Από το Σκλήθρο Φωκίδας μετανάστες στην Αμερική (1907-1921)

Προλεγόμενα

   Το Σκλήθρο είναι ορεινός οικισμός (σε υψόμετρο 760 μ.) της περιοχής Παρνασσίδας, του νομού Φωκίδας. Δεν το έχω επισκεφτεί.

   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προήλθαν από το Σκλήθρο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια. Βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 32 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2022.

Οδική πινακίδα

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκε αρκετός χρόνος. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 15 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (1 μετανάστης έκανε διπλό ταξίδι) και τελικά βρέθηκαν οι 32 καταγραφές. Υπόψη ότι δεν ξέρω επώνυμα των κατοίκων της. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Άμφισσα) ή άλλο χωριό της περιοχής.

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους του Σκλήθρου, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

 

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Σκλήθρος

   Το 1919 ο οικισμός Σκλήθρος υπαγόταν στην κοινότητα Κουκουβίστας, του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος (παλαιότερα ανήκε στο δήμο Δωριέων, με έδρα τη Γραβιά). Στις 3 Μαΐου 1919, αποσπάστηκε ο οικισμός και έγινε σύσταση της νέας κοινότητας Σκλήθρου, όπου υπήχθη ο οικισμός αυτός και ορίστηκε ως έδρα της κοινότητας.

   Στις 31 Μαρτίου 1943, ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος διαιρέθηκε και η κοινότητα Σκλήθρου πλέον υπαγόταν στο νομό Φωκίδος.

   Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 (σχέδιο “Καποδίστριας”), η κοινότητα Σκλήθρου καταργήθηκε και ο οικισμός Σκλήθρου προσαρτήθηκε στο δήμο Γραβιάς. Το 2010 (σχέδιο “Καλικράτης”), ο δήμος Γραβιάς καταργήθηκε και ο οικισμός Σκλήθρου προσαρτήθηκε στο δήμο Δελφών.

   Είχε πληθυσμό 71 κατοίκους (απογραφή 2011).

 

 1.  Στοιχεία για τη μετανάστευση από το Σκλήθρο στην Αμερική[1]

    Από τα 32 ονόματα μεταναστών που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι σχετικά περισσότεροι (11 άτομα) έφυγαν το έτος 1912. Συνολικά έγιναν 15 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκε και 1 μετανάστης που έκανε διπλό ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 15 % του πληθυσμού, που είναι το διπλάσιο περίπου από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή είχε περιορισμένη αυτονομία αγαθών, με κτηνοτροφία κυρίως και ελάχιστη γεωργική καλλιέργεια που δεν κάλυπταν τις ανάγκες της ζωής[2] των κατοίκων της.

    Οι μετανάστες ήταν άνδρες, αλλά υπήρχε και μία γυναίκα (Αγγελοπούλου Γαρυφαλλιά). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι πλειοδότησαν σχετικά οι παραγωγικές ηλικίες 21-30 ετών με 12 μετανάστες και ακολούθησαν οι μικρότερες ηλικίες έως και 20 ετών, με 11 μετανάστες. Η κατανομή ηλικιών σε ομάδες των μεταναστών από το Σκλήθρο δίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 3.

 

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν :

(α) Τσαγάδας Κωνσταντίνος, ετών 15 (πήγε το 1907)

(β) Ζήσης Αντώνιος, ετών 18 (πήγε το (1907)

(γ) Κονιανίτης Νικόλαος, ετών 18 (πήγε το (1914)

 

    Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν :

(α) Σαλονίκας Γεώργιος, ετών 40 (πήγε το 1912)

(β) Χαραράς Γεώργιος, ετών 40 (πήγε το 1907)

(γ) Τσαγάδας Απόστολος, ετών 39 (πήγε το 1907)

    Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 26 έτη.

   Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση οι μετανάστες του Σκλήθρου μοιράστηκαν. Πιο συγκεκριμένα, από τους 32 μετανάστες, οι 16 ήταν έγγαμοι και οι υπόλοιποι 16 ήταν άγαμοι.

