Προλεγόμενα
Είναι ένα ορεινό χωριό, σε υψόμετρο 1.050 μ., που βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του όρους Βαρδούσια, στο νομό Φωκίδας. Το πλήρες όνομά της ήταν Άνω Μουσουνίτσα. Έγινε ευρύτερα γνωστή, επειδή ήταν το χωριό καταγωγής του ήρωα της Αλαμάνας Αθανασίου Διάκου. Προς τιμήν του, από το 1959, το χωριό μετονομάστηκε σε Αθανάσιο Διάκο.
Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τη Μουσουνίτσα. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 27 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2021.
 |
| Η προτομή του Αθαν. Διάκου στη Μουσουνίτσα (φωτ. Σπ. Σαλαμούρα) |
Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 14 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν διπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 27 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λιδωρίκι, Άμφισσα, Λαμία) ή χωριό της περιοχής, ενώ γεννήθηκαν και ζούσαν σε άλλο γειτονικό χωριό. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.
Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).
Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της Μουσουνίτσας, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο στους), θυσιάζοντας τα καλύτερά στους χρόνια για να ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.
Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια στους μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι στους μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για στους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.
Κωνσταντίνος Αθαν. Μπαλωμένος
φυσικός
---
Αυτοδιοικητικά
Από τον Οικισμό Μουσουνίτσα στον Αθανάσιο Διάκο
Από τις 20 Απριλίου 1835, ο οικισμός Άνω Μουσονίτσα ορίστηκε ως έδρα του δήμου Κορακίων (Κόρακος) του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος. Όμως στις 5 Νοεμβρίου 1836, ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Κορακίων και προσαρτήθηκε στο δήμο Αιγιτίου.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1840, ο οικισμός Άνω Μουσονίτσα πάλι αποσπάστηκε από
το δήμο Αιγιτίου και προσαρτήθηκε στο δήμο Κυτινίου του νομού Φθιώτιδος και
Φωκίδος.
Το 1899 ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος χωρίστηκε και ο οικισμός υπαγόταν στο νομό Φωκίδος. Το 1909 έγινε το αντίθετο, δηλ. πάλι έγινε ο ενιαίος νομός Φθιωτιδοφωκίδος.
Από τις 31 Μαρτίου 1943, ο νομός Φθιωτιδοφωκίδος χωρίστηκε και η κοινότητα Άνω Μουσουνίτσας υπαγόταν στο νομό Φωκίδος.
Στις 7 Ιανουαρίου 1959 ο οικισμός μετονομάστηκε από Άνω Μουσουνίτσα σε Αθανάσιος Διάκος.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1997, με το πρόγραμμα “Καποδίστριας”, η κοινότητα καταργήθηκε και ο οικισμός Αθανάσιος Διάκος προσαρτήθηκε στο δήμο Καλλιέων.
Στις 7 Ιουνίου 2010, με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”, ο οικισμός Αθανάσιος Διάκος αποσπάστηκε από το δήμο Καλλιέων, που καταργήθηκε και προσαρτήθηκε στο δήμο Δελφών.
Ο πληθυσμός του είναι 518 κάτοικοι (Απογραφή του 2011).
1. Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[1]
Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν μόλις 3 % του πληθυσμού, που είναι πολύ μικρότερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή[2] είχε σχετική αυτονομία αγαθών, κυρίως με πολύ κτηνοτροφία και λίγη γεωργία, σε περιορισμένη καλλιεργήσιμη έκταση γης.
Μικρότερες ηλικίες μεταναστών :
(α) Γραμματίκας Ιωάννης, ετών 17 (πήγε το 1907)
(β) Δημόπουλος Δημήτριος, ετών 18 (πήγε το 1906)
(δ) Κουτσόμυλος Παναγιώτης, ετών 19 (πήγε το 1914)
(ε) Μαστρονικόλας Κων/νος, ετών 19 (πήγε το 1911)
(ζ) Νικολαΐδης Ιωάννης, ετών 19 (πήγε το 1911)
Μεγαλύτερες ηλικίες μεταναστών :
(α) Κουτρουμπούσης Γεώργιος, ετών 40 (πήγε το 1910)
(β) Τσιφτόπουλος Δημήτριος, ετών 39 (πήγε το 1914)
Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 27 έτη.
Οι περισσότεροι μετανάστες της Μουσουνίτσας ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 27 μετανάστες οι 14 ήταν άγαμοι και οι υπόλοιποι 13 ήταν έγγαμοι.
Από τις οικογένειες τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα :
Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση οι περισσότεροι μετανάστες (20 άτομα) έφυγαν με ξένα πλοία, ενώ με ελληνικά έφυγαν μόνον 7 άτομα.
Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον Πίνακα 6, που παρατίθεται.
Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».
Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.
Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες από τη Μουσουνίτσα φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησε η πολιτεία της Γιούτα, με 11 άτομα (ποσοστό 41 %) και ακολούθησε αυτή της Πενσυλβάνια, με 7 άτομα. Μεγαλύτερη προτίμηση είχαν οι πόλεις Σανυσάιντ της Γιούτα (με 6 άτομα) και Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια (με 7 άτομα).
Ακολούθησαν οι πολιτείες Ιλινόις, Τέξας και Αϊντάχο. Οι προορισμοί (πολιτείες) φαίνονται στον πίνακα 7.
Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών):
ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ
|
ΠΟΛΙΤΕΙΑ |
ΤΟΠΟΙ |
|
Γιούτα (Utah) |
Castle Gate (2), Mohrland (1), Salt Lake City (2), Sunnyside (6) |
|
Πενσυλβάνια (Pa.) |
Pittsburg (7) |
|
Ιλινόις (Ill.) |
Chicago (3) |
|
Τέξας (Texas) |
Taylor (3) |
|
Αϊντάχο (Idaho) |
Pocatello (2) |
|
Νιου Χαμσάιρ (N.H.) |
Manchester (1) |
|
ΣΥΝΟΛΟ |
27 |
2. Επαγγέλματα των μεταναστών
Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών (σε ποσοστό 59 %) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός αυτών, δηλώθηκαν αρκετοί εργάτες σε φάρμα, ένας πανδοχέας κι ένας κτηματίας. Αριθμητικά στοιχεία αυτών ακολουθούν:
|
επάγγελμα |
αριθ. |
|
εργάτης (laborer, workman, worker) |
16 |
|
εργάτης σε φάρμα (farm laborer) |
9 |
|
πανδοχέας (Inn keeper) |
1 |
|
κτηματίας (farmer) |
1 |
|
ΣΥΝΟΛΟ |
27 |
3. Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική
Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 2 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας.
Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:
1. Γεώργιος Κουτρουμπούσης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-10 και εργάστηκε στην πόλη Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1910 στο Σικάγο.
2. Θεμιστοκλής Κόλιας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στη μικρή πόλη Τέιλορ (Taylor) του Τέξας. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.
4. Αλφαβητικός Πίνακας των μεταναστών
Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες από τη Μουσουνίτσα που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[3]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από τη Μουσουνίτσα δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):
α/α Ονοματεπώνυμο χρ. άφιξης ηλικία έγγαμος Πλοίο ταξιδιού Λιμάνι αναχ.
1 Αποστόλου Δημήτριος 20-4-1910 35 ναι Laura Πάτρα
2 Γραμματίκας Ιωάννης 5-9-1907 17 όχι Nord America Νάπολη
3 Δημόπουλος Δημήτριος 26-11-1906 18 όχι Florida Νάπολη
4 Καρακώστας Νικόλαος 4-4-1911 19 όχι Themistocles Πειραιάς
5 Κιούκας (;) Παναγιώτης Θ. 11-6-1910 35 ναι Batavia Νάπολη
6 Κόλιας Θεμιστοκλής 28-5-1914 26 όχι Patris Πειραιάς
7 Κουζιδάκης Ευάγγελός 19-9-1912 24 όχι Pannonia Πάτρα
8 Κουτσόμυλος Γεώργιος 11-6-1910 20 όχι Batavia Νάπολη
9 Κουτρουμπούσης Γεώργιος 26-11-1906 35 ναι Florida Νάπολη
10 Κουτρουμπούσης Γεώργιος 11-6-1910 40 ναι Batavia Νάπολη
11 Κουτσόμυλος Παναγιώτης 14-4-1914 19 όχι Celtic Νάπολη
12 Μανέτας Κώστας Κυρ. 11-4-1910 35 ναι Batavia Νάπολη
13 Μαστρονικόλας Κων/νος 4-4-1911 19 όχι Themistocles Πειραιάς
14 Μίχος Νικόλαος 11-6-1910 20 όχι Batavia Νάπολη
15 Μπακόλας Νικόλαος Ι. 11-6-1910 25 όχι Batavia Νάπολη
16 Νικολάΐδης Ιωάννης Θεμ. 22-12-1911 19 όχι Oceania Πάτρα
17 Παπακώστας Δημήτριος 20-4-1910 32 ναι Laura Πάτρα
18 Παπακώστας Λάμπρος 22-12-1911 23 ναι Oceania Πάτρα
19 Παπακώστας Χρήστος 11-6-1910 30 ναι Batavia Νάπολη
20 Παπαναγιώτου Νικόλαος Π. 20-4-1910 27 όχι Laura Πάτρα
21 Ραβανής Γεώργιος 23-8-1912 20 όχι Themistocles Πειραιάς
22 Ραβανής Ιωάννης 19-4-1909 36 ναι Themistocles Πάτρα
23 Ραβανής Κωνσταντίνος 4-4-1911 30 ναι Themistocles Πειραιάς
24 Τσιφτόπουλος Δημήτριος 17-5-1914 39 ναι Laconia (1912) Πάτρα
25 Τσιφτόπουλος Θεόδωρος 19-4-1909 23 όχι Themistocles Πάτρα
26 Τσώνος Ιωάννης Κ. 11-6-1910 35 ναι Batavia Νάπολη
27 Υφαντής Δημήτριος 12-9-1910 37 ναι La Gascogne Χάβρη
5. Χρονικό της μετανάστευσης από τη Μουσουνίτσα Φωκίδας
i. Οι πρωτοπόροι του 1906
Οι άνθρωποι που προηγήθηκαν και “άνοιξαν το δρόμο” από τη Μουσουνίτσα προς την Αμερική ήταν οι: Δημ. Δημόπουλος και Γεώρ. Κουτρουμπούσης. Από την Ελλάδα αναχώρησαν με πλοίο, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 11 Νοεμβρίου 1906 επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Florida” και στις 26 Νοεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν ακόμη ότι:
· Ο Δημήτριος Δημόπουλος ήταν 18 ετών. Γεννήθηκε στη Μουσουνίτσα, αλλά ως τόπο διαμονής του δήλωσε την Άμφισσα. Με 12 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Τσανής.
· Ο Γεώργιος Κουτρουμπούσης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Κι αυτός δήλωσε την Άμφισσα ως τόπο προηγούμενης διαμονής. Αναζητούσε δουλειά, με 15 $ μαζί του στο Καστλ Γκέιτ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Παπαγιασίδης.
ii. Η μεμονωμένη αναχώρηση του 1907
Έγινε από τον Ιωάννη Γραμματίκα. Από την Ελλάδα έφυγε με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 22 Αυγούστου 1907 ταξίδεψε με το πλοίο “Nord America” και στις 5 Σεπτεμβρίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 17 ετών. Η μητέρα του στη Μουσουνίτσα λεγόταν Βασιλική. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στην πόλη Σάνυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, όπου ήταν ο πατέρας του Κωνσταντίνος[4].
iii. Μία ομαδική αναχώρηση στο 1909
Έγινε από δύο άτομα, τους Ιωάν. Ραβανή και Θεόδ. Τσιφτόπουλο. Στις 2 Απριλίου 1909, από το λιμάνι της Πάτρας ανέβηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 19 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γι αυτούς ξέρουμε ακόμη ότι:
· Ο Ιωάννης Ραβανής ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης για κατοικίας δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδα”. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά, με 20 $ μαζί του, στην πόλη Σανυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Κουτρουμπούση.
· Ο Θεόδωρος Τσιφτόπουλος ήταν 23 ετών. Κι αυτός ως τόπο γέννησης για κατοικίας δήλωσε αόριστα “Παρνασσίδα”. Ως πλησιέστερο συγγενή του δήλωσε τον αδερφό του Γεώργιο Τσιφτόπουλο. Με 20 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σανυσάιντ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Κουτρουμπούσης.
i. Κορύφωση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1910
Στη διάρκεια του έτους έγιναν 4 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (2 ομαδικά και άλλα 2 από μεμονωμένους) με άτομα από τη Μουσουνίτσα προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 12 άνθρωποι του χωριού. Πιο συγκεκριμένα έχουμε:
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Κώστα Μανέτα. Κι αυτός από την Ελλάδα πήγε πρώτα με πλοίο μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 26 Μαΐου 1920 αναχώρησε με το πλοίο “Batavia” και στις 11 Ιουνίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Κυριάκος. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 40 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Ηλιόπουλος.
Ατμόπλοιο Laura (Photo: Peabody Essex Museum)
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα. Ήταν οι: Δημ. Αποστόλου, Δημ. Παπακώστας και Νικ. Παπαναγιώτου. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 4 Απριλίου, ανέβηκαν στο πλοίο “Laura” και στις 20 Απριλίου κατέβηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα υπάρχοντα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :
· Ο Δημήτριος Αποστόλου ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παρασκευή. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στην πόλη Σάνυσάιντ (Sunnyside) της Γιούτα, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Κωνσταντίνος Γραμματίκας.
· Ο Δημήτριος Παπακώστας ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αθηνά. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν η πόλη Σάνυσάιντ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Γραμματίκας.
· Ο Νικόλαος Παπαναγιώτου ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μάντσεστερ (Manchester) του Νιου Χαμσάιρ, όπου ήταν ο φίλος του Ι. Καλλιώρας.
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 ήταν η μεγαλύτερη σε αριθμό, στη μικρή μεταναστευτική ιστορία της Μουσουνίτσας. Αριθμούσε επτά άτομα και περιλάμβανε τους: Παν. Κιούκα, Γεώρ. Κουτρουμπούση, Γεώρ. Κουτσόμυλο, Νικ. Μίχο, Νικ. Μπακόλα, Χρ. Παπακώστα και Ιωάν. Τσώνο. Η ομάδα έφυγε με πλοίο από την Ελλάδα, μέχρι το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης. Από εκεί, στις 26 Μαΐου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Batavia” και στις 11 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία από το αρχειακό υλικό μας αναφέρουν ότι:
· Ο Παναγιώτης Κιούκας[5] ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στη Μουσουνίτσα, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε την Άμφισσα. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 25 $ μαζί του, στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Στέφανος …… (το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο).
· Ο Γεώργιος Κουτρουμπούσης[6] ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Κι αυτός δήλωσε ως τόπο διαμονής την Άμφισσα. Με 50 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Σικάγο, όπου είχε ένα φίλο[7] του. Είχε ξαναπάει[8] στην Αμερική ο Γεώργιος Κουτρουμπούσης την περίοδο 1906-10 και εργάστηκε στην πόλη Σάνυσάιντ της Γιούτα.
Πλοίο “Batavia” (Photo: Peabody
Essex Museum)
· Ο Γεώργιος Κουτσόμυλος[9] ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Κι αυτός δήλωσε ως προηγούμενη διαμονή του την Άμφισσα. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $) το Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Νικ. Κόγιας.
· Ο Νικόλαος Μίχος ήταν 20 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Σωτήριος. Είχε γεννηθεί στη Μουσουνίτσα, αλλά ως τόπο διαμονής του δήλωσε την Άμφισσα. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Τσαγαλάκης.
· Ο Νικόλαος Μπακόλας (Nic. J. Bacollas) ήταν 25 ετών και αναλφάβητος. Κι αυτός δήλωσε ως τόπο διαμονής του την Άμφισσα. Η μητέρα του στη Μουσουνίτσα λεγόταν Μαρία. Αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα, με 21 $ μαζί του, στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Γεώρ. Ηλιόπουλος.
· Ο Χρήστος Παπακώστας ήταν 30 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής του δήλωσε την Άμφισσα. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 35 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Τσαγαλάκης.
· Ο Ιωάννης Τσώνος ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στη Μουσουνίτσα, αλλά ως διαμονή του δήλωσε την Άμφισσα. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά εργάτη σε φάρμα, ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον ξάδερφός του Στέφανο Ασ………………[10]
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από το Δημήτριο Υφαντή[11]. Από την Ελλάδα αναχώρησε με πλοίο μέχρι το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης. Από εκεί, στις 3 Σεπτεμβρίου έφυγε με το πλοίο “La Gascogne” και στις 12 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Θεοδώρα. Με 30 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο φίλος του Πέτρος Γιούλος.
ii. Μεγάλη μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1911
Στη διάρκεια του έτους έγιναν 2 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων με μετανάστες από τη Μουσουνίτσα, προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 5 άτομα. Αναλυτικά:
Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε τρία άτομα. Ήταν οι: Νι. Καρακώστας, Κων. Μαστρονικόλας και Κων. Ραβανής. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 11 Μαρτίου ταξίδεψαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 4 Απριλίου έφτασαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το διαθέσιμο αρχειακό υλικό μας γνωρίζει ακόμη ότι:
· Ο Νικόλαος Καρακώστας ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν πανδοχέας (Inn keeper). Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε ανάλογη δουλειά, με 23 $ μαζί του, στο Ποκατέλο (Pocatello) του Αϊντάχο, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Ραβανή.
· Ο Κωνσταντίνος Μαστρονικόλας ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν αγρότης-κτηματίας (farmer). Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Με 23 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Ποκατέλο του Αϊντάχο, όπου ήταν ο θείος του Νικόλαος Λέφτης.
· Ο Κωνσταντίνος Ραβανής ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $ μαζί του) ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο ξάδερφός του Δημήτριος Βασίλαρος.
Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από δύο άτομα, τους : Ιωάν. Νικολαΐδη και Λάμ. Παπακώστα. Στις 4 Δεκεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 22 Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη γι’ αυτούς ότι:
· Ο Ιωάννης Νικολαΐδης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Θεμιστοκλής. Με 24 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στον τόπο Τέιλορ (Taylor) του Τέξας, κοντά στον αδερφό του Ν. Νικολαΐδη.
· Ο Λάμπρος Παπακώστας ήταν 23 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Αναζητούσε δουλειά, με 24 $ μαζί του, στον τόπο Τέιλορ του Τέξας, όπου είχε τον αδερφό του Ιωάν. Παπακώστα.
iii. Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις μεταναστών στο 1912
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από το Γεώργιο Ραβανή. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 3 Αυγούστου ταξίδεψε με το πλοίο “Themistocles” και στις 23 Αυγούστου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 20 ετών. Ο πατέρας του στην Άνω Μουσουνίτσα λεγόταν Ευστάθιος. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, κοντά στον ξάδερφό του Δημ. Βασίλαρο.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1912 έγινε από τον Ευάγγελο Κουζιδάκη. Στις 2 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Pannonia” και στις 19 Σεπτεμβρίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 24 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ταξιάρχης. Προορισμός του για δουλειά (με 35 $ μαζί του) ήταν το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, όπου ήταν ο θείος του Δ. Βασίλαρος.
Πλοίο “Pannonia” (Photo: Frank Pichardo
Collection)
iv. Μεταναστευτικός επίλογος
Δόθηκε στο έτος 1914 με τρεις μεμονωμένες αναχωρήσεις. Πιο συγκεκριμένα :
Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από τον Παναγιώτη Κουτσόμυλο. Από την Ελλάδα, με πλοίο πήγε στην Ιταλία. Την 1η Απριλίου 1914, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης ανέβηκε στο πλοίο “Celtic” και στις 14 Απριλίου κατέβηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν εργάτης σε φάρμα. Ο πατέρας του λεγόταν Νικόλαος. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στον τόπο[12] Μόρλαντ (Mohrland) της Γιούτα, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Δημήτριο Τσιφτόπουλο. Από το λιμάνι της Πάτρας στις 2 Μαΐου επιβιβάστηκε στο πλοίο “Laconia (1912)” και στις 17 Μαΐου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στο Σωλτ Λέικ Σίτυ της Γιούτα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κωνσταντίνος Ζαργαντάς.
Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Θεμιστοκλή Κόλια. Στις 11 Μαΐου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 28 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν 26 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αναστάσιος. Αναζητούσε δουλειά, με 25 $ μαζί του, στη μικρή πόλη Τέιλορ (Taylor) του Τέξας, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπακώστα. Για το Θεμιστοκλή Κόλια, αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1907-12 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.
-----------------------
Βιβλιογραφία-Αναφορές-Ιστοσελίδες
1. Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.
2. Β.Δ. 3/15-12-1833
3. Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912)
4. Απογραφές πληθυσμού 1889, 1896, 1920.
5. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “ Μετανάστες στην Αμερική από την περιοχή Λαμίας (1902-1922)” / Περιοδικό ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ετών 2012-2013, Λαμία. Αναρτήθηκε στο μπλογκ amfictyon.blogspot.gt από τις 7-7-2014 (α’ μέρος) και 14-7-2014 (β’ μέρος).
6. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την περιοχή Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1897-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Μάρτιο 2016. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr από τις 20-3-2016 (Α’ & Β’ μέρη).
7. Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Από την Άμφισσα Φωκίδας, μετανάστες στην Αμερική (1894-1921)”. Ανέκδοτη εργασία από το Φεβρουάριο 2017. Αναρτήθηκε στο amfictyon.blogspot.gr στις 25 Φεβ. 2017.
8. Ιστοσελίδα : www.amfictyon.blogspot.gr
9. Ιστοσελίδα https://www.eetaa.gr
10. περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.
11. εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.
12. «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.
13. Θ. Ανθογαλίδου «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html
14. Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.
15. Ιστοσελίδα : http://orinidorida.blogspot.com/
16. Βικιπαίδεια
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).
[2] Στο σύνολο των 27 μεταναστών της Μουσουνίτσας βρέθηκαν 4 αναλφάβητοι (ποσοστό 15 %).
[3] Δεν καταγράφηκαν και δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.
[4] Για τον Κων/νο Γραμματίκα δεν βρέθηκαν στοιχεία στο αρχείο.
[5] Στο χειρόγραφο αρχείο, το επώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο. Γράφεται με επιφύλαξη.
[6] ό. π.
[7] Το όνομα είναι δυσανάγνωστο.
[8] Έφερε σφραγίδα που έγραφε NON IMMIGRANT ALIEN, δηλ. δεν θεωρείτο ξένος μετανάστης.
[9] ό. π.
[10] Στο χειρόγραφο αρχείο το επώνυμο είναι κακογραμμένο και δυσανάγνωστο.
[11] Έχει γραφεί Sfantis, δηλ. Σφάντης. Δεν αποκλείεται όμως το πρώτο γράμμα να είναι γραμμένο καλλιγραφικά και πρέπει να διαβαστεί μάλλον ως Υ. Έτσι το επώνυμο μπορεί να είναι Υφαντής.
[12] Ήταν ανθρακωρυχεία. Σήμερα είναι πόλη-φάντασμα (ακατοίκητη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου