Γιατροί της (πρώην) επαρχίας Δομοκού (την περίοδο 1860-1960)

Πρόλογος

    Η παρούσα εργασία αποτελεί τμήμα μιας ανέκδοτης μεγάλης εργασίας-μελέτης με τίτλο “Οι γιατροί της Φθιώτιδας (1860-1960)”, που ολοκληρώθηκε το 2009.

   Κατά την προγενέστερη περίοδο 1835-1881, η Λαμία αριθμούσε 35 γιατρούς, που κατάγονταν από διάφορα μέρη (Ήπειρο, Επτάνησα, κλπ.), αλλά οι περισσότεροι προέρχονταν από οικογένειες της Λαμίας.

   Στη διάρκεια του μισού 19ου αι. και του άλλου μισού 20ού αι. (1860-1960) στην ακριτική (πριν το 1881) Φθιώτιδα που πέρασε χρόνια πολέμων, ληστοκρατίας, Κατοχής, Εμφυλίου με συνθήκες φτώχειας του αναλφάβητου στην πλειοψηφία λαού, το λειτούργημα του γιατρού ήταν ένας άθλος. Χωρίς να υπάρχει δευτεροβάθμια νοσοκομειακή περίθαλψη, ο γιατρός γενικής ιατρικής φτάνοντας στον τόπο του ασθενή και διαθέτοντας ελάχιστα μέσα, έπρεπε να διαγνώσει την ασθένεια, να συστήσει φάρμακα, αλλά και να επέμβει άμεσα για να σώσει κάποια ζωή που κινδύνευε.

    Πηγή της προσπάθειας αυτής αποτέλεσε το υπάρχον αρχείο των Ιατρικών Συλλόγων Φθιώτιδας και Λοκρίδας (δεν βρέθηκε αντίστοιχο του Δομοκού). Σε διάρκεια ενός αιώνα (1860-1960) καταγράφηκαν 363 γιατροί που εργάστηκαν στον φθιωτικό χώρο. Τα ελλειμματικά (ή περιορισμένα) στοιχεία εμπλουτίστηκαν ή διορθώθηκαν από άλλα αρχεία ή τρόπους τεκμηρίωσης, ώστε να διασφαλιστεί η ακρίβειά τους.

    Ως καταληκτικός χρόνος της προκείμενης εργασίας τέθηκε το έτος 1960, εφόσον έπρεπε να οριοθετηθεί το υλικό για να είναι δυνατή και η μελέτη του. Είναι προφανές ότι όσοι γιατροί απέκτησαν άδεια άσκησης επαγγέλματος μετά το 1960 δεν περιλήφθηκαν στην παρούσα εργασία. Αποτελούν αντικείμενο μιας επόμενης, που θα συμπληρώσει το “παζλ” αυτής της κοινωνικής τάξης.

   Οφείλω και αποδίδω τις ευχαριστίες μου σε όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίησή της. Αναφέρω ιδιαίτερα τον τότε πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Φθιώτιδος (Ι.Σ.Φ.) κ. Κων. Χαντζή για την εμπιστοσύνη του στο σεβασμό της  χρήσης των στοιχείων του αρχείου.

   Η βοήθεια των αιρετών εκπροσώπων των τοπικών κοινωνιών ήταν πολύ σημαντική και τους ευχαριστώ. Η άμεση ανταπόκρισή τους για εμπλουτισμό των στοιχείων της εργασίας αυτής αποτελεί ελάχιστο δείγμα της ευαισθησίας τους και της αγάπης για τους γιατρούς που υπηρέτησαν τον τόπο τους.

           Στοιχεία  των γιατρών

    Η παρούσα εργασία περιλαμβάνει τις επόμενες κωμοπόλεις και χωριά, όπου εγκαταστάθηκαν[1] γιατροί και προσέφεραν ιατρικές υπηρεσίες : στο Δομοκό 4 γιατροί, στη Φιλιαδώνα,  Εκκάρα, Αγόριανη 2 γιατροί και στη Μελιταία, Ομβριακή από 1 γιατρός.

       Στην επιλογή του τόπου άσκησης ιατρού επαγγέλματος λειτούργησε έντονα η εντοπιότητα. Σε σύνολο 10 γιατρών, οι 6 προέρχονται από τόπους της επαρχίας Δομοκού, 1 από το γειτονικό νομό Καρδίτσας, 1 από τη Θεσσαλονίκη, ενώ για 2 γιατρούς δεν είναι γνωστή η προέλευση.

     Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Βασίλειος Οικονόμου ήταν σχετικά αρχαιότερος γιατρός, που από το 1911 εγκαταστάθηκε στο Δομοκό, για άσκηση της ιατρικής τέχνης. Κατείχε και την ειδικότητα του μαιευτήρα. Τη δεκαετία του ’30 ήταν στη Μελιταία, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Το 1937 έφυγε στη Λαμία.

      Από το έτος 1911 ήρθε ο γιατρός Αριστοτέλης Καζάζης και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Εκκάρα και Αγόριανη, ως γιατρός περιοχής. Προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες για 40 και πλέον χρόνια, μέχρι τη σύνταξή του. Από το 1922 ο γιατρός Γεώργιος Παπαρρίζος εγκαταστάθηκε στη Χιλιαδού (Φιλιαδώνα) ως γιατρός περιοχής. Δούλευαν με κοντότα[2].

     Στο Δομοκό ήρθε το 1922 και εγκαταστάθηκε ο παθολόγος Ευάγγελος Χ. Παπαλεξίου. Μετά από 4 χρόνια πέθανε σε ηλικία 28 ετών. Το 1925 ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Δομοκό ο γιατρός Απόστολος Δ. Γαλάτος και παρέμεινε μέχρι το 1948 που έφυγε σε άλλο νομό. Το 1928 εγκαταστάθηκε στο Δομοκό ο γιατρός Νικόλαος Κ. Αγγέλης, που παρέμεινε.

     Ο γιατρός Γρηγόριος Δ. Τσιακατάρας από το 1937 εγκαταστάθηκε στην Ομβριακή, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στην ιδιαίτερη πατρίδα του και στην ευρύτερη περιοχή.

     Μετά την Κατοχή και προς τη λήξη του Εμφυλίου, το 1948, ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Δομοκό ο γιατρός Γεώργιος Ηλ. Αγγέλης.   Το 1950 έγινε η εγκατάσταση του γιατρού Δημητρίου Αγ. Δημητρολόπουλου, στο Δομοκό αρχικά και μετά στη Φιλιαδώνα. Το 1960 ήρθε κι έμεινε ο αδελφός του τελευταίου, γιατρός Θεοφάνης Αγγ. Δημητρουλόπουλος.

     Περισσότερα αριθμητικά και άλλα στοιχεία δίνονται στα επόμενα :

1.       Οικονόμου Βασίλειος (1887-1955) : Γεννήθηκε στην Αβαρίτσα (Μελιταία) Δομοκού. Σπούδασε γιατρός παθολόγος και μαιευτήρας. Από το 1911 απέκτησε την άδεια άσκησης του ιατρικού λειτουργήματος. Υπηρέτησε την περιοχή Δομοκού. Τη δεκαετία του ’30 ήταν στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Μελιταία. Το 1937 γράφτηκε στον Ι. Σ. Φθ/δας και εγκαταστάθηκε στη Λαμία. [ΦΘ]

2.       Καζάζης Αριστοτέλης (1891- ; ) : Είναι άγνωστος ο τόπος και ο χρόνος γέννησής του. Έγινε γιατρός γενικής ιατρικής. Από το 1911 απέκτησε την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Επέλεξε την περιοχή του Δομοκού, την Εκκάρα και Αγόριανη Δομοκού ως τόπο εξάσκησης. Το 1942 γράφτηκε στον Ι. Σ. Φθ/δας. Το 1952-53 συνταξιοδοτήθηκε. [ΦΘ]

3.       Παπαρρίζος Γεώργιος Ρίζου (1892-;) : Γεννήθηκε στη Μελιταία Δομοκού. Έγινε γιατρός γενικής ιατρικής (παθολόγος). Από το 1922 κατείχε την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Ήταν μέλος του Ι. Σ. Δομοκού και από το 1925 του Ι. Σ. Φθ/δας. Εγκαταστάθηκε στη Φιλιαδώνα Δομοκού. [ΦΘ]

4.       Παπαλεξίου Ευάγγελος Χρήστ. (1898-1926) : Γεννήθηκε στο Πουρνάρι Δομοκού. Σπούδασε γιατρός γενικής ιατρικής (παθολόγος). Από το 1922 κατείχε άδεια άσκησης επαγγέλματος και εγκαταστάθηκε στο Δομοκό. Γράφτηκε στον Ι. Σ. Δομοκού και μετά τη διάλυσή του στον Ι. Σ. Φ. Το 1926 απεβίωσε, σε μικρή ηλικία 28 ετών. [ΦΘ]

5.       Γαλάτος Απόστολος του Δημ. (1901- ; ) : Γεννήθηκε στο Δερελί (Περιβόλι) Δομοκού. Έγινε γιατρός γενικής ιατρικής και από το 1925 απέκτησε την άδεια άσκησης. Άσκησε την ιατρική στο Δομοκό. Μετά τη διάλυση του  Ι. Σ. Δομοκού, γράφτηκε το 1925 στον Ι. Σ. Φθ/δας. Το 1948 διεγράφη από τον Ι. Σ. Φ. [ΦΘ]

