Εισαγωγή
Στη δεκαετία 1990-2000 έγινε μια καλή προσπάθεια Καταγραφής Δεδομένων του Φθιωτικού Περιβάλλοντος. Στηρίχθηκε σε ένα πολυσέλιδο πολύ αναλυτικό Ερωτηματολόγιο, που κάλυπτε πλήρως το θέμα. Δημιουργοί του ήταν οι Κωνστ. Μπαλωμένος, φυσικός και Κωνστ. Στασινός, βιολόγος. Με τη στήριξη της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης το Ερωτηματολόγιο εστάλη σε όλους τους τότε ΟΤΑ (πριν εφαρμοστεί το Πρόγραμμα “Καποδίστριας”) και απαντήθηκε από το 70 % αυτών. Ακολούθησε επεξεργασία των απαντήσεων και εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων. Το όλο Πρόγραμμα ολοκληρώθηκε το 1998, αλλά παρέμεινε ανέκδοτο, με ευθύνη της τότε Νομαρχίας.
 |
| μέντα |
Τα ονόματα των φυτών αποδίδονται, όπως ακριβώς μας τα έγραψαν στις απαντήσεις οι ντόπιοι. Η όλη παρουσίαση θα γίνει με όσο γίνεται συνοπτικό, αλλά και περιεκτικό τρόπο.
Κωνσταντίνος Αθ. Μπαλωμένος
φυσικός
Α. Αναλυτική καταγραφή για δένδρα στην περιοχή κάθε ΟΤΑ (Δήμο, Κοινότητα)
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΔΕΝΔΡΑ
Άγ. Γεώργιος Τυμφρηστού - δρυς, πλατάνια
Αγία Τριάδα - βελανιδιές
Άγιος Σώστης - δρυς
Άγ. Γεώργιος Δομοκού - βελανιδιές
Άγιος Κωνσταντίνος - πεύκα, βελανιδιές, έλατα, οξυές
Αμούρι - λεύκες, πλατάνια
Ανατολή - βελανιδιές, έλατα
Αργύρια - έλατα, βελανιδιές, πλατάνια, οξυές
Αργυροχώρι - βελανιδιές, πλατάνια
Αρκίτσα - πεύκα
Ασβέστης - δρυς
Αταλάντη - πεύκα, κυπαρίσσια
Βασιλικά - πλατάνια
Βελεσιώτες - πεύκα, κυπαρίσσια
Βίτωλη - δρυς
Γιαννιτσού - δρυς, κ.ά αειθαλή
Γλύφα - περιορισμένα πεύκα και πλατάνια
Γοργοπόταμος - πλατάνια, λεύκες, δέντρα
Γουλέμι - πεύκα, βελανιδιές, δέντρα
Γραμμένη - πλατάνια
Δαμάστα - πλατάνια, δέντρα, δρυς, έλατα
Δίκαστρο - δρυς, έλατα
Δρυμαία - έλατα, πεύκα, δρυς
Εκκάρα - βελανιδιές
Ελευθεροχώρι - έλατα
Ζέλι - βελανιδιές
Καινούργιο - βελανιδιές
Καλλίδρομο - έλατα
Καμένα Βούρλα - έλατα, πεύκα, δρυς, βελανιδιές
Καμπιά - βελανιδιές, έλατα, καστανιές, κ.ά.
Κανάλια - δρυς, πλατάνια
Καρυές - βελανιδιές
Καστρί - πλατάνια
Κλωνί - βελανιδιές (δρυς), έλατα
Κολοκυθιά - έλατα, δρυς
Κόμνινα - πλατάνια, βελανιδιές
Κομποτάδες - άριες, έλατα
Κορομηλιά Δομοκού - βελανιδιές, κρανιές
Κουμαρίτσι - έλατο, δρυς
Κυρτώνη - πεύκα
Λαδικού - πλατάνια
Λάρυμνα - πεύκα
Λευκάδα - δρυς, πλατάνια
Λιτόσελο - καστανιές, βελανιδιές
Λογγίτσι - βελανιδιές, αγριελιές, πλατάνια
Μακρακώμη - πεύκα, κυπαρίσσια, λεύκες, πλατάνια
Μάκρη - πλατάνια, λεύκες, ιτιές, κ.ά.
