Βρετανικό στρατιωτικό Νοσοκομείο και Κοιμητήριο Μπράλου

του Κωνσταντίνου Αθαν. Μπαλωμένου

                      φυσικού

   Το Κοιμητήριο βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί από τη Λαμία προς την Άμφισσα και είναι ανάμεσα στα χωριά της Γραβιάς και του Μπράλου. Απέχει 3 χιλιόμετρα από το σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράλου.

Γενική άποψη του Στρατιωτικού Κοιμητηρίου Μπράλου

   Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γαλλο-Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις δημιούργησαν το βαλκανικό μέτωπο στη Μακεδονία εναντίον των Γερμανών και Βουλγάρων. Η Ελλάδα, λόγω του εθνικού διχασμού, εισήλθε στον πόλεμο στις 28 Ιουνίου 1917 με 300.000 στρατιώτες, που πολέμησαν[1] μαζί με τους αγγλογάλλους.

   Οι Βρετανοί, προς το τέλος του 1917, λόγω των δραστηριοτήτων των γερμανικών υποβρυχίων στη Μεσόγειο, αναγκάστηκαν να διοχετεύσουν τις γραμμές επικοινωνίας τους με τη Θεσσαλονίκη μέσω Μπράλου, Ιτέας και Τάραντα Ιταλίας.

    Έτσι σταδιακά μεταφέρθηκε στο Μπράλο το 49ο Βρετανικό Νοσοκομείο Βάσεως. Στην περιοχή μεταξύ Μπράλου και Γραβιάς δημιουργήθηκαν στρατόπεδα ανάπαυσης (στο Μπράλο και στην Ιτέα). Παράλληλα έγινε και το νεκροταφείο, που άρχισε τη λειτουργία του τον Οκτώβριο του 1917 και χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον Απρίλιο του 1919.

   Στο Νοσοκομείο της Αγγλικής Αποστολής έφερναν και ασθενείς από τα χωριά της περιοχής Παρνασσίδας (εφόσον δεν υπήρχε παντού γιατρός, ούτε υπήρχε άλλο νοσοκομείο). Η έλλειψη αντιβιοτικών και οι προχωρημένες καταστάσεις των ασθενών συνήθως πιστοποιούσαν απλά το θάνατό τους. Από τη Γραβιά και γειτονικά χωριά παραπέμφθηκαν 11 περιστατικά, που κατέληξαν. Οι περισσότερες διαγνώσεις ήταν γρίπη και πνευμονία.

   Με βάση την εντοιχισμένη πλάκα στην είσοδο του Νεκροταφείου, σ’ αυτό ετάφησαν μαχητές των συμμαχικών στρατών στον πόλεμο κατά την περίοδο 1914-1918. Δεν είναι γνωστές οι αιτιολογίες του θανάτου, εφόσον οι στρατευμένοι νοσηλεύτηκαν και στο Νοσοκομείο Μπράλου, χωρίς να αποκλείονται και επιπλοκές από την πανδημία γρίπης του 1918.

   Το νεκροταφείο περιέχει 95 Κοινοπολιτειακές ταφές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και επτά τάφους πολέμου των άλλων εθνικοτήτων. Ο αριθμός των αναγνωρισμένων θυμάτων είναι 102.

---

Στοιχεία των μνημείων - Ονόματα[2] ταφέντων

   Στο μέσον του Κοιμητηρίου υπάρχει κεντρικό πετρόκτιστο μνημείο κωνικού σχήματος που γράφει : THEIR NAME LIVETH FOR EVERMORE [βλ. φωτογραφία].

Κεντρικό μνημείο

   Σε κάθε ταφικό μνημείο έχει γραφεί ο αριθμός στρατ. Μητρώου, ο βαθμός (στρατιώτης, δεκανέας, λοχίας, κλπ.), το ονοματεπώνυμο, η ειδικότητα (τυφεκιοφόρος, οδηγός, πυροβολητής, σκαπανέας, κλπ), η μονάδα που υπηρετούσε, η ημερομηνία θανάτου και η ηλικία. Στο τέλος, έχουν γραφεί κάποια μηνύματα στενών συγγενών ή φίλων (π.χ., GONE BUT NOT FORGOTTEN, δηλ. ΕΦΥΓΕ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΙΕΤΑΙ).

   Ακολουθεί η καταγραφή των στοιχείων σε κάθε μνημείο :

1.    WR/295440 SAPPER  J. E. SOUNDY, ROYAL ENGINEERS, 5^TH OCTOBER 1918, AGE 33      {PLOT 1}

2.    11983, PRIVATE H.  LEWIS, DUKE OF CORNWALLS L. J., 6^TH OCTOBER 1918.

3.    7407 PRIVATE S. PEMPERTON, LANGASHIRE FUSILIERS, 7^TH OCTOBER 1918.

4.    PRIVATE VASSILI TIMOFEEV, 2^ND RUSSIAN LAB CORP, 9.10.1918.

5.    M/224987 PRIVATE E. KEEN, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 10^TH OCTOBER 1918, IN LOYAL AND LOVING MEMORY OF MY DEAR HUSBAND, R.I.P.

6.    37954 SAPPER E. C. PRYOR, ROYAL ENGINEERS, 10^TH OCTOBER 1918, GONE BUT NOT FORGOTTEN.

7.    48864 PRIVATE J. M. ELLIOT, MACHINE GUN CORPS, 10^TH OCTOBER 1918, A SHORT RACE BUT WELL RUN.

8.    PRIVATE VLADIMIR SIMONOFF, 2^ND RUSSIAN LAB CORP, 11-10-18.

9.    6906 PRIVATE A. E. JAMES, DURHAM LIGHT INFANTRY, 15^TH OCTOBER 1918.

10.  H/51 SERGEANT A. BETTS, HAMPSHIRE REGIMENT, 17^TH OCTOBER 1918, HE GAVE HIS LIFE, THAT THOSE HE LOVED MIGHT LIVE.

11.  201813 PRIVATE M. J. SULLIVAN, DURHAM LIGHT INFANTRY, 27^TH OCTOBER 1918, REST IN PEACE, GONE BUT NOT FORGOTTEN. {47}

12.  PRIVATE PETR PETROFF, 2^ND RUSSIAN LAB CORPS, 26-10-18.

13.  332597 PRIVATE R. PARRY, WELCH REGIMENT, 28^TH OCTOBER 1918.

14.  PRIVATE K. SHAVALOFF, 2^ND RUSSIAN LAB CORP, 2-11-18.

15.  PRIVATE TIMOFEI AFANASIEF, 2^ND RUSSIAN LAB CORP, 10-11-18.

16.  1274 PRIVATE MICHELE TEUMA MALTESI LABOUR CORPS, 14^TH NOVEMBER 1918.

17.  M9/189358 PRIVATE H. GAYLER, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 17^TH NOVEMBER 1918, AT EVENTIDE TIME IT SHALL BE LIGHT THE BELOVED HUSBAND OF EUNICE GAYLER.

18.  4409 PRIVATE SALVATORE CEFAL, MALTESE LABOUR CORPS, 18^TH NOVEMBER 1918.

19.  88945 CORPORAL SAMUEL HENDERSON, ROYAL FIELD ARTILLERY, 4^TH OCTOBER 1918, EVER REMEMBERED BY HIS LOVING WIFE  MAY, GONE BUT NOT FORGOTTEN.    {36}

20.  7718 PRIVATE A. BURNSIDE, KINGS SHROPSHIRE L. I., 5^TH OCTOBER 1918, THOUGH FAR AWAY, TO MEMORY EVER DEAR. {35}

21.  7901 PRIVATE J. MAGUIRE, THE BLACK WATCH, 4^TH OCTOBER 1918, FONDLY REMEMBERED, R. I. P.

22.  M2/081290 PRIVATE H. K. JOHNSON, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 30^TH SEPTEMBER 1918.

23.  15269 PRIVATE W. J. CHALLIS, MIDDLESEX REGIMENT, 29^TH SEPTEMBER 1918.

24.  18939 LANCE CPL ALFRED HANCOCK, CHESHIRE REGIMENT, 29^TH SEPTEMBER 1918.

25.  SC/5171 PRIVATE C. W. JAMES, ROYAL ARMY VET CORPS, 28^TH SEPTEMBER 1918, HE LIVED BY FAITH, WAS LOVED BY ALL, NOW HE RESILTH (;) WITH HIS LORD.   {30}

26.  (;) 19/5618 CORPORAL JAMES WILLIAM WOOD, ROYAL ARMY VET CORPS, 28^TH SEPTEMBER 1918, DELPLY (;) MOURNED BY HIS WIFE ALICE MARY WOOD, REST IN PEACE.

27.  PRIVATE MICHAIL CAGENOFF, 2^ND RUSSIAN LAB. CORPS, 28-9-18.

28.  CAPTAIN R. B. COCKBURN, ROYAL ARMY VET CORPS, 27^TH SEPT. 1918, AGE 28, THE BELOVED SON OF ROBERT & ANNIE E. COCKBURN, EASTWOOD NOTTINGHAM.

29.  26.423 DRIVER  L. FARRAR, ROYAL FIELD ARTILLERY, 26^TH SEPTEMBER 1918, PEACE PERFECT PEACE UNTIL THE DAY BREAKS AND THE SHADOWS  FLEE AWAY.   {26}

30.  1074 PRIVATE DAVID ROGER CURTIS, EAST SURREY REGIMENT, 26^TH SEPTEMBER 1918.

31.  6/96577 RIFLEMAN H. BROMLEY, KINGS ROYAL RIFLE CORPS, 26^TH SEPTEMBER 1918.

32.  89177 GUNNER G. A. FURZE, ROYAL FIELD ARTILLERY, 26^TH SEPTEMBER 1918.

33.  R4/O66403 DRIVER N. CAINEY, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 25^TH SEPTEMBER 1918.

34.  T1/129322 DRIVER C. H. GREEN, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 26^TH SEPTEMBER 1918, IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR SON AND BROTHER.   {21}

35.  144941 PIONEER WILLIAM MILLGATE, ROYAL ENGINEERS, 25^TH SEPTEMBER 1918, IN LOVING REMEMBER ANOE.   {20}

36.  WR/295438 SAPPER G. H. GIBSON, ROYAL ENGINEERS, 24^TH SEPTEMBER 1918, A NOBLE DEATH FAR FROM HOME AND FRIENDS, DEATH DIVIDES BUT MEMORIES CLING.  {19}

37.  316789 PRIVATE W. SAMUEL, THE BLACK WATCH, 14TH  OCTOBER 1917

38.  840512 H. ROBBINS, ROYAL FIELD ARTILLERY, 13TH NOVEMBER 1917. HE ANSWERED HIS COUNTRIES CALL . HE GAVE HIS LIFE. HIS ALL FROM MOTHER.

39.  33865 LANCE CPL. R. S. GOODMAN, CHESHIRE REGIMENT 25TH FEBRUARY 1918. HE WAS FAITHFUL UNTIL DEATH. GOD MAKE US WORTHY OF THOSE WHO HAVE DIED.

40.  T3/025025 DRIVER R. GORDON. ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 10TH MARCH 1918.

41.  86764 SAPPER THOMAS WILDING. ROYAL ENGINEERS, 16TH APRIL 1918. HE HAS REACHED THE BETTER LAND.

42.  94160 SAPPER T. A. MARKEY, ROYAL ENGINEERS, 23TH MAY 1918, DEARLY LOVED AND SADLY MISSED.

43.  85052 PRIVATE JOHN THOMAS MC CORMICK, THE KINGS LIVERPOOL REGT. 7TH JULY 1918.

44.  26497 PRIVATE G. BARDSLEY, CHESHIRE REGIMENT, 1ST AUGUST 1918.

45.  13240 PRIVATE W. HENRY, ROYAL IRISH FUSILIERS, 9TH SEPTEMBER 1918.

46.  M/373957 PRIVATE THOMAS SULTANA, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 11TH SEPTEMBER 1918.   [10]

47.  G/2411 H. J. ARTCHER, E. KENT REGT. (THE BUFFS), 21ST SEPTEMBER 1918, IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR SON, WHO GAVE HIS LIFE FOR HIS KING AND COUNTRY.  {11}

48.  358119 STAFF SERJT. ROBERT MC NAUGHT, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 29ND SEPTEMBER 1918.      {12}

49.  2/9049 LANCE SERJT. EDGAR LIONEL FREEMANTLE, E. KENT REGT. (THE BUFFS), 23RD SEPTEMBER 1918. THOUGH DEAD DIVIDES FOND MEMORY CLINGS.   {13}

50.  9142 CORPORAL W. MANSELL, GLOUCESTERSHIRE REGIMENT, 23RD SEPTEMBER 1918.   {14}

51.  10492 SERGEANT BEARDWOOD, ROYAL LANCASTER REGIMENT, 24TH SEPTEMBER 1918.

52.  9587 PRIVATE G. F. BROWN, EAST SURREY REGIMENT, 24TH SEPTEMBER 1918.   {16}

53.  49989 PRIVATE A. G. BIRD, MACHINE GUN CORPS, 24TH SEPTEMBER 1918, TILL THE DAWN BREAKS AND SHADOWS FLEE AWAY.    {17}

54.  PE)H3KW CTOa  K. ΓΕΝΕBW, 9. APT. ΠΟ9KW, 22.10.1918.

55.  M2/223752 PRIVATE WILLIAM EDWARD CROUCH, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 29ND DECEMBER 1918, PEACE PERFECT PEACE. {72}

56.  M/280484 PRIVATE B. S. BREESE, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 22ND DECEMBER 1918.       {71}

57.  T4/057071 DRIVER J. LAIRD, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 20TH DECEMBER 1918.  IN LOVING MEMORY OF MY DEAR HUSBAND. {70}

58.  T4/084260 DRIVER W. ELLIS, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 20TH DECEMBER 1918.   {69}

59.  TS/9862 J. B. LUCAS, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 20TH DEC. 1918, AGE 26, IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR BELOVED SON FROM FATHER AND MOTHER.

60.   127114 PRIVATE FRED PIARDWICK, ROYAL ARMY MEDICAL CORPS, 30TH NOVEMBER 1918, LOVE LIVES FOR EVER. {PLOT 2}

61.  118246 GUNNER C. H. LEES, ROYAL FIELD ARTILLERY, 2ND DECEMBER 1918, EVER REMEMBERED BY HIS LOVING FATHER, MOTHER & SISTER.  {56}

62.  65698 BOMBARDIER E. G. ASHINGTON, ROYAL FIELD ARTILLERY, 9ND DECEMBER 1918.

63.  83561 DRIVER RAYMOND CECIL ROBBINS, ROYAL FIELD ARTILLERY, 6ND DECEMBER 1918.

64.  4085 PRIVATE S. MONTIFORT, MALTESE LABOUR CORPS, 7ND DECEMBER 1918.

65.  18370 GUNNER B. J. MILSOM, ROYAL FIELD ARTILLERY, 10ND DECEMBER 1918. THE BELOVED SON OF JOHN & ANN MILSOM, STONE GLOUCESTERSHIRE, REST IN PEACE.

66.  14841 PRIVATE R. D. EDWARDS, DEVONSHIRE REGIMENT, 13ND DECEMBER 1918, NEVER FORGOTTEN BY HIS LOVING MOTHER, BROTHERS & SISTERS.    {61}

67.  T/35612 DRIVER J. GILBEY, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 14ND DECEMBER 1918.

68.  76428 GUNNER R. M. BRENNAN MSM, ROYAL FIELD ARTILLERY, 15ND DECEMBER 1918, R.I.P.     {63}

69.  80048 PRIVATE J. F. MURRAY, DURHAM LIGHT INFANTRY,  15ND DECEMBER 1918.  {64}

70.  30091 CORPORAL A. E. MATTHEWS, ROYAL ENGINEERS, 19ND DECEMBER 1918, THE BELOVED HUSBAND OF MAUDE MATTHEWS, THEY WILL BE DONE.     {65}

71.  T4/240160 DRIVER SIDNEY CHAPMAN, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 20ND DECEMBER 1918.   {66}

72.  T4/066483 DRIVER W. BURNETT, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 19ND DECEMBER 1918.    {67}

73.  TS/9862 DRIVER J. B. LUCAS, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 20TH DEC. 1918, AGE 26, IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR BELOVED SON FROM FATHER AND MOTHER.

74.  T5/9430 DRIVER FARRIER R. STEWART, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 3RD JANUARY 1919. DEARER TO MEMORY THAN WORDS CAN TELL INSERTED BY HIS PARENTS.  {90}

75.  170095 DRIVER H. S. WHITE, ROYAL FIELD ARTILLERY, 3RD JANUARY 1919. SLEEP ON BELOVED, SLEEP ON AND TAKE THY WELL EARNED REST.   {89}

76.  19051 GUNNER H. PARKER, ROYAL FIELD ARTILLERY, 29ND DECEMBER 1918.

77.  T4/240288 DRIVER F. G. GRAY, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 30ND DECEMBER 1918. DUTY WELL DONE.  {87}

78.  M2/182640 PRIVATE E. W. YOUNG, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 30ND DECEMBER 1918.     {86}

79.  90916 DRIVER JAMES FINLIN, ROYAL FIELD ARTILLERY, 28ND DECEMBER 1918.  SON OF JOSEPH AND ELIZABETH FINLIN, WOLVERHAMPTON, MAY HE REST IN PEACE.

80.  M2/099049 PRIVATE A. SMITH, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 27ND DECEMBER 1918. DEEPLY MOURNED GOD TOOK HIM HOME IT WAS HIS WILL FORGET HIM NO WE NEVER WILL.

81.  T4/213934 DRIVER E. GUTRIDGE, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 26ND DECEMBER 1918. TO MEMORY EVER DEAR HIS LOVING WIFE KATHLEEN.   {83}

82.  14114 PRIVATE A. ROBESON, ROYAL BERKSHIRE REGIMENT, 25ND DECEMBER 1918.  {82}

83.  T2/9831 DRIVER P. VINCENT, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 25ND DECEMBER 1918.   {81}

84.  T4/088067 DRIVER W. G. WHICHELOW, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 25ND DECEMBER 1918. IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR SON DEATH DIVIDES BUT MEMORY CLINGS.    {80}

85.  T4/186340 DRIVER W. H. RHEAD, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 24ND DECEMBER 1918.   {79}

86.  G/19712 CORPORAL P. BYRNE, ROYAL IRISH FUSILIERS, 25ND DECEMBER 1918.   {78}

87.  M2/298985 PRIVATE C. P. SHARP, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 28ND DECEMBER 1918. 

88.  M2/200241 PRIVATE P. SHEPPERD, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 24ND DECEMBER 1918. HE GIVETH HIS BELOVED SLEEP.    {76}

89.  M2/224932 PRIVATE T. LINCOLN, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 24ND DECEMBER 1918. IN LOVING MEMORY OF OUR DEAR SON, FROM MOTHER AND DAD.   [75]

90.  301909 PRIVATE B. J. HOLLIDAY, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 23RD DECEMBER 1918.    {74}

91.  T4/027892 DRIVER W. WILLOX, ROYAL ARMY SERVICE CORPS, 23ND DECEMBER 1918. DEEPLY MOURNED ANN SADLY MISSED.   {73}

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

----------------------------------------------

sapper = σκαπανέας

private = απλός στρατιώτης

sergeant = λοχίας

driver = οδηγός

corporal = δεκανέας

pioneer = εθελοντής, σκαπανέας

gunner = πυροβολητής, τυφεκιοφόρος

lance = λόγχη

        ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Σκρα (30 Μαΐου 1918) με νίκη από τις ελληνικές δυνάμεις.

[2] Η καταγραφή έγινε από τον γράφοντα το καλοκαίρι (Ιούνιο-Ιούλιο) του 2008.