8        Απόστ. Βαρύκολος (Ν)                  1864-1919       55          Λαμία

9        Δημήτριος Ζαπαντιώτης (Ν)           1866-1938       72          Λαμία

10      Γ.  Ι.  Παπαϊωάννου (Θ)                 1871-1941       70          Κομποτάδες

11      Στέφ. Στέφου ή Μπαρούτας (Δ)      1872-1942       70          Λαμία

12      Γεώργιος Σάλτας (Δ)                    1879-1919       40          Λαμία

13      Νικόλαος Γεωργαντζής (Δ)            1881-1944       63          Υπάτη

14      Νικόλαος Γεωργίου ή Γουλής (Δ)   1881-1948       67          Λαμία

15      Φώτιος Κοντινόπουλος[4] (Δ)         1885-1940       55          Δομοκός

16      Κωνστ. Λ.  Ζάχος (Θ)                    1894-1947       53          Λαμία

17      Κων/τίνος Ράπτης (Δ)                   1895-1948       53          Παλαιοβράχα

18      Παναγ. Κιούρσης (Θ)                    1907-1940       33          Μαυρίλλο

19      Θεόδωρος Κ. Ασημάκης (Θ)           1909-1945       36          Λαμία

20      Σωτήριος Χονδρόπουλος (Δ)          1925-1946       21          Λαμία

Χαλκουργοί – Καλαντζήδες (ή γανωτήδες)

   Έργο τους ήταν να φτιάχνουν τα χαλκώματα[5], δηλ. η κατασκευή δοχείων και σκευών εστίασης, όπως ταψιά, καζάνια, χύτρες, κατσαρόλες, μπρίκια, μπακράτσια, άμβυκες, κλπ. από φύλλα χαλκού. Όσα όμως σκεύη προορίζονταν για την παρασκευή φαγητού έπρεπε[6] να γανωθούν, δηλ. εσωτερικά να καλυφθούν από ένα λεπτό στρώμα κασσιτέρου. Τη δουλειά αυτή έκαναν οι καλαντζήδες ή γανωτήδες. Η δουλειά του χαλκουργού απαιτούσε εργαστήριο. Τα περισσότερα χαλκουργεία της πόλης ήταν στα στενά της Λαμίας. Η οικογένεια Χριστοπούλου πλέον ήταν η πλέον γνωστή των χαλκουργών της Λαμίας, όπως - μετά - έχουμε και την οικογένεια Παγουρτζή, αλλά υπήρξαν βέβαια κι άλλοι.

   Οι Απόστ. Χριστόπουλος[7], Ιωάν. Κατής, Σωτ. Μπιζάνης και Γεώργ. Σώζος κατάγονταν από τη Λαμία. Για τους άλλους δεν υπάρχει καταγραφή.

Γαλατάδες (και πλανόδιοι)

Γαλατάς

    Εκτός εκείνων που είχαν καταστήματα στη Λαμία, υπήρχαν και γαλατάδες πλανόδιοι, που γύριζαν την πόλη τις πρωινές ώρες, με 1-2 δοχεία (στα χέρια ή σε ζώο) και πουλούσαν γάλα. Γύρω από τη Λαμία, υπήρχαν αρκετοί κτηνοτρόφοι, με κοπάδια από πρόβατα και διέθεταν το φρέσκο γάλα στα σπίτια. Από τα βιβλία των Ιερών Ναών αναφέρουμε τα εξής ονόματα :

   Γαλακτοπωλεία στη Λαμία, υπήρχαν τότε:

1.    Γκέκα ή Μπουράντοβιτς, στην οδό Καλύβα-Μπακογιάννη.

2.    Γαλανού, στην οδό Τρούμαν (σήμερα Απ. Κουνούπη)

3.    Αφοί Κορόζου, στη γωνία των οδών Βενιζέλου και Πατρόκλου.

4.    Ρήγας, στην οδό Σατωβριάνδου.

5.    Αθαν. Σάπιου, στην ανατ. γωνία των οδών Καποδιστρίου και Λεωνίδου.

6.    Αθαν. Μώρη, στη νότια γωνία των οδών Λεωνίδου και Παλαιολόγου.