Μακρολείβαδο - βελανιδιές, δρυς, πεύκα
Μαλεσίνα - πεύκα
Μαντασιά - βελανιδιές
Μάρμαρα - έλατα, κέδρα, βελανιδιές
Μαυρίλλο - δρυς, ελάτη, καστανιά, ιτιές
Μεγάλη Βρύση - λεύκες
Μενδενίτσα - πεύκα, έλατα
Μερκάδα - κεφαλληνιακή ελάτη, κέδρος, δρυς, καστανιά, πλάτανος, ιτιά, κρανιά, γαύρος, αγκορτσά, αγριομηλιά, αγριοκορομηλιά
Μεσαία Κάψη - πλατάνια
Μεσοποταμία - πλατάνια, ιτιές
Μεσοχώρι Υπάτης - έλατα κυρίως
Μόδι - πεύκα, πευκοέλατα
Μοσχοκαρυά - δέντρος, βελανιδιές, αγριαπιδιές
Μπράλος - δρυς
Μύλοι Πελασγίας - έλατο, δένδρο
Νέα Μάκριση - δρυς
Νέο Μοναστήρι - πεύκα, κυπαρίσσια
Νεράιδα - δρυς
Νικολίτσι - βελανιδιές, πλατάνια
Ξυλικοί Λοκρίδας - βελανιδιές, κέδρα, έλατα
Ξυνιάδα - δρυς
Ομβριακή - κυπαρίσσι, πεύκο
Παλαιά Γιαννιτσού - βελανιδιές, καστανιές, λίγα διάσπαρτα έλατα
Παλαιόκαστρο - βελανιδιές, έλατα, κέδρα
Παλαιοχώρι Δωριέων - έλατα, δένδρα (δρυς)
Παλαιοχώρι Τυμφρηστού - έλατα, δρυς, καστανιά, πλάτανος
Παλαμά - ένα είδος δρυός
Πάππα - δρυς
Παύλιανη - έλατα, δρυς
Περίβλεπτο - έλατα, δρυς, πλατάνια
Περιβόλι - βελανιδιές κυρίως
Περιστέρι - έλατα, πεύκα
Πετρωτό - δρυς, κ.ά.
Πίτσι - έλατο, καστανιά, δρυς, καρυδιές
Πιτσιωτά - έλατα, δρυς, πλάτανος
Πουγκάκια - έλατο, πεύκο, κέδρα. καστανιές, πλατάνια, σκλήθρα
Προσκυνά - πεύκα
Πτελέα - βελανιδιές, πλατάνια
Ρεγκίνι - πεύκα, δρυς, άργιος (;)
Ροδωνιά - πλατάνια
Σπερχειάδα - δρυς, έλατα, πεύκα
Στυλίδα - πεύκα
Σφάκα - αγριελιές
Τιθορέα - έλατα, κέδρα, αγκλαδεμιές, μηλιές, ρέα, πεύκα, κυπαρίσσια
Τραγάνα - κυρίως χαλέπια, πεύκη
Τρίλοφο - δέντρος, αγγορτσά, αγριελιά
Τυμφρηστός - έλατα, δρυς
Τσούκα - βελανιδιές, ρείκια
Υπάτη - έλατα, δρυς
Φιλιαδώνα - βελανιδιές
Φραντζή - έλατα, δέντρα
Φτέρη - βελανιδιές, καστανιές, έλατα
.jpg) |
| Κέδρα (φωτογραφία από περιοχή του ομώνυμου χωριό Κέδρα Ευρυτανίας) |
Συμπεράσματα για τα δένδρα
Για τα υπόλοιπα είδη πήραμε μεμονωμένες αναφορές. Αυτές ήταν :
αγκλαδεμιές (;),αγριαπιδιά, αγριοκορομηλιά, αγριομηλιά, άργιος (;),άριες (;),καρυδιές, κεφαλληνιακή ελάτη, μηλιές, οξιές, πευκοέλατο[1], ρέα (;).
Σημείωση : Λάβαμε 33 απαντήσεις από ΟΤΑ, που κατέγραφαν το φυτό κέδρος, ως θάμνο. Προφανώς είναι λάθος, εφόσον ο κέδρος είναι δένδρο πευκοειδές. Το περιλάβαμε στον Πίνακα 1
Β. Αναλυτική καταγραφή για τους θάμνους σε κάθε ΟΤΑ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΘΑΜΝΟΙ
Αγία Τριάδα - πουρνάρια, κουμαριές, σκίνα, κουτσουπιές, σπάρτα
Άγιος Γεώργιος Δομοκού - πουρνάρια
Άγιος Κωνσταντίνος - θυμάρι, σκίνος, πουρνάρι, κουμαριά
Αγραπιδιά - πουρνάρια, φυλίκια
Αμούρι - δάφνες
Ανάβρα - πουρνάρια, κουμαριές
Ανατολή - κέδρος, πουρνάρια
Άνυδρο - πουρνάρια, θλίκια, κουμαριές, αγριελιές
Αργύρια - κέδροι
Αργυροχώρι - πουρνάρια
Αρκίτσα - πουρνάρια
Αρχάνι - πουρνάρια, κουμαριές, κουνούκλες, θυμάρια, σπάρτα
Ασβέστης - πουρνάρια, κουμαριές
Αταλάντη - πουρνάρι, σκίνα, κουμαριές, φυλίκι
Βαθύκοιλο - σχίνος, πουρνάρι, κουμαριά, σπαραελιές, φελίκι
Βαρδαλή - πουρνάρια, φυλίκια
Βαρδάτες - πουρνάρια
Βασιλικά - λυγαριές, πουρνάρια, σπάρτα
Βελεσιώτες - πουρνάρια, σπάρτα, κουμαριές, φιλίκια
Βίτωλη - πουρνάρια
Βούζι - πουρνάρια, φιλίκια
Γαβράκια - πουρνάρια
Γιαννιτσού - πουρνάρια, κουμαριές, ρείκια, κουνούκλες
Γλύφα - πουρνάρια, κουμαριές, φιλίκια, σκίνους
Γοργοπόταμος - φτελιές, πουρνάρι, κουμαριές, σκίνα
Γουλέμι - πουρνάρια, σκίνα, μπρέτα
Γραμμένη - ντούσκα, πουρνάρι
Δαμάστα - πουρνάρια, σκίνα, κουνούκλες, θυμάρι, κουτσουπιές
Δίκαστρο - κέδροι, πουρνάρια
Δρυμαία - πρίνους, κουμαριές, γλάμιες, κέδρους
Εκκάρα - πουρναριές, φιλίκια, κέδρος, φτελιές, κουμαριές, σπάρτα
 |
| κουμαριά |
Ελευθεροχώρι - πουρνάρια
Έξαρχος - πουρνάρια
Ζέλι - πουρνάρια, κουμαριές
Καινούργιο - πουρνάρια, κοτσίκια
Καλαπόδι - πουρνάρια, αγριελιές, σκίνα, κιορέτες (;)
Καλλίδρομο - πουρνάρια, κουμαριές, φελίκια, κέδρα
Καμένα Βούρλα - κουμαριές, σκίνα
Κανάλια - κέδρους
Κλωνί - πουρνάρι, κέδρος, λυγαριά
Κολοκυθιά - κέδρα
Κόμνινα - πουρνάρια
Κομποτάδες - πουρνάρια, δάφνες, καναπίτσες
Κορομηλιά Δομοκού - πουρνάρια
Κουμαρίτσι - κέδρος
Κυρτώνη - κέδρα, κουμαριές, πουρνάρια, ρείκια, μπρέτες, σκίνα
Λαδικού - πουρνάρια, λυγαριές
Λάρυμνα - σκίνα, πουρνάρι, κέδρος, αγριελιές, μπρέτα (;)
Λιτόσελο - πουρνάρι
Λογγίτσι - πουρνάρια, κέδρα, αργιός, φυλίκι, γλυστροκουμαριά, κουμαριές, κουτσίκια, θυμάρι, κουνούκλες, σκίνα
Μακρακώμη - πουρνάρια, σπάρτα
Μακρολείβαδο - πουρνάρια, κέδρους
Μαλεσίνα - σκίνος, πουρνάρι, κούμαρο
Μαντασιά - πουρνάρι, σβένζα (;)
Μάρμαρα - κέδρα, σπάρτα, πουρνάρια
Μαυρίλλο - κέδρα
Μεγάλη Βρύση - πουρνάρια, σκίνα
Μενδενίτσα - πουρνάρι, κέδρος
Μερκάδα - αρκουδοπούρνι, φτέρη, βάτα, κισσός, χαμοκέρασα, αγριοτριανταφυλλιά
Μεσοχώρι Υπάτης - πουρνάρι
Μόδι - κουμαριές, πουρνάρια
Μοσχοκαρυά - πουρνάρι
Μπράλος - πουρνάρια
Μύλοι Πελασγίας - πουρνάρι, θυλίκι, κουμαριά, κέδρο
Νέα Μάκριση - πουρνάρια, παλιούρια
Νέο Μοναστήρι - πουρνάρι
Νεράιδα - πουρνάρια
Νικολίτσι - κέδροι, πουρνάρια, φιλίκια
Ξυλικοί Λοκρίδας - κουμαριές, πουρνάρια, θυμάρι, αφάνες, κουνούκλα
Ομβριακή - πουρνάρια, σπάρτα
Παλαιά Γιαννιτσού - πουρνάρια
Παλαιόκαστρο - κέδρα, λίγα πουρνάρια
Παλαιοκερασιά - πουρνάρια, φιλίκια, κουμαριές
Παλαιοχώρι Δωριέων - πουρνάρια, κουτσουπιές
Παλαιοχώρι Τυμφρηστού - κέδροι
Παλαμά - πρίνοι
Πάππα - κέδροι
Παύλιανη - πουρνάρι, κέδρος
Πελασγία - πουρνάρια, κουμαριές
Περίβλεπτο - κέδρα, σπάρτα
Περιβόλι - πουρνάρια
Πετρωτό - πουρνάρι, δρυς-φιλίκι, μέλεγος, γαύρος, φτελιές
Πίτσι - κέδρα, κουνούκλες, γλατίνη
Πιτσιωτά - κέδρος, σπάρτα
Πουγκάκια - αρκουδοπουρνάρια, πουρνάρια, γλαντήνια
Πουρνάρι - πουρνάρια
Προσκυνά - πουρνάρια, σκίνα, κουμαριές
Πτελέα - πουρνάρια
Ράχες - αγριελιά, κουμαριά, μυρτιά, πουρνάρι, σκίνος, βάτος
Ρεγκίνι - πουρνάρι, κοκορέτσα, ντούσκο, κουμαριές, καναπίτσα
Ροδωνιά - βάτα, καναπίτσες, πουρνάρια
Σπερχειάδα - πουρνάρια, λυγαριά, καναπίτσα, αρμυρίθια, δάφνες παραποτάμιες
Στίρφακα - πουρνάρι
Σφάκα - πουρνάρια, σκίνους
Τιθορέα - κουμαριές, θάψες
Τραγάνα - αγριελιές, σκίνος, πρίνος, φιλίκι
Τρίλοφο - πουρνάρι, φιλίκι, κέδρος, σπάρτα
Τσούκα - πουρνάρια
Υπάτη - πουρνάρια
Φιλιαδώνα - πουρνάρια
Φραντζή - πουρνάρια
Συμπεράσματα για τους θάμνους
Από τις απαντήσεις που λάβαμε, κυριάρχησαν τα πουρνάρια, κουμαριές, σκίνα, φιλίκια και σπάρτα. Υπήρχαν και άλλα είδη σε μικρότερο βαθμό (όπως μας τα μετέφεραν οι ντόπιοι). Αναλυτικά και αριθμητικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 2.
Για τα υπόλοιπα είδη πήραμε μεμονωμένες αναφορές. Αυτές ήταν για επόμενα είδη:
αγριελιές, αγριοτριανταφυλλιές, αργιός, αφάνες, γλάμιες, γλυστροκουμαριά, θάψες, κιορέτες, κισσός, κοκορέτσα, μέλεγος, μυρτιές, παλιούρια, ρέα, σβέπτες (σβέτζα), σκλήθρα, σπαραελιές, φτέρη, χαλέπια, χαμοκερασιά.
 |
| Πουρνάρι ή πρίνος |
Γ. Αναλυτική καταγραφή για τα βότανα στην περιοχή κάθε ΟΤΑ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΟΤΑΝΑ
Άγ. Γεώργιος Τυμφρηστού - σκουρπίδια, πνευμονοχόρτι, σφιδρονηγιά, φτιλιά
Αγία Τριάδα - ρίγανη
Άγιος Κωνσταντίνος - σκορπίδι, λισφάκι, γαρδαβιτσοχόρτι
Ανάβρα - κνούκλα
Ανατολή - τσάι του βουνού, ρίγανη
Ασβέστης - μέντα, ρίγανη, χαμόμηλο
Βαθύκοιλο - ρίγανη, ασφάκα, βολβοί
Βασιλικά - καρδοματζουράνα
Γιαννιτσού - σκάρφη, σκουρπίδια
Εκκάρα - μέντα, μελισσοχόρτι, σκορποχόρτι
Καμπιά - τίλιο
 |
| Σερνικοβότανο |
Κολοκυθιά - τσάι, ρίγανη, αγριοκαστανιές, αγριομέντα, φρουξιλιά
Κουμαρίτσι - κουνούκλα, μελισσοχόρτι, χαμόμηλο, μέντα
Λογγίτσι - ρίγανη, αλίσφακο, φασκόμηλο, αγριοκρέμμυδο, σκάρφη, φτέρη, σαλέπι, σκουρπίδι, κισσός
Μακρολείβαδο - αγριοτουλίπες
Μαυρίλο - τσάι βουνού, ρίγανη, μέντα, τίλιο, σαλέπι
Μερκάδα - ρίγανη, τσουκνίδα, χαμομήλι, μέντα, σαλέπι
Μεσοχώρι Υπάτης - τσάι, ρίγανη
Μπράλος - μέντα, ρίγανη
Ξυλικοί Λοκρίδας - αρσενικοβότανο, μέντα, φασκόμηλο, κ.ά.
Ομβριακή - πικραγγουριά, αγριοκυπάρισσο, μπουλκόμι, αγριάδα, παιδόχορτο, μελεγγα, αγριολεβάντα, σακοθρίπτης, νιχάκι
Παύλιανη - τσάι, ρίγανη, τίλιο
Περιστέρι - τσάι
 |
| μέντα |
Πετρωτό - νυχάκι, ρίγανη , βάρβαρος
Πίτσι - μελισσοχόρτι, ρίγανη, χαμομήλι, λίπα
Πουγκάκια - τσάι, ρίγανη, μελισσοχόρτι, μέντα, σταυροβασιλικός
Πουρνάρι - κουμαριά, μέντα
Ρεγκίνι - θυμάρι
Σοφιάδα - χαμομήλι
Σπερχειάδα - άτεκνο, αρσενικοχόρτι, βάλσαμο, μοσχοσύρτι, σκορπίδι, ίταμος, κάρδαμος
Στίρφακα - γαρδαβιτσόχορτο, ντρίμερο
Στυλίδα - κακτοειδή
Τιθορέα - τσάι, ρίγανη, μέντα
Υπάτη - τσάι - αλισφακος - ρίγανη - ψευτιά
 |
| ασφάκα |
Δ. Συμπεράσματα για βότανα
αγριάδα, αγριοκαστανιές, αγριοκρέμμυδο, αγριοκυπάρισσο, αγριολεβάντα, αγριομέντα, αγριοτουλίπες, ασφάκα, βάλσαμο, βάρβαρος, ίταμος, κακτοειδή, κάρδαμος, καρδοματζουράνα, κισσός, λίπα, μέλεγγα, μολόχες, μοσχοσύρτι, μπουλκόμι, ντρίμερο, πικραγγουριά, πνευμονοχόρτι, σακοθρίπτης, σκορποχόρτι, σταυροβασιλικός, σφιδρονηγιά, φρουξιλιά, φτελιά, φτέρη, ψευτιά.
 |
| ρίγανη |
Ε. Τελικά συμπεράσματα
1. Το 88,28 % των Ο.Τ.Α. της Φθιώτιδας έχει δίπλα του κάποια δασική περιοχή. Αυτή καλύπτεται κυρίως από πουρνάρια (67,19 %) και για τα ορεινά μέρη έχουμε έλατα (στο 29 % περίπου), ενώ σε χαμηλότερα υψόμετρα έχουμε δρυς (24,22 %), βελανιδιές (22,6 %), πλατάνια (20 %) και πεύκα (18 %). Από θάμνους έχουμε κέδρα (25 %), κουμαριές (22 %), σκίνους (15 %), κ.ά.
2. Η εμφάνιση αγριελιάς, κυπαρισσιού, ιτιάς και λεύκας - όπως αναμενόταν - είναι περιορισμένη.
3. Έχουμε ακόμη άγριες ποικιλίες δένδρων (αγριοκορομηλιά, αγριομηλιά, αγκορτσά, κ.ά.). Επίσης διατηρούνται τα πολύ παλιά είδη : γαύρος, φτελιά, καστανιά, κουμαριά, λυγαριά, πικροδάφνη και σπάρτα των αρχαίων χρόνων. Αντίστοιχα έχουμε άγριες ποικιλίες θάμνων όπως μυρτιές, παλιούρια, αγριοτριανταφυλλιές, χαλέπια, αλλά και αναρριχώμενα, όπως κισσός, κοκορέτσα, κ.ά.
4. Για τα σπάνια φυτά ή βότανα, φαίνεται ότι αρκετοί κάτοικοι δεν τα ξέρουν. Πάντως το 30% μας απάντησε ότι υπάρχουν στην περιοχή τους. Σ’ αυτά (βλέπε πίνακες) κυριαρχούν τα πιο γνωστά όπως: ρίγανη, μέντα, τσάι, σκουρπίδια, τίλιο, σερνικοβότανο, μελισσοχόρτι, χαμομήλι, κλπ.
 |
| Κουνούκλα ή Κίστος |
Επίλογος
Η Φθιώτιδα έχει μεγάλο αριθμό ειδών. Η προσπάθεια αυτή απέδειξε ότι υπάρχει φυσικός πλούτος, που θα μπορούσε να μελετηθεί, αλλά και αξιοποιηθεί, διαφυλάσσοντας τον αριθμό των ειδών (κυρίως τα βότανα). Τα αντίστοιχα τμήματα των ανωτάτων σχολών πρέπει να κάνουν τις σχετικές μελέτες, με ακριβή καταγραφή των ειδών, των περιοχών όπου φύονται, που θα συνοδεύονται με αριθμητικά στοιχεία ή χάρτες για τις εκτάσεις και υψόμετρα.
Η φύση μας δίνει τα αγαθά της. Ας τα διαφυλάξουμε και αξιοποιήσουμε για το καλό μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου