Διαχείριση των απορριμμάτων στη Λαμία

 

Από τα κάρα στα απορριμματοφόρα

 

                   Λίγη προϊστορία

 Κάθε παραγωγική διαδικασία που χρησιμοποιούσε πρώτες ύλες για τη δημιουργία κάποιου προϊόντος, άφηνε και υποπροϊόντα (κατάλοιπα). Στις παλαιότερες αποκεντρωμένες κοινωνίες με μικρό πληθυσμό κατοίκων, ποτέ δεν ήταν πρόβλημα αυτά τα κατάλοιπα των εργασιών. Αντίθετα τα κατανάλωναν σε άλλες χρήσεις, μεγιστοποιώντας την ωφέλεια απ’ αυτά. Έτσι τα κατάλοιπα του φαγητού (αν υπήρχαν) πήγαιναν για ζωοτροφή, τα πριονίδια των ξυλουργικών εργασιών ήταν καύσιμα στο τζάκι ή τη σόμπα και όλα τα υλικά ήταν ανακυκλώσιμα (εφόσον δεν υπήρχαν πλαστικά, ενώ το χαρτί ήταν σπάνιο).

 Η συσσώρευση πληθυσμού στις πόλεις και κυρίως σε μεγαλουπόλεις (πολυώροφα κτίρια), σε συνδυασμό με  τη μετατροπή του ανθρώπου-παραγωγού σε καταναλωτή και την ανακάλυψη νεότερων υλικών μη ανακυκλώσιμων, δημιούργησε το πρόβλημα σκουπίδια. Στα χωριά μας, παλιότερα, αν υπήρχε κάτι άχρηστο, το πέταγαν κοντά στο σπίτι τους, ή στα όρια της οικιστικής περιοχής. Οι οικισμοί βέβαια ήταν ανοργάνωτοι στη διαχείριση του χώρου και οι δυσκολίες της ζωής (πέτρινα χρόνια) δεν επέτρεπαν … αισθητικές τελειότητες, δεν δημιουργούσαν όμως οικολογικά προβλήματα.

Α. Η κατάσταση στην Ελλάδα (και στη Λαμία) κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα

 Από τα πρώτα χρόνια του Όθωνα στην Ελλάδα, οι αρχικές αρμοδιότητες που δόθηκαν σε Δήμους και Κοινότητες, στον πρώτο νόμο για την τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα ήταν τρεις: τα Ληξιαρχεία, τα Νεκροταφεία, και τα σκουπίδια.

 Η πρώτη αρμοδιότητα ήταν καθαρά γραφειοκρατική, η οποία μέχρι τότε γινόταν από τους ιερείς στις ενορίες των Ιερών Ναών ή ημιτελώς στις μικρότερες Κοινότητες. Η δεύτερη έθετε τους όρους για την οργάνωση των νεκροταφείων στους Δήμους και απαγόρευε πλέον τις ταφές γύρω από κάθε εκκλησία.

 Η πιο δύσκολη αρμοδιότητα όμως ήταν η διαχείριση των σκουπιδιών επειδή εξαρτιόταν από τον αριθμό των κατοίκων αλλά και από τους πόρους που διέθετε κάθε Δήμος.

Οδοκαθαριστής με σκούπα και
το κάρο αποκομιδής, στην Αθήνα.
(φωτ. Αρχείο ΕΡΤ)

 Μάλιστα, το πρόβλημα της αποκομιδής των απορριμμάτων εμφανίστηκε αμέσως μετά τη δημιουργία του νεοελληνικού Κράτους και ιδιαίτερα από τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα. Από το έτος 1835 απασχόλησε τον πρώτο δήμαρχο της Αθήνας Ανάργυρο Πετράκη (σε 3 θητείες).

 Το 1840 για πρώτη φορά τέθηκε το ζήτημα του τόπου εναπόθεσης των απορριμμάτων (χωματερή) στην Αθήνα. Σημειώνεται το έτος 1856 που έγιναν τα πρώτα σοβαρά επεισόδια για την απόρριψη των απορριμμάτων σε ακατάλληλες περιοχές, με αποτέλεσμα δύο νεκρούς και επτά τραυματίες!

 Στη Λαμία, όπως και σε άλλες πόλεις, τη μεταφορά των σκουπιδιών αναλάμβανε εργολαβικά κάποιος με κάρο (δίτροχο συνήθως), που περνούσε από τις οικίες κάθε βδομάδα ή σε αραιότερα χρονικά διαστήματα. Τα παράπονα των κατοίκων ήταν συχνά και καταγράφηκαν στις εφημερίδες της εποχής :

« … ο εργολάβος της δια κάρου μεταφοράς των ακαθαρσιών της πόλεως έπαυσεν εκπληρών το καθήκον του, αλλ’ εργάζεται δια του κάρου του εις άλλας ιδιαιτέρας αυτού εργασίας. … αφ’ ής ο εργολάβος ούτος ανέλαβε την καθαριότητα άπαξ μόνον ή δις διήλθεν εκ των οικιών των, εντός δύο και ήμισυ μηνών.» 

[εφ. “ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ”, 25-8-1876, Λαμία]

“ … Παρακαλείται ο κ. Δήμαρχος να διατάξη τον κοπροκαθαριστήν όπως τας ακαθαρσίας μη ρίπτη παρά των δημοσίω δρόμω προς το Αραπόρρεμα, καθ’ όσον προσβάλλεται η υγεία της πόλεως σηπωμένων των ακαθαρσιών, αφ’ όπου εξηπνέει ο δυτικός άνεμος και μεταφερομένου του αναπτυσσομένου μυάσματος εις τας παρακειμένας οικίας” [εφ. ΦΘΙΩΤΙΣ, 1-1-1885, Λαμία]

 Παράλληλα, οι δήμοι προσλάμβαναν κάποιους οδοκαθαριστές, οι οποίοι με ελάχιστα μέσα (μία σκούπα κυρίως) έπρεπε να σκουπίσουν τις κεντρικές πλατείες[1] και δρόμους, που δυστυχώς ήταν χωμάτινοι! Είναι φανερό ότι δεν γινόταν καθαριότητα με αυτό τον τρόπο. Έτσι, είχαμε διαμαρτυρίες και στη δημοτική καθαριότητα που ήταν λειψή έως ανύπαρκτη :

«Αμφότεραι αι επιτόπιοι εφημερίδες, ήτοι ο «Φάρος της Όθρυος» και η «Φωνή του Λαού» επέστησαν την προσοχήν των αρμοδίων επί της καθαριότητος της πόλεως Λαμίας, αλλά δυστυχώς ουδεμία εδόθη ακρόασις. Η Λαμία είναι βουτηγμένη εις τας ακαθαρσίας και εις τον βόρβορον, νομίζει τις ότι βαδίζει εις τινα στενωπόν οδόν των πόλεων της Τουρκίας. Προς Θεού διατί τοσαύτη απειροκαλία; Διατί τοσαύτη αδιαφορία ….»

[εφ. “ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ”, 25-10-1875, Λαμία]

Ο Λαμιώτης Χρήστος Γουλόπουλος επί το έργον

 Για τα στενά σοκάκια της Λαμίας και για τα σπίτια που βρίσκονταν στην πλαγιά του Κάστρου όπου δεν μπορούσε να πάει το κάρο, η αποκομιδή των σκουπιδιών γινόταν με τον εξής τρόπο :  Χρησιμοποιούσαν έναν ζώο (συνήθως μουλάρι) που είχε στα πλευρά του δεμένα δύο μεγάλα κοφίνια (γαλίκια) από καναπίτσα. Αυτά όταν γέμιζαν μπορούσαν να αδειάσουν από κάτω  (από τον πάτο τους). Το οδηγούσε ένας άνθρωπος (συνήθως τη δουλειά αυτή αναλάμβαναν άνθρωπου του Σλα Μαχαλά) υπάλληλος του δήμου.

 Ως χώρος απορριμμάτων δεν υπήρχε κάποιος καθορισμένος και τα κάρα του δήμου άδειαζαν το περιεχόμενό τους έξω από τα όρια του δήμου, μακριά από τις κατοικίες. Η περιοχή Αραπόρεμα στα δυτικά της πόλης ήταν ένας χώρος απόρριψης. Τα λίγα σκουπίδια από τους υπαίθριους χώρους (πλατείες, δρόμοι) ήταν ξερά φύλλα κυρίως ή απορρίμματα διερχομένων ζώων, ενώ από τις κατοικίες δεν υπήρχαν αξιόλογα σε ποσότητα, ούτε επιβαρυμένα για απόρριψη στο περιβάλλον.

 Αν θυμίσουμε τα ελάχιστα έως ανύπαρκτα οικονομικά των τότε δήμων (η Λαμία τότε είχε 6.888 κατ., στην απογραφή του 1890 και 7.414 κατ. στην απογραφή του 1896), σε συνδυασμό με την πτώχευση της Ελλάδος (το 1894) καταλαβαίνουμε την αδυναμία τους να προσλάβουν προσωπικό και να γίνεται συχνότερη και καλύτερη αποκομιδή.

  

Β. Στα χρόνια του 20ού αιώνα  μέχρι το 1940

 Τα πρώτα χρόνια του 20ού αι. ως δημοτική καθαριότητα οριζόταν μόνον ο ευπρεπισμός του αστικού της κέντρου (η βιτρίνα της πόλης). Οι μακρύτερες συνοικίες δεν είχαν ανάγκη τέτοιων υπηρεσιών, εφόσον τα σκουπίδια αφήνονταν να αποσυντεθούν όπως-όπως γύρω από τα σπίτια.

 Έτσι στην Αθήνα, τα ανοιχτά κάρα κουβαλούσαν τα σκουπίδια από το κέντρο της πόλης σε απόσταση έξω από αυτήν που δεν ενοχλούσαν. Παλιές φωτογραφίες αυτής της εποχής δείχνουν οδοκαθαριστές με σκούπες από φρύγανα, να καθαρίζουν το Ζάππειο και τους δρόμους γύρω από το Σύνταγμα.

 Όμως η πόλη μεγάλωνε και η αύξηση αυτή έκανε αναγκαία την καλύτερη οργάνωση της υπηρεσίας καθαριότητας[2]. Έτσι έγιναν προσπάθειες να οργανωθούν δρομολόγια στα ξύλινα κάρα που υπήρχαν αρχικά.

 Η Λαμία αυξάνεται σε πληθυσμό. Το 1920 έχει 11.380 κατοίκους. Η πόλη απέκτησε χώρο απόθεσης των απορριμμάτων. Το οικόπεδο, από το στρατόπεδο Τσαλτάκη μέχρι τον Ξεριά (τότε δεν υπήρχε ο δρόμος προς Δομοκό), ιδιοκτησίας Μπέσσα[3], ήταν ο σκουπιδότοπος[4] της Λαμίας. Βέβαια, οι ποσότητες  των σκουπιδιών ήταν περιορισμένες, πάντως εκεί απορρίπτονταν από τα κάρα και από τα κοφίνια τα απορρίμματα που μετέφεραν τα ζώα.

 Στα πεζοδρόμια της Αθήνας τοποθετήθηκαν κουτιά για τα απορρίμματα. Αυτά είχαν ένα πορτάκι στη βάση τους (από κάτω) που ο σκουπιδιάρης άνοιγε και έπεφταν σε ένα φτυάρι ή στο δρόμο. Με το φτυάρι ή αρκετές φορές ακόμα και με τα χέρια[5] τα μάζευε και τα έριχνε στο κάρο αποκομιδής.

 Στην Αθήνα έγινε προσπάθεια[6] να βελτιωθεί η κατάσταση - από το 1914 και μετά - με τη δημιουργία μηχανοκίνητου στόλου (οχήματα αποκομιδής) και τις απαραίτητες υποδομές (χώροι στάθμευσης, επισκευών, κλπ.). Πάντως, ο εργολάβος (και κομματικός παράγοντας) συνέχισε την αποκομιδή των απορριμμάτων με τα 120 κάρα του. Αυτό διήρκεσε και τη δεκαετία του ’30. Έτσι οι σκουπιδιάρηδες περνούσαν με τα ξεσκέπαστα και δύσοσμα κάρα τους, χτυπώντας το κουδούνι τους και οι νοικοκυρές ή οι υπηρέτριες έβγαζαν τους τενεκέδες με σκουπίδια στο δρόμο, χωρίς να λείπουν οι καυγάδες μεταξύ τους.

Αυτοκίνητο για κατάβρεγμα δρόμων
και μηχανικό σάρωθρο στην Αθήνα

 Στη δεκαετία του ’30, αγοράστηκαν 5 σάρωθρα τοποθετημένα σε αυτοκίνητα, που τη νύχτα καθάριζαν τους δρόμους με τις μεγάλες βούρτσες τους. Επιπλέον τα αυτοκίνητα αυτά έφεραν και βυτίο με νερό ώστε παράλληλα να καταβρέχουν 1.200 δρόμους της Αθήνας τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρειά του. Στη Λαμία υπήρχε ένα μόνο αυτοκίνητο που αντίστοιχα κατάβρεχε τους χωμάτινους δρόμους. Τα καλοκαίρια η κατάσταση στη Λαμία γινόταν δύσκολη, όπως την περιγράφει ο Γιάννης Γαληνός το 1932 :

 “ … τη θερινή ώρα, το κοφίνι με τα σκουπίδια που βρωμοκοπά απ’ τις καρπουζοπεπονόφλουδες, το … (α)συνεχές κατάβρεγμα των δρόμων, οι σκνίπες, οι κορέοι  και τα κουνούπια … ” 

[εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, 1932]

 Η Αθήνα, από το 1935 και συγκεκριμένα την περίοδο της δημαρχίας Κ. Κοτζιά[7], η εταιρεία Βορρέ ανέλαβε την αναμόρφωση του συστήματος αποκομιδής, εισάγοντας αυτό[8] που ίσχυε σε πολλές ευρωπαϊκές[9] πόλεις. Με βάση αυτό το πρόγραμμα, προβλεπόταν η προμήθεια 20.000 μεταλλικών κάδων για τη συλλογή των απορριμμάτων και η αγορά 10 ειδικών αυτοκινήτων για την περισυλλογή τους. Τα νέα αυτοκίνητα θα έπρεπε να είναι κλεισμένα στεγανά και από κάποιες θυρίδες τους (πόρτες) θα άδειαζαν το περιεχόμενο των κάδων.

Φόρτωση των σκουπιδιών στο κάρο του δήμου

 Ο δήμος Αθηναίων είχε σε υπηρεσία 800 υπαλλήλους καθαριότητας και 350 οδοκαθαριστές με 22 αυτοκίνητα για τους ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Για τις συνοικίες όμως παρέμεναν 225 κάρα!

 Την περίοδο αυτή η πρωτεύουσα εισήγαγε το σύστημα των εναλλασσόμενων  δοχείων. Αυτά ήταν τοποθετημένα σε μερικά σημεία της πόλης και δέχονταν τα απορρίμματα των κατοίκων. Όταν περνούσε ένα ανοιχτό φορτηγό αποκομιδής, δύο δημοτικοί υπάλληλοι τα φόρτωναν σ’ αυτό, και άφηναν κάτω άλλα άδεια και καθαρισμένα δοχεία.

 Την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά (1937) για τις υπηρεσίες καθαριότητας της  Αθήνας και Θεσσαλονίκης δημοσιεύτηκε η είδηση : “Η Ελλάς πρόκειται επί τέλους να αποκτήση ένα πολιτισμένο σύστημα αποκομιδής των απορριμμάτων, ούτως ώστε να εκλείψη το αναχρονιστικόν θέαμα της παρελάσεως των ασκεπών κάρων της καθαριότητος, τα οποία διασχίζοντας τον διπλούν τοίχον των αθλίων τενεκέδων των σκουπιδιών σκορπίζουν ολόγυρα ειδών-ειδών αναθυμιάσεις και ρυπαρότητας”.

Γ. Στα μεταπολεμικά χρόνια του 20ού αιώνα  μέχρι τις μέρες μας

 Στην πείνα του ’42, τα κάρα του δήμου ανέλαβαν έναν επιπλέον σκληρό ρόλο × να παίρνουν από τους δρόμους τα θύματα της πείνας[10]. Ειδικά στην Αθήνα οι νεκροί ήταν το κύριο έργο των αποκομιδών εφόσον απορρίμματα δεν υπήρχαν. Η Ελλάδα μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο ήταν κατεστραμμένη.

 Η αποκομιδή των απορριμμάτων επέστρεψε σε προπολεμικούς τρόπους αναγκαστικά. Έτσι τη δεκαετία 1950-60, όλη η Ελλάδα εξυπηρετήθηκε από τα κάρα.

 Έτσι, άλογο με αμαξά και διακομιστή έσερνε το κάρο του δήμου με τον ψηλό ξύλινο τραπεζοειδή κάδο. Ο διακομιστής με την μπρούτζινη κουδούνα ειδοποιούσε τις νοικοκυρές να φέρουν τους τενεκέδες με τα σκουπίδια. Τους άδειαζε και τους επέστρεφε αμέσως. Θυμίζουμε ότι τότε δεν υπήρχαν σακούλες μεγάλες και τα σκουπίδια ήταν χύμα.

 Βέβαια οι νοικοκυρές στα παλιότερα χρόνια είχαν περίεργες αντιλήψεις περί καθαριότητος. Ψιλά σκουπίδια όπως και απόνερα από την κουζίνα (εφόσον δεν υπήρχε αποχέτευση), με γρήγορες ξαφνικές κινήσεις, τα έριχναν από τις πόρτες ή τα παράθυρα του σπιτιού τους στο δρόμο. Έτσι σε όσους βάδιζαν πεζή, η συμβουλή ήταν να περπατούν στη μέση του δρόμου, για κάθε ενδεχόμενο!

Παλιό απορριμματοφόρο στην Αθήνα 
(Φωτ. Αρχείο ΕΡΤ)

 Τώρα οι ποσότητες των απορριμμάτων μεγάλωναν, όπως επεκτεινόταν και η πόλη. Έτσι, αναζητήθηκε άλλη περιοχή για την απόθεση των σκουπιδιών (στη Λαμία εγκαταλείφθηκε το κτήμα Μπέσσα). Η βορειο-ανατολική περιοχή της Νέας Μαγνησίας, που ήταν τότε ακατοίκητη, έγινε ο μεταπολεμικός σκουπιδότοπος της Λαμίας. Την περίοδο της δημαρχίας από τον αναμορφωτή της Λαμίας Ιωάννη Παπασιόπουλο, αποκτήθηκαν αυτοκίνητα για απορρίμματα που είχαν ειδικές θυρίδες (πόρτες) για να κλείνουν. Παράλληλα χρησιμοποιούνταν και ανοιχτά φορτηγά. Για τα στενά δρομάκια των συνοικιών (κυρίως της ορεινής Λαμίας) παρέμενε ο τρόπος της αποκομιδής με μουλάρι που έφερε τα δύο κοφίνια.

 Η υπηρεσία καθαριότητος οργανώθηκε και διέθετε προσωπικό με οδοκαθαριστές και οδηγούς με διακομιστές, όπως και τα αναγκαία υλικά (σκούπες, δοχεία απορριμμάτων, κλπ.). Το έργο αναλάμβαναν σχεδόν πάντα άνθρωποι του Σλα Μαχαλά, οι δε εκάστοτε δήμαρχοι το εκμεταλλεύονταν ψηφοθηρικά (ως ένα είδος εκδούλευσης). Μην ξεχνάμε τη λαϊκή ρήση στην περιοχή :  “Ο Σλας βγάζει το δήμαρχο στη Λαμία”.

 Υπήρξαν αρκετοί άνθρωποι που δούλεψαν πολλά χρόνια στην υπηρεσία καθαριότητος και άφησαν εποχή, ώστε να τους θυμούνται μέχρι σήμερα. Ένας ήταν ο Γιάννης Γιαννακάκης. Με τη σκούπα στο χέρι περιδιάβαινε τους δρόμους καθαρίζοντας και παράλληλα έλεγε ποιήματα (ήταν πηγαίος στιχοπλόκος). Συνέχεια ήταν μεθυσμένος. Έμενε στο Σλα μαχαλά, ήταν παντρεμένος και είχε μια κόρη.

 Επίσης ο οδοκαθαριστής Χρήστος Γουλόπουλος, που κι αυτός είχε γράψει κι έλεγε ένα ποίημα, όπως τα κάλαντα. Αυτό ήταν:

                Καληνεμέρα άρχοντες, τρανοί τε και μεγάλοι,

                Με υγεία να διέλθετε το νέο έτος πάλι

                Εγώ ’μαι ο υπάλληλος τρανός της Δημαρχίας

                Είμαι οδοκαθαριστής, εισπράκτωρ της Σοδίας [δυσωδίας]

                Εγώ ’μαι ο Σωτήρ κι ο φόβος της χολέρας

                Εγώ σας φέρνω την υγεία, τας ευτυχάς ημέρας.

  

 Από τη δεκαετία του ’80, αναζητήθηκε και ορίστηκε νέος σκουπιδότοπος, στη θέση Νεβρόπολη της Όθρυος, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. Παράλληλα επικράτησε και γενικεύτηκε η μηχανική αποκομιδή με το σύστημα των κάδων, που τους άδειαζε το ειδικό απορριμματοφόρο αυτοκίνητο. Σε σταθερές και ορισμένες θέσεις τοποθετήθηκαν οι μεταλλικοί κάδοι, όπου οι δημότες έριχναν τα σκουπίδια τους, στην αρχή χύμα και πολύ αργότερα σε πλαστικές σακούλες απορριμμάτων. Καθημερινά περνούσε το απορριμματοφόρο αυτοκίνητο και τους άδειαζε. Το πλύσιμο των κάδων που βρωμούσαν, καλύφθηκε με την αγορά από τη δεκαετία του ’90, ειδικών αυτοκινήτων (καδοπλυντήρια). Ο δήμος Λαμίας, απέκτησε και αυτοκίνητα-σάρωθρα, που σκουπίζουν τους δρόμους.

 Δυστυχώς υπάρχει μικρός αριθμός δημοτών που απορρίπτουν άχρηστα υλικά (ακόμα και οικιακά σκουπίδια) σε αρκετά σημεία των άκρων της οικιστικής ζώνης της πόλης. Ακόμα και η κοίτη του Ξηριά είναι γεμάτη με τέτοιους σωρούς. Οι δημοτικές αρχές εδώ και δεκαετίες ήταν ελαστικές έως χαλαρές στον καθαρισμό των μικρών χωματερών και την τιμωρία των παραβατών.

 Τις τελευταίες δεκαετίες, με κορύφωση τα 10 χρόνια της οικονομικής κρίσης, οι δήμοι - εξαρτημένοι από την κυβερνητική χρηματοδότηση - δήλωναν αδυναμία πρόσληψης προσωπικού καθαριότητας. Έτσι η Λαμία, χωρίς οδοκαθαριστές, μόνο καθαρή δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν. Πέραν των κεντρικών πλατειών και δρόμων, η υπόλοιπη πόλη[11] και τα διαμερίσματα (γειτονικά χωριά) είχαν αφεθεί στην τύχη τους. Η βιτρίνα όμως ήταν καθαρή …

 Η αλλαγή του αιώνα έφερε - με μεγάλη καθυστέρηση - την εφαρμογή της ανακύκλωσης. Η Ελλάδα, που παραμένει στην τελευταία ευρωπαϊκή θέση (με ποσοστό ανακύκλωσης 24,5%), απέκτησε κάδους για διαφορετικά υλικά με διαλογή απορριμμάτων (για χαρτί και υλικά συσκευασιών) από το δημότη. Στη Λαμία η ανακύκλωση εφαρμόζεται για περισσότερα από 10 χρόνια, με μονάδα διαλογής τους, ώστε να αξιοποιεί πρώτες ύλες και να μειώνει την περιβαλλοντική επιβάρυνση.

 Μετά από πολλές παρατάσεις της λειτουργίας του σκουπιδότοπου της Λαμίας, ο οποίος δέχεται πολύ μεγάλο φορτίο απορριμμάτων ακόμα και από γειτονικούς δήμους, έχει υπερβεί σε ποσότητες και στο χρόνο την ικανότητα “υγειονομικής ταφής” και αποτελεί μια περιβαλλοντική βόμβα.

 Παράλληλα πρέπει να αναφερθεί η ανακύκλωση που γίνεται από ιδιωτικές εταιρείες ή με συλλογικές προσπάθειες για παλιές ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές και για μπαταρίες. Σημαντική είναι και η συμβολή των τσιγγάνων που ανακυκλώνουν μέταλλα για να ζήσουν.

 Όταν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν σε λειτουργία από χρόνια μονάδες θερμικής επεξεργασίας απορριμμάτων παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια, όταν έχουν μονάδες κομποστοποίησης και μονάδες ανακύκλωσης σε πολύ υψηλό ποσοστό, η Ελλάδα έχει μείνει ακόμα στους ΧΥΤΑ, υπονομεύοντας το οικολογικό μέλλον του τόπου και πληρώνοντας υψηλά πρόστιμα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς περιβάλλοντος.

 Η μεγιστοποίηση της διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών θα είναι η ιδανική λύση. Τέλος ως κριτήριο επιτυχίας του όλου προβλήματος διαχείρισης των απορριμμάτων θεωρώ ότι πρέπει να τεθεί ο τερματισμός της ταφής των απορριμμάτων.

Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος

                     φυσικός

 -------------------------------------

Βιβλιογραφία - Αναφορές - Ιστοσελίδες

1.  Μαρία Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου :  “Αγαπητοί μου συμπολίτες - Λαμιώτικα”, 2003, Λαμία.

2.  εφ. “ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ”, 1875, 1876, Λαμία.

3.  Αθανάσιος Κ. Μπαλωμένος : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)” , περ. Φθιωτικά Χρονικά 2001, Λαμία.

4.  Νικ. Δαβανέλλος - Γεώρ. Σταυρόπουλος : “Λαμία, με τη γραφίδα των περιηγητών (1159-1940)”, εκδ. Οιωνός, 2005, Λαμία.

5.  Ιστοσελίδα : http://athinapisovitrina.blogspot.gr

6.  Ιστοσελίδα : http://mikros-romios.gr

7.  Ιστοσελίδα : http://www.paliaathina.com

8.  Ιστοσελίδα : http://www.stougiannidis.gr

9.  Ιστοσελίδα : http://users.sch.gr

10. Ιστοσελίδα : http://www.skai.gr/news/environment

11. Ιστοσελίδα : http://www.econews.gr

-----------------------------------------------------------------------------

Δημοσιεύτηκε στην εφ. “ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ”, φ. 20839, σ. 10-11, Μ. Σάββατο-Κυριακή Πάσχα 11/12-4-2015.

           ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Το 1927 αποφασίστηκε η τσιμεντόστρωση της πλατείας Ελευθερίας και η πισσόστρωση της πλατείας Σιταγοράς (Πάρκου) με δήμαρχο τον Ιωάν. Μακρόπουλο. [εφ Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 2, σ.3, 13-11-1927, Λαμία].

[2] Όπως αντίστοιχα επέβαλε και τη βελτίωση - επέκταση της αποχέτευσης.

[3] Ο Μπέσσας είχε όλο το τετράγωνο μεταξύ των οδών Κολοκοτρώνη – Ροζάκη-Αγγελή και Καλύβα-Μπακογιάννη, όπου βρισκόταν και το σπίτι του (με πρόσοψη στην οδό Κολοκοτρώνη). Ο Μπέσσας έμεινε ανύπαντρος.

[4] Αθανάσιος Κ. Μπαλωμένος : “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (δεκαετία 1930-40)” , περ. Φθιωτικά Χρονικά 2001, Λαμία.

[5] Από κάποιους φτωχούς οδοκαθαριστές προσφυγικής καταγωγής, που προσλάμβαναν τότε οι εργολάβοι.

[6] με δήμαρχο τον Εμμανουήλ Μπενάκη.

[7] Εκλέχτηκε δήμαρχος Αθηναίων το 1934 και παρέμεινε μέχρι το 1936. Μετά ανέλαβε υπουργός Διοικήσεως Πρωτευούσης στην κυβέρνηση Μεταξά.

[8] Το σύστημα αυτό ήταν γνωστό με το όνομα “Οξνερ”. Η εφαρμογή του στην Αθήνα θα ήταν σταδιακή αρχίζοντας από κεντρικά σημεία όπως Ακρόπολη, Κολωνάκι, Εξάρχεια, Ομόνοια, Μοναστηράκι.

[9] Όπως σε Λονδίνο, Βιέννη, Ζυρίχη, Άμστερνταμ κ.ά. (περίπου σε 90 πόλεις).

[10] Στα στενά της πλατείας Λαού πέθανε ένας φτωχός γέροντας, ονόματι Καμπάς και τον πήρε το κάρο της δημαρχίας. [Αθαν. Κ. Μπαλωμένου “Δρόμοι, Καταστήματα και ιδιοκτησίες της προπολεμικής Λαμίας (Δεκαετία ’30)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2001, Λαμία]

[11] Κωνστ. Μπαλωμένου : “Η Λαμία και η δημοτική καθαριότητα”, εφ. Λαμιακός Τύπος, Σάββατο-Κυριακή 8 & 9 Νοε. 2013. Επίσης, του ιδίου, με τίτλο “Οι … εύοσμοι κάδοι της … πράσινης Λαμίας”, στην εφ. ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ, φ. 20491, σ. 7, Τρίτη 19 Νοε. 2013.