Άλλα επαγγέλματα

      Η Λαμία του 19ου αι., αλλά και του Μεσοπολέμου ήταν αυτάρκης σε προϊόντα και σε προσφορά υπηρεσιών, ακόμα και εξειδικευμένων, όπως οι επισκευές οργάνων και μηχανών, π.χ. για σκούπες, ομπρέλες, ταπετσαρίες, τσιγάρα χειροποίητα, μεταξουργία, κλπ. Υπάρχουν και 2 άτομα με ειδικότητα στη μεταξουργία[8]. Μία γυναίκα γράφτηκε ως “κοσμήτρια”, που μπορεί να σημαίνει μάλλον ότι έφτιαχνε κοσμήματα (το διακοσμήτρια στα χρόνια εκείνα, δείχνει πολύ ακραίο). Θα ακολουθήσει πίνακας στοιχείων, με την ειδικότητα καθενός (τα ονόματα δεν γράφτηκαν με αλφαβητική σειρά, αλλά με χρονική σειρά από τους παλαιότερους προς τους νεότερους) :

α/α             Ονοματεπώνυμο               έτη         ηλικία    καταγωγή            επάγγελμα

1        Δημήτριος Ιωάννου              1818-1863     45            -                   ανθρακοποιός

2        Αθανάσιος Ταγκόπουλος      1839-1921     82         Λαμία                χαλβαντζής

3        Γιαννούλα Ζιάκα                  1851-1921     70         Λαμία                κοσμήτρια

4        Οικονόμου Δημήτριος           1853-1923     70         Λαμία                ομπρελοποιός

5        Δημήτριος Βασιλείου            1853-1873     20             -                  ανθρακεύς

6        Κωνσταντίνος Ταλιατούδας    1858-1920     62         Λαμία                μεταξουργός

7        Δημητριάδης Γεώργιος         1858-1928     70         Λαμία                βιβλιοδέτης

8        Νικόλ. Γεωργίου ή Πατατσάκ 1861-1926     65         Αθήναι              ταπετσιέρης

9        Γεώργιος Νταμάτης              1864-1914     50         Λαμία                χαλβαντζής

10       Νικόλαος Αποστόλου            1873-1923     50         Υπάτη               λεπτουργός

11       Σταύρος Αντωνόπουλος        1874-1950     76         Λαμία                ωρολογοποιός

12       Γεράσιμος Λέων                  1875-1935     60         Πάτραι              μηχ. Σίγγερ

13       Βασίλ. Δημουλάς                 1876-1920     44         Λαμία                σιγαρετοποιός

14       Ευθύμιος Χριστοδούλου        1881-1914     33         Λαμία                λεπτουργός

15       Μαριγώ Κ. Δημητρίου           1883-1928     45         Λαμία                μεταξουργός

16       Κατσαμπέλας Θεμιστοκλής    1884-1954     70         Λαμία                βαρελοποιός

17       Γεώργιος Τασούλης             1884-1922     38         Λαμία                λεπτουργός

18       Δημήτριος Κανζάλης             ;-1933          -           Δερβέν-Φούρκα  σαγματοποιός

19       Στυλ. Κοψιδάς                     1885-1940     55         Λαμία                ωρολογοποιός

20       Στέργιος Πάσος                   1886-1934     48         Κοζάνη              μαχαιράς

21       Ιωάννης Μίχος                     1880-1950     70         Λαμία                ταπετσιέρης

23       Γεωργακόπουλος Ιωάννης Κ. 1891-1955     64         Λαμία                σαγματοποιός

24       Στριγκλής Δημοσθένης         1897-1968     71         Λαμία                παγοπώλης

25       Ευάγγελος Στεργιόπουλος    1899-1934     35         Λαμία                σαρωθροποιός

26       Αθανασιάς Αθανάσιος           1900-1968     68         Λαμία                καρεκλάς

27       Σπυρόπουλος Κωνσταν. Παν. 1910-1939     29         Αθήναι              εμπειροτέχνης

28       Μαυροειδής Χρήστος Σ.        1910-1967     57         Λαμία                εφημεριδοπώλης

29       Τσολιάς Κων/τίνος               1947-1970     23         Λαμία                τεχνίτης

30       Ιωάννης Σκληβανιώτης (Ν)    (;) - 1930      -           Λαμία                κηροπλάστης

Τροχιστήριο και δίπλα Βαρελάδικο του Μώκου (οδός Πατρόκλου)

Υλοτόμοι

   Η δουλειά τους ήταν στα δάση και φυσικά η καταγωγή τους ήταν από άλλα μέρη, αλλά απεβίωσαν στη Λαμία. Τα δύο τελευταία ονόματα προήλθαν από τα Βιβλία ληξιαρχικών πράξεων του δήμου Λαμίας (έτος 1863). Παραθέτουμε τα ονόματά τους :

α/α     Ονοματεπώνυμο                  έτη                ηλικία   καταγωγή

1        Δημ Καρανάσος                   1876 – 1943      67         Σταύλοι

2        Μιχαήλ Ναούμ                     1863 - 1918      55         Λαμία

3        Ναούμ Χρ. Χρηστόπουλος     1852-1946        94         Κορυτσά

4        Κώστας  Φαρμάκης              1835-1863        48            -

5        Γεώργιος Ιωάννου               1843-1863        20            -

Εφαπλωματοποιοί

      Καταγράφηκαν 3 άτομα, από τα οποία τα δύο δεν κατάγονταν από τη Λαμία. Τα παπλώματα δεν ήταν είδος ευρείας χρήσης τότε. Μην ξεχνάμε ότι ακόμα υπήρχαν στα σπίτια αργαλειοί, η κτηνοτροφία διέθετε άφθονο μαλλί και οι γυναίκες έφτιαχναν όλα τα αναγκαία στρωσίδια και ρούχα.

Ακολουθούν τα στοιχεία τους :

α/α        Ονοματεπώνυμο                  έτη             ηλικία    καταγωγή

1        Δημ. Νικολαΐδης (Π)            1859-1914         55          Λαμία

2        Αλέξ. Ζαφειρόπουλος (Θ)     1897-1950         53          Κατερίνη

3        Ηλίας Δ.  Καρδάκος (Θ)       1922-1940         18          Μπράλλος

Αχθοφόροι

Αχθοφόροι ξεφορτώνουν βαρέλι

   Όπου δεν μπορούσαν τα ζώα, όλες οι μεταφορές (φόρτωσης και εκφόρτωσης) γίνονταν τότε με τα χέρια και την πλάτη των ανθρώπων. Επίσης στους σταθμούς λεωφορείων ή τραίνων τη μεταφορά των βαρύτερων αντικειμένων (μπαούλα, βαλίτσες, κλπ) αναλάμβαναν κάποιοι άνθρωποι, με το αζημίωτο. Χρησιμοποιούσαν ενίοτε και καροτσάκι (με 2 ρόδες και 2 χερούλια) για ευκολότερη μεταφορά. Αυτοί είναι οι αχθοφόροι (τους έλεγαν και χαμάληδες). Στη Λαμία, αυτές τις δουλειές αναλάμβαναν συνήθως άτομα από τη συνοικία των Αγίων Θεοδώρων (περιοχή Σλα Μαχαλά). Ήταν Λαμιώτες και μάλιστα ήταν οργανωμένοι σε συντεχνία. Υπήρχε το Σωματείο Φορτοεκφορτωτών Λαμίας, με γραφείο στο χώρο της παλιάς Δημοτικής Αγοράς. 

   Στα Βιβλία των Ι. Ναών της Λαμίας καταγράφηκαν οι επόμενοι δύο (φυσικά υπήρχαν κι άλλοι) :

α/α          Ονοματεπώνυμο                έτη         ηλικία

1          Τσιόφλιος Απόστολος (Δ)    1904-1964      60

2          Π. Δ. Λιαρόπουλος (Θ)        1919-1942      23

   Εκτός αυτών γνωστοί  προπολεμικοί  φορτοεκφορτωτές ήταν ο Ευάγγελος Διαμαντής, ο Πάνος Καραγιάννης, ο Αθανάσιος Μολόχας, ο Φίλιππας, ο Στέλιος, ο Κοσμάς, ο Γιώργος, ο Καραμουσκέτας, ο Ξεπλένης,. Επίσης ήταν ο Μαρίνος (παρατσούκλι), ο Διαμαντής (ή Ταρζάν), ο Δένδρος, ο Στάθης ο Καραμέλας, κ.ά. Οι Δενδραίοι και οι Διαμανταίοι[9], έφερναν κάθε μέρα βόλτα την αγορά και ήταν γνωστοί παντού. Οι Διαμανταίοι ήταν οι πρώτοι που - για τη μεταφορά - πήραν καροτσάκι με τρεις ρόδες. Κουβαλούσαν αποσκευές, καλάθια και εμπορεύματα, από τα πρακτορεία και το Σταθμό του τραίνου.

Μικροεπαγγελματίες με κατάστημα στη Λαμία του ’30

   Από την καταγραφή που έγινε σε εργασία του Αθανασίου Κ. Μπαλωμένου, υπήρξαν τα παρακάτω καταστήματα στους αναφερόμενους δρόμους :

1.    Ποικιλουργείο (τροχιστήριο μαχαιριών, κλπ.), στην οδό Καλύβα-Μπακογιάννη (δεξιά) πριν τη γωνία με οδό Ροζάκη-Αγγελή.

2.    Χαλκουργείο Γεώργ. Χριστόπουλος, στην οδό Συγγρού (μετά τη γωνία από την οδό Ροζάκη-Αγγελή).

3.    Ποικιλουργείο Χαρίλ. Μπουκουβάλας, στην οδό Τζαβέλλα.

4.    Στραγαλοποιείο - Ξηροί καρποί, Γεώργιος Καφετζόπουλος, στην οδό Κολοκοτρώνη, αριστερά από την πλατεία Πάρκου.

5.    Μανάβικο Γεωργ. Κουκλάρα και Αχιλ. Μαριόγλου. Ήταν μόνιμος πάγκος στο πεζοδρόμιο μπροστά στο μπακάλικο του Ιωάν. Αναστασίου (ή Ζαγορίσιου).

Μικρομάγαζα στην οδό Ανδρούτσου

6.    Ποικιλουργείο Πέτρος ………… , στα σκαλάκια (οδός Ναυαρίνου), δίπλα στα δημοτικά ουρητήρια της πλατείας Ελευθερίας.

7.    Βαρελάδικο Πρεβίστας, στην οδό Ανδρούτσου  (στενό που οδηγεί στην οδό Ροζάκη-Αγγελή).

8.    Ποικιλουργείο Βασίλειος Καπίτσας (έφτιαχνε γραμμόφωνα, ομπρέλες, κ.ά.) στην οδό Ανδρούτσου  (στενό που οδηγεί στην οδό Ροζάκη-Αγγελή).

9.    Σαγματοποιείο Μπολώτα (στην οδό Βενιζέλου, δεξιά από πλατ. Πάρκου).

10.  Βαρελάδικο Ιωάν. Μώκου, στην οδό Πατρόκλου.

11.  Ψαράδικα στη Δημοτική Αγορά Λαμίας.

12.  Σαρωθροποιείο ……………. (ήταν ένας γέροντας που έφτιαχνε σκούπες) στη Δημοτική Αγορά Λαμίας.

13.  Μπαούλα, Γεώργιος Δεμπραλής, στη δυτική γωνία των οδών Καλύβα-Μπακογιάννη και Ροζάκη-Αγγελή.

Μικροεπαγγελματίες πλανόδιοι

      Πιο γνωστοί είναι όσοι έκαναν δουλειές “του ποδαριού” και ήταν χαρακτηριστικοί τύποι της πόλης. Θα θυμίσουμε μερικά ονόματα, που οι παλιότεροι θυμούνται, εφόσον ήταν γραφικοί τύποι, ο δε κοινωνικός περίγυρος τους αντιμετώπιζε με περιπαικτική διάθεση. Αναφέρουμε λοιπόν μερικούς:

Κώστας ο Φιστικάς

1.    Ο Λάκης ο Μουρμούρης (Νταλιάνης ήταν το πραγματικό επώνυμο), πουλούσε εφημερίδες (το “Λαμιακό Τύπο”) και το βράδυ λουλούδια στα κέντρα.

2.    Αριστείδης ο Κασελάς, στην οδό Θεμιστοκλέους. Ήταν μαραγκός, είχε κατάστημα κι έφτιαχνε κασέλες (μπαούλα), απ’ όπου του έμεινε το επώνυμο.

3.    Ο Κώστας Αναστασίου, ο Φιστικάς. Μ’ ένα τσίγκινο κουτί, που είχε θήκες για τους ξηρούς καρπούς, γύριζε στην πόλη. Σε χωνάκια εφημερίδας έβαζε με μια μικρή σέσουλα τα φιστίκια.

4.    Ο Τίκης. Δεν είναι γνωστό το ονοματεπώνυμό του. Πουλούσε φιστίκια, κλπ. Από τη λέξη “φιστίκι” ακουγόταν πιο πολύ το “τίκι”, κι έτσι τον ονόμασαν Τίκης.

5.    Δημήτριος Τερτίπης. Με καροτσάκι τρίτροχο πουλούσε παγωτά, γλυκά ταψιού (μπακλαβά, κανταΐφι, χαλβά), μαντολάτο και παστέλι. Είχε δικό του εργαστήριο στο Μέγαρο (Σαϊπαίικα) της πλατείας Διάκου.

6.    Αριστείδης Τερτίπης. Ήταν αδελφός του προηγούμενου κι έκανε την ίδια δουλειά.

7.    Ζωγραφάκης. Έφτιαχνε και πουλούσε σάμαλι. Είχε εργαστήριο στην οδό Τσιριμώκου 1 στο υπόγειο.

Επίλογος

   Στα προπολεμικά χρόνια, η Λαμία (όπως και οι άλλες πόλεις) ήταν γεμάτη με μικρομάγαζα, προφανώς με ενοίκιο, που απασχολούσαν ελάχιστο προσωπικό ή πολλές φορές μόνο τον ιδιοκτήτη. Αυτά κάλυπταν όλες τις ανάγκες του τόπου σε προϊόντα και υπηρεσίες. Οι πλανόδιοι επαγγελματίες  κέρδιζαν διαθέτοντας άμεσα τα προϊόντα τους (γάλα, παγωτά, γλυκά, λαχανικά, κλπ.), αλλά και προσφέροντας τις υπηρεσίες τους (επισκευάζοντας καρέκλες, τρόχισμα μαχαιριών, πουλώντας ψιλικά είδη ή ρουχισμό, κ.ά.), χωρίς το δυσβάσταχτο ενοίκιο ενός καταστήματος.  Ήταν κάτι σαν το σημερινό “ντελίβερι”. Με τους τρόπους αυτούς κατάφεραν οι μικροεπαγγελματίες και έζησαν τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                 φυσικός

-----------

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.     Βιβλία Ιερών Ναών της Λαμίας

2.     Βιβλία ληξιαρχικών πράξεων του δήμου Λαμίας (έτος 1863).

3.     Αθαν. Μπαλωμένου : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας 1930-40”, περιοδ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, Λαμία.

4.     Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου :  “Αγαπητοί μου συμπολίτες …  Λαμιώτικα”, σ. 53-54, Λαμία, 2003.

5.     Ευθυμίου Ν. Χριστοπούλου : “Χαλκουργοί και Χαλκουργεία της Λαμίας”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ σελ. 29-54, Λαμία.

6.     Βικιπαίδεια

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Στα μεταπολεμικά χρόνια, τα ξυλοκάρβουνα χρησιμοποιούνται μόνον για τις ψησταριές.

[2] Το 2009 ιδρύθηκε το Συνδικάτο Μικροπωλητών Ελλάδος, ως δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο στο υπαίθριο εμπόριο.

[3] Είχε μεγάλο κτήμα στην περιοχή Άμπλιανης, δυτικά της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας και απέναντι απ’ το Ναό του Αγίου Τρύφωνα (σήμερα είναι εκεί το πολυκατάστημα LIDL. Τα καλλιεργούσε σαν αμπέλια ή αργότερα για σιτάρι. Το μαγαζί του (τη 10ετία του ’30)  ήταν ένας μόνιμος πάγκος στην οδό Καραϊσκάκη (μεταξύ Ροζάκη Αγγελή και Πλατείας Λαού).

[4] λαχανοπώλης

[5] Μεταπολεμικά όλα αυτά αντικαταστάθηκαν από το αλουμίνιο.

[6] Η επαφή του φαγητού με το χάλκινο σκεύος δημιουργούσε άλατα του χαλκού, που ήταν όλα δηλητήρια.

[7] Από το 1860 ξεχώρισε ως ντόπιος χαλκοτεχνίτης. Έτσι έπαψε η αγορά έτοιμων χαλκωμάτων που προέρχονταν από τα Γιάννενα ή τη Λάρισα. Αυτός προσάρμοσε στα χάλκινα σκεύη που κατασκεύαζε στη ρουμελιώτικη παράδοση και στις ανάγκες., π.χ. στα μπακράτσια, στα βλαχοτήγανα και βλαχοκάζανα. Από τα 8 αγόρια που απέκτησε, τα 3 συνέχισαν το έργο του.

[8] Προφανώς υπήρχε στην περιοχή μας σηροτροφία, από την οποία παραγόταν μετάξι. Αυτό κάποιοι το αξιοποιούσαν σε ειδικούς αργαλειούς, παράγοντας μεταξωτά ρούχα.

[9] Από το βιβλίο : “Αγαπητοί μου συμπολίτες …  Λαμιώτικα” της Μαρίας Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου, σ. 53-54, Λαμία, 2003.