6.       Αγγέλης Νικόλαος Κων. (1902 - ; ) : Άγνωστος ο τόπος γέννησής του. Έγινε γιατρός γενικής ιατρικής. Από το 1928 κατέχει άδεια άσκησης επαγγέλματος. Εγκαταστάθηκε στο Δομοκό[3]. Στον Ι. Σ. Φθιώτιδας γράφτηκε το 1929, μετά τη διάλυση του Ι. Σ. Δομοκού. [ΦΘ]

7.       Τσιακατάρας Γρηγόριος Δημητρίου (1911- ; ) : Γεννήθηκε στην Ομβριακή Δομοκού. Έγινε γιατρός γενικής ιατρικής. Το 1936 απέκτησε άδεια άσκησης ιατρικού επαγγέλματος και από το 1937 αναλαμβάνει στην Ομβριακή την άσκηση του έργου του. Ήταν μέλος του Ι. Σ. Δομοκού και μετά τη διάλυσή του έγινε μέλος του Ι. Σ. Φ. [ΦΘ]

8.       Αγγέλης Γεώργιος Ηλία (1917 - ; ) : Γεννημένος στο Λεοντάρι Καρδίτσας. Από το 1938 γραμμένος στον Ι. Σ. Καρδίτσας. Γιατρός γενικής ιατρικής. Εγκαταστάθηκε στο Δομοκό από το έτος 1948. [ΦΘ]

9.       Δημητρολόπουλος Δημήτριος  Αγγέλου (1921-;) : Γεννήθηκε στη Λαμία. Σπούδασε γιατρός γενικής ιατρικής. Πήρε πτυχίο το 1949 και το 1950 απέκτησε την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Επέλεξε ως τόπο εργασίας του το Δομοκό, όπου εγκαταστάθηκε από το 1950. Μετακινήθηκε στη Μελιταία και τη Φιλιαδώνα.  Συνταξιοδοτήθηκε το 1988. [ΦΘ]

10.   Δημητρολόπουλος Θεοφάνης  Αγγέλου (1926-;) : Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε γιατρός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1959 πήρε πτυχίο γενικής ιατρικής και το 1960 απέκτησε την άδεια άσκησης. Ήρθε στη Φθιώτιδα και εγκαταστάθηκε στην Εκκάρα Δομοκού. Για 29 χρόνια (1960-1989) προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες, μέχρι τη συνταξιοδότησή του. [ΦΘ]

Επίλογος

   Με την ευκαιρία αυτή θα παρακαλούσα τους φιλομαθείς αναγνώστες, από τις περιοχές που αναφέρεται η παρούσα εργασία, οι οποίοι έχουν επιπλέον στοιχεία, ή φωτογραφικό υλικό, να βοηθήσουν στον εμπλουτισμό της καταγραφής αυτής. Θα αναφέρω, όπως οφείλω, τα ονόματα και το υλικό που θα δοθεί. Ευχαριστώ.

Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                   φυσικός

---

[1] Εκτός του Δομοκού,  τα μεγαλύτερα σε πληθυσμό χωριά της περιοχής (στη χρονική περίοδο που μελετούμε) ήταν : Μακρυρράχη, Ομβριακή, Εκκάρα, Φιλιαδώνα, Παλαμάς, Μελιταία, από τη δεκαετία του ’20 και μετά αυξάνεται ραγδαία το Νέο Μοναστήρι. [βλ. Παναγιώτη Ι. Τσιώνη «Ο νομός Φθιώτιδας», 1983, Αθήνα].

[2] Από την ιταλική λέξη condotta που σημαίνει μίσθωση. Ήταν μια ετήσια συμφωνία που έκανε ο αγροτικός γιατρός με τους ντόπιους, σ’ ένα χωριό, ώστε οι ασθενείς να εξετάζονται όλο το χρόνο απ’ το γιατρό. Για αμοιβή θα έδιναν ένα συνολικό ποσό (εφάπαξ) σε χρήματα (όσοι είχαν) μετά τη σοδειά από σιτάρια, καλαμπόκια, φρούτα, ελιές ή λάδια, κλπ., ή αλλιώς σε είδος, όπως π.χ. 100 κιλά σιτάρι, αρνί το Πάσχα, φρούτα το καλοκαίρι, κλπ.

[3] Το 1949, η Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση (με έδρα τη Λαμία) προχώρησε σε επίταξη δωματίων του ιατρείου του. Από τον Ιατρικό Σύλλογο Φθιώτιδος ο γιατρός Νικ. Αγγέλης ζήτησε τη ματαίωση της επίταξης, αίτημα που έγινε δεκτό και προχώρησε σε παρέμβαση, για λύση του προβλήματος.