   Από τις οικογένειες του Σκλήθρου, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :

 

   Συνολικά έγιναν 15 ταξίδια πλοίων, που διακίνησαν τους 32 μετανάστες του Σκλήθρου. Οι περισσότεροι μετανάστες (19 άτομα) προτίμησαν να φύγουν από το λιμάνι της Πάτρας (ποσοστό 59 %). Από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 7 άτομα. Οι υπόλοιποι έφυγαν από ξένα λιμάνια (βλ. Πίνακα 5). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες του Σκλήθρου έφυγαν με πλοία ξένης πλοιοκτησίας.

   Σε ένα ταξίδι, το 1907, έφυγαν από το λιμάνι του Πειραιά 3 μετανάστες με το πλοίο “Napolitan Prince”. Από το λιμάνι της Πάτρας, το έτος 1909, σε ένα ταξίδι έφυγαν 3 μετανάστες με το πλοίο “Oceania”. Το 1912, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, έφυγαν σε ένα ταξίδι 4 μετανάστες του Σκλήθρου, με το πλοίο “Italia”. Από το λιμάνι της Πάτρας, το 1914, σε ένα ταξίδι, έφυγαν 5 μετανάστες με το πλοίο “Pannonia”. Έγιναν 9 ομαδικά ταξίδια, και 6  μεμονωμένα. Αναλυτικά στοιχεία για τα πλοία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες του Σκλήθρου φαίνονται στον Πίνακα 7. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης, με 15 άτομα (ποσοστό 47 %)!

   Ακολούθησαν οι πολιτείες της Ουάσινγκτον, της Μασαχουσέτης, του Όρεγκον και του Οχάιο. Υπήρχε και ένας μεμονωμένος προορισμός (βλ. παρατιθέμενο πίνακα 6).

   Πιο αναλυτικά, στον επόμενο πίνακα δίνονται και οι τόποι που επέλεξαν οι μετανάστες (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

 

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (15)
Ουάσινγκτον (Wash.)	Maiden (2), Raymond (2), Bellingham (1), Everett (1), Larson (2)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Haverhill (3)
Oregon (Ore.)	Portland (3)
Οχάιο (Ohio)	Akron (2)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (1)
ΣΥΝΟΛΟ	32

 

 

2.  Επαγγέλματα των μεταναστών

 

   Από το σύνολο των 32 μεταναστών, οι περισσότεροι (24 άτομα) δήλωσαν εργάτης (laborer, worker, workman). Υπήρξαν όμως και άλλα επαγγέλματα. Αναλυτικά στοιχεία ακολουθούν:

 

επάγγελμα	αριθ.
εργάτης (laborer, workman, worker)	24
εργάτης σε φάρμα (farm laborer)	4
αγρότης-κτηματίας (farmer)	2
μαθητής (scholar)	1
οικιακά (house wife)	1
ΣΥΝΟΛΟ	32

 

 

3.  Διπλό ταξίδι στην Αμερική

    Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκε μόνο 1 άτομο που έκανε διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ήταν:

1.    Νικόλαος Χριστοδούλου :  Το α’  ταξίδι έγινε το 1912 σε τόπο που δεν μας είναι γνωστός. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στην πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο.

 

 

4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών του Σκλήθρου

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες του Σκλήθρου που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Σκλήθρου δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως καταγράφηκαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

 

α/α        Ονοματεπώνυμο              χρ. άφιξης  ηλικία έγγαμος   Πλοίο ταξιδιού       Λιμάνι αναχώρ.

