Γλυπτά έργα (επιλεγμένα) ταφικών μνημείων του Δημοτικού Νεκροταφείου Ξηριώτισσας Λαμίας (Μέρος Β')

 

Έργα του Ιωάννη Καρπάκη

 

Προλεγόμενα

Η υπογραφή του γλύπτη Ιωάννη Καρπάκη

   Μετά την παρουσίαση των γλυπτών έργων του Νεκροταφείου, από τους Αφούς Μαλακατέ, θα ακολουθήσουν αυτά του Ιωάννη Καρπάκη, περιώνυμου Τήνιου μαρμαρογλύπτη. Πρόκειται για 6 γλυπτά της πρώτης δεκαετίας του 20ού αι., που βρίσκονται στο Δημοτικό Νεκροταφείο Ξηριώτισσας Λαμίας.

   Μαζί με τα έργα των Αφών Μαλακατέ, που παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη ανάλογη εργασία, όπως και μερικών άλλων, που θα ακολουθήσουν, αποτελούν έναν καλλιτεχνικό θησαυρό της Λαμίας, που είναι αφημένος στη φθορά του χρόνου. Εκτιμώ ότι ούτε η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων τα έχει καταγράψει, όπως θα έπρεπε, εφόσον είναι διατηρητέα μνημεία.

    Και στην παρούσα εργασία θα δοθούν τα διαθέσιμα στοιχεία για κάθε μνημείο, με φωτογραφικό υλικό και περιγραφή του μνημείου στον επιτρεπτό βαθμό. Επίσης θα δοθούν στοιχεία για το τιμώμενο πρόσωπο (ή πρόσωπα). Αναγκαία τέλος είναι και η αναφορά στον καλλιτέχνη γλύπτη και δημιουργό του έργου.

   Η παρουσίαση θα γίνει με συνοπτικό - κατά το δυνατόν - αλλά και περιεκτικό τρόπο.

                      Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος

                                           φυσικός

 

Μνημείο 1

Νικόλαος Αθανασίου

(1826-1900)

   Γεννήθηκε στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα από τους Τούρκους, το έτος 1826. Η καταγωγή του είναι άγνωστη, αλλά το επώνυμο Αθανασίου ευδοκίμησε αριθμητικά στη Λαμία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ο Νικόλαος Αθανασίου φαίνεται ότι απέκτησε περιουσία και είναι πιθανό να έκανε οικογένεια. Πέθανε ακριβώς στην αυγή του νέου αιώνα (το 1900). Στη Λαμία ήταν ιδιοκτήτης αρκετών ακινήτων σε κεντρικά σημεία, όπως στην πλατεία Πάρκου τα δύο γωνιακά κτίρια με την οδό Καραγιαννοπούλου, στη γωνία των οδών Πατρόκλου-Διάκου, κ.ά.

Η στήλη του μνημείου

   Με το ίδιο ονοματεπώνυμο ο γιατρός Νικόλαος Γ. Αθανασίου, έχει ταφεί στο ίδιο μνημείο. Πρέπει να θεωρηθεί πολύ πιθανή η συγγενική σχέση μεταξύ τους (παππούς με εγγονό). Το μνημείο έγινε στις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, πιθανά από τον πατέρα του γιατρού και κτηματία Γεώργιο Ν. Αθανασίου.

 

Νικόλαος Γ. Αθανασίου

( 1902 – 1972)

    Γεννήθηκε στη Λαμία το 1902. Οι γονείς του ονομάζονταν Γεώργιος και Άννα. Τελείωσε την Ιατρική κι έγινε γιατρός δερματολόγος. Το 1931 πήγε στο Παρίσι[1] για επιπλέον σπουδές. Παντρεύτηκε στις 4-11-1948 την Ανδριανή Καρυστινού[2] του Επαμεινώνδα και της Ασημίνας, που γεννήθηκε το 1911 στο Βιταλιό του Δήμου Υδρούσας Κυκλάδων.

   Το σπίτι και το ιατρείο του ήταν σε διώροφη κατοικία στην οδό Πατρόκλου και Διάκου στη Λαμία. Στην απέναντι γωνία ήταν το νεοκλασικό του Αθανασίου Γιαννούκου. Ο Νικόλαος Αθανασίου είχε σημαντική περιουσία[3] σε ακίνητα, κατέχοντας μεγάλο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου μεταξύ των οδών Διάκου – Έσλιν και Πατρόκλου, τα διατηρητέα νεοκλασικά (και αναπαλαιωμένα) κτίρια[4] στις δύο γωνίες της οδού Καραγιαννοπούλου με την Πλατεία Πάρκου και άλλα.

