Από τους Πενταγιούς Δωρίδας, μετανάστες στην Αμερική (1904-1929)

Προλεγόμενα

   Το όνομα του χωριού αυτού μου είναι ακουστό από παλιά (στο δημοτικό τραγούδι με τη Μαρία Πενταγιώτισσα). Το επισκέφθηκα μια φορά και μου άρεσε ιδιαίτερα. Βρίσκεται στην πλαγιά των Βαρδουσίων (950 μ. υψόμετρο). Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων ήταν η κτηνοτροφία και η γεωργία. Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από τους Πενταγιούς. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν από χρόνια και βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία για 125 άτομα. Η εργασία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2017.

Πενταγιοί Φωκίδας  (Φωτογραφία από το Διαδίκτυο)

   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (Ellis Island). Η έρευνα απέδωσε 46 μεταναστευτικά ταξίδια πλοίων (κάποιοι μετανάστες έκαναν πολλαπλά ταξίδια) και τελικά ανευρέθηκαν 125 μετανάστες. Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λιδωρίκι, Άμφισσα, Λαμία) ή άλλο χωριό της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.

   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο χωριό κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).

   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους από τους Πενταγιούς, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.

   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.

Κωνσταντίνος  Αθαν. Μπαλωμένος

                  φυσικός

---

Αυτοδιοικητικά

Οικισμός Πενταγιοί

   Στις 20 Απρ. 1835 έγινε η σύσταση του δήμου Κροκυλίου, του νομού Φωκίδος και Λοκρίδος, με έδρα τον οικισμό Πενταγιοί. Στο δήμο προσαρτήθηκαν οι οικισμοί : Δρεστενά, Παλαιοκάτουνον, Αβουρίτη, Βλαχοβούνι, Κερασία, Κουπάκι, Ζωριάνον και Αλποχώρι.

   Από τις 5 Νοε. 1836 προσαρτήθηκαν στο δήμο Κροκυλίου και οι οικισμοί : Αρτοτίνα, Νούτσομβρος, Κριάτσι και Σουρούστι (που αποσπάστηκαν από το δήμο Βωμέας). Επίσης προσαρτήθηκαν και οι οικισμοί Κωστάριτσα και Βοστινίτσα (που αποσπάστηκαν από το δήμο Οφιονείας).

   Στις 8 Δεκ. 1845 καταργήθηκαν οι οικισμοί του δήμου : Αβουρίτη, Βλαχοβούνι και Μονή Προδρόμου. Στο δήμο Κροκυλίου προσαρτήθηκε και ο οικισμός Αγλαβίστα (που αποσπάστηκε από το δήμο Αιγιτίου).

   Στις 31 Δεκ. 1869 αποσπάστηκαν οι οικισμοί  : Αρτοτίνα, Κερασία, Νούτσομβρος, Κριάτσι, Σουρούστι και Κωστάριτσα (προσαρτήθηκαν στο δήμο Βωμέας). Επίσης αποσπάστηκε και ο οικισμός Βοστινίτσα (που προσαρτήθηκε στο δήμο Υαίας). Ως χειμερινή έδρα του δήμου Κροκυλίου ορίστηκε ο οικισμός Παλαιοκάτουνον και ως θερινή έδρα ο οικισμός Πενταγιοί.

   Το 1899 ο δήμος Κροκυλίου υπαγόταν πλέον στο νομό Φωκίδος. Όμως το 1909 πάλι ο δήμος Κροκυλίου υπαγόταν στο νομό Φθιωτιδοφωκίδος.

   Από τις 31 Αυγ. 1912 ο οικισμός Πενταγιοί[1] αποσπάται από το δήμο Κροκυλίου (που καταργήθηκε) και έγινε σύσταση της κοινότητας Πενταγιών του νομού Φθιωτιδοφωκίδος με ταυτόχρονη την έδρα της κοινότητας.

   Στις 31 Μαρ. 1943 η κοινότητα Πενταγιών αποσπάστηκε από το νομό Φθιωτιδοφωκίδος και υπαγόταν πλέον στο νομό Φωκίδος.

    Από τις 4 Δεκ. 1997, η κοινότητα Πενταγιών καταργήθηκε και ο οικισμός Πενταγιοί προσαρτήθηκε στο δήμο Βαρδουσίων. Από το 2011 (σχέδιο Καλλικράτης) ο Δήμος Βαρδουσίων καταργήθηκε και ο οικισμός (μαζί με άλλους) υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Δωρίδος. Ο πληθυσμός (απογραφή 2011) ήταν 246 κάτοικοι.

1.    Στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική[2]

   Από τους 125 μετανάστες που τελικά εντόπισε η παρούσα εργασία, οι περισσότεροι (22) έφυγαν το 1912 (ποσοστό 18%). Συνολικά έγιναν 48 μεταναστευτικά ταξίδια (ομαδικά και μεμονωμένα). Βρέθηκαν 25 μετανάστες που έκαναν διπλό (2 έκαναν τριπλό) ταξίδι.

   Το ποσοστό που μετανάστευσε ήταν 11 % του πληθυσμού, που είναι μεγαλύτερο από το γενικό μέσο όρο της ελληνικής μετανάστευσης (που ήταν 8 %). Η περιοχή είχε περιορισμένη αυτονομία αγαθών, κυρίως με κτηνοτροφία και  γεωργικές καλλιέργειες σε περιορισμένη καλλιεργήσιμη έκταση γης, που δυσκόλευε τη ζωή[3] των κατοίκων της περιοχής αυτής.

    Οι μετανάστες ήταν άνδρες (υπήρχαν και 3 γυναίκες). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι μικρότερες ηλικίες μέχρι 20 ετών με 56 μετανάστες και ακολούθησαν οι ηλικίες 31-40 ετών, με 34 μετανάστες. Η κατανομή ηλικιών για τους μετανάστες των Πενταγιών δίνονται στον πίνακα 3.

   Οι μικρότεροι σε ηλικία μετανάστες  ήταν :

(α) Καράς Κωνσταντίνος, ετών 10 (πήγε το 1906)

(β) Κάιλας Αναστάσιος Γ., ετών 11 (πήγε το 1910)

(γ) Καράς Αθανάσιος, ετών 11 (πήγε το 1906)

(δ) Χρόνης Παναγιώτης Κ., ετών 11 (πήγε το 1912)

(ε) Ψημάρας Κων/νος Χ., ετών 14 (πήγε το 1910)

   Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες ήταν :

(α) Μαραζιάρης Ιωάννης, ετών 53 (πήγε το 1920, στο β’ ταξίδι)

(β) Παπαγρίβας Αθανάσιος, ετών 52 (πήγε το 1920)

(γ) Παναγόπουλος Κων/νος, ετών 45 (πήγε το 1922, στο β’ ταξίδι)

(δ) Κατσογιάννης Κων/νος, ετών 44 (πήγε το 1915)

(ε) Τσιώρης Επαμεινώνδας, ετών 42 (πήγε το 1921, στο β’ ταξίδι)

   Ο μέσος όρος ηλικιών όλων των μεταναστών είναι 27 έτη.

   Οι περισσότεροι μετανάστες από τους Πενταγιούς ήταν άγαμοι. Πιο συγκεκριμένα, από τους 125 μετανάστες οι 75 ήταν άγαμοι (60 %) και οι υπόλοιποι 50 ήταν έγγαμοι.

   Από τις οικογένειες των Πενταγιών, τα περισσότερα (αριθμητικά) ταξίδια των μεταναστών στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : 

   Συνολικά έγιναν 46 ταξίδια, που διακίνησαν τους 125 μετανάστες των Πενταγιών. Οι περισσότεροι μετανάστες (63 άτομα) προτίμησαν το λιμάνι της Πάτρας, ενώ από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν 31 μετανάστες. Από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν 21 άτομα και από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης έφυγαν 8 (βλ. πίνακα 4). Τα ταξίδια διαρκούσαν 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με το πλοίο.

  Η επιλογή του πλοίου δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, εκτός από το κόστος του εισιτηρίου και την πυκνότητα των δρομολογίων. Τα ελληνόκτητα πλοία ήταν λιγότερα σε σχέση με τα ξένα. Στην προκείμενη περίπτωση αρκετοί μετανάστες (36) έφυγαν με ελληνικά πλοία. Σε ένα ταξίδι, από το λιμάνι της Πάτρας, το 1912 έφυγαν 11 μετανάστες με το πλοίο “Oceania”. Το ίδιο έτος και από το ίδιο λιμάνι έφυγαν σε ένα ταξίδι 7 μετανάστες με το πλοίο “Martha Washington”. Από το λιμάνι της Νάπολης το 1906, πάλι σε ένα ταξίδι έφυγαν 8 μετανάστες, με το πλοίο “Algeria (1891)”.  Τo 1909, από το λιμάνι του Πειραιά, σε ένα ταξίδι, με το ελληνόκτητο πλοίο “Patris” έφυγαν 8 άτομα. Οι μετανάστες προτιμούσαν τα ομαδικά ταξίδια με συμπατριώτες και γνωστούς, για να νοιώθουν πιο ασφαλείς.

    Αναλυτικά στοιχεία δίνονται στον παρατιθέμενο Πίνακα 5.

   Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι μετανάστες περνούσαν από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την τελική καταγραφή και έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».

   Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.

   Στη Νέα Υόρκη δεν έμεναν πολύ (ήταν πολύ ακριβή πόλη). Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.

   Οι πολιτείες προορισμού που επέλεξαν οι μετανάστες των Πενταγιών φαίνονται στον Πίνακα 6. Κυριάρχησε η πολιτεία της Νέας Υόρκης (με 66 άτομα) και ακολούθησε η πολιτεία του Ουϊσκόνσιν. Ελάχιστοι μετανάστες πήγαν στις υπόλοιπες 4 πολιτείες. Οι μεμονωμένοι προορισμοί φαίνονται στον παρατιθέμενο πίνακα 6.

   Πιο συγκεκριμένα, οι μετανάστες επέλεξαν για προορισμούς τους επόμενους τόπους (σε παρένθεση είναι ο αριθμός μεταναστών) :

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ-ΤΟΠΟΙ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ	ΤΟΠΟΙ (αριθμός μεταναστών)
Νέα Υόρκη (N.Y.)	New York (66)
Ουϊσκόνσιν (Wis.)	Milwaukee (51)
Montreal, Can.	Montreal (3)
Ιλινόις (Ill.)	Chicago (2)
Μασαχουσέτη (Mass.)	Springfield (1)
Μινεσότα (Min.)	Brockton (1)
Όρεγκον (Ore.)	Portland (1)
ΣΥΝΟΛΑ	125

2.    Επαγγέλματα των μεταναστών

   Ο μεγάλος όγκος των μεταναστών (78 %) δήλωσε εργάτης (laborer, worker, workman). Εκτός όμως των ανειδίκευτων εργατών, δηλώθηκαν : εργάτες σε φάρμα, αγρότες-κτηματίες, και κάποια μεμονωμένα επαγγέλματα.  Στοιχεία αυτών ακολουθούν:

       Ø  εργάτης (laborer, worker, workman) : 97 άτομα (ποσοστό 78 %)

       Ø  αγρότης-κτηματίας (farmer) : 1

       Ø  εργάτης σε φάρμα (farm laborer) : 11 άτομα

       Ø  ράπτης (tailor) : 1

       Ø  μηχανικός ατμομηχανών (locomotive engineer) : 1

       Ø  μαθητής (pupil, scholar) : 4

       Ø  σιδεράς (iron molder) : 1

       Ø  ξενοδόχος (hotel keeper): 2

       Ø  υπάλληλος (clerk) : 1

       Ø  ειδικευμένος τεχνίτης (Journeyman) : 2

       Ø  τσαγκάρης (shoemaker) : 1

       Ø  γιατρός (doctor) : 1

       Ø  οικιακά (house wife) : 1

3.    Πολλαπλά ταξίδια στην Αμερική

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 25 άτομα που έκαναν πολλαπλό (κυρίως διπλό) ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Άλλος λόγος ήταν για τη συνοδεία άλλων μελών της οικογένειας. Στον παρατιθέμενο πίνακα 6 δίνονται τα χρόνια που εργάστηκαν στην Αμερική στο πρώτο ταξίδι τους, μέχρι την επιστροφή. Ο μέσος όρος παραμονής και εργασίας ήταν 5 έτη. 

   Περισσότερα χρόνια έμειναν :

(α) Αθανάσιος Καράς (7 χρόνια)

(β) Κωνσταντίνος Παπούλιας (7 χρόνια)

   Τα ονόματα και οι πολλαπλοί προορισμοί ακολουθούν:

1.    Χαράλαμπος Ψημάρας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1904-09 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1910 πάλι στον ίδιο προορισμό.

2.    Δημήτριος Καραγκούνης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-1909 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1911 πάλι στον ίδιο προορισμό.

3.    Σπύρος Χρόνης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1910 σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στη Νέα Υόρκη.

4.    Κωνσταντίνος Παναγόπουλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-10 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1912 στη Νέα Υόρκη.

5.    Αθανάσιος Κατσικάς : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

6.    Γεώργιος Μωραΐτης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

7.    Αθανάσιος Μπαλωμένος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-10 στο Μπρόκτον (Brockton) της Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

8.    Θωμάς Χόνδρος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 πάλι στον ίδιο προορισμό.

9.    Κωνσταντίνος Παπαγρίβας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-11 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 πάλι στον ίδιο προορισμό.

10.  Αθανάσιος Παπαγεωργίου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στην Πενσακόλα της Φλόριντα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

11.  Αθανάσιος Γ. Καράς : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-12 σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

12.  Αθανάσιος Κατραούζος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-12 σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

13.  Κωνσταντίνος Χ. Κατσικάς : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

14.  Ιωάννης Παπούλιας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1908-11 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

15.  Γεώργιος Πανουργιάς : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1915 στη Νέα Υόρκη.

16.  Γεώργιος Κατσικάς : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-12 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1916 στη Νέα Υόρκη.

17.  Ιωάννης Μαραζιάρης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-10 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

18.  Γεώργιος Γριβάκης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-13 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

19.  Κωνσταντίνος Παπούλιας : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1905-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

20.  Κωνσταντίνος-Ιωάννης Σούκος : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

21.  Επαμεινώνδας Τσώρης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-12 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1920 πάλι στον ίδιο προορισμό.

22.  Γεώργιος Ζ. Μωραΐτης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1906-12 στο Μόντρεαλ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 πάλι στον ίδιο προορισμό.

23.  Γεώργιος Παπαγεωργίου : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-09 σε τόπο της πολιτείας Ουισκόνσιν (μάλλον Μιλγουώκι). Το β’ ταξίδι έγινε το 1921 στο Μόντρεαλ.

24.  Κωνσταντίνος Παναγόπουλος : Το α’ ταξίδι έγινε αλλά δεν είναι γνωστή ούτε η περίοδος, ούτε ο τόπος (πρόβλημα του αρχείου). Το β’ ταξίδι έγινε το 1922 στο Μόντρεαλ.

25.  Επαμεινώνδας Τσώρης : Το α’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1912 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1921-1925 στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν. Το γ’ ταξίδι έγινε την περίοδο 1926-1928 πάλι στο Μιλγουώκι. Το δ’ ταξίδι έγινε το 1929 πάλι στον ίδιο προορισμό.

Παράρτημα

   Ο μετανάστης Άθως Πατσούρης (Athos Patsouris) έκανε 3 ταξίδια στην Αμερική. Για το πρώτο ταξίδι δεν βρέθηκαν στοιχεία. Πάντως από το έτος 1918 ήταν αμερικανός πολίτης (US Citizen).

   Στο δεύτερο ταξίδι έφυγε από το λιμάνι του Πειραιά με το ελληνόκτητο πλοίο “Constantinople” και στις 8 Δεκεμβρίου 1922 αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 35 ετών. Προορισμός του για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη.

   Το τρίτο ταξίδι του έγινε με το πλοίο “Argentina” και ήταν περιπετειώδες. Μέσω Βραζιλίας (από το Ρίο ντε Τζανέιρο) στις 6 Οκτωβρίου 1941 έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 55 ετών και παντρεμένος. Τελικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη . Ελλείπουν άλλα στοιχεία.

   Σημείωση : Ο Επαμεινώνδας Παγκάκης από τους Πενταγιούς, που πήγε το 1921 στη Νέα Υόρκη, τον ανέφερε ως Αθανάσιο Πατσούρη και τον χαρακτήρισε “ξάδερφο”. Επίσης και ο Δημήτριος Κατραούζος (πήγε το 1921) τον ανέφερε ως “φίλο”. Πιθανά ο Άθως Πατσούρης καταγόταν από τους Πενταγιούς.

4.    Αλφαβητικός Πίνακας των μεταναστών

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες των Πενταγιών που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[4]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών από τους Πενταγιούς δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α     Ονοματεπώνυμο                χρ. άφιξης    ηλικία   έγγαμος     Πλοίο που ταξίδεψε    Λιμάνι αναχ.

1        Αρμυράς Κωνσταντίνος      15-5-1912       30         ναι          Oceania                    Πάτρα

2        Αρμυράς Σπυρίδων            15-5-1912       35         ναι          Oceania                    Πάτρα

3        Αρμυρός Αθανάσιος           21-4-1909       25         όχι          Patris                       Πειραιεύς

4        Ασημάκης Γεώργιος          11-9-1912       18         όχι          Alice                        Πάτρα

5        Γιαννέλος Αθανάσιος         28-11-1910     35         ναι          Martha Washington     Πάτρα

6        Γιαννέλος Αθανάσιος         12-7-1915       39         ναι          Vasilefs Constantinos   Πειραιεύς

7        Γρίβα Ασπασία Κ.              6-10-1909       17         όχι          Oceania                    Πάτρα

8        Γριβάκης Γεώργιος            21-4-1909       18         όχι          Patris                       Πειραιεύς

9        Γριβάκης Γεώργιος            5-1-1921        29         ναι          King Alexander          Πειραιεύς

10      Γριβάνης Γεώργιος            30-5-1907       18         όχι          Laura                       Πάτρα

11      Γρίβας Δημήτριος Κ.          6-10-1909       15         όχι          Oceania                    Πάτρα

12      Γρίβας Κωνσταντίνος         18-10-1906     19         όχι          Konigin Luise             Νάπολη

13      Γρίβας Κωνσταντίνος         6-10-1909       40         ναι          Oceania                    Πάτρα

14      Γρίβας Παναγιώτης            22-7-1910       20         όχι          Atlanta                      Πάτρα

15      Γρίβας Σπύρος                  3-11-1909       19         όχι          Martha Washington     Πάτρα

16      Γρίβας Χαράλαμπος           2-6-1909        18         όχι          Patris                       Πάτρα

17      Γρίβας Χαράλαμπος           13-8-1912       19         όχι          Martha Washington     Πάτρα

18      Δημητρίου Παναγιώτης      14-9-1906       29         όχι          Perugia                     Νάπολη

19      Κάιλας Αναστάσιος Γ.         28-3-1910       11         όχι          Martha Washington     Πάτρα

20      Κάιλας Βασίλειος Γ.           28-3-1910       16         όχι          Martha Washington     Πάτρα

21      Κάιλας Γεώργιος               28-3-1910       37         ναι          Martha Washington     Πάτρα

22      Κάιλας Ευθύμιος               26-4-1911       37         ναι          Martha Washington     Πάτρα

23      Κάιλας Σπυρίδων Δ.           15-5-1912       18         όχι          Oceania                    Πάτρα

24      Καραγκούνης Δημήτρ.       24-5-1911       40         ναι          Chicago                    Χάβρη

25      Καραγκούνης Σταύρος       24-5-1911       11,5      όχι          Chicago                    Χάβρη

26      Καρακώστας Αλέξιος         27-7-1910       24         όχι          Athinai                      Πάτρα

27      Καράς Αθανάσιος 1            14-5-1906       11         όχι          La Bretagne               Χάβρη

28      Καράς Αθανάσιος 2            12-6-1906       40         ναι          Algeria (1891)             Νάπολη

29      Καράς Αθανάσιος              10-4-1910       40         ναι          Eugenia                    Πάτρα

30      Καράς Αθανάσιος              21-4-1915       26         όχι          Themistocles             Πειραιεύς

31      Καράς Αθανάσιος Κ.          21-4-1909       18         όχι          Patris                       Πειραιεύς

32      Καράς Αναστάσιος             16-11-1911     19         όχι          Patris                       Πάτρα

33      Καράς Δημήτριος              26-4-1911       19         όχι          Martha Washington     Πάτρα

34      Καράς Θεόδωρος              15-5-1912       18         όχι          Oceania                    Πάτρα

35      Καράς Θωμάς                   14-5-1906       25         όχι          La Bretagne               Χάβρη

36      Καράς Ιωάννης Αθ.            12-6-1906       10         όχι          Algeria (1891)             Νάπολη

37      Καράς Κωνσταντίνος          14-5-1906       10         όχι          La Bretagne               Χάβρη

38      Καράς Κωνσταντίνος          21-4-1907       17         όχι          Neckar                     Νάπολη

39      Καραστάθης Κωνσταντ.      12-6-1906       20         όχι          Algeria (1891)             Νάπολη

40      Καραστάθης Χρήστος         26-4-1911       18         όχι          Martha Washington     Πάτρα

41      Καργκούρας Κων/νος        14-9-1906       17         όχι          Perugia                     Νάπολη

42      Κατραούζος Αθανάσιος      21-4-1915       36         όχι          Themistocles             Πειραιεύς

43      Κατραούζος Δημήτριος       5-1-1921        30         όχι          King Alexander          Πειραιεύς

44      Κατραούζου Γιαννούλα       21-4-1909       23         ναι          Patris                       Πειραιεύς

45      Κατσικάς Αθανάσιος          15-5-1912       27         ναι          Oceania                    Πάτρα

46      Κατσικάς Αθανάσιος          22-3-1914       32         ναι          Carpathia                  Πάτρα

47      Κατσικάς Γεώργιος            6-8-1916        29         ναι          Vasilefs Constantinos   Πειραιεύς

48      Κατσικάς Κων/νος             12-6-1906       19         όχι          Algeria (1891)             Νάπολη

49      Κατσικάς Κων/νος Χ.         21-4-1915       27         ναι          Themistocles             Πειραιεύς

50      Κατσικάς Λουκάς Ι.            4-5-1909        17         όχι          Martha Washington     Πάτρα

51      Κατσογιάννης Γεώργ.        11-9-1912       40         ναι          Alice                        Πάτρα

52      Κατσογιάννης Ιωάννης Γ.    11-9-1912       18         όχι          Alice                        Πάτρα

53      Κατσογιάννης Κων/νος      12-1-1915       44         ναι          Athinai                      Πάτρα

54      Κατσόγιαννος Γεώργ.        15-5-1912       36         ναι          Oceania                    Πάτρα

55       Κλώτσας Δημοσθένης          4-5-1909      19         όχι          Martha Washington     Πάτρα

56       Κλώτσας Διονύσιος              23-5-1913     18         όχι          Argentina                 Πάτρα

57       Κλώτσας Ιωάννης                13-8-1912     35         ναι          Martha Washington    Πάτρα

58       Κονταξής Ιωάννης               21-4-1909     32         ναι          Patris                       Πειραιεύς

59       Κορνέζος Δημήτριος            12-6-1906     19         όχι          Algeria (1891)             Νάπολη

60       Κορνέζος Ιωάννης               21-4-1909     18         όχι          Patris                       Πειραιεύς

61       Κορνέζος Πέτρος                13-8-1912     18         όχι          Martha Washington    Πάτρα

62       Λεός Παναγιώτης                20-8-1907     19         όχι          Gerty                       Πάτρα

63       Μακούσιας Αναστάσιος        24-5-1911     24         όχι          Chicago                    Χάβρη

64       Μακρυγιάννης Ιωάννης Ν.    11-9-1912     23         όχι          Alice                        Πάτρα

65       Μαραζιάρης Ιωάννης            22-4-1920     53         ναι          Megali Hellas            Πειραιεύς

66       Μαραζιάρης Κώστας            15-8-1905     19         όχι          Prinzess Irene           Νάπολη

67       Μαραζιάρης Χρήστος           22-3-1914     28         όχι          Carpathia                 Πάτρα

68       Μπαλωμένος Αθανάσιος       3-8-1914      38         ναι          Martha Washington    Πάτρα

69       Μωραΐτης Γεώργιος             2-4-1914      30         όχι          Laconia (1912)           Πάτρα

70       Μωραΐτης Γεώργιος             1-12-1921     37         όχι          Megali Hellas            Πειραιεύς

71       Μωραΐτης Γεώργιος Δ.         18-10-1906   21         όχι          Konigin Luise            Νάπολη

72       Παγκάκης Επαμεινώνδας      5-1-1921      34         ναι          King Alexander         Πειραιεύς

73       Παναγόπουλος Ιωάννης       23-5-1913     18         όχι          Argentina                 Πάτρα

74       Παναγόπουλος Κωνσταντ.    13-8-1912     33         ναι          Martha Washington    Πάτρα

75       Παναγόπουλος Κωνσταντ.    13-4-1922     45         ναι          Megali Hellas            Πειραιεύς

76       Παναγόπουλος Κωνστ. Π.     13-8-1912     19         όχι          Martha Washington   Πάτρα

77       Πανουργιάς Γεώργιος          8-7-1915      27         ναι          Athinai                     Πάτρα

78       Παπαγεωργίου Αθανάσιος    14-9-1906     19         όχι          Perugia                    Νάπολη

79       Παπαγεωργίου Αθανάσιος    21-4-1907     23         όχι          Neckar                    Νάπολη

80       Παπαγεωργίου Αθανάσιος    16-3-1915     28         ναι          Athinai                    Πειραιεύς

81       Παπαγεωργίου Γεώργιος      1-12-1921     38         ναι          Megali Hellas           Πειραιεύς

82       Παπαγεωργίου Παναγιώτης  12-6-1906     18         όχι          Algeria (1891)           Νάπολη

83       Παπαγεωργίου Σπύρος        9-6-1910      18         όχι          Patris                      Πάτρα

84       Παπαγρίβας Αθανάσιος        22-4-1920     52         ναι          Megali Hellas           Πειραιεύς

85       Παπαγρίβας Κωνσταντίνος    12-1-1915     38         ναι          Athinai                   Πάτρα

86       Παπακώστας Κώστας Δ.       28-3-1910     19         όχι          Martha Washington   Πάτρα

87       Παπαταούρης Κώστας          20-8-1907     40         ναι          Gerty                     Πάτρα

88       Παπούλιας Ιωάννης             14-5-1906     23         όχι          La Bretagne             Χάβρη

89       Παπούλιας Ιωάννης             21-4-1915     37         ναι          Themistocles           Πειραιεύς

90       Παπούλιας Κωνσταντίνος      5-1-1921      31         όχι          King Alexander         Πειραιεύς

91       Πατσούρης Άθως                8-12-1922     35         όχι          Constantinople        Πειραιεύς

92       Πατσούρης Άθως                6-10-1941     55         nai          Argentina                Ρίο Ιανέιρο

93       Πενταγιώτης Γεώργιος Κ.     15-5-1912     20         όχι          Oceania                  Πάτρα

94       Πενταγιώτης Ιωάννης Κ.       9-6-1910      19         όχι          Patris                      Πειραιεύς

95       Σανιδάς Ευθύμιος                21-4-1909     31         ναι          Patris                     Πειραιεύς

96       Σανιδάς Χαράλαμπος Γ.        26-4-1911     18         όχι          Martha Washington  Πάτρα

97       Σούκος Ιωάννης Δ.              21-4-1907     19         όχι          Neckar                   Νάπολη

98       Σούκος Κων/νος-Ιωάννης     5-1-1921      33         ναι          King Alexander         Πειραιεύς

99       Σούκος Χρήστος Γ.              9-6-1910      19         όχι          Patris                     Πειραιεύς

100     Τσιώρης Επαμεινώνδας        1-4-1921      42         ναι          Megali Hellas            Πειραιεύς

101     Τσώρη Μαρία                     3-1-1925      22         ναι          Edison                     Πειραιεύς

102     Τσώρης Δημήτριος              21-4-1907     19         όχι          Neckar                   Νάπολη

103     Τσώρης Δημήτριος Μιλτ.      12-6-1906     10         όχι          Algeria (1891)           Νάπολη

104     Τσώρης Επαμεινώνδας         14-5-1906     26         ναι          La Bretagne            Χάβρη

105     Τσώρης Επαμεινώνδας         26-4-1911     18         όχι          Martha Washington  Πάτρα

106     Τσώρης Επαμεινώνδας         31-8-1926     48         ναι          Edison                    Πειραιεύς

107     Τσώρης Επαμεινώνδας         3-2-1929      50         ναι          Presidente Wilson     Πάτρα

108     Τσώρης Ηλίας                     26-4-1911     35         ναι          Martha Washington   Πάτρα

109     Τσώρης Μιλτιάδης               12-6-1906     42         ναι          Algeria (1891)           Νάπολη

110     Τσώρης Χρόνης                  26-4-1911     18         όχι          Martha Washington   Πάτρα

111     Τσώρης Χρόνης Αθ.             13-8-1912     29         όχι          Martha Washington   Πάτρα

112     Φωτιάδης Δημήτριος Κ.        13-8-1912     19         όχι          Martha Washington   Πάτρα

113     Χόνδρος Αριστομένης          21-4-1907     19         όχι          Neckar                    Νάπολη

114     Χόνδρος Ζάχος                   15-5-1912     18         όχι          Oceania                  Πάτρα

115     Χόνδρος Θωμάς                  3-8-1914      33         ναι          Martha Washington   Πάτρα

116     Χρόνης Κωνσταντίνος          15-5-1912     36         ναι          Oceania                  Πάτρα

117     Χρόνης Παναγιώτης Κ.         15-5-1912     11         όχι          Oceania                  Πάτρα

118     Χρόνης Σπύρος                   15-5-1912     39         ναι          Oceania                 Πάτρα

119     Ψημάρα Δημητρούλα           22-3-1914     35         ναι          Carpathia                Πάτρα

120     Ψημάρας Αλέξιος                21-4-1907     17         όχι          Neckar                   Νάπολη

121     Ψημάρας Ιωάννης               15-8-1905     38         ναι          Prinzess Irene          Νάπολη

122     Ψημάρας Κωνσταντίνος        21-4-1909     24         ναι          Patris                     Πειραιεύς

123     Ψημάρας Κωνσταντίνος Χ.    28-11-1910   14         όχι          Martha Washington   Πάτρα

124     Ψημάρας Χαράλαμπος         2-4-1904      39         ναι          Prinzess Alice           Βρέμη

125     Ψημάρας Χαράλαμπος         28-11-1910   45         όχι          Martha Washington   Πάτρα

5. Χρονικό της μετανάστευσης από τους Πενταγιούς

i. Ο πρωτοπόρος του 1904

   Το δρόμο της Αμερικής φαίνεται πως άνοιξε ο Χαράλαμπος Ψημάρας. Από την Ελλάδα με πλοίο ξένης εταιρείας[5] ταξίδεψε μέχρι τη Γερμανία. Στις 23 Μαρτίου 1904, από το λιμάνι της Βρέμης έφυγε με το πλοίο “Prinzess Alice” και στις 2 Απριλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 39 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε τον Πειραιά. Με 11 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο φίλος του Χάρης Κοκκινέλης.

ii. Μία ομαδική αναχώρηση στο 1905

   Έγινε από δύο τολμηρούς ανθρώπους, τους : Κώσ. Μαραζιάρη και Ιωάν. Ψημάρα. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 2 Αυγούστου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης αναχώρησαν με το πλοίο “Prinzess Irene” και στις 15 Αυγούστου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ότι :

·         Ο Κώστας Μαραζιάρης ήταν 19 ετών. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίδα”. Ήταν εργάτης σε φάρμα και με 30 $ μαζί του πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο θείος του Χαράλαμπος Ψημάρας[6].

·         Ο Ιωάννης Ψημάρας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε αγρότης-κτηματίας (farmer). Κι αυτός ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίδα”. Προορισμός του (με 26 $) ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Χαράλαμπος Ψημάρας.

Πλοίο “La Bretagne” (Photo: Frank Richardo Collection )

iii. Μεγάλη αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1906

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τέσσερα ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια προς την Αμερική. Συνολικά αναχώρησαν 18 άνθρωποι των Πενταγιών. Πιο συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1906 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Θωμ. Καρά, Αθαν. Καρά, Κων. Καρά, Ιωάν. Παπούλια και Επαμ. Τσώρη. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά, δηλ. από την Ελλάδα με πλοίο πήγαν πρώτα στην Ιταλία. Στις 5 Μαΐου από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “La Bretagne” και στις 14 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί επίσης ότι :

·         Ο Θωμάς Καράς ήταν 25 ετών. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο κουνιάδος του Κώστας Φλώρος.

·         Ο Αθανάσιος Καράς ήταν 11 ετών (αδελφός του Θωμά). Κι αυτός με 15 $ πήγαινε μαζί με τον αδελφό του στο Μιλγουώκι.

·         Ο Κωνσταντίνος Καράς ήταν 10 ετών (άλλος ένας αδελφός του Θωμά). Μαζί με τα αδέρφια του πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

·         Ο Ιωάννης Παπούλιας ήταν 23 ετών. Αναζητούσε δουλειά εργάτη (με 20 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κωνσταντίνος Γριβάκης.

·         Ο Επαμεινώνδας Τσώρης ήταν 26 ετών και παντρεμένος. Με 10 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γ. Καλογεράς.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1906 αριθμούσε οκτώ άτομα και συγκροτήθηκε από τους : Αθαν. Καρά, Ιωάν. Αθ. Καρά, Κων. Καραστάθη, Κων. Κατσικά, Δημ. Κορνέζο, Παν. Παπαγεωργίου, Μιλτ. Τσώρη και Δημ. Μ. Τσώρη. Το ταξίδι τους έγινε τμηματικά. Από την Ελλάδα έφτασαν πρώτα με πλοίο στην Ιταλία. Στις 26 Μαΐου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης ταξίδεψαν με το πλοίο “Algeria (1891)” και στις 12 Ιουνίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Όλοι δήλωσαν να τόπο προηγούμενης διαμονής τον Πειραιά! Τα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι:

·         Ο Αθανάσιος Καράς ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του (με 39 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Λουκάς Δρίβας.

·         Ο Ιωάννης Αθ. Καράς ήταν 10 ετών. Μαζί με τον πατέρα του Αθανάσιο, πήγαινε στη Νέα Υόρκη.

Πλοίο “Algeria (1891)”

·         Ο Κωνσταντίνος Καραστάθης ήταν 20 ετών. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά εργάτη στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Τσώρη.

·         Ο Κωνσταντίνος Κατσικάς ήταν 19 ετών. Πήγαινε για δουλειά (με 15 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Καλογεράς.

·         Ο Δημήτριος Κορνέζος (Korneros) ήταν 19 ετών. Με 13 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημοσθένης Κορσιούμης[7].

·         Ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου ήταν 18 ετών. Προορισμός του για δουλειά (με 15 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημοσθένης Κορσιούμης[8].

·         Ο Μιλτιάδης Τσώρης ήταν 42 ετών και παντρεμένος. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Καλογεράς.

·         Ο Δημήτριος Μ. Τσώρης ήταν 10 ετών. Συνόδευε τον πατέρα του (με 30 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1906 ήταν τριμελής και σχηματίστηκε από τους : Παν. Δημητρίου, Κων. Καργκούρα και Αθ. Παπαγεωργίου. Από την Ελλάδα ταξίδεψαν με πλοίο μέχρι την Ιταλία. Στις 29 Αυγούστου, από το λιμάνι της Νάπολης αναχώρησαν με το πλοίο “Perugia” και στις 14 Σεπτεμβρίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Παναγιώτης Δημητρίου ήταν 29 ετών. Προορισμός του (με 19 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Γεώργιος Γρίβας.

·         Ο Κωνσταντίνος Καργκούρας ( Karghouras) ήταν 17 ετών. Με 20 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον πατέρα του Δημήτριο Καργκούρα.

·         Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου ήταν 19 ετών. Πήγαινε για δουλειά (με 20 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Γρίβας.

  Η τέταρτη ομαδική αναχώρηση στο 1906 έγινε από δύο άτομα, τους Κων. Γρίβα και Γεώρ. Μωραΐτη. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο στην Ιταλία. Στις 5 Οκτωβρίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης έφυγαν με το πλοίο “Konigin Luise” και στις 18 Οκτωβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Γρίβας ήταν 19 ετών. Με μόλις 8 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Κωνστ. Γριβάκης.

·         Ο Γεώργιος Δ. Μωραΐτης ήταν 21 ετών. Προορισμός του (με 10 $) για δουλειά εργάτη ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο γνωστός του Αθαν. Γριβάκης[9].

Πλοίο “Neckar” (Photo: Richard Faber Collection)

iv. Ελάττωση του αριθμού μεταναστών στο 1907

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν τρία μεταναστευτικά ταξίδια (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 9 άτομα. Αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1907 αριθμούσε έξι άτομα και συγκροτήθηκε από τους : Κων. Καρά, Αθαν. Παπαγεωργίου, Ιωάν. Δ. Σούκο, Δημ. Τσώρη, Αριστ. Χόνδρο και Αλέξ. Ψημάρα. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο στην Ιταλία. Στις 5 Απριλίου, από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Neckar” και στις 21 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε επίσης ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Καράς ήταν 17 ετών. Γεννήθηκε στους Πενταγιούς, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίς”. Με 20 $ για τα αναγκαία πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον πατέρα του Γεώργιο.

·         Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου ήταν 23 ετών. Κι αυτός δήλωσε ως τόπο προηγούμενης διαμονής αόριστα “Δωρίς”. Με 11 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη στο Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Γριβάκης.

·         Ο Ιωάννης Δ. Σούκος ήταν 19 ετών. Έψαχνε για δουλειά (με 20 $ στην τσέπη) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο γαμπρός του Κωνσταντίνος Φλώρος.

·         Ο Δημήτριος Τσώρης ήταν 19 ετών. Ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίς”. Με μόλις 10 $ μαζί του πήγαινε ση Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη.

·         Ο Αριστομένης Χόνδρος ήταν 19 ετών. Προορισμός του (με 20 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Θωμά.

·         Ο Αλέξιος Ψημάρας ήταν 17 ετών. Με 10 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, για να συναντήσει τον πατέρα του Χαράλαμπο.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1907 έγινε από το Γεώργιο Γριβάκη[10] (Grivanis). Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 10 Μαΐου, ταξίδεψε με το πλοίο “Laura” και στις 30 Μαΐου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 18 ετών. Ως επάγγελμα δήλωσε τσαγκάρης (shoemaker). Με 10 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε στη Νέα Υόρκη κοντά στα αδέρφια του.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1907 έγινε από δύο άτομα, τους Παν. Λεό και Κώσ. Παπαταούρη. Στις 31 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Gerty” και στις 20 Αυγούστου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Παναγιώτης Λεός (Leos) ήταν 19 ετών. Αναζητούσε δουλειά (με 10 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, κοντά στο ξάδερφό του Αθανάσιο Γριβάκη.

·         Ο Κώστας Παπαταούρης (Papataouris) ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Με 16 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ανεψιός του Χρήστος Μαραζιάρης.

v. Αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος στο 1909

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν πέντε μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 15 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 αριθμούσε 8 άτομα και τη συγκρότησαν οι : Αθαν. Αρμυρός, Γεώρ. Γριβάκης, Αθαν. Καράς, Γιαν. Κατραούζου, Ιωάν. Κονταξής, Ιωάν. Κορνέζος, Ευθ. Σανιδάς και Κων. Ψημάρας. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 29 Μαρτίου επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 21 Απριλίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Αθανάσιος Αρμυρός (Armiros) ήταν 25 ετών. Η μητέρα του στους Πενταγιούς λεγόταν Παρασκευή. Προορισμός του (με 12 $ μαζί του) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Πέτρος Καραγκούνης.

·         Ο Γεώργιος Γριβάκης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Αριστομένης. Με10 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφό του Αλέξ. Καρά.

·         Ο Αθανάσιος Κ. Καράς ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Με μόλις 9 $ μαζί του, αναζητούσε δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου είχε έναν ξάδερφό του.

·         Η Γιαννούλα Κατραούζου ήταν 23 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Ο πατέρας της στους Πενταγιούς λεγόταν Γεώργιος Κελεπούρης. Με 25 $ στην τσέπη πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, για να συναντήσει το σύζυγό της Κωνσταντίνο Κατραούζο.

·         Ο Ιωάννης Κονταξής ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευθυμία. Ο τελικός προορισμός του (με 11 $) για δουλειά ήταν το στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Κωνσταντίνο Κονταξή.

·         Ο Ιωάννης Κορνέζος ήταν 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Ελένη. Με 14 $ για τα αναγκαία έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο κουνιάδος του Αριστ. Ζούζουλος.

·         Ο Ευθύμιος Σανιδάς ήταν 31 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Θεοδώρα. Με 12 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Λουκάς Κουτσολου[11]…

·         Ο Κωνσταντίνος Ψημάρας ήταν 24 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Με 12 $ στην τσέπη, έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Αθανάσιο Γρίβα.

Ατμόπλοιο Πατρίς (Patris)

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από 2 άτομα, τους : Λουκ. Κατσικά και Δημ. Κλώτσα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Απριλίου ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 4 Μαΐου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Λουκάς Κατσικάς ήταν 17 ετών. Ο πατέρας λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του (με 15 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Γεώργιος Κατσικάς.

·         Ο Δημοσθένης Κλώτσας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 15 $ για τα πρώτα έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου είχε τον αδερφό του Πέτρο.

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Χαράλαμπο Γρίβα. Στις 16 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγε με το πλοίο “Patris” και στις 2 Ιουνίου αφίχθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Γεώργιος. Με 15 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Μαραζιάρη.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1909 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Ασπ. Γρίβα, Δημ. Γρίβα και Κων. Γρίβα (δηλ. 3 μέλη της ίδιας οικογένειας). Στις 20 Σεπτεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 6 Οκτωβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Γρίβας ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Στους Πενταγιούς είχε τον αδερφό του Ηρακλή. Με 98 $ μαζί του για όλους πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ανεψιός του Κωνστ. Παπαϊωάννου.

·         Η Ασπασία Κ. Γρίβα ήταν 17 ετών, κόρη του προαναφερόμενου. Επάγγελμα “οικιακά”. Μαζί με τον πατέρα της πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

·         Ο Δημήτριος Γρίβας ήταν 15 ετών, γιος του Κωνσταντίνου Γρίβα. Κι αυτός πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Παπαϊωάννου.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1909 έγινε από το Σπύρο Γρίβα. Στις 18 Οκτωβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας, ταξίδεψε με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Νοεμβρίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Λεωνίδας. Με 30 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Αθαν. Γρίβα.

vi. Διατήρηση σταθερής της  μεταναστευτικής φυγής στο 1910

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν έξη μεταναστευτικά ταξίδια (3 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 13 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Πιο αναλυτικά έχουμε :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 αριθμούσε τέσσερα άτομα και τη συγκρότησαν οι : Αναστ. Κάιλας, Βασ. Κάιλας, Γεώργ. Κάιλας και Κώσ. Παπακώστας. Στις 14 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 28 Μαρτίου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Επιπλέον στοιχεία μας αναφέρουν ότι :

·         Ο Γεώργιος Κάιλας ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Αικατερίνη. Ο προορισμός του (με 77 $ για τρία άτομα) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Γριβάκης.

·         Ο Αναστάσιος Γ. Κάιλας ήταν 11 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (pupil). Η μητέρα του λεγόταν Αικατερίνη. Μαζί με τον πατέρα του Γεώργιο πήγαινε στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Βασίλειος Γ. Κάιλας ήταν 16 ετών. Μαζί με τον πατέρα του Γεώργιο πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Κώστας Παπακώστας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Δημήτριος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Καρβίκης.

Ατμόπλοιο “Martha Washington”  (Photo: Richard Faber Collection)

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Αθανάσιο Καρά. Από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Eugenia” και στις 10 Απριλίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 40 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Με 25 $ μαζί του πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Μαραζιάρης.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τριμελή ομάδα, που περιλάμβανε τους : Σπ. Παπαγεωργίου, Ιωάν. Πενταγιώτη και Χρ. Σούκο. Στις 24 Μαΐου, από το λιμάνι της Πάτρας, επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Patris” και στις 9 Ιουνίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Σπύρος Παπαγεωργίου ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Αναζητούσε δουλειά (με 35 $ στην τσέπη) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφό του Κώστα Ψημάρα.

·         Ο Ιωάννης Πενταγιώτης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο θείος του Σπύρος Χρόνης.

·         Ο Χρήστος Σούκος ήταν 19 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Λουκά.

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Παναγιώτη Γρίβα. Στις αρχές Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Atlanta” και στις 20 Ιουλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 20 ετών. Με 19 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Γριβάκης.

   Η τρίτη μεμονωμένη αναχώρηση στο 1910 έγινε από τον Αλέξιο Καρακώστα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 9 Ιουλίου αναχώρησε με το πλοίο “Athinai” και στις 27 Ιουλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 25 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ζήσιμος. Με 55 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Σικάγο, όπου ήταν ο συμπατριώτης του Αθ. Ανδριόπουλος[12].

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1910 έγινε από τρία άτομα, τους : Αθαν. Γιαννέλο, Κωνστ. Ψημάρα και Χαρ. Ψημάρα. Στις 14 Νοεμβρίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 28 Νοεμβρίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Τα στοιχεία αναφέρουν ότι:

·         Ο Αθανάσιος Γιαννέλος ήταν 35 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $) στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Γεώργιο Γρίβα.

·         Ο Χαράλαμπος Ψημάρας ήταν 45 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Δημητρούλα. Προορισμός του για δουλειά (με 50 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ανεψιός του Κώστας Γρίβας. Είχε ξαναπάει[13] στην Αμερική ο Χαράλαμπος Ψημάρας την περίοδο 1904-1909 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Κωνσταντίνος Χ. Ψημάρας ήταν 14 ετών (γιος του προηγούμενου). Γράφτηκε ως μαθητής (pupil). Η μητέρα του λεγόταν Δημητρούλα. Μαζί με τον πατέρα του Χαράλαμπο πήγαινε στη Νέα Υόρκη.

vii. Μικρή μείωση του αριθμού μεταναστών στο 1911

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν μόνο 3 μεταναστευτικά ταξίδια (1 ομαδικό και 2 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 11 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Πιο συγκεκριμένα :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1911 αριθμούσε επτά άτομα, τους : Ευθ. Κάιλα, Δημ. Καρά, Χρ. Καραστάθη,  Χαρ. Γ. Σανιδά, Επαμ. Τσώρη, Ηλ. Τσώρη και Χρ. Τσώρη. Στις 10 Απριλίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 26 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Το αρχειακό υλικό μας πληροφορεί ότι :

·         Ο Ευθύμιος Κάιλας ήταν 37 ετών, αναλφάβητος και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κωνστ. Γριβάκης.

·         Ο Δημήτριος Καράς ήταν 19 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν σιδεράς (iron molder).  Ως τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής δήλωσε αόριστα Δωρίς. Με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κ. Γριβάκη.

·         Ο Χρήστος Καραστάθης ήταν 18 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Ιωάννης. Αναζητούσε δουλειά (με 25 $) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο θείος του Ι. Τσώρης.

·         Ο Χαράλαμπος Γ. Σανιδάς ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Γριβάκης.

·         Ο Επαμεινώνδας Τσώρης ήταν 18 ετών. Προορισμός του για δουλειά εργάτη σε φάρμα (με 25 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στο θείο του Χ. Ψημάρα.

·         Ο Ηλίας Τσώρης ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ειρήνη. Με 25 $ για τα πρώτα έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα, στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ι. Τσώρης.

·         Ο Χρόνης Τσώρης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Παναγιώτης. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, όπου είχε το θείο του Χ. Ψημάρα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1911 έγινε από τριμελή ομάδα, που συγκροτήθηκε με τους : Δημ. Καραγκούνη, Στ. Καραγκούνη και Ανασ. Μακούσια. Από την Ελλάδα πήγαν με πλοίο στη Γαλλία. Στις 14 Μαΐου από το γαλλικό λιμάνι της Χάβρης αναχώρησαν με το πλοίο “Chicago” και στις 24 Μαΐου “πάτησαν πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Δημήτριος Καραγκούνης ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμά του ήταν ειδικευμένος τεχνίτης (Journeyman). Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίδα”, όπου είχε τη γυναίκα του Αριστέα. Με 50 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στο γιο του Παναγιώτη Καραγκούνη. Ο Δημήτριος Καραγκούνης είχε ξαναπάει στην Αμερική την περίοδο 1906-1909 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

·         Ο Σταύρος Καραγκούνης ήταν τότε παιδί 11 ετών και 6 μηνών. Ακολουθούσε τον πατέρα του στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Παναγιώτης Καραγκούνης.

·         Ο Αναστάσιος Μακούσιας ήταν τότε 24 ετών. Δήλωσε ειδικευμένος τεχνίτης (Journeyman). Ο πατέρας του λεγόταν Πολυζώης. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Κωνστ. Γριβάκη.

Πλοίο “Chicago”, Photo: Frank Pichardo Collection

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1911 έγινε από τον Αναστάσιο Καρά. Στις 31 Οκτωβρίου έφυγε από το λιμάνι της Πάτρας με το πλοίο “Patris” και στις 16 Νοεμβρίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 19 ετών. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Κωνσταντίνος. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Γριβάκης.

viii. Κορύφωση της μετανάστευσης στο 1912

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 3 ομαδικά μεταναστευτικά ταξίδια προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 21 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Αναλυτικά λοιπόν :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 ήταν η μεγαλύτερη αριθμητικά στη μεταναστευτική ιστορία των Πενταγιών. Περιλάμβανε 11 άτομα! Αυτά ήταν : Κων. Αρμυράς, Σπ. Αρμυράς, Σπ. Δ. Κάιλας, Θεόδ. Καράς, Αθ. Κατσικάς, Γεώρ. Κατσόγιαννος, Γεώργ. Κ. Πενταγιώτης, Ζάχ. Χόνδρος, Κων. Χρόνης, Παν. Κ. Χρόνης και Σπ. Χρόνης. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 29 Απριλίου επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Oceania” και στις 15 Μαΐου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέα Υόρκης. Τα διαθέσιμα στοιχεία του αρχείου μας γνωρίζουν επίσης ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Αρμυράς (Armyras) ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παρασκευή. Με 23 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου είχε τον ξάδερφό του Κωνσταντίνο Γριβάκη.

·         Ο Σπυρίδων Αρμυράς ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Γιαννούλα. Αναζητούσε δουλειά (με 25 $ στην τσέπη) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνσταντίνος Γριβάκης.

·         Ο Σπυρίδων Δ. Κάιλας ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Δημήτριος. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στο θείο του Γεώργιο Κάιλα.

·         Ο Θεόδωρος Καράς ήταν 18 ετών. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Ο πατέρας του λεγόταν Κωνσταντίνος. Προορισμός του (με 25 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Αθανάσιος Καράς.

·         Ο Αθανάσιος Κατσικάς ήταν 27 ετών. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ανθούλα. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Γριβάκης.

·         Ο Γεώργιος Κατσόγιαννος (Katsogianos) ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 25 $ αναζητούσε δουλειά εργάτη σε φάρμα στη Νέα Υόρκη, όπου είχε έναν ξάδερφό[14] του.

·         Ο Γεώργιος Κ. Πενταγιώτης ήταν 20 ετών. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Κώστας. Με 25 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά εργάτη σε φάρμα στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Πενταγιώτη.

·         Ο Ζάχος Χόνδρος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Μιλτιάδης. Προορισμός του (με 35 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο θείος του Θωμάς Χόνδρος.

·         Ο Κωνσταντίνος Χρόνης ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Δήλωσε εργάτης σε φάρμα. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ανεψιός του Χρήστος Γριβάκης.

·         Ο Παναγιώτης Κ. Χρόνης ήταν 11 ετών. Γράφτηκε ως μαθητής (scholar). Η μητέρα του λεγόταν Βασιλική. Μαζί με τον πατέρα του Κωνσταντίνο πήγαινε στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Σπύρος Χρόνης ήταν 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Γεωργούλα. Με 25 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Γεώργιο Γριβάκη. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Σπύρος Χρόνης την περίοδο 1907-1910 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα.

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από 7μελή ομάδα, που σχηματίστηκε από τους :

Χαρ. Γρίβα, Ιωάν. Κλώτσα, Πέτ. Κορνέζο, Κωνστ. Π. Παναγόπουλο, Κων. Παναγόπουλο, Χρόν. Τσώρη και Δημ. Φωτιάδη. Στις 29 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας αναχώρησαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 13 Αυγούστου έφτασαν στην Αμερική. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Χαράλαμπος Γρίβας ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Με 24 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Γ. Κατσικάς.

·         Ο Ιωάννης Κλώτσας ήταν 35 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ζωίτσα. Με 65 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Άθως Πατσούρης.

·         Ο Πέτρος Κορνέζος ήταν 18 ετών. Ως επάγγελμα δήλωσε υπάλληλος (clerk). Η μητέρα του στο χωριό λεγόταν Χρυσούλα. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στο θείο του Ιωάννη Κορνέζο.

·         Ο Κωνσταντίνος Π. Παναγόπουλος ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Παναγιώτης. Ο τελικός προορισμός του (με 24 $ μαζί του) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κ. Γριβάκης.

·         Ο Κωνσταντίνος Παναγόπουλος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στην πατρίδα λεγόταν Ελένη. Με 80 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Ζώνης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κωνστ. Παναγόπουλος, την περίοδο 1906-10 (έμεινε 5 χρόνια) και εργάστηκε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

·         Ο Χρόνης Αθ. Τσώρης ήταν 29 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Αθανάσιος. Με 23 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Ιωάννης Τσώρης.

·         Ο Δημήτριος Κ. Φωτιάδης ήταν 19 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Κώστας. Με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο γνωστός του Π. Καραγκούνης.

   Η τρίτη ομαδική αναχώρηση στο 1912 έγινε από τέσσερα άτομα, τους : Γεώργ. Ασημάκη, Γεώργ. Κατσογιάννη, Ιωάν. Γ. Κατσογιάννη και Ιωάν. Ν. Μακρυγιάννη. Στις 26 Αυγούστου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Alice” και στις 11 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε επιπλέον ότι :

·         Ο Γεώργιος Ασημάκης ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Ιωάννης. Προορισμός του για δουλειά (με 25 $) ήταν το Μιλγουώκι (Milwaukee) του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο θείος Δημήτριος Καραγκούνης.

·         Ο Γεώργιος Κατσογιάννης ήταν 40 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Μαρία. Με 35 $ για τα πρώτα του έξοδα, πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. (Gust Cabrousos) Καμπρούσος.

·         Ο Ιωάννης Γ. Κατσογιάννης ήταν 18 ετών. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Μαζί με τον πατέρα του Γεώργιο (και με 9 $ μαζί του) πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

·         Ο Ιωάννης Ν. Μακρυγιάννης ήταν 23 ετών. Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Νικόλαος. Αναζητούσε δουλειά (με 25 $ στην τσέπη) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στο θείο του Θωμά Χόνδρο.

ix. Μια μόνο ομαδική αναχώρηση στο 1913

   Έγινε από διμελή ομάδα, με τους : Διον. Κλώτσα και Ιωάν. Παναγόπουλο. Στις 5 Μαΐου από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Argentina” και στις 23 Μαΐου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Για τους μετανάστες αυτούς γνωρίζουμε ακόμη ότι :

·         Ο Διονύσιος Κλώτσας (Klotsas Denis) ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Βασίλειος. Τελικός προορισμός του για δουλειά (με 80 $) ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο θείος του Ιωάννης Τσώρης.

·         Ο Ιωάννης Παναγόπουλος ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Παναγής. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδελφό του Κ. Παναγόπουλο.

Ατμόπλοιο “Carpathia”  (Photo: Richard Faber Collection)

x. Αναζωπύρωση  της μεταναστευτικής φυγής στο 1914

   Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, όσοι μετανάστες επέστρεψαν για να στρατευτούν, αλλά και νέοι μετανάστες έφυγαν. Στη διάρκεια του 1914 έγιναν 3 ταξίδια (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 6 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Συγκεκριμένα :

   Η πρώτη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από τρία άτομα. τους : Αθαν. Κατσικά, Χρ. Μαραζιάρη και Δημητρούλα Ψημάρα. Στις 6 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Carpathia” και στις 22 Μαρτίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Το υλικό του αρχείου μας πληροφορεί επίσης ότι :

·         Ο Αθανάσιος Κατσικάς ήταν 32 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Ανθούλα. Με 25 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Μαραζιάρης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Αθανασίου Κατσικά στην Αμερική, εφόσον είχε έρθει την περίοδο 1910-12 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

·         Ο Χρήστος Μαραζιάρης ήταν 28 ετών. Ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος. Αναζητούσε δουλειά (με 35 $ στην τσέπη) στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό του Κώστα.

·         Η Δημητρούλα Ψημάρα ήταν 35 ετών, αναλφάβητη και παντρεμένη. Ο πατέρας της στο χωριό λεγόταν Νικόλαος Κανιούλας. Με 25 $ στην τσέπη πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, για να συναντήσει το σύζυγό της Κωνσταντίνο Ψημάρα.

   Η (μοναδική) μεμονωμένη αναχώρηση στο 1914 έγινε από το Γεώργιο Μωραΐτη. Στις 17 Μαρτίου, από το λιμάνι της Πάτρας ταξίδεψε με το πλοίο “Laconia (1912)” και στις 2 Απριλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 30 ετών. Ως επάγγελμα δήλωσε ξενοδόχος (hotel keeper). Στους Πενταγιούς είχε τον αδερφό του Κωνσταντίνο. Προορισμός του (με 25 $) ήταν η πόλη Σπρίνγκφιλντ (Springfield) της Μασαχουσέτης, όπου ήταν ο αδερφός του Κωνσταντίνος Μωραΐτης. Είχε ξανάρθει ο Γεώργιος Μωραΐτης στις ΗΠΑ την περίοδο 1906-12 και εργάστηκε πάλι στην ίδια πόλη.

Πλοίο Laconia (1912) [Photo: Hisashi Noma Collection]

   Η δεύτερη ομαδική αναχώρηση στο 1914 έγινε από 2 άτομα, τους : Αθαν. Μπαλωμένο και Θωμ. Χόνδρο. Στις 20 Ιουλίου, από το λιμάνι της Πάτρας έφυγαν με το πλοίο “Martha Washington” και στις 3 Αυγούστου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Επιπλέον στοιχεία μας πληροφορούν ότι :

·         Ο Αθανάσιος Μπαλωμένος ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Γιαννούλα. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στο Μπρόκτον (Brockton) τη Μινεσότα, όπου ήταν ο κουνιάδος του Ιωάννης Κάρμας[15]. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Αθανασίου Μπαλωμένου στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1909-10 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο προορισμό.

·         Ο Θωμάς Χόνδρος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Χρυσάνθη. Με 30 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, κοντά στον αδερφό[16] του. Είχε ξαναπάει ο Θωμάς Χόνδρος στις ΗΠΑ την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

xi. Νέα αύξηση της μετανάστευσης στο 1915

   Στη διάρκεια του έτους έγιναν 5 ταξίδια (2 ομαδικά και 3 από μεμονωμένους) προς την Αμερική. Συνολικά έφυγαν 9 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Πιο αναλυτικά λοιπόν :

   Η πρώτη ομαδική άφιξη στο 1915 έγινε από δύο άτομα, τους : Κων. Κατσογιάννη και Κων. Παπαγρίβα. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 19 Δεκεμβρίου 1914 επιβιβάστηκαν στο ελληνόκτητο πλοίο “Athinai” και στις 12 Ιανουαρίου 1915 αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Για τους μετανάστες αυτούς ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Κωνσταντίνος Κατσογιάννης ήταν 44 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Με 50 $ στην τσέπη, αναζητούσε δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κώστας Κατράντζος.

·         Ο Κωνσταντίνος Παπαγρίβας ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ευθυμία. Προορισμός του (με 46 $) για δουλειά ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου είχε έναν κουνιάδο[17]. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κων-νος Παπαγρίβας την περίοδο 1905-1911 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

   Η πρώτη μεμονωμένη άφιξη στο 1915 έγινε από τον Αθανάσιο Παπαγεωργίου. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 24 Φεβρουαρίου ταξίδεψε με το πλοίο “Athinai” και στις 16 Μαρτίου αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 28 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμά του ήταν ράπτης. Η γυναίκα του λεγόταν Ευθυμία. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε στη Νέα Υόρκη, κοντά στον αδερφό του Ιωάννη Παπαγεωργίου. Αυτός ήταν το δεύτερο ταξίδι του Αθανασίου Παπαγεωργίου στην Αμερική, εφόσον πρωτοήρθε την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στην Πενσακόλα (Φλόριντα).

   Η δεύτερη ομαδική άφιξη στο 1915 αριθμούσε τέσσερα άτομα και περιλάμβανε τους : Αθ. Καρά, Αθ. Κατραούζο, Κων. Χ. Κατσικά και Ιωάν. Παπούλια. Στις 28 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά έφυγαν με το ελληνόκτητο πλοίο “Themistocles” και στις 21 Απριλίου έφτασαν στην Αμερική. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Αθανάσιος Καράς ήταν 26 ετών. Το επάγγελμά του ήταν μηχανικός ατμομηχανών (Locomotive Engineer). Ο πατέρας του στους Πενταγιούς λεγόταν Γεώργιος. Με 35 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθαν. Παπατσούσης. Είχε ξανάρθει στην Αμερική ο Αθανάσιος Καράς, την περίοδο 1905-1912 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα.

·         Ο Αθανάσιος Κατραούζος ήταν 36 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Βασιλική. Με 25 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Παπαγεωργίου. Για τον Αθανάσιο Κατραούζο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Για πρώτη φορά ήρθε την περίοδο 1908-1912 και εργάστηκε σε τόπο της πολιτείας Μινεσότα.

·         Ο Κωνσταντίνος Χ. Κατσικάς ήταν 27 ετών. Ο πατέρας του στο χωριό λεγόταν Χαράλαμπος. Έψαχνε για δουλειά (με 25 $) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Δημήτριος Μετερενές. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κων/νος Κατσικάς την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε στο Μιλγουώκι.

·         Ο Ιωάννης Παπούλιας ήταν 37 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παρασκευή. Ο τελικός προορισμός του για δουλειά (με 24 $) ήταν η Νέα Υόρκη, κοντά στον ξάδερφό του Ιωάννη Τσώρη. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Ιωάννη Παπούλια στην Αμερική. Πήγε για πρώτη φορά την περίοδο 1908-1911 και εργάστηκε στο Μιλγουώκι.

   Η δεύτερη μεμονωμένη άφιξη στο 1915 έγινε από το Γεώργιο Πανουργιά. Στις 15 Ιουνίου, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησε με το πλοίο “Athinai” και στις 8 Ιουλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 27 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ευαγγελία. Με 25 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Ιωάννης Τσώρης. Για το Γεώργιο Πανουργιά αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον είχε ξαναπάει την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

   Η τρίτη μεμονωμένη άφιξη στο 1915 έγινε από τον Αθανάσιο Γιαννέλο. Στις 28 Ιουνίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το πλοίο “Vasilefs Constantinos” και στις 12 Ιουλίου έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 39 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Ελένη. Με 26 $ μαζί του αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Χ. Προμάτσος.

xii. Μεμονωμένη αναχώρηση στο 1916

   Έγινε από το Γεώργιο Κατσικά. Από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκε στο πλοίο “Vasilefs Constantinos” και στις 6 Αυγούστου 1916 αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 29 ετών και παντρεμένος. Με 29 $ στην τσέπη έψαχνε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αριστ. Ζούζουλος. Για το Γεώργιο Κατσικά αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στην Αμερική. Ξαναπήγε την περίοδο 1907-1912 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

Πλοίο “Vasilefs Constantinos”  (Photo: Richard Faber Collection)

xiii. Νέα αύξηση του αριθμού μεταναστών στο 1920 και 1921

   Στη διάρκεια του 1920 έγινε μόνο μία ομαδική αναχώρηση. Το επόμενο έτος (1921) έγιναν  3 ταξίδια (2 ομαδικά και 1 από μεμονωμένο) προς την Αμερική. Συνολικά στο 1920 έφυγαν 8 άνθρωποι από τους Πενταγιούς. Συγκεκριμένα έχουμε :

   Η ομαδική αναχώρηση στο 1920 έγινε από δύο άτομα, τους Ιωάν. Μαραζιάρη και Αθ. Παπαγρίβα. Από το λιμάνι του Πειραιά, την 1η Απριλίου έφυγαν με το πλοίο “Megali Hellas” και στις 22 Απριλίου αφίχθηκαν στις ΗΠΑ. Το αρχειακό υλικό μας αναφέρει επίσης ότι :

·         Ο Ιωάννης Μαραζιάρης ήταν τότε 53 ετών και παντρεμένος. Ως τόπο γέννησης δήλωσε τους Πενταγιούς, αλλά ως τόπο προηγούμενης διαμονής δήλωσε το Λιδωρίκι, όπου ήταν η γυναίκα του Σοφία. Προορισμός του για δουλειά (με 40 $) ήταν το Μιλγουώκι[18] του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ανεψιός του Άθως Πατσούρης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Ιωάννη Μαραζιάρη στην Αμερική. Πρωτοπήγε την περίοδο 1905-1910 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

·         Ο Αθανάσιος Παπαγρίβας ήταν 52 ετών και παντρεμένος. Γεννήθηκε στους Πενταγιούς, αλλά ως τόπο διαμονής δήλωσε το Λιδωρίκι, όπου ήταν η γυναίκα του Βασιλική. Με 30 $ στην τσέπη πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο συγγενής του Άθως Πατσούρης.

   Η πρώτη ομαδική άφιξη στο 1921 αριθμούσε πέντε άτομα και περιλάμβανε τους : Γεώργ. Γριβάκη, Δημ. Κατραούζο, Επαμ. Παγκάκη, Κων. Παπούλια και Κων. Σούκο. Στις 16 Δεκεμβρίου 1920, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησαν με το ελληνόκτητο πλοίο “King Alexander” και στις 5 Ιανουαρίου 1921 έφτασαν στην Αμερική. Το διαθέσιμο υλικό του αρχείου μας γνωρίζει ότι :

·         Ο Γεώργιος Γριβάκης ήταν 29 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Ελένη. Με 37 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Κωνστ. Γριβάκης. Για το Γεώργιο Γριβάκη αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ, εφόσον ξανάρθε την περίοδο 1909-1913 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Δημήτριος Κατραούζος ήταν 30 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Δημητρούλα. Πήγαινε για δουλειά (με 69 $ μαζί του) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Αθανάσιος[19] Πατσούρης.

·         Ο Επαμεινώνδας Παγκάκης ήταν 34 ετών και παντρεμένος[20]. Η μητέρα του στους Πενταγιούς λεγόταν Αναστασία. Με 40 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο ξάδερφός του Αθανάσιος Πατσούρης.

·         Ο Κωνσταντίνος Παπούλιας ήταν 31 ετών. Ως τόπο γέννησης και διαμονής δήλωσε αόριστα “Δωρίς”. Ο πατέρας του λεγόταν Σπυρίδων. Έψαχνε για δουλειά (με 40 $) στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν  ξάδερφός του Κώστας Γριβάκης. Είχε ξαναπάει στην Αμερική ο Κωνσταντίνος Παπούλιας την περίοδο 1905-1912 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

·         Ο Κωνσταντίνος-Ιωάννης Σούκος ήταν 33 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του λεγόταν Παρασκευή. Προορισμός του (με 48 $) για δουλειά ήταν η Νέα Υόρκη, όπου ήταν ο φίλος του Κώστας Γριβάκης. Για τον Κωνσταντίνο-Ιωάννη Σούκο αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι στις ΗΠΑ. Πρωτοπήγε την περίοδο 1906-1912 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

Ατμόπλοιο “King Alexander”

   Η πρώτη μεμονωμένη άφιξη στο 1921 έγινε από τον Επαμεινώνδα Τσώρη (Tsioris). Στις 18 Μαρτίου, από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το πλοίο “Megali Hellas” και την 1η Απριλίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 42 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Με 40 $ για τα πρώτα του έξοδα πήγαινε για δουλειά στη Νέα Υόρκη, κοντά στον ανεψιό του Κωνσταντίνο Γριβάκη. Είχε κάνει κι άλλο ταξίδι στην Αμερική ο Επαμεινώνδας Τσώρης, την περίοδο 1910-1912 και εργάστηκε πάλι στη Νέα Υόρκη.

   Η ομαδική άφιξη στο 1921 έγινε από δύο άτομα, τους : Γεώρ. Μωραΐτη και Γεώρ. Παπαγεωργίου. Στις 14 Νοεμβρίου, από το λιμάνι του Πειραιά επιβιβάστηκαν στο πλοίο “Megali Hellas” και την 1η Δεκεμβρίου αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ξέρουμε ακόμη ότι :

·         Ο Γεώργιος Μωραΐτης[21] ήταν 37 ετών. Το επάγγελμα που δήλωσε ήταν γιατρός (doctor)! Ο πατέρας λεγόταν[22] Ζήσης. Είχε 200 $ μαζί του και πήγαινε στο Μόντρεαλ του Κεμπέκ (Καναδά), όπου είχε το γραφείο[23] του! Ο Γεώργιος Μωραΐτης είχε κάνει και προηγούμενο ταξίδι, την περίοδο 1906-1912 με προορισμό πάλι το Μόντρεαλ του Κεμπέκ.

·         Ο Γεώργιος Παπαγεωργίου[24] ήταν 38 ετών και παντρεμένος. Το επάγγελμά του ήταν ξενοδόχος (hotel keeper). Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Αικατερίνη. Με 265 $ στην τσέπη αναζητούσε δουλειά στο Μόντρεαλ του Κεμπέκ (Καναδά), όπου ήταν ο ξάδερφός του Γεώργιος Γριβάκης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Γεωργίου Παπαγεωργίου στην Αμερική. Είχε ξανάρθει την περίοδο 1907-1909 και εργάστηκε σε τόπο του Ουισκόνσιν.

xiv. Δύο μεμονωμένες αναχωρήσεις στο 1922

   Η πρώτη μεμονωμένη αναχώρηση έγινε από τον Κωνσταντίνο Παναγόπουλο. Στις 22 Μαρτίου 1922 από το λιμάνι του Πειραιά έφυγε με το πλοίο “Megali Hellas” και στις 13 Απριλίου έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 45 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Ευθυμία. Προορισμός του για δουλειά, με 250 $ μαζί του, ήταν το Μόντρεαλ του Καναδά, όπου ήταν ένας ξάδερφός[25] του. Ο Κωνσταντίνος Παναγόπουλος είχε ξαναπάει στην Αμερική, αλλά τα σχετικά στοιχεία είναι διαγραμμένα.

Πλοίο Edison

   Η δεύτερη μεμονωμένη αναχώρηση έγινε από τον Άθω Πατσούρη (Athos Patsouris). Από το λιμάνι του Πειραιά ταξίδεψε με το ελληνόκτητο πλοίο “Constantinople” και στις 8 Δεκεμβρίου  αφίχθηκε στις ΗΠΑ. Ήταν τότε 35 ετών. Είχε ξαναπάει στην Αμερική και εργάστηκε στη Νέα Υόρκη. Από το 1918 ήταν αμερικανός πολίτης (US Citizen). Προορισμός του ήταν πάλι η Νέα Υόρκη. Ελλείπουν[26] άλλα στοιχεία.

xv. Μεμονωμένες αναχωρήσεις στα έτη 1925. 1926 και 1929 - Επίλογος

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1925 έγινε από τη Μαρία Τσώρη. Από το λιμάνι του Πειραιά, στις 17 Δεκεμβρίου 1924 έφυγε με το πλοίο “Edison”  και στις 3 Ιανουαρίου 1925 έφτασε στην Αμερική. Ήταν τότε 22 ετών και παντρεμένη. Δήλωσε “οικιακά”. Γεννήθηκε στο Κροκίλιον. Στους Πενταγιούς ήταν ο πατέρας της Αθανάσιος Καράμπελας. Συνοδευόμενη από το σύζυγό της, που ήταν αμερικανός πολίτης, πήγαινε στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1926 έγινε από τον Επαμεινώνδα Τσώρη. Στις 14 Αυγούστου 1926, από το λιμάνι του Πειραιά αναχώρησε με το πλοίο “Edison”  και στις 31 Αυγούστου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν 48 ετών και παντρεμένος. Η γυναίκα του στους Πενταγιούς λεγόταν Παρασκευή. Με 50 $ μαζί του πήγαινε για δουλειά εργάτη στο Μιλγουώκι του Ουσικόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Ιωάννης Τσώρης. Αυτό ήταν το δεύτερο ταξίδι του Επαμειν. Τσώρη στις ΗΠΑ. Πρωτοήρθε την περίοδο 1921-25 και εργάστηκε πάλι στον ίδιο τόπο.

   Η μεμονωμένη αναχώρηση στο 1929 έγινε από τον Επαμεινώνδα Τσώρη. Από το λιμάνι της Πάτρας, στις 21 Ιανουαρίου 1929 έφυγε με το πλοίο “Presidente Wilson” και στις 3 Φεβρουαρίου “πάτησε πόδι” στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 50 ετών. Το επάγγελμά του ήταν μάγειρας (cook). Η γυναίκα του στο χωριό λεγόταν Παρασκευή. Με 30 $ για τα πρώτα του έξοδα έψαχνε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο κουνιάδος του Γεώργιος Ψημάρας. Αυτό ήταν το τρίτο ταξίδι του Επαμεινώνδα Τσώρη στην Αμερική, εφόσον είχε ξανάρθει την περίοδο 1921-1928 και εργάστηκε πάλι στο Μιλγουώκι.

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1.    Αρχειακό υλικό

i.    Ηλεκτρονικό Αρχείο EllisIsland, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

ii.   Διάταγμα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912), Διάταγμα 9-9-1927, ΦΕΚ 206/1927.

iii.  Γενικές απογραφές πληθυσμού (1889, 1896, 1920).

2.    Εφημερίδες – Περιοδικά

i    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Μετανάστες της Λαμίας στην Αμερική (αρχές 20ού αι.)» περ. «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» 2012, 2013, Λαμία.

ii.    Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : «Αμπλιανίτες μετανάστες στην Αμερική», εφ. ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΛΙΑΝΗΣ, φ. 143, σελ. 1& 6, Σεπτ.-Οκτ. 2008  και φ. 144, σελ. 1 & 6, Νοε.-Δεκ. 2008, Συλλόγου Αμπλιανιτών ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Αθήνα 

iii.   Κωνσταντίνου Αθ. Μπαλωμένου : “Ευρυτάνες μετανάστες στην Αμερική (1899-1924)”, από Οκτ. 2015, σε μπλογκ amfictyon.blogspot.gt

iv.   περιοδ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ειδικό τεύχος, σελ. 54, 1997.

v.    εφ. Η ΕΠΑΡΧΙΑ, ετών 1927-1934, Λαμίας.

3.    Βιβλία, Άρθρα, Ιστοσελίδες

i.    «Οδηγός του Μετανάστου», 1910, Αθήνα.

ii.    Θ.  Ανθογαλίδου  «Η ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ (1900-1925)», στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  http://www.auth.gr/virtualschool/1.2/Praxis/BoravouProject.html

iii.   Θανάση Καλαφάτη «1880-1920, η πρώτη εν Αμερική μετανάστευσις», 2-5-2004, από το Διαδίκτυο.

iv.   Ιστοσελίδα  web3.eetaa.gr

v.    Ιστοσελίδα  http://www.pentagiou.gr/

vi.    Βικιπαίδεια

Πενταγιοί, χιονισμένη πλατεία (Ιαν. 2016)

[Φωτογραφία από το Διαδίκτυο]

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Οι ντόπιοι την αποκαλούν Πενταγιού.

[2] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).

[3] Στο σύνολο των 125 μεταναστών των Πενταγιών βρέθηκαν μόνο 3 αναλφάβητοι.

[4] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.

[5] Δεν υπήρχαν τότε ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες.

[6] Είχε πάει το 1904, με αρχικό προορισμό το Σικάγο, αλλά - προφανώς - είχε μετακινηθεί στο Μιλγουώκι.

[7] Είναι κακογραμμένο το όνομα και δεν είμαι βέβαιος ότι αποδόθηκε σωστά.

[8] ό.π.

[9] Από το Λιδωρίκι. Έφτασε στην Αμερική στις 7 Ιουνίου 1906 (μαζί με τον αδερφό του Χρήστο) σε ηλικία 23 ετών. Δήλωσε μάγειρας. Στη Νέα Υόρκη είχε τον αδερφό του Κωνσταντίνο.

[10] Από λάθος στην καταγραφή που έγινε τότε, το επώνυμο γράφτηκε Grivanis αντί του σωστού Grivakis.

[11] Δυστυχώς το υπόλοιπο στο χειρόγραφο είναι αδύνατο να διαβαστεί.

[12] Από το Παλαιοξάριο. Έφυγε στις 14 Μαρτίου 1910 και έφτασε στην Αμερική στις 28 Μαρτίου. Ήταν τότε 30 ετών και αναλφάβητος. Ο πατέρας του λεγόταν Ανδρέας. Πήγε για δουλειά στο Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο αδερφός του Τζέιμς Ανδριόπουλος.

[13] Φέρει σφραγίδα που γράφει  : NON IMMIGRANT ALIEN (δηλ. δεν θεωρείται ξένος μετανάστης).

[14] Το όνομά του στο χειρόγραφο είναι δυσανάγνωστο.

[15] Από το Λιδωρίκι (όπως δήλωσε). Πήγε το 1906 στην Αμερική, σε ηλικία 32 ετών και παντρεμένος. Προορισμός του ήταν το Μιλγουώκι του Ουισκόνσιν, όπου ήταν ο ξάδερφός του Χαράλαμπος Ψημάρας.

[16] Το όνομα είναι δυσανάγνωστο.

[17] Δυστυχώς το επώνυμο είναι δυσανάγνωστο.

[18] Ο αρχικός προορισμός ήταν N.Y. New York, αλλά άλλαξε γνώμη.

[19] Ίσως εννοεί τον Άθω Πατσούρη.

[20] Το “παντρεμένος” μπορεί να είναι γραμμένο λανθασμένα, επειδή δεν δηλώθηκε το όνομα της συζύγου, αλλά της μητέρας τού μετανάστη.

[21] Είχε σφραγίδα  TRANSIT. Ήταν δηλ. διερχόμενος από τις ΗΠΑ για 1 ημέρα.

[22] Στην καταγραφή που έγινε, γράφτηκε : his mother Zissin Pentayia Gr. (Σ.Σ.: προφανώς το mother είναι λάθος)

[23] Επί λέξει γράφτηκε ως εξής :  “to his office, 416 Mackay st. Montreal Queb.”

[24] Είχε σφραγίδα  TRANSIT. Ήταν δηλ. διερχόμενος από τις ΗΠΑ για 2 ημέρες.

[25] Το όνομα είναι Γεώργιος, αλλά το επώνυμο είναι κακογραμμένο. Πιθανά  επώνυμα είναι Μωραΐτης ή Παπαγεωργίου.

[26] Ο Άθως Πατσούρης έκανε και τρίτο ταξίδι στην Αμερική, κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου Πολέμου. Με το πλοίο “Argentina”, μέσω Βραζιλίας (από το λιμάνι του Ρίο ντε Τζανέιρο, έφυγε στις 24 Σεπτεμβρίου 1941) στις 6 Οκτωβρίου 1941 έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ήταν τότε 55 ετών και παντρεμένος. Τελικός προορισμός του ήταν η Νέα Υόρκη.