 

1        Αγγελής Γεώργιος             24-4-1914       22       όχι        Pannonia                 Πάτρα

2        Αγγελόπουλος Αθανάσ.      24-10-1911     25       ναι        Martha Washington    Πάτρα

3        Αγγελόπουλος Αντώνιος     8-9-1912        22       όχι        Patris                      Πειραιεύς

4        Αγγελοπούλου Γαρυφ.       24-10-1911     22       ναι        Martha Washington    Πάτρα

5        Αλεξίου Ευθύμιος              24-11-1909     20       όχι        Oceania                    Πάτρα

6        Γρίβας Περικλής               24-4-1914       29       ναι        Pannonia                  Πάτρα

7        Ζαφείρης Γεώργιος           24-4-1914       32       ναι        Pannonia                  Πάτρα

8        Ζαφείρης Περικλής           17-4-1912       35       ναι        Cincinnati                 Γένοβα

9        Ζήσης Αντώνιος                1-10-1907       18       όχι        Massilia                    Πάτρα

10       Ζιγκίρης Ιωάννης              5-12-1911       28       ναι        Martha Washington    Πάτρα

11       Ζυγούρης Παναγιώτης       13-4-1912       28       ναι        Columbia (1908)         Πάτρα

12       Κονιανίτης Ιωάννης            24-4-1914       38       ναι        Pannonia                 Πάτρα

13       Κονιανίτης Νικόλαος          24-4-1914       18       όχι        Pannonia                 Πάτρα

14       Κούτλας Κωνσταντίνος       10-11-1910     25       ναι        Laura                      Πάτρα

15       Κούτρας Παναγιώτης         17-4-1912       20       όχι        Cincinnati                Γένοβα

16       Μπαμπέτας Νικόλαος         10-4-1909       24       όχι        Massilia                   Πειραιεύς

17       Ντόβας Χρήστος               18-5-1907       22       όχι        Napolitan Prince        Πειραιεύς

18       Παπαϊωάννου Αλέξιος        2-11-1907       21       όχι        Alice                       Πάτρα

19       Παπαλεξίου Γεώργιος        11-5-1912       20       όχι        Italia                        Νάπολη

20       Παπαντζής Σταύρος           11-5-1912       20       όχι        Italia                       Νάπολη

21       Πρέντζας Παναγιώτης        29-3-1912       32       ναι        Oceania                   Πάτρα

22       Σαλονίκας Γεώργιος          11-5-1912       40       ναι        Italia                       Νάπολη

23       Σαλονίκας Χρήστος           11-5-1912       19       όχι        Italia                       Νάπολη

24       Τσαγάδας Απόστολος        18-5-1907       39       ναι        Napolitan Prince       Πειραιεύς

25       Τσαγάδας Κωνσταντίνος     1-10-1907       15       όχι        Massilia                   Πάτρα

26       Χαραράς Γεώργιος            18-5-1907       40       ναι        Napolitan Prince       Πειραιεύς

27       Χριστοδούλου Θεόδωρ.      24-11-1909     25       ναι        Oceania                   Πάτρα

28       Χριστοδούλου Θεόδωρ.      20-2-1921       31       ναι        Themistocles           Πειραιεύς

29       Χριστοδούλου Ιωάννης       29-3-1912       19       όχι        Oceania                   Πάτρα

30       Χριστοδούλου Νικόλ.         24-11-1909     20       όχι        Oceania                   Πάτρα

31       Χριστοδούλου Νικόλ.         29-3-1912       19       όχι        Oceania                   Πάτρα

32       Χριστοδούλου Νικόλ.         20-2-1921       34       ναι        Themistocles           Πειραιεύς

 

Χρονικό της μετανάστευσης από το Σκλήθρο Φωκίδας στις ΗΠΑ

 

(i)    Οι πρωτοπόροι του 1907

   Στο διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άτομα. Πιο συγκεκριμένα:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε τρία άτομα. Η ομάδα περιλάμβανε τους : Χρ. Ντόβα, Απ. Τσαγάδα και Γεώρ. Χαραρά. Στις 25 Απριλίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν με το πλοίο “Napolitan Prince” και στις 18 Μαΐου έφτασαν στην Αμερική. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ακόμη ότι:

·         Ο Χρήστος Ντόβας ήταν 22 ετών. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Γαΐλης.

·         Ο Απόστολος Τσαγάδας ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Δημοσθένη Ζαρμπούνη.

·         Ο Γεώργιος Χαραράς ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Τζέιμς Γαΐλης.

Πλοίο Napolitan Prince (Photo: World Ship Society)

 

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από δύο άτομα, τους Αντ. Ζήση και Κων. Τσαγάδα. Από το λιμάνι της Πάτρας, αναχώρησαν με το πλοίο “Massilia” και την 1η Οκτωβρίου αφίχθηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας γνωρίζουν ότι:

·         Ο Αντώνιος Ζήσης ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Παναγιώτης. Προορισμός του για δουλειά (με 10 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Απόστολο Τσαγάδα.

·         Ο Κωνσταντίνος Τσαγάδας ήταν μόλις 15 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Ως πλησιέστερο συγγενή του στο Σκλήθρο δήλωσε το θείο του Δημήτριο Τσαγάδα. Με 12 $ μαζί του, πήγαινε στη Νέα Υόρκη, για να συναντήσει τον πατέρα του Απόστολο.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από τον Αλέξιο Παπαϊωάννου. Στις 15 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Alice” και στις 2 Νοεμβρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 21 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Ιωάννης. Με 24 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Πριόβολος[4].

 

(ii)   Λιγότεροι μετανάστες το 1909

   Στο διάρκεια του έτους έγιναν δύο μεταναστευτικά ταξίδια με πλοία (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 4 άτομα. Αναλυτικά:

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Νικόλαο Μπαμπέτα. Από το λιμάνι του Πειραιά ανέβηκε στο πλοίο “Massilia” και στις 10 Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα ελλιπή στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι ο μετανάστης ήταν 24 ετών και με 11 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στον ξάδερφό του Πέτρο Γοργόγιαννο (ή Γοργογιάννη).

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε τρία άτομα, που ήταν οι: Ευθ. Αλεξίου, Θεόδ. Χριστοδούλου και Νικ. Χριστοδούλου. Στις 8 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 24 Νοεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας πληροφορεί γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Ευθύμιος Αλεξίου ήταν 20 ετών. Γεννήθηκε στο Σκλήθρο, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Το όνομα του πατέρα του ήταν Γεώργιος. Με 33 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ (Haverhill) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθαν. Καπαρέλης[5].

·         Ο Θεόδωρος Χριστοδούλου ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στο Σκλήθρο, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε την Άμφισσα. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Ευθυμία. Προορισμός του για δουλειά (με 30 $ μαζί του) ήταν η πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος Καπαρέλης.

·         Ο Νικόλαος Χριστοδούλου ήταν 20 ετών. Κι αυτός είχε γεννηθεί στο Σκλήθρο, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε τη Λαμία. Το όνομα του πατέρα του ήταν Γεώργιος. Με 30 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Σταθόπουλος.

 

 

Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)

 

(iii)  Μία μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910

   Έγινε από τον Κωνσταντίνο Κούτλα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 24 Οκτωβρίου 1910, έφυγε με το πλοίο “Laura” και στις 10 Νοεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 25 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Το όνομα της γυναίκας του ήταν Λεμονιά. Αναζητούσε δουλειά, με 23 $ μαζί του, στην πόλη Έβερετ (Everett) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Δημ. Αλεξίου[6].

 

(iv)     Μικρή αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν δύο ταξίδια (1 ομαδικό και 1 από μεμονωμένο) με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 3 άτομα από το Σκλήθρο. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από ένα έγγαμο ζεύγος, τους Αθανάσιο και Γαρυφαλλιά Αγγελοπούλου. Από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 24 Οκτωβρίου έφτασαν στην Αμερική. Γνωρίζουμε ακόμη ότι:

·         Ο Αθανάσιος Αγγελόπουλος ήταν 25 ετών και παντρεμένος. Στο Σκλήθρο είχε τη μητέρα του Μαριγώ. Με 33 $ στην τσέπη (για 2 άτομα) έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Νέα Υόρκη, όπου είχε ένα φίλο[7] του.

·         Η Γαρυφαλλιά Αγγελοπούλου ήταν 22 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Επάγγελμα “οικιακά”. Μαζί με το σύζυγό της Αθανάσιο πήγαιναν στη Νέα Υόρκη.

 

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

 

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Ιωάννη Ζιγκίρη. Στις 20 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 5 Δεκεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Γιαννούλα. Προορισμός του για δουλειά (με 22 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αθαν. Μπήλιος[8].

 

(v)   Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν πέντε ταξίδια (3 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) με πλοία προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 11 άτομα από το Σκλήθρο. Πιο αναλυτικά:

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε τρία άτομα. Ήταν οι: Παν. Πρέντζας, Ιωάν. Χριστοδούλου και Νικ. Χριστοδούλου. Στις 11 Μαρτίου από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 29 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Από τα στοιχεία του αχρείου πληροφορούμαστε ότι:

·         Ο Παναγιώτης Πρέντζας ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ν. Πολιτσόπουλος.

·         Ο Ιωάννης Χριστοδούλου ήταν 19 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Κώστας. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στην πόλη Ρέιμοντ (Raymond) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Μακρής.

·         Ο Νικόλαος Χριστοδούλου ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Βασίλειος Μακρής.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Παναγιώτη Ζυγούρη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 25 Μαρτίου έφυγε με το πλοίο “Columbia (1908)” και στις 13 Απριλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 28 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Μαρία. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $ μαζί του) ήταν το Πόρτλαντ του Όρεγκον, κοντά στο συγγενή του Κώστα Σούλια.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από δύο άτομα, τους Περ. Ζαφείρη και Παν. Κούτρα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Γένοβας. Από εκεί, στις 5 Απριλίου αναχώρησαν με το πλοίο “Cincinnati” και στις 17 Απριλίου αφίχθησαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον γνωρίζουμε γι’ αυτούς ότι:

·         Ο Περικλής Ζαφείρης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο διαμονής του δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδος”. Η γυναίκα του λεγόταν Φώτω. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα,  πήγαινε για δουλειά στην πόλη Ρέιμοντ (Raymond) της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ανεψιό του Ιωάννη Χριστοδούλου.

·         Ο Παναγιώτης Κούτρας ήταν 20 ετών. Κι αυτός ως τόπο διαμονής του δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδος”. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ένας φίλος[9] του.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 αριθμούσε τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους: Γεώρ. Παπαλεξίου, Σταύρ. Παπαντζή, Γεώργ. Σαλονίκα και Χρ. Σαλονίκα. Από την Ελλάδα έφυγαν με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 25 Απριλίου ανέβηκαν στο πλοίο “Italia” και στις 11 Μαΐου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας αναφέρει επιπλέον ότι:

·         Ο Γεώργιος Παπαλεξίου ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Αλέξιος. Με 24 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Γαλανόπουλος.

·         Ο Σταύρος Παπαντζής[10] ήταν 20 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Διονύσιος. Προορισμός του για δουλειά (με 34 $ μαζί του) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αντώνιος Ζήσης.

·         Ο Γεώργιος Σαλονίκας ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γαρούφω (Γαρυφαλλιά). Με 60 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο νονός του (godfather) Ιωάν. Στίτσας[11].

·         Ο Χρήστος Σαλονίκας ήταν 19 ετών (γιος του προαναφερθέντος). Το όνομα της μητέρας του ήταν Γαρούφω. Μαζί με τον πατέρα του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη.

 

Ατμόπλοιο “Πατρίς” (Patris)

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Αντώνιο Αγγελόπουλο. Από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 8 Σεπτεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 22 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Μαριγώ. Αναζητούσε δουλειά, με 36 $ μαζί του, στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Αθανάσιο Αγγελόπουλο.

 

(vi)  Μία ομαδική αναχώρηση στο 1914

   Η πενταμελής ομάδα περιλάμβανε τους : Γεώρ. Αγγελή, Περ. Γρίβα, Γεώρ. Ζαφείρη, Ιωάν. Κονιανίτη και Νικ. Κονιανίτη. Από το λιμάνι της Πάτρας στις 3 Απριλίου 1914, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Pannonia” και στις 24 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Περισσότερα στοιχεία αντλούμε από το υλικό του αρχείου και ξέρουμε ότι:

·         Ο Γεώργιος Αγγελής ήταν 22 ετών. Το όνομα της μητέρας του ήταν Αικατερίνη. Με 28 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Λάρσον της πολιτείας Ουάσινγκτον, κοντά στον ξάδερφό του Παναγιώτη Κούτλα.

·         Ο Περικλής Γρίβας ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Βασιλική. Προορισμός του για δουλειά (με 28 $ μαζί του) ήταν η πόλη Λάρσον της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο ξάδερφός του Νικόλαος Χριστοδούλου.

·         Ο Γεώργιος Ζαφείρης ήταν 32 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Η γυναίκα του λεγόταν Ασήμω. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Μπέλινχαμ (Bellingham) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Παναγιώτης Κούτλας.

·         Ο Ιωάννης Κονιανίτης ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Χρυσή. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στον τόπο Μάλντεν[12] (Malden) της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Πάππας.

·         Ο Νικόλαος Κονιανίτης ήταν 18 ετών. Το όνομα του πατέρα του ήταν Παναγιώτης. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στον τόπο Μάλντεν[13] της πολιτείας Ουάσινγκτον, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Πάππας.

 

Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo Collection)

 

(vii)    Μεταναστευτικός επίλογος στο 1921

   Έγινε μία μόνον ομαδική αναχώρηση, από δύο αδέλφια. Ήταν οι : Θεόδ. Χριστοδούλου και Νικ. Χριστοδούλου. Στις 28 Ιανουαρίου 1921, από το λιμάνι του Πειραιά, ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 20 Φεβρουαρίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Συμπληρωματικά στοιχεία γι’ αυτούς μας πληροφορούν ότι:

·         Ο Θεόδωρος Χριστοδούλου ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Δεν γράφτηκε στο αρχείο το όνομα της γυναίκας του. Προορισμός του για δουλειά (με 60 $ μαζί του) ήταν η πόλη Άκρον (Akron) του Οχάιο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Πέτρος Κούτλας.

·         Ο Νικόλαος Χριστοδούλου ήταν 34 ετών και παντρεμένος. Το όνομα της γυναίκας του ήταν Γιούλα. Με 100 $ για τα αναγκαία έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Άκρον του Οχάιο, όπου ήταν ο κουνιάδος του Πέτρος Κούτλας. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Νικόλαος Χριστοδούλου το 1912, αλλά δεν μας είναι γνωστός ο τόπος όπου εργάστηκε.

 -------------------------------

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

2.    Β.Δ.  3/15-12-1833

3.    Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)

4.    Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.

5.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ  amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).

6.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Κουκουβίστα (Καλοσκοπή) Παρνασσίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάιο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 31 Μαΐου 2017.

7.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.

8.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).

9.    Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr

10.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[2] Στο σύνολο των 32 μεταναστών του Σκλήθρου βρέθηκαν 2 αναλφάβητοι .

[3] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[4] Από την Κουκουβίστα. Πήγε το 1904, σε ηλικία 24 ετών, με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Το 1907 έκανε δεύτερο ταξίδι στην Αμερική, πάλι στον ίδιο προορισμό.

[5] Από τη Δρακοσπηλιά (Θερμοπύλες). Πήγε στην Αμερική το Μάρτιο 1909, σε ηλικία 21 ετών, με προορισμό το Χάβερχιλ της Μασαχουσέτης.

[6] Από την Κουκουβίστα. Πήγε στην Αμερική το 1906, σε ηλικία 25 ετών. Αρχικός τόπος προορισμού του ήταν το Σικάγο.

[7] Το όνομα είναι κακογραμμένο στο χειρόγραφο αρχείο και δυσανάγνωστο.

[8] Από το Λιδωρίκι. Πήγε στην Αμερική το 1906, σε ηλικία 18 ετών, με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

[9] Το μικρό του όνομα είναι Απόστολος, αλλά το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[10] Είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο στο χειρόγραφο αρχείο. Γράφεται με επιφύλαξη.

[11] Δεν είναι βέβαιο ότι γράφτηκε τότε σωστά.

[12] Αρχικά είχε δηλώσει την πόλη Πάσκο (Pasco) της ίδιας πολιτείας Ουάσινγκτον, αλλά άλλαξε επιλογή.

[13] ό. π.