       Δεν απέκτησαν παιδιά. Ο Νικόλαος Αθανασίου πέθανε στις 25-11-1972.

 

Γενική άποψη του ταφικού μνημείου

    Στην επιτύμβια πλάκα  έχουν γραφεί τα ονόματα :

 

ΟΙΚΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

 

Νικόλαος Αθανασίου

Απεβίωσε τη 5 Ιουνίου 1900

Ετών 74

 

Νικόλαος Γ. Αθανασίου

Ιατρός

1902 – 1972

Η πίσω πλευρά του μνημείου

 

            Περιγραφή του έργου : 

   Υψηλή μαρμάρινη στήλη. Φέρει ανάγλυφο σταυρό και χιαστί. Έχει παραστάσεις στη βάση, με δύο κεφαλές αγγέλων και μεγάλο φύλλο δάφνης. Το μνημείο έχει μαρμάρινο αυλόγυρο, με ανάγλυφους μικρούς κίονες και μαρμάρινα συνδετικά χωρίσματα. Πιο αναλυτικά το ταφικό σύνολο αποτελείται από :

1) Περίβολο που έχει κατασκευασθεί από μαρμάρινες λαξευμένες με στρογγυλευμένα άκρα πλάκες, ενωμένες στις γωνίες από 4 κολονάκια. Κάθε πλάκα διακοσμείται και σχηματίζεται από φυλλοφόρα και ανθοφόρα μοτίβα, φατνώματα περιμετρικά με φύλλα ακάνθου σε διάφορα μεγέθη. Τα κολονάκια εμπλουτίζονται από ανάγλυφα φυτικά κεντρικά μοτίβα και στο άνω μέρος (κορυφή) από φυτικό φυλλοφόρο χιόνα.

2) Επιτύμβια στήλη από 3 τμήματα :

(α) Πολυεπίπεδη βάση με ορθογώνια σκαλοπάτια, που μειώνουν διαδοχικά τις διαστάσεις τους.

(β) Ψηλή στήλη σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας, η οποία στην όψη της φέρει χαραγμένη επιγραφή. Στο κάτω μέρος διακοσμείται από βαθειά ανάγλυφη σύνθεση, αποτελούμενη από χερουβείμ με ανοιχτά φτερά, ανθοφόρα με γιρλάντα, ρόδακες και από μακρύ κλαδί φοίνικα. Στο άνω μέρος της στήλης υπάρχει επίσης διακοσμητικό σύνολο από βαθύ ανάγλυφο με χερουβείμ σε κυκλικό πλαίσιο με ανθοφόρο στεφάνι, κορδέλα, φύλλο φοίνικα και μικρές κολόνες.

   Στα πλαϊνά, η στήλη εμπλουτίζεται με σκαλισμένα φυτικά μοτίβα σε μια μαρμάρινη λωρίδα λεπτού πάχους που δίνει επιπλέον όγκο σε όλο το μήκος της στήλης.

(γ) Ανισοσκελή σταυρό με τους βραχίονες στις απολήξεις τους να φέρουν φύλλα φυτών. Στο κέντρο του σταυρού φέρει ανάγλυφο κυκλικό μοτίβο, από το οποίο προβάλλονται 4 μικροί βραχίονες διαγώνιοι με επίσης φυλλοφόρες απολήξεις.

    Γλύπτης (το έργο υπογράφεται) :  ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΠΑΚΗΣ ΕΠΟΙΕΙ ΤΗΝΙΟΣ

Χαρακτηρισμός μνημείου :  εξαιρετικό έργο

 Θέση του μνημείου : Στον κεντρικό δρόμος πριν το Ναό στα δεξιά.

 

-----

Μνημείο 2

Σπυρίδων  Τσαούσης

(1832-1900)

Το σύνολο του μνημείου

   Γεννήθηκε στο χωριό Θάνα της Τρίπολης το έτος 1832. Ήταν τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Δεν μας είναι γνωστό το επάγγελμα που άσκησε, αλλά δεν αποκλείεται να ήταν έμπορος (ή κτηματίας), για να μετακινείται και να έρθει τελικά στη Λαμία. Απέκτησε περιουσία και ίσως να διέθετε και ακίνητα ή κτήματα.

     Παντρεύτηκε την Ευτέρπη και απέκτησε την Ευανθία, που πέθανε σε ηλικία 22 ετών και τον Ηρακλή, που γεννήθηκε το 1870 και πέθανε σε ηλικία 39 ετών. Η γυναίκα του Ευτέρπη πέθανε σε ηλικία 49 ετών.

     Ο Σπυρίδων Τσαούσης πέθανε το 1900. Με διαθήκη του, μεταξύ άλλων, κληροδότησε[5] το ποσό των 10.000 δρχ., για την ανέγερση του ναού[6] της Ευαγγελίστριας Λαμίας.

 

   Στην επιτύμβια στήλη γράφει :

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΝ

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΣΑΟΥΣΗΣ

Η κορυφή της στήλης με τη διακοσμημένη “οροφή”.

ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΤΩ 1832

ΕΝ  ΘΑΝΑ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ

ΑΠΕΒΙΩΣΕ 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

1900

ΕΥΤΕΡΠΗ ΣΥΖΥΓΟΣ

Σ.  ΤΣΑΟΥΣΗ  ΕΤΩΝ  49

ΕΥΑΝΘΙΑ  ΘΥΓΑΤΗΡ

Σ.  ΤΣΑΟΥΣΗ  ΕΤΩΝ  22

 

        Περιγραφή του μνημείου :

 

   Το ταφικό μνημείο, έργο της πρώτης 10ετίας του 20ού αιώνα είναι μια μαρμάρινη λευκή επιτύμβια στήλη που αποτελείται από τρία τμήματα:

Ø   Τρίσκαλη ορθογώνια βάση με διαδοχικά μέρη ελαττούμενου μεγέθους. Στο επάνω μέρος σχηματίζεται μια μεγαλύτερη βάση με απλοποιημένη όψη αετόσχημου κτίσματος με ακροκέραμα και ανάγλυφο αναμμένο λύχνο.

Ø   Στήλη σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας με χαραγμένη επιγραφή που παρουσιάζει στο άνω μέρος της εξώγλυφη προσωπογραφία του αποβιώσαντος. Είναι ντυμένος με χαρακτηριστική επαναστατική στολή του ’21 σε νατουραλιστική απόδοση. Η προσωπογραφία ξεπροβάλλει από ελλειπτικό (οβάλ) εσώγλυφο πλαίσιο. Στην απόληξη της στήλης έχει 3 ροζέτες και φάτνωμα με γεωμετρικό σχέδιο.

Ø   Οροφή – περιστύλιο που εμπλουτίζεται με κόσμημα από ελικοειδείς και σπειροειδείς βλαστούς, σε οριζόντια διάταξη. Στο επάνω μέρος οι σπείρες φέρουν ανθεμωτές κορυφώσεις.

Γλύπτης :    Δεν γράφει το όνομα του καλλιτέχνη. Πιθανά είναι έργο του Τήνιου μαρμαρογλύπτη Ιωάννη Καρπάκη, ο οποίος έφτιαξε και την προτομή του γιου του Ηρακλή Τσαούση, η οποία είναι ακριβώς δίπλα. 

 

Αναμμένος λύχνος

 

Μνημείο 3

Ηρακλής Σ. Τσαούσης

(1870-1909)

    Γεννήθηκε στη Λαμία το έτος 1870. Ο πατέρας του λεγόταν Σπυρίδων (1832-1900) και η μητέρα του Ευτέρπη. Η οικογένειά του καταγόταν από την Αρκαδία. Δεν είναι γνωστό το επάγγελμα του πατέρα του, πιθανά έμπορος που τελικά εγκαταστάθηκε στη Λαμία. Ήταν ευκατάστατος οικονομικά με επίσης πολύ πιθανή την κατοχή κτηματικής περιουσίας. Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την οικογένεια αυτή.

      Ο Ηρακλής είχε σύντομη ζωή. Πέθανε το 1909, σε ηλικία 39 μόλις ετών.

 

Στην επιτύμβια στήλη γράφει :

 

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ

ΗΡΑΚΛΗΣ

Σ.  ΤΣΑΟΥΣΗΣ

ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΝ

ΛΑΜΙΑ ΤΩ  1870

ΑΠΕΒΙΩΣΕ ΤΗΝ 11

ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1909

 

Περιγραφή του μνημείου :  

    Ταφικό μνημείο που αποτελείται από περίβολο, επιτύμβια στήλη και ταφική πλάκα.

     Ο περίβολος είναι κατασκευασμένος από μεταλλικά κάγκελα..

    Η επιτύμβια στη αποτελείται από 3 τμήματα:

-  από δίσκαλη ορθογώνια βάση

-  από στήλη σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας, που χωρίζεται σε δύο μέρη : Η πρώτη – χαμηλή στήλη – διακοσμείται με εξώγλυφη και αβαθή σύνθεση που παριστάνει δύο φαρδιές κυματιστές ταινίες με διχαλωτό τελείωμα, που εξέρχονται από δύο ρόδακες με ημικυκλικό ανθοφόρο στεφάνι, που φέρει ανομοιόμορφα ανοιχτά λουλούδια. Κάτω απ’ αυτό υπάρχει η χαραγμένη υπογραφή του καλλιτέχνη γλύπτη. Η δεύτερη - ψηλή στήλη - με χαραγμένη επιγραφή, σε εσώγλυφη πλαισίωση στο κάτω μέρος της, έχει μια εξώγλυφη σύνθεση που παρουσιάζει δέσμη ανομοιόμορφων ανθέων (ένα ρόδο, κ.ά) με φύλλα, που είναι δεμένα σε φιόγκο με μια φαρδιά κυματιστή ταινία που έχει διχαλωτό τελείωμα.

-   Περίτεχνη προτομή του αποβιώσαντος με κομψή ένδυση της εποχής, που στερεώνεται σε ένα πολυεπίπεδο υπόβαθρο.

 Γλύπτης  :   Όπως γράφει είναι έργο του    ΙΩΑ. Ν. ΚΑΡΠΑΚΗ

 

---

 Μνημείο 4

Αναστάσιος Νικολάου  

( 1848 - 1908 )

    Ένας Μακεδόνας στη Λαμία. Γεννήθηκε στο Μπελώβοντα (είναι σλάβικη ονομασία μάλλον) της Μακεδονίας το 1848. Η ασχολία του είναι άγνωστη (πιθανά ήταν έμπορος), όπως είναι και άγνωστοι οι λόγοι της μετανάστευσής του στη Λαμία.

         Προφανώς ήταν ευκατάστατος οικονομικά και αναζήτησε την ελεύθερη Ελλάδα από την ακόμα τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Πιθανά δεν απέκτησε παιδιά. Η γυναίκα του ανήγειρε το μνημείο μετά το θάνατό του, στις 30 – 9 – 1908, στη Λαμία.

 

Στην επιτύμβια πλάκα γράφει :

ΟΙΚΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΣΥΖΥΓΟΣ ΑΥΤΟΥ

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΚΕΔΩΝ

ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΝ ΜΠΕΛΩΒΟΝΤΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1848

ΑΠΕΒΙΩΣΕ ΕΝ ΛΑΜΙΑ ΤΗΝ 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1908

 

Είδος έργου : Είναι ταφικό σύνολο με προτομή

 Γλύπτης :    Έργο του Τήνιου Ιωάννη Καρπάκη. Κατασκευάστηκε στην Αθήνα.

 

Πανοραμική εικόνα του εξαιρετικού ταφικού συνόλου

             Περιγραφή του μνημείου :    

    Μαρμάρινο και μεταλλικό ταφικό σύνολο που αποτελείται από :

1) Περίβολο που έχει κατασκευασθεί με σιδερένια κάγκελα (ίσως μεταγενέστερα) τα οποία στηρίζονται από τέσσερις μαρμάρινους μικρούς πρισματικούς κίονες και σφαιρίδια στην κορυφή.

2) Ναΐσκος αποτελούμενος από :

(α) Πολυεπίπεδη βάση, με διαδοχική μείωση των διαστάσεων των πλακών με διαφορετικά ύψη. Στην ανώτερη πρόσθια πλευρά απεικονίζεται ανάγλυφη σύνθεση με ανθοφόρο στεφάνι που περιβάλλει δύο χέρια σε χειραψία. Στην δεξιά πλευρά της είναι χαραγμένη η υπογραφή του γλύπτη “ΙΩΑ ΚΑΡΠΑΚΗΣ ΕΠΟΙΕΙ, ΑΘΗΝΑΙ”.

(β) Κεντρικό τμήμα με πλάτη, η οποία είναι στήλη διακοσμημένη με ανάγλυφη σύνθεση κορδέλας  και δύο ανάγλυφους κίονες ιωνικού ρυθμού. Στο εμπρόσθιο μέρος φέρει άλλους δύο ραβδωτούς κίονες ιωνικού ρυθμού με κιονόκρανα, που στηρίζουν το αέτωμα. Το γείσο έχει αετώματα στις τέσσερις γωνίες..

(γ) Περίτεχνη περίοπτη προτομή του αποθανόντος στο κέντρο του ναΐσκου.

(δ) Ανισκοσκελή μικρό σταυρό με τρίσκαλη βάση, που διακοσμείται με ανθοφόρο ανάγλυφη στεφάνη.

 

Κατάσταση του μνημείου : Είναι άριστη. Το μνημείο, τα έτη 2011 ή 2012 έχει καθαριστεί και αποκατασταθεί.

-------------

 

Μνημείο 5

Κωνσταντίνος  Ρούσης

(1853-1911)

Η προτομή Κ. Ρούση

   Γεννήθηκε το 1853. Πιθανός τόπος καταγωγής του το Μαρτίνο. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Πήγε στην Αθήνα, όπου έμαθε άριστα την τέχνη του φραγκορράπτη, δηλ. έγινε ράπτης[7] ευρωπαϊκών ρούχων. Στον εκλογικό Κατάλογο του Δήμου Λαμίας του 1879, αναφέρεται σαν «ενεστώσα διαμονή του η Αθήνα». Πρέπει να κέρδιζε αρκετά χρήματα. Τα τελευταία χρόνια είχε εγκατασταθεί στη Λαμία και εργαζόταν σε ενοικιασμένο χώρο στην πλατεία Ελευθερίας (γωνία με οδό Υψηλάντου 1).  Είναι άγνωστη η οικογένειά του.

   Πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1911, σε πρώιμη ηλικία 58 ετών.

 

Θέση του μνημείου :

 

   Βρίσκεται επί του κεντρικού δρόμου από την είσοδο προς το Ναό, στα αριστερά.

 

Σύντομη περιγραφή του μνημείου :

 

   Το μνημείο του είναι στεγασμένο με δύο κίονες μπροστά και ανάγλυφη μαρμάρινη πλάτη (που απεικονίζονται ψαλίδι, τρίγωνο (σημ. τα εργαλεία του ράπτη), κορδέλα στο επάνω μέρος και φύλλο δάφνης που προεξέχει της πλάκας στο κάτω μέρος της. Στη βάση έχει χέρια σε χειραψία και άνθη. Στο μέσον είναι η προτομή. Επίσης υπάρχει αυλόγυρος με μαρμάρινα κολωνάκια και σιδερένια κάγκελα.

 

Γλύπτης :   άγνωστος (δεν υπάρχει όνομα).

   Η εξαιρετική ομοιότητα στο φύλλο δάφνης και στα κολονάκια της περίφραξης, με άλλο απέναντι μνημείο του γιατρού Νικολάου Αθανασίου, οδηγεί στη σκέψη (α) να υπάρχει επηρεασμός από το μνημείο εκείνο, από άλλο γλύπτη, (β) να είναι ο ίδιος γλύπτης, δηλ. ο Τήνιος Ιωάννης Καρπάκης.

 

Χαρακτηρισμός του έργου :  Είναι εξαιρετικό

 

Πανοραμική φωτογραφία του ταφικού μνημείου Κων. Ρούση

---

 

Μνημείο 6

 

Στυλιανή Καρυαμπά

(1888 -  ; )

 

Το ταφικό μνημείο Στυλιανής Καρυαμπά

   Ήταν η πρώτη σύζυγος του γιατρού Κωνσταντίνου Καρυαμπά. Ο Κωνσταντίνος Καρυαμπάς γεννήθηκε το 1888 στη Μοσχοκαρυά. Οι γονείς του ονομάζονταν Νικόλαος και Ολυμπία. Παντρεύτηκε στη Λαμία[8] τη Στυλιανή Αναγνωστίδου. Απέκτησαν 4 παιδιά : την Τερψιθέα (γενν. 1916), την Ολυμπία[9] (γενν. 1917), το Νικόλαο (γενν. 1919) και τη Χαρίκλεια (γενν. 1921).

        Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Στυλιανή Καρυαμπά πέθανε. Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι του θανάτου της, ούτε η ημερομηνία. Ο Κωνσταντίνος Καρυαμπάς έκανε και  δεύτερο γάμο στην Αττική, με την Περσεφόνη Καραστάθη, κόρη των Κωνσταντίνου και Αναστασίας, που γεννήθηκε το 1900 στη Λαμία. Ο γάμος αυτός πρέπει να έγινε περί το 1940-41, γιατί αμέσως μετά γεννήθηκε μια κόρη τους η Ευαγγελία (στις 27-4-1942), που ήταν και το τελευταίο παιδί του Κ. Καρυαμπά.

        Το ταφικό μνημείο πρέπει να έγινε αμέσως μετά το θάνατο της Στυλιανής, στα πρώτα χρόνια της περιόδου 1921 – 1940 (στο Μεσοπόλεμο). Λαβαίνοντας υπόψη ότι τα κορίτσια παντρεύονταν νωρίς (το πολύ 20 ετών), εκτιμούμε ότι η Στυλιανή Καρυαμπά πρέπει να πέθανε νέα, σε ηλικία 30 περίπου ετών.

      Ο Κωνσταντίνος Καρυαμπάς[10] άσκησε το ιατρικό επάγγελμα στη Λαμία. Για 20 χρόνια ήταν υγειονομικός επιθεωρητής στη Σχολιατρική Υπηρεσία (αποχώρησε το 1935). Πέθανε στις 23/2/1980, σε ηλικία 92 ετών. Η 2η  γυναίκα του Περσεφόνη πέθανε στις 14-3-1996.

 

Στην επιτύμβια στήλη γράφει :

 

ΤΗ ΠΕΦΙΛΗΜΕΝΗ ΣΥΖΥΓΩ ΚΑΙ ΣΕΠΤΗ ΜΗΤΡΙ

ΣΤΥΛΙΑΝΗ Κ. ΚΑΡΥΑΜΠΑ

ΣΚΙΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΙΛΕΣΤΑΤΗ ΑΝΘ

ΩΝ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ ΜΕΤ’  ΑΠΕΙΡΟΥ ΣΤΟΡΓΗΣ

ΕΠΟΙΗΣΕΝ ΕΥΛΑΒΕΣΤΑΤΑ ΕΥΓΝΩΜΟΝΕΣ

ΑΦΙΕΡΟΥΜΕΝ

Ο ΣΥΖΥΓΟΣ               ΤΑ ΤΕΚΝΑ

 

Στην επιτύμβια πλάκα γράφει :

ΣΤΥΛΙΑΝΗ Κ. ΚΑΡΥΑΜΠΑ

ΟΙΚΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΥΑΜΠΑ

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  ΚΑΡΥΑΜΠΑΣ

ΙΑΤΡΟΣ

ΕΤΩΝ 92

ΑΠΕΒΙΩΣΕ 23 – 2 – 1980

 

ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ Κ.  ΚΑΡΥΑΜΠΑ

ΑΠΕΒ. 14 – 3 – 1996

 

ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΥΑΜΠΑ

ΕΤΩΝ 74

ΑΠΕΒ.  27 – 5 – 91

 

 

      Είδος – περιγραφή έργου  : 

 

     Μαρμάρινη αμφίπλευρη επιτύμβια στήλη αποτελούμενη από τρία τμήματα:

α.   Στυλοβάτη - βάση  (να πάρω στοιχεία από μαρμαρά)

β. Κοντή στήλη σχήματος κόλουρης πυραμίδας με πλαισίωση, που φέρει στην πρόσοψη χαραγμένη επιγραφή. Στην πλάγια όψη φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη «Ιωάν. Καρπάκης εποίει τήνιος».

   Το άνω μέρος της στήλης είναι περίοπτα λαξευμένο, δημιουργώντας περίτεχνη βάση του σταυρού.

   Η περίοπτα διακοσμημένη βάση του σταυρού σχηματίζει διπλά ελικοειδή μοτίβα για την πρόσοψη, ενώ  για την πίσω όψη είναι ενωμένα με ταινία και φύλλα ακάνθου.

Λεπτομέρειες του έργου ( Μνημείο Στυλ. Καρυαμπά)

   Από την πλάγια όψη στο κάτω μέρος του σταυρού ξεκινά, υποβασταζόμενο από κορδόνι, ημικυκλική εξώγλυφη ανθοφόρος και φυλλοφόρος στεφάνη  με ανομοιόμορφα άνθη (τριαντάφυλλα, μαργαρίτες, κ.ά.)  και αναπτύσσεται στον κύριο όγκο της πρόσοψης της στήλης, εισβάλλοντας σ’ αυτή μέχρι την επιγραφή.

γ.   Μεγάλο ανισοσκελή σταυρό με τετράλοβες κυλινδρικές απολήξεις των βραχιόνων του. Στο σταυρό είναι περιελιγμένη κυματιστή πλατιά ταινία που διασταυρώνεται χιαστί (στο σημείο ένωσης των βραχιόνων του) και η μια άκρη της καταλήγει χαμηλά στην πρόσοψη του σταυρού με διχαλωτές άκρες και μικρές φούντες, η δε άλλη άκρη καταλήγει στην πίσω όψη του άνω βραχίονα. Στην πρόσοψη του άνω βραχίονα, πάνω από το σημείο που ενώνεται η ταινία σε σχήμα Χ, υπάρχει ανάγλυφη δεσμίδα μικρών ομοιόμορφων ανθέων.

   Το ύφος του μνημείου είναι της κλασικίζουσας περιόδου μέχρι και της ρομαντικής.

Στο καμπύλο τρίγωνο που δημιουργείται από την ένωση των διπλών ελικοειδών μοτίβων διακρίνονται μικρά φύλλα ακάνθου, ενώ στο άνω μέρος αυτής της ένωσης διακρίνονται 3 μικρά άνθη (μπουμπούκια).

   Η στήλη φέρει πλαισίωση.

 

Γλύπτης : Το έργο φέρει την υπογραφή  :  ΙΩΑΝ. ΚΑΡΠΑΚΗΣ  ΕΠΟΙΕΙ ΤΗΝΙΟΣ

 

----------------

 

Καρπάκης Ιωάννης (1873-1942), μαρμαρογλύπτης

    Γεννήθηκε το 1873 στα Ιστέρνια της Τήνου. Διατηρούσε εργαστήριο στην οδό Αναπαύσεως κοντά στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Φαίνεται ότι ασχολήθηκε κυρίως με την επιτύμβια γλυπτική. Όλα τα γνωστά μνημεία του καλλιτέχνη διακρίνονται για τη σύζευξη ιδεαλιστικών τύπων και ρεαλιστικής περιγραφής, συμβολικών στοιχείων και διακοσμητικών θεμάτων, δηλ. χαρακτηριστικά που φανερώνουν έναν  προικισμένο γλύπτη, του οποίου το έργο σηματοδοτούν η λυρική διάθεση και η δεξιοτεχνία.

   Έργα του βρίσκονται στο Α’ Νεκροταφείο Αθήνας, στο Νεκροταφείο της Ερμούπολης Σύρου, της Λευκάδας, κ. α. Ήταν μέλος της εταιρίας «Αδελφότης Μαρμαρογλύφων». Στα έργα του έγραφε «Ι. ΚΑΡΠΑΚΗΣ ΕΠΟΙΕΙ ΤΗΝΙΟΣ».

   Στη Λαμία υπάρχουν 4 έργα του και άλλα 2 πιθανότατα δικά του, αλλά χωρίς υπογραφή. Συγκεκριμένα είναι :

1.    Το ταφικό σύνολο του Νικολάου Γ. Αθανασίου (απεβ. το 1900).

2.    Ταφικό σύνολο του Αναστασίου Νικολάου (απεβ. το 1908).

3.    Ταφικό μνημείο του Ηρακλή Σ. Τσαούση (απεβ. το 1909).

4.    Ταφικό μνημείο της Στυλιανής Κ. Καρυαμπά (απεβ. το 1908)

   Δεν φέρουν υπογραφή, αλλά έχουν ίδια χαρακτηριστικά με τα παραπάνω, άλλα δύο μνημεία. Είναι :

1.    Ταφικό μνημείο του Σπυρίδωνος Τσαούση (απεβ. 1900)

2.    Ταφικό σύνολο του Κωνσταντίνου Ρούση (απεβ. 1911).

   Ο Ιωάννης Καρπάκης πέθανε στην Αθήνα το 1942, σε ηλικία 69 ετών.

 

Επίλογος

   Στο αποτέλεσμα αυτό ήταν πολύ σημαντική η συμβολή της κας Ένζας Μαρσιλιάνο-Μώρη, πτυχιούχου της Ανωτάτης Σχολής Καλώς Τεχνών Ραβέννας Ιταλίας, ζωγράφου-αγιογράφου-ψηφιδωτοποιού και συντηρήτριας έργων τέχνης, με επιπλέον προϋπηρεσία και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η λεπτομερής περιγραφή των ταφικών μνημείων της εργασίας αυτής (και όχι μόνο) είναι δικό της έργο και την ευχαριστώ.

   Το ζητούμενο αυτής της εργασίας, πέραν της γνώσης, είναι να ενεργοποιήσει τη δημοτική αρχή, ώστε να οδηγήσει στη διάσωση από τη φθορά του χρόνου και των ανθρώπινων ενεργειών, στη συντήρηση, στη διαφύλαξη και τελικά στην ανάδειξη αυτού του πολιτιστικού πλούτου που υπάρχει στα Δημοτικά Νεκροταφεία του δήμου Λαμίας.

 ------------------

Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες

 

1.    Βιβλία Αποβιώσεων των Ιερών Ναών της Λαμίας

2.    Στοιχεία θανόντων από υπηρεσίες του Δήμου Λαμίας.

3.    Φωτογράφιση και καταγραφή επιτύμβιου υλικού των μνημείων του Νεκροταφείου Ξηριώτισσας.

4.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Οι γιατροί της Λαμίας (1860-1960), ανέκδοτη εργασία από το 2010.

5.    ”εφ. “Ανατολική Ελλάς” , 2-6-1869, Λαμία.

6.    εφ. ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, φ. 515, 1872, 1873, Λαμία.

7.    Δημ. Νάτσιου : «Οι γιατροί της Λαμίας (1853-1881)», περ.  «Φθιωτικά Χρονικά» 1983, Λαμία.

8.    Δημ. Νάτσιου :  «Δικηγόροι & Δικηγορικός Σύλλογος Λαμίας (1833-2003)» σελ. 78, 2004, Λαμία.

9.    Φωτογράφιση και καταγραφή επιτύμβιου υλικού επιλεγμένων μνημείων στα Νεκροταφεία Ξηριώτισσας και Αγίας Παρασκευής Λαμίας.

10.  εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1940, Λαμία.

11.  Δημητρίου Νάτσιου :  “Τα Νεκροταφεία της Λαμίας (1835-1857)”, περ. ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1985, σελ. 99-108, Λαμία.

12.  Α' Κοιμητήριο Αθηνών - Μία υπαίθρια γλυπτοθήκη, στο περ. “Επτά Ημέρες” της εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20-4-2003.

13.  Κοιμητηριακός τουρισμός (άρθρο της Κατ. Ροββά) στην εφ. ΕΘΝΟΣ. 16-5-2014.

14.  Βικιπαίδεια

 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

---

[1] Από τη στήλη «Αναχωρήσεις» της εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ όπου έγραψε : “Ανεχώρησε προ μηνός δια Παρισίους, δι’ ευρυτέρας σπουδάς ο κ. Νικ. Γ. Αθανασίου, ιατρός”. [εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, φ. 394, σ. 4, 13-8-1931, Λαμία]

[2] Στο Βιβλίο Γάμων του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου, όπου έγινε ο γάμος τους, γράφει ότι ο γάμος έγινε στις 4-11-1947, μεταξύ του Νικολάου Γεωργ. Αθανασίου 46 ετών και της Ανδριανής Επαμειν. Καρυστινού 40 ετών.

[3] Πληροφορίες έδωσαν ο (αείμνηστος) γιατρός-γυναικολόγος κ.  Τάκης Νίκαινας και η σύζυγός του κα Μπέκυ, που τον είχαν γνωρίσει.

[4] Οι πληροφορίες προήλθαν από το αείμνηστο ζεύγος Ελένης και Ανάργυρου Πιπιλίγκα (στις 25-5-2006).

[5] εφ. ΣΗΜΑΙΑ, φ. 123, Λαμία, 9 Μαΐου 1913

[6] Δημ. Νάτσιου – Βαρβ. Νάτσιου : «Ο Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Λαμίας», σελ. 66,  2003, Λαμία.

[7] Υπήρχαν τότε και οι  ελληνοράπτες, δηλ, ράπτες ελληνικών ρούχων, που έραβαν φουστανέλες, γιλέκα, σκούφιες, κ.ά.

[8] Στο Βιβλίο Γάμων του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Λαμίας αναφέρει στις 14-6-1915, το γάμο του Κωνσταντίνου Ν. Καρυαμπά ετών 27 από το χωριό Δερβέν Καρυά με τη Στέλλα Δ. Αναγνωστίδου ετών 27, από τη Λαμία.

[9] Έγινε δασκάλα. Υπηρέτησε σε πολλά δημοτικά σχολεία (τη δεκαετία 1940-50 στο 6^ο Δημ. Σχολείο Νέας Άμπλιανης). Δεν παντρεύτηκε.

[10] Το σπίτι του πρέπει να ήταν στην οδό Σκληβανιώτου, απέναντι από τη Σχολή Παπαρούπα, που λειτουργούσε εκεί τη δεκαετία